13.04.1954
Sameinað þing: 50. fundur, 73. löggjafarþing.
Sjá dálk 101 í D-deild Alþingistíðinda. (2981)

208. mál, stjórnarráðshús

Forsrh. (Ólafur Thors):

Herra forseti. Hæstv. kirkjumrh. og ég höfum leyft okkur í umboði ríkisstj. að flytja hér þáltill. á þskj. 851, þar sem leitað er heimildar Alþ. til að verja úr ríkissjóði á árinu 1954 eða leggja til hliðar á því ári í fyrsta lagi 2 millj. kr. til þess að reisa nýtt stjórnarráðshús í Reykjavík og í öðru lagi 1 millj. kr. til kirkjubyggingar í Skálholti. Ég vænti þess, að ekki þurfi að fylgja þessari till. úr hlaði með löngu máli.

Ég leyfi mér þó aðeins að minna á, að hinn 1. febr. s. l., þegar liðin voru 50 ár frá því, að stjórnin fluttist inn í landið, þá gaf ríkisstj. út tilkynningu um það, að hún mundi beita sér fyrir því, að byggt yrði stjórnarráðshús. Ríkisstj. hefur rætt um þetta við flokka sína og hefur nú talið sér fært að ber.a fram till. um, að fyrsta sporið verði stigið til þess að efna það fyrirheit, sem þá var gefið, með því að varið verði úr ríkissjóði eða lagðar til hliðar í þessu skyni á yfirstandandi ári 2 millj. kr.

Ég veit, að öllum hv. þm. er kunnugt um, hversu þröngur er húsakostur æðstu stjórnar landsins, og þá jafnframt, hver bagi ekki aðeins sjálfri stjórninni og hennar starfsmönnum er að þessu, heldur og oft og einatt öllum þeim, sem á hennar fund þurfa að leita. Hin ytri merki um þessa fátækt eru náttúrlega mál fyrir sig. Það er leiðinlegt að ríkisstj. og hennar starfslið skuli þurfa að una því, sem allt of lengi hefur verið sætt sig við, og á ég þar ekki aðeins við núverandi ríkisstjórn né fyrrverandi, heldur á þetta við, þótt farið sé miklu lengra aftur í tímann. Hitt er stærra atriði, að vegna húsnæðisþrengslanna verður sú starfræksla, sem þar fer fram, miklu kostnaðarmeiri.

Ég geri ráð fyrir, að hv. alþm. viti, að það, sem stjórnin hefur í huga, er að hagnýta lóðir ríkisins á milli Bankastrætis og Amtmannsstígs til þess að reisa þar myndarlegt stjórnarráðshús. Aðeins fyrstu frumdrættir hafa verið teiknaðir af þessu húsi, og hefur stjórnin haft þá til athugunar, en að sjálfsögðu þarf það mál að sæta miklu nánari meðferð, áður en auðið er að stíga fyrsta spor í framkvæmdunum. Geri ég ráð fyrir, að ríkisstj. muni fela starfsmönnum sínum að sjá um, að málið fái þann undirbúning, sem það verðskuldar. Við þær aðstæður, sem við búum hér, þar sem saman fer höfuðstaður fátækrar menningarþjóðar og fiskibær, ber hinu opinbera að vanda eftir föngum til þeirra bygginga, sem það reisir, og ríkisstj. mun hafa hug á því að koma þarna upp veglegu húsi, en þó án alls íburðar.

Ég leyfi mér að vona, að þessi hugmynd sæti góðum undirtektum hjá öllum hv. alþm.. og læt þessi fáu orð nægja — einnig vegna þess stutta tíma, sem hér er til umr.

Varðandi síðari liðinn í till., um að heimila að verja 1 millj. kr. til kirkjubyggingar í Skálholti, læt ég nægja að minna á, að eftir tvö ár. árið 1956, eru 900 ár liðin frá því, að stofnaður var biskupsstóll í Skálholti. Í sambandi við það afmæli munu að sjálfsögðu fara fram nokkur hátíðahöld og væntanlega með þátttöku erlendra kirkjuhöfðingja. Íslendingar geta ekki kinnroðalaust augum litið þennan fornhelga stað, svo sem nú er þar umhorfs, og þaðan af síður sýnt öðrum hann. Þjóðarsómi býður, að úr þessu sé bætt tafarlaust, og er þó raunar komið fram yfir elleftu stund.

Ég þarf ekki að hafa miklar orðalengingar um þá skyldu, sem hvílir á herðum Alþingis í þessum efnum. Auðvelt er að slá á marga og viðkvæma strengi, og ég mundi þá einnig hafa reynt það, ef ég hefði ekki talið þetta mál fagna öruggu fylgi.

Fyrir ríkisstj. vakir ekki nein fordild eða bruðlun fjár, heldur hitt, að nokkurt fé verði lagt af mörkum til þess, að Skálholtsstaður verði þjóðinni a. m. k. ekki til vansæmdar, enda þótt hann yrði litinn erlendum gestaaugum á 900 ára hátíðinni. Er hér um fyrsta framlag að ræða.