móttaka skemmtiferðaskipa.

Herra forseti. Ég vil byrja á að þakka hv. þingmanni fyrir að efna til þessarar mikilvægu umræðu sem segja má að hafi kannski mætt afgangi í samtali stjórnvalda og greinarinnar um forgangsatriði ferðaþjónustunnar. Það þýðir þó ekki að málið sé mönnum ekki ofarlega í huga, sérstaklega á ákveðnum svæðum.

Á ráðstefnunni Skemmtiferðaskip á réttri leið?, sem haldin var á Ísafirði dagana 3. og 4. apríl fyrir ári síðan, var rætt um þær áskoranir sem við Íslendingar stöndum frammi fyrir í tengslum við komu skemmtiferðaskipa til landsins. Þar ræddi ég m.a. þá grundvallarspurningu sem mikilvægt er að leita svara við til grundvallar heildstæðri stefnumótun um hvort og hvernig Íslendingar ætla að byggja upp ferðaþjónustu tengda komu skemmtiferðaskipa. Eins og við vitum mun ferðamönnum fjölga næstu ár og áratugi að öllu óbreyttu. Að því þarf að huga. Fjárfestingar ríkis og sveitarfélaga og einkaaðila verða að stuðla að sjálfbærni greinarinnar til lengri tíma.

Með sjálfbærni á ég ekki eingöngu við að við þurfum að vernda náttúruna heldur þurfum við líka að huga að samfélagslegum þolmörkum. Við getum ábyggilega varið náttúruna fyrir töluvert fleiri ferðamönnum með réttri stýringu og uppbyggingu innviða. En í mínum huga eru samfélagslegir þættir jafnvel flóknara viðfangsefni og þolmörkin mögulega lægri en hvað náttúruna varðar. Þeir eru ekki síður mikilvægir og stundum er erfiðari að meðhöndla þá.

Ég get með ánægju sagt að von er á skýrslu um þolmörk ferðamennsku nú á allra næstu dögum sem ég mun leggja fyrir Alþingi. Í þeirri skýrslu er farið ítarlega yfir ekki eingöngu náttúruleg þolmörk heldur einnig samfélagsleg og þau endurteknu stef sem skjóta upp kollinum í umræðu um þau. Umfjöllun um skemmtiferðaskip verður því þar á meðal. Það eru nákvæmlega þessir þættir sem koma sérstaklega til skoðunar þegar við ræðum skemmtiferðaskipin. Áfangastaðir þeirra eru oftar en ekki lítil bæjarfélög sem hafa mismikla burði til að taka á móti því mikla innflæði ferðamanna sem þeim fylgir. Síðastliðin ár hafa stjórnvöld lagt áherslu á aðgerðir til að dreifa ferðamönnum betur allt árið um kring. Það er mikilvægt að létta álagi af öðrum svæðum, ekki síður til að fáfarnari svæði njóti í meira mæli þess ávinnings sem fylgir ferðamönnum. Um það erum við nú öll sammála.

En hlutirnir eru aldrei svo einfaldir. Næsta sumar munu suma daga verða allt að átta þúsund farþegar frá skemmtiferðaskipum á Ísafirði. Það segir sig sjálft að slíkir dagar reyna á þolmörk allra; farþega, þjónustuaðila og bæjarins sjálfs. Innviðir svæðisins eru einfaldlega ekki búnir undir slíkan fjölda og eiga ekki endilega að vera það miðað við stærð sveitarfélags. Þess vegna er mikilvægt að ákvörðunin sé upplýst um að leggja áherslu á markaðssetningu sem miðar að því að laða að erlend skemmtiferðaskip og að allir aðilar séu meðvitaðir um þær áskoranir sem því fylgja. Sem dæmi má nefna að mikilvægt er að horfa til öryggismála, t.d. varðandi áhættu á mengunarslysum, sjúkdómum og slysum, svo fátt eitt sé nefnt. Þá þarf einnig að hafa í huga að móta þarf reglur um landgöngu á svæðum utan hafna, líkt og hv. þingmaður kom inn á. Þar á ég t.d. við landgöngu farþega í friðlandi á Hornströndum, sem er e.t.v. ekki eðlileg ef hún er t.d. í andstöðu við tilmæli Umhverfisstofnunar. Þess vegna er mikilvægt að móta skýrar reglur um slík atriði og skilgreina ábyrgð. Hér þurfa stjórnvöld, sveitarfélög og aðrir hagsmunaaðilar að koma að borðinu og eiga upplýst samtal þar sem sjónarmið heimamanna hljóta að vega mjög þungt.

Í mengunarlögsögu Íslands gildir almennt sú regla að skip mega brenna svartolíu með brennisteinsinnihaldi að hámarki 3,5%. Þann 22. febrúar síðastliðinn tók í gildi fullgilding Íslands á 6. viðauka MARPOL-samningsins um loftmengun frá skipum. Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar segir að stefnt sé að banni við notkun svartolíu í efnahagslögsögu Íslands.

Um er að ræða afar mikilvægt markmið til verndar norðurslóðum. Frá árinu 2020 verður því tæplega mögulegt að nota svartolíu nema skip séu útbúin hreinsibúnaði sem nægir til að brennisteinsinnihald fari ekki yfir 0,5%.

Svo vil ég líka nefna sérstaklega að útgerðir skemmtiferðaskipa eru mjög meðvitaðar um umhverfismál og eru í auknum mæli að endurnýja flota sinn.

Fyrir liggur fyrir að komu skemmtiferðaskipa fylgja ýmsar áskoranir. Kallað er eftir skýrari umgjörð. Ljóst er að hagsmunir og ákvörðunarvald liggja víða og því er það ekki einungis í mínu valdi að skera úr um næstu skref. En ég fagna þessari mikilvægu umræðu sem verður vonandi til þess að betur verður hægt að ná utan um ólíkar aðgerðir ólíkra aðila sem ráðast þarf í til að koma skemmtiferðaskipa verði farsæl úti um allt land vegna þess að auðvitað fylgja þessu mikil tækifæri. Og eins og við þekkjum koma skemmtiferðaskip oft á svæði sem njóta í dag ekki enn þess vaxtar sem ferðaþjónustan hefur verið í hér á landi. Þess vegna er eðlilegt að þau vilji fá skipin til sín. En við þurfum að vera vel upplýst um hvaða áskoranir fylgja því og mikilvægt er að allir séu sammála um að þetta sé sú leið sem við viljum fara.

Ég leyfi mér að koma inn á það nánar í mínu seinna svari.