leigubifreiðaakstur.
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir frumvarpi til nýrra laga um leigubifreiðaakstur í annað sinn. Frumvarpið var lagt fram á 150. löggjafarþingi og er nú lagt fram í nær óbreyttri mynd. Gerðar hafa verið efnislegar breytingar á þremur ákvæðum frumvarpsins, sem ég kem nánar inn á á eftir, auk þess sem orðalagi hefur verið breytt á stöku stað.
Heildarendurskoðun laga um leigubifreiðar hófst á sínum tíma með skipun starfshóps um endurskoðun á þeim reglum sem gilda um leigubifreiðar á Íslandi í október 2017. Starfshópurinn skilaði tillögum sínum í skýrslu til ráðuneytisins í mars 2018. Í skýrslunni kom fram það mat hópsins að breytingar á íslensku regluverki um leigubifreiðar væru óhjákvæmilegar, m.a. vegna þess að núgildandi lög samrýmist að öllum líkindum ekki ákvæðum EES-samningsins.
Frumvarp þetta byggir að meginstefnu til á tillögum þeim sem starfshópurinn lagði til í skýrslu sinni auk þess sem umsagnir sem bárust í samráðsferli hafa verið hafðar til hliðsjónar. Þá hefur við mótun frumvarpsins verið horft til þróunar löggjafar í nágrannaríkjum okkar, nánar tiltekið annars staðar á Norðurlöndum.
Tildrög frumvarpsins má rekja til þess að í janúar 2017 hóf Eftirlitsstofnun EFTA frumkvæðisathugun á leigubifreiðamarkaðnum á Íslandi og mögulegum hindrunum að aðgengi að honum. Af samskiptum við stofnunina mátti ráða að eftirlitsstofnunin teldi líkur á að íslensk löggjöf um leigubifreiðar fæli í sér aðgangshindranir sem samræmdust ekki alþjóðlegum skuldbindingum ríkisins. Eftirlitsstofnunin hafði þá þegar gefið út rökstutt álit um leigubifreiðalöggjöf í Noregi en þágildandi löggjöf þar í landi svipaði um margt til þeirrar íslensku. Í álitinu komst eftirlitsstofnunin að þeirri niðurstöðu að norska ríkið bryti gegn skyldum sínum samkvæmt EES-samningnum að því er varðar stofnsetningarrétt ríkisborgara EES-ríkjanna til að hefja og stunda sjálfstæða atvinnustarfsemi og til að stofna og reka fyrirtæki með þeim skilyrðum sem gilda að landslögum um ríkisborgara þess ríkis þar sem stofnsetning fer fram.
Það frumvarp sem hér er lagt fram er afrakstur vinnu áðurnefnds starfshóps samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytisins og Samgöngustofu og samráðs við hagsmunaaðila og almenning. Áður en frumvarpið var lagt fram á síðasta löggjafarþingi fór fram víðtækt samráð við almenning og hagsmunaaðila. Í kjölfar samráðsins voru gerðar talsverðar breytingar á frumvarpinu í samræmi við ábendingar umsagnaraðila.
Þegar frumvarpið var til meðferðar á síðasta löggjafarþingi fór fram víðtækt samráð við hagsmunaaðila á vegum umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis. Í sumar var í ráðuneytinu farið yfir umsagnirnar og gerðar efnislegar breytingar á þremur ákvæðum frumvarpsins í samræmi við ábendingar sem bárust nefndinni. Ákvæði um tilgang rafrænnar skráningar upplýsinga um eknar ferðir með leigubifreið hefur verið gert skýrara, með hliðsjón af ábendingu Persónuverndar. Gerðar voru breytingar á ákvæðum um eftirlit Neytendastofu í samræmi við ábendingar stofnunarinnar og er lagt til að eftirlit stofnunarinnar taki til gjaldmæla og verðupplýsinga en ekki til verðlagningar. Loks hafa verið gerðar breytingar í samræmi við ábendingar Samgöngustofu á þá leið að lagt er til að heimildir stofnunarinnar til að krefjast upplýsinga taki ekki aðeins til leyfishafa samkvæmt frumvarpinu heldur allra þeirra er kunna að miðla leigubifreiðaþjónustu í einhverri mynd. Heimild stofnunarinnar til að beita þá dagsektum sem ekki verða við beiðni um upplýsingar nái þá til sömu aðila.
Markmiðið með frumvarpinu sem ég mæli hér fyrir er fyrst og fremst að tryggja gott aðgengi að hagkvæmri, skilvirkri og öruggri leigubifreiðaþjónustu fyrir almenning á Íslandi. Þá er frumvarpinu ætlað að færa lög og reglur um leigubifreiðar til nútímalegra horfs þar sem öruggar og tryggar samgöngur eru hafðar að leiðarljósi, auk þess að tryggja að íslenska ríkið uppfylli þjóðréttarlegar skuldbindingar sínar.
