Fiskistofa.
Virðulegi forseti. Hér er enn eitt framfaraskrefið sem við getum nú stigið glæsilega í þessu sal, eitt af þeim litlu skrefum sem ég tel að séu jákvæð og einungis fram á við. Ég mæli hér fyrir frumvarpi til laga um breytingu á lögum um Fiskistofu, nr. 36/1992, með síðari breytingum, um niðurfellingu svokallaðs strandveiðigjalds. Með mér á frumvarpinu er Guðmundur Ingi Kristinsson.
1. gr. frumvarpsins hljóðar svo: „2. mgr. 6. gr. laganna fellur brott.“
2. gr. hljóðar svo: „Lög þessi öðlast gildi 1. janúar 2020.“
Svona til fróðleiks, þar sem við sjáum í hendi okkar að 1. janúar 2020 er þegar genginn í garð, þá er þetta akkúrat eitt af þeim tilvikum þar sem löggjafanum er sannarlega heimilt, þar sem um ívilnun er að ræða og niðurfellingu á ásettum gjöldum, að fella það niður afturvirkt. Það er alveg þvert á við dómsmál Flokks fólksins þar sem löggjafinn var hins vegar afturvirkt að reyna að skerða rétt borgaranna. Þarna sjáum við dæmi um hið gagnstæða. Ég ætla að vísa í greinargerðina með frumvarpinu og segja ykkur svolítið frá þessu öllu saman.
Vorið 2010, einu ári eftir að strandveiðar hófust í þeirri mynd sem við þekkjum í dag, var sett nýtt ákvæði um svokallað strandveiðigjald í lög um veiðieftirlitsgjald, nr. 33/2000. Þar var kveðið á um að við útgáfu leyfis til strandveiða skyldi, auk almennrar greiðslu fyrir veiðileyfi, greiða 50.000 kr. í sérstakt strandveiðigjald á hvert strandveiðileyfi sem gefið væri út af stjórnvöldum. Fiskistofa skyldi innheimta gjaldið eins og lög kveða á um. Tekjum af strandveiðigjaldi skyldi svo ráðstafa til þeirra hafna þar sem afla, sem fenginn væri við strandveiðar, yrði landað.
Allar götur síðan þetta var innleitt hefur hið svokallaða strandveiðigjald verið óbreytt. Ég hef lagt fyrir sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra allmargar fyrirspurnir og fengið greinargóð svör í flestum tilvikum. Ég hef fengið svör við þeim öllum, náttúrlega verið misánægð með þau en oftar en ekki hafa þau verið mjög góð. Ég lagði t.d. fram fyrirspurn til sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra á síðasta löggjafarþingi, 149. löggjafarþingi, um gjöld á strandveiðar, 707. mál. Þar var m.a. spurt um upphæðir svokallaðs strandveiðigjalds frá upphafi vertíðar 2010 til loka vertíðar 2018, greint eftir vertíðum og höfnum og reiknað í öllum tilvikum til núvirðis. Í svarinu kemur fram að þetta gjald hafi samtals yfir allt landið á árabilinu numið um 342 millj. kr. Við erum að tala um átta ár. Við sjáum að þetta er ekki slík ógnarupphæð að það þurfi að leggja hana einungis á strandveiðisjómenn. Það er eiginlega stórfurðulegt að þeim skuli vera mismunað svona gróflega í orðsins fyllstu merkingu. Ég átta mig eiginlega ekki á þessu og held að þetta hljóti að hafa gleymst inni frá 2010. Á þeim tíma sem gjaldið er sett á þá var verið að tala um að með tilkomu þessa strandveiðibátaflota myndi allt í einu aukast álagið í höfnunum og við löndun og annað slíkt og þyrfti að ráða fleira starfsfólk og þetta var eitthvað sem átti að vera til bráðabirgða á meðan væri verið að koma þessu kerfi almennilega á koppinn. Það hlýtur náttúrlega að vera löngu komið á sinn stað, átta eða níu árum seinna, en enn hangir inni þetta sérstaka strandveiðigjald. Ef þetta væri reiknað til núvirðis í apríl og maí 2019 eru þetta að jafnaði 38 millj. kr. á ári. Ég held að miðað við það að mismuna ekki starfsstéttunum okkar og taja þær svona út fyrir sviga sé okkur í lófa lagið að leiðrétta þetta óréttlæti. Á núvirði var það alls 28,6 millj. kr. fyrir strandveiðitímabilið 2018 og hefur farið lækkandi á síðustu árum þar sem strandveiðibátum hefur fækkað. Ég ætla ekki að fara út í ástæður þess, það væri efni í alveg spánnýja ræðu upp á einhverja klukkutíma.
Á nýliðinni strandveiðivertíð 2019 stundaði alls 621 bátur veiðar samkvæmt upplýsingum á vef Fiskistofu 28. ágúst 2019. Strandveiðigjald af þessum bátum hefur alls verið 31,05 millj. kr. Í framangreindu svari sem ég vísaði til, frá sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, við fyrirspurn minni um gjöld á strandveiðar kemur fram að þessar veiðar hafi alls skilað 763 millj. kr. í veiðigjöld í ríkissjóð, reiknað til núvirðis frá því veiðar hófust árið 2009. Í svari ráðherra við annarri fyrirspurn minni um strandveiðar 2018 má lesa að heildaraflaverðmæti strandveiðiaflans árið 2018 hafi numið um 2,2 millj. kr. Þar af var þorskur 2,1 milljarður kr., en 9.075 tonnum var landað af honum. Veiðigjöld á strandveiðar voru aldrei hærri á einni vertíð en 2018, þá námu þau alls 170 millj. kr. Nýliðin strandveiðivertíð 2019 skilaði 9.162 tonnum af þorski. Fregnir í fjölmiðlum greina frá því að þorskverð hafi verið um þriðjungi hærra nú en strandveiðisumarið 2018. Þannig má áætla að strandveiðiaflaverðmæti þorsks 2019 hafi numið nálega 3 milljörðum kr.
Í svari við fyrirspurninni kemur einnig á daginn að 90,4% alls strandveiðiaflans var landað með sölu á fiskmörkuðum hér á landi. Þetta stangast á við fullyrðingar sem hafa heyrst úr ranni andstæðinga strandveiða að einhverjum verulegum hluta aflans sé landað í gáma til sölu og vinnslu í Bretlandi. Nær allur strandveiðiafli fer til vinnslu hér á landi. Fjöldi landana á strandveiðisumrinu 2018 á landinu öllu var 14.984 en alls stunduðu 548 bátar veiðar. Á nýliðnu sumri var fjöldi landana 15.753 og 621 bátur við veiðar eins og fyrr var greint.
Útgerðir strandveiðibáta eru lítil fyrirtæki og hafa einungis tekjur af strandveiðum í fjóra mánuði á ári. Að vísu eru þeim skammtaðir 48 dagar á árinu. Að hugsa sér, á því tímabili mega þeir einungis gera bátana út í 12 daga í hverjum mánuði. Strandveiðar við Ísland hafa þó fest sig í sessi og þær skila sínu til þjóðarbúsins eins og framangreindar tölur gefa til kynna. Bæði reynsla og allar tölur sýna að mannlíf í höfnum sjávarbyggða allt umhverfis landið væri vart svipur hjá sjón ef þessa útvegs nyti ekki við.
Strandveiðigjaldið svokallaða er sértækur skattur sem lagður er á einn útgerðarflokk umfram aðra. Ég endurtek: Þetta strandveiðigjald er lagt á einn útgerðarflokk umfram aðra. Engin sambærileg gjöld eru lögð á skip sem stunda aðrar veiðar en strandveiðar. Þetta felur í sér ójafnræði í ljósi þess að eigendur strandveiðibáta greiða lögbundin hafnargjöld eins og allir aðrir. Því er með þessu frumvarpi lagt til að ákvæði um strandveiðigjald í lögum um Fiskistofu verði einfaldlega fellt niður. Það þarf ekki að hafa fleiri orð um það. Þetta er í rauninni bragarbót, ég myndi segja að þetta sé hreinlega spurning um hvort það sé gætt meðalhófs. Það eru ýmsar reglur sem maður sér í hendi sér að orka tvímælis. Það minnir mig á eitt þótt það komi nú strandveiðum ekki við. Það erum við öryrkjarnir sem ein berum skerðingarnar, áður króna á móti krónu, nú 65 aurar á móti krónu, ég held ein í öllum heiminum. Þó að það sé allt annað mál þá fær maður á tilfinninguna að það sé verið að taka strandveiðibátana út fyrir sviga þrátt fyrir að þeir greiði allt annað, greiði fyrir aðgang að auðlindinni, greiði önnur hafnargjöld, greiði sína vigtun og greiði alla þjónustu. Maður áttar sig ekki á því hvernig stendur á því að þetta sértæka gjald, 50.000 kr. strandveiðigjald árlega, hafi fest þarna inni. Í ljósi þess að við erum hérna tvær, ég í Flokki fólksins, að ræða um strandveiðibátana okkar og þetta réttlætismál finnst mér ástæða að segja að það er athyglinnar virði hvað áhuginn er mikill á því að ræða um strandveiðibátana okkar, strandveiðiútgerðina, og hvernig við, löggjafinn, ætlum að leiðrétta þetta óréttlæti.
Það er ég og varaþingmaður Flokks fólksins, Jónína Björk Óskarsdóttir, sem erum keikar hér í umræðunni. En að lokum: Ég vísa hér með þessu máli til hv. efnahags- og viðskiptanefndar.
(Forseti (WÞÞ): Frumvarpið gengur til 2. umr. og hv. atvinnuveganefndar.)
