breyting á ýmsum lögum vegna fjárlaga 2021.
Herra forseti. Ég mæli hér fyrir nefndaráliti meiri hluta efnahags- og viðskiptanefndar um frumvarp til laga um breytingar á ýmsum lögum vegna fjárlaga 2021. Yfirleitt tölum við um bandorm í þeim efnum. Eins og kemur fram í nefndarálitinu á þskj. 430 fjallaði nefndin um málið og fékk á sinn fund fulltrúa frá fjármála- og efnahagsráðuneytinu og einnig frá ýmsum hagaðilum auk þess sem ýmsar umsagnir bárust, eins og kemur fram. Í þessu frumvarpi er m.a. að finna tillögur um hækkanir á kolefnisgjaldi, olíugjaldi, almennu og sérstöku kílómetragjaldi, almennu og sérstöku bensíngjaldi, bifreiðagjaldi, gjaldi á áfengi og tóbaki í samræmi við forsendur fjárlagafrumvarps. Sama gildir um gjald í Framkvæmdasjóð aldraðra og sérstakt gjald til Ríkisútvarpsins. Auk þess eru breytingar á kostnaði er varða rekstur Fjármálaeftirlitsins, þ.e. eftirlitsgjaldi, hækkun gjaldhlutfalls vegna greiðslu kostnaðar við umboðsmann Alþingis, bráðabirgðaákvæði um Framkvæmdasjóð aldraðra og bráðabirgðaákvæði til að koma í veg fyrir að kostnaðarþátttaka heimilismanna á dvalar- og hjúkrunarheimilum aukist við það að tengingar við tekjur maka voru afnumdar.
Þá eru fleiri breytingar sem eru gerðar í þessu frumvarpi og ætla ég sérstaklega að vekja athygli á hækkun skattfrelsismarka erfðafjárskatts ásamt því að þau taki árlegum breytingum, þ.e. skattfrelsismörkin, miðað við þróun vísitölu neysluverðs.
Í 15. gr. frumvarpsins eru lagðar til ýmsar breytingar, eins og ég gat um, um greiðslu kostnaðar við opinbert eftirlit með fjármálastarfsemi, m.a. lögð til hækkun á fastagjaldi sem lífeyrissjóðir greiða til að standa straum af eftirliti. Hlutfall fastagjaldsins af heildarálagningu lífeyrissjóða verður því hærra samhliða lækkun á hlutfalli breytilega gjaldsins. Í umsögn 11 minni og meðalstórra lífeyrissjóða kemur fram það sjónarmið að ójafnræðis gæti um skiptingu eftirlitsgjalds milli lífeyrissjóðanna ef horft er til stærðarmunar þeirra. Minni lífeyrissjóðir greiði hærra hlutfall af hreinni eign í formi eftirlitsgjalds en þeir stóru.
Nefndin óskaði í þessu sambandi eftir sérstöku minnisblaði frá Fjármálaeftirliti Seðlabankans þar sem fram kæmi afstaða til umsagnar þessara minni lífeyrissjóða og kemur m.a. fram í minnisblaðinu að breytingartillagan í frumvarpinu endurspegli almennt þann kostnað sem felist í beinu eftirliti með hverjum lífeyrissjóði fyrir sig. En þá segir orðrétt, með leyfi forseta:
„Aftur á móti er verulegur hluti kostnaðar við starfsemi Fjármálaeftirlitsins sem lýtur að lífeyriskerfinu almenns eðlis, svo sem við greiningar, áhættumat, lagaþróun og reglusetningar. Vegna þeirra verkefna, auk kostnaðar við yfirstjórn, er óeðlilegt að minni sjóðirnir greiði hlutfallslega meira en þeir stóru. Að öllu þessu sögðu mælir Fjármálaeftirlitið með því að fyrirkomulag skattheimtu til að standa straum af eftirliti og tengdum verkefnum verði tekið til gagngerrar endurskoðunar.“
Skipting eftirlitsgjaldsins í fastagjald og breytilegt gjald veldur því að hlutfall fastagjaldsins af heildarálagningu er hærra hjá minni lífeyrissjóðum en hjá þeim eignameiri. Við ákvörðun um tilhögun eftirlitsgjaldsins vegast því á ólíkir hagsmunir lífeyrissjóðanna. Meiri hluti efnahags- og viðskiptanefndar tekur því undir með Fjármálaeftirlitinu um mikilvægi endurskoðunar á fyrirkomulagi eftirlitsgjaldsins með tilliti til þess að tryggja frekara jafnræði milli sjóðanna.
Að sóknargjöldum: Í 26. gr. frumvarpsins er lagt til að við lög um sóknargjöld bætist nýtt ákvæði til bráðabirgða þess efnis að föst krónutala sóknargjalda verði 980 kr. á mánuði á komandi ári fyrir hvern einstakling 16 ára og eldri. Samkvæmt sambærilegu bráðabirgðaákvæðið sem er í gildi í lögum nú nemur gjaldið 975 kr. á þessu ári. Meiri hlutinn leggur til breytingu þess efnis að sóknargjöld verði 1.080 kr. á mánuði á komandi ári fyrir hvern einstakling 16 ára og eldri. Áætlað er að með breytingunni hækki framlög til þeirra liða, þ.e. til trúfélaga og lífsskoðunarfélaga, um nær 280 millj. kr. frá því sem gert er ráð fyrir í fjárlagafrumvarpinu.
Í ákvæði til bráðabirgða XXIV í lögum um virðisaukaskatt er kveðið á um skattalegar ívilnanir við innflutning og skattskylda sölu vistvænna bifreiða. Samkvæmt ákvæðinu lækkar sú ívilnun hvað varðar tengiltvinnbifreiðar í skrefum frá og með komandi áramótum. Nefndinni hafa borist ábendingar um að í samræmi við stefnu stjórnvalda í orkuskiptum standi rök til þess að fresta gildistöku þeirrar lækkunar. Meiri hlutinn leggur til að ívilnanir við innflutning og skattskylda sölu tengiltvinnbifreiða samkvæmt ákvæðinu verði óbreyttar á komandi ári og lækkunin komi fyrst til framkvæmda á árinu 2022.
Í ákvæði til bráðabirgða, hinu sama og ég fjallaði um áðan, þ.e. XXIV í lögum um virðisaukaskatt, er heimild til að fella niður virðisaukaskatt eða telja til undanþeginnar veltu fjárhæð að tilteknu hámarki við innflutning og skattskylda sölu nýrra rafmagns-, vetnis- og tengiltvinnbifreiða. Ákvæðið gildir einnig um niðurfellingu virðisaukaskatts við innflutning og fyrstu sölu notaðra bifreiða af þessum toga, enda sé ökutæki þriggja ára eða yngra á innflutningsdegi og söludegi miðað við fyrstu skráningu. Í umsögn Bílgreinasambandsins og Samtaka ferðaþjónustunnar við frumvarpið er athygli vakin á því að engin sambærileg heimild gildi um sölu bifreiða á eftirmarkaði. Rekstraraðila sem hefur nýtt sér heimildina ber því að leggja virðisaukaskatt á við endursölu bifreiðar. Með því móti eru hvatar bílaleigu til að endurnýja vistvænar bifreiðar með endursölu notaðra vistvænna bifreiða takmarkaðir sem og samkeppnishæfni þeirrar sölu gagnvart sölu annarra ökutækja sem falla undir ákvæðið. Með hliðsjón af framangreindu leggur meiri hlutinn til breytingu þess efnis að ákvæði til bráðabirgða taki einnig til endursölu vistvænna bifreiða enda sé ökutæki þriggja ára eða yngra á söludegi miðað við fyrstu skráningu.
Herra forseti. Eftir samþykkt frumvarps til laga um tekjufallsstyrki á þessu þingi bárust nefndinni ábendingar um að regla 1. mgr. 5. gr. laganna, um að hámark styrks miðaðist við fjölda stöðugilda á tímabilinu 1. apríl til 31. október 2020, útilokaði í mörgum tilfellum aðila, sem ætlunin hefði verið að veita aðstoð, frá tekjufallsstyrk. Það ætti t.d. við um einyrkja sem lagt hefði niður störf á tímabilinu vegna verkefnaskorts og lítil fjölskyldufyrirtæki þar sem eigendur hefðu hætt að reikna sér endurgjald eða lækkað það umtalsvert vegna þess að umfang rekstrar hafði minnkað verulega og þar með vinnuframlag. Í þess háttar tilfellum væru stöðugildi hjá rekstraraðila á tímabilinu annaðhvort engin eða mun færri en ella og því reiknaðist tekjufallsstyrkur að óbreyttu sem margfeldi af núll eða yrði umtalsvert lægri en ef miðað væri við stöðugildi sem gæfu rétta mynd af rekstrinum.
Meiri hlutinn telur ljóst að tekjufallsstyrkjum hafi m.a. verið ætlað að styðja við aðila sem svo er ástatt um sem að framan greinir og var ákvæði 2. mgr. 5. gr. frumvarpsins m.a. ætlað að koma til móts við þess háttar tilvik. Í greinargerð með frumvarpinu sagði um þetta atriði:
„Ýmis rekstur sem frumvarp þetta tekur til byggist fyrst og fremst á vinnuframlagi eiganda, og eftir atvikum fjölskyldu hans, og því er reiknað endurgjald stór hluti rekstrarkostnaðar. Hafi verulegt tekjufall orðið í rekstri má gera ráð fyrir að úr vinnuframlagi hafi dregið að sama skapi og þar með reiknuðu endurgjaldi. Til að styðja við rekstraraðila sem þannig er ástatt hjá er lagt til í 2. mgr. að í stað reiknaðs endurgjalds fyrir tímabilið 1. apríl til 30. september 2020 verði rekstraraðila heimilt, en ekki skylt, að telja til rekstrarkostnaðar á því tímabili sömu fjárhæð og hann gjaldfærði vegna reiknaðs endurgjalds fyrir sömu mánuði á árinu 2019.“
Í þinglegri meðferð frumvarpsins var heimildinni breytt á þá leið að reikna mætti til rekstrarkostnaðar á tímabilinu fjárhæð sem næmi sjö tólftu af gjaldfærðu reiknuðu endurgjaldi í skattframtali 2020, auk þess sem tímabilið var lengt fram til loka október.
Í samráði við ráðuneytið og Skattinn leggur meiri hlutinn til að við frumvarpið, sem hér er til umfjöllunar, bætist kafli um breytingar á lögum um tekjufallsstyrki, nr. 118/2020, þar sem kveðið verði á um breytingu á 2. mgr. 5. gr. laganna. Leggur meiri hlutinn til að aðilum sem nýti heimildina sem þar kemur fram verði jafnframt heimilt, í þeim tilvikum þar sem það er hagstæðara, að miða mánaðarleg stöðugildi samkvæmt 1. mgr. 5. gr. við stöðugildi þeirra sem reiknað var endurgjald fyrir í rekstrinum hlutfallslega miðað við starfstíma rekstrarins á árinu 2019. Í nefndarálitinu eru síðan rakin dæmi um það hvernig þetta getur komið út og vitna ég til þess.
Aðrar breytingar sem meiri hlutinn leggur til á því frumvarpi sem hér liggur fyrir eru tæknilegs eðlis og er ekki ætlað að hafa efnisleg áhrif.
Að framansögðu leggur meiri hlutinn til að frumvarpið verði samþykkt með þeim breytingartillögum sem eru á sérstöku þingskjali en undir nefndarálit þetta skrifar sá er hér stendur, Óli Björn Kárason, og hv. þingmenn Brynjar Níelsson, Bryndís Haraldsdóttir, Ólafur Þór Gunnarsson og Willum Þór Þórsson.