Verði frumvarpið að lögum munu þau auka atvinnutækifæri fjölbreyttra hópa. Afnám reglna um lágmarksnýtingu leyfis er þannig til þess fallið að veita kynjunum jafnara aðgengi í stéttina. Karlar eru mun fjölmennari en konur í stéttinni í dag en almennt eru konur taldar líklegri til að starfa í hlutastörfum en karlar. Þá er afnám reglna sem kveða á um að umsækjandi um leyfi hafi starfað fyrir leyfishafa í ákveðinn dagafjölda til að eiga möguleika á að fá útgefið leyfi til þess fallið að veita þeim sem hafa engin persónuleg tengsl við stéttina jafnari tækifæri á við aðra til að fá útgefið starfsleyfi. Neytendur hafa kallað eftir því að opnað verði á þjónustu farveitna hér á landi til viðbótar við þjónustu hefðbundinna leigubifreiða. Hvergi er í frumvarpinu minnst berum orðum á farveitur en með frumvarpi þessu eru stigin ákveðin skref sem gera farveitum sem nýta nútímatækni til viðskipta kleift að hefja starfsemi hér á landi uppfylli þær skilyrði laganna að öðru leyti. Þannig er gætt að sjónarmiðum um jöfn samkeppnisskilyrði og gert ráð fyrir því að kjósi bílstjórar að starfa fyrir farveitur sem nýta snjalltækni við milligöngu um þjónustuna þurfi þeir að uppfylla öll sömu skilyrði og þeir sem hyggjast starfa sem leigubifreiðastjórar í hefðbundnari skilningi.
Nú mun ég gera nánari grein fyrir helstu nýmælum og breytingum sem felast í frumvarpi þessu.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir því að þrjár tegundir leyfa verði í umferð. Fyrst ber að nefna atvinnuleyfi sem veitir mönnum rétt til að starfa sem leigubifreiðastjóri. Þá er í frumvarpinu gert ráð fyrir rekstrarleyfi sem veiti mönnum rétt til að reka eina leigubifreið auk þess að starfa sem leigubifreiðastjóri. Loks ber að nefna starfsleyfi fyrir leigubifreiðastöðvar.
Atvinnuleyfi samkvæmt frumvarpinu veitir mönnum rétt til að starfa við leigubifreiðaakstur án þess að reka eigin leigubifreið. Leyfið er ekki háð skilyrðum um lágmarksnýtingu og veitir því rétt til að starfa við leigubifreiðaakstur hvort heldur sem er að aðalstarfi, hlutastarfi eða í afleysingum.
Rekstrarleyfi samkvæmt frumvarpinu veitir mönnum rétt til að starfa sem leigubifreiðastjóri og til að reka eigin leigubifreið. Þannig þurfi rekstrarleyfishafar ekki að hafa atvinnuleyfi að auki. Rekstrarleyfi er ekki, frekar en atvinnuleyfi, háð skilyrðum um lágmarksnýtingu.
Gerðar eru talsverðar breytingar á ákvæðum um leigubifreiðastöðvar og starfsleyfi þeirra. Þannig er gert ráð fyrir því að skylda leigubifreiðastjóra til að hafa afgreiðslu á leigubifreiðastöð verði afnumin en engu að síður eru settar í lög reglur um starfsleyfi stöðva. Gert er ráð fyrir því að fjöldatakmarkanir á útgefnum leyfum til að stunda leigubifreiðaakstur verði afnumdar og munu takmörkunarsvæði því heyra sögunni til.
Heimildir Samgöngustofu til eftirlits með starfseminni eru skýrðar og auknar frá því sem verið hefur samkvæmt gildandi lögum. Þannig er gert ráð fyrir því að Samgöngustofu verði heimilt að krefjast þeirra upplýsinga úr hendi leyfishafa og annarra sem kunna að miðla leigubifreiðaþjónustu sem nauðsynlegar eru til eftirlits. Heimildir stofnunarinnar til að svipta leyfishafa leyfi eru einnig gerðar skýrari og áhrifaríkari en verið hefur.
Gerðar eru breytingar á þeim skilyrðum sem umsækjendur þurfa að uppfylla til að geta fengið útgefið leyfi til að stunda leigubifreiðaakstur, m.a. eru ákvæði um brotaferil umsækjanda gerð skýrari.
Herra forseti. Nú hef ég farið yfir helstu nýmæli frumvarpsins. Ekki gefst tími til að greina hér frá öllum þeim breytingum sem felast í frumvarpinu en ítarlega er gerð grein fyrir þeim í almennri greinargerð sem fylgir því. Það er mikilvægt að vel takist til við endurskoðun laga og regluverks um leigubifreiðar. Um er að ræða lagabálk sem snertir stóran hluta þjóðarinnar að einhverju leyti, jafnt neytendur sem veitendur þeirrar þjónustu. Þá snertir regluverkið marga þá sem dvelja hér til skamms eða lengri tíma.
Með samþykkt frumvarpsins mun íslensk löggjöf um leigubifreiðar að mínu mati uppfylla þjóðréttarlegar skuldbindingar ríkisins ásamt því að stuðla að auknu öryggi jafnt farþega sem leigubifreiðastjóra. Þá stuðlar frumvarpið að heilbrigðri samkeppni og nýsköpun í greininni og gerir skilyrði betri til að framboð þjónustu svari eftirspurn.
Að lokum legg ég til, herra forseti, að eftir 1. umr. verði málinu vísað til hv. umhverfis- og samgöngunefndar og 2. umr.
