05.05.1981
Sameinað þing: 80. fundur, 103. löggjafarþing.
Sjá dálk 3988 í B-deild Alþingistíðinda. (4062)

284. mál, fiskiræktar- og veiðimál

Flm. (Egill Jónsson):

Herra forseti. Ég hef ásamt hv. þm. Pétri Sigurðssyni, Steinþóri Gestssyni, Sverri Hermannssyni og Þorvaldi Garðari Kristjánssyni flutt till. til þál. um skipulegt átak í fiskræktarmálum. Hljóðar till. á þessa leið:

„Alþingi ályktar að fela ríkisstj. að hlutast til um að gerð verði áætlun um skipulegt átak í fiskræktarmálum með það fyrir augum að nýta sem best ár og vötn svo og að nýta ferskt vatn, heitt og kalt, til fiskeldis.

Í þessu sambandi verði áhersla lögð á:

1) Að efla rannsóknir og tilraunir í veiðimálum svo að unnt sé að fá sem haldbesta vitneskju um þau skilyrði sem fyrir hendi eru í landinu til fiskræktar.

2) Auka leiðbeiningar í fiskrækt og veiðimálum, m. a. með því að fjölga fiskifræðingum sem staðsettir verði úti á landi.

3) Komið verði á samræmingu í fjárveitingu til fiskræktarmála og Fiskræktarsjóður verði efldur svo að hann verði fær um að styrkja framkvæmdir við fiskrækt og fiskeldi í stórauknum mæli.

Svo sem kunnugt er hefur farið fram mikil umr. um það hér á landi, að þessa starfsemi verði að efla. Hefur verið bent á það m. a. í ályktunum Búnaðarþings, að nauðsyn beri til að koma á nákvæmara skipulagi og skilgreina nánar þau markmið sem álitið er hagkvæmast að stefna að í þessum efnum. Auk þess hefur fléttast inn í þessa umr. viðhorf manna til byggðamála og byggðajafnvægis, og hefur myndarlegt átak og skipulagt í þessum efnum jafnan verið haft á orði þegar fjallað hefur verið um aukin verkefni í sveitum landsins.

Þetta er sannarlega ekki að ófyrirsynju því að í þessu landi búa miklir möguleikar að því er þessa starfsemi varðar. Hér eru um 250 ár og um 800 stöðuvötn, stærri og smærri, sem vatnafiskur gengur í í misjöfnum mæli, og það er mat þeirra manna, sem þekkingu hafa á, að þessir landkostir séu með engum hætti fullnýttