Orkumál.
Virðulegi forseti. Ég þakka hæstv. ráðherra fyrir að taka þessa umræðu hér í dag en orkumál og orkuöryggi þjóðarinnar hefur fengið mikla umfjöllun undanfarnar vikur sem reyndar kemur ekki til af hinu góða. Staðan á Íslandi er grafalvarleg. Kyrrstaða hefur ríkt um árabil og niðurstaðan er sú að orkuöryggi okkar er ógnað. Sú sorglega staða að við sjáum okkur knúin til þess að leggja fram frumvarp til að tryggja heimilum og litlum og meðalstórum fyrirtækjum forgang að raforku og horfum á fyrirtæki neyðast til að brenna olíu vegna skerðingar raforku til að halda daglegri starfsemi sinni er með öllu óásættanleg. Skerðing raforku kostar ríkissjóð, atvinnulífið og samfélagið allt talsverðar fjárhæðir á hverju ári. Samningar fyrirtækja vegna ótryggrar orku eru mikilvægir til að fullnýta kerfið og gera ráð fyrir skerðingum en skerðingunum hefur þó fjölgað og vara í lengri tíma en áður og fyrirséð að þeim muni fjölga enn frekar á næstu árum. Því er eflaust hægt að spyrja sig hvort um forsendubrest sé nú að ræða. Orkuöflun undanfarin ár hefur ekki verið næg þrátt fyrir ábendingar sérfræðinga um yfirvofandi orkuskort og þrátt fyrir áskoranir í loftslagsmálum, fólksfjölgun og fjölgun ferðamanna og aukna framleiðni fyrirtækja. Á 16 ára tímabili hefur aflaukning í kerfinu numið um 384 MW eða sem nemur einungis um 24 MW á ári. Ljóst er að stórauka þarf orkuöflun ef við ætlum að tryggja orkuöryggi hér á landi og ná okkar markmiðum í loftslagsmálum.
Eldsumbrot á Reykjanesskaga sýna okkur hvað náttúruhamfarir geta haft alvarlegar afleiðingar. Þar var og er Svartsengi í raunverulegri hættu vegna nálægðar við eldsumbrotin. Þaðan fær Reykjanesið heitt vatn og orku eða um 30.000 manns og þá er ekki talin atvinnustarfsemin sem þetta getur haft áhrif á.
Nýr raunveruleiki setur orkuöryggi, orkuöflun og flutningskerfið okkar í nýtt samhengi. Ítrekað hefur verið bent á mikilvægi þess að koma upp hringtengingu hér á landi, m.a. svo hægt sé með góðum hætti að flytja orku á milli landsvæða, nýta virkjanir betur og minnka sóun. Það sem hefur tekið áratugi þarf núna að taka mánuði eða örfá ár án þess þó að gefa nokkurn afslátt af þeim umhverfisþáttum er tengjast leyfisveitingum. Við hugum vissulega að vernd náttúrunnar en sagan hefur sýnt sig að vernd og nýting getur farið saman.
Landsnet hefur í forgangi að ráðast í framkvæmdir við flutningslínu frá Akureyri til Grundartanga. Allt ferlið við slíka framkvæmd er flókið og tekur langan tíma. Það er grundvallaratriði að þessari framkvæmd verði flýtt eins og unnt er, enda um þjóðaröryggi að ræða. Í fyrra hefði línan komið í veg fyrir skerðingar sem kostuðu þjóðarbúið um 5 milljarða. Vatnsstaða lóna var með þeim hætti á þeim tíma að aflaukning hefði verið á við eina Hvammsvirkjun. Þarna er hægt að auka aflið í kerfinu án þess að ráðast í virkjunarframkvæmdir.
Rammaáætlun 3 var samþykkt í upphafi þessa kjörtímabils en í nefndaráliti meiri hluta umhverfis- og samgöngunefndar var bent á mikilvægi þess að endurskoða rammaáætlun og þar með verndun heilu vatnasviðanna. Það þarf að nýta þau tækifæri sem okkur bjóðast hér og alls ekki útiloka virkjunarmöguleika til framtíðar. Þegar kostur er settur í verndarflokk í rammaáætlun er allt vatnasviðið verndað. Það hefur í för með sér að fleiri kostir á sama svæði sem gætu komið til greina komast ekki inn í rammaáætlunarferlið. Þetta útilokar kosti sem geta verið hagkvæmir en við vitum öll að vatnsföll á Íslandi eru ekki óþrjótandi. Mögulega þarf að skoða fleiri þætti þegar ákvörðun er tekin varðandi orkukosti, þætti er varða orkuöryggi, köld svæði og markmið ríkisstjórnar hverju sinni.
En það er afar ánægjulegt að sjá kollega mína hér á þingi loksins kveikja á perunni og átta sig á þeirri stöðu sem við erum í. Ég bind vonir við að yfirlýsingar þingmanna og heilu þingflokkanna séu ekki orðin tóm enda er ljóst að margir þessara þingmanna þurfa að taka U-beygju á sinni afstöðu, t.d. hvað varðar friðun og regluverk. Við þurfum að setja okkur markmið um hve mikillar orku við ætlum að afla til framtíðar og aðgerðaáætlun er lýtur að því hvernig við ætlum að afla hennar.
Ég vil nýta hér tækifærið og spyrja hæstv. ráðherra hversu mikillar orku hann telur okkur þurfa að afla til framtíðar og hvort ráðherra hafi sett upp aðgerðaáætlun til að afla þeirrar orku. Eins vil ég spyrja ráðherra hvort hann telji að í ljósi yfirvofandi orkuskorts sé þörf á frekari aðgerðum ríkisstjórnarinnar umfram sameiningu stofnana og ef svo er, hverjar þær eru.
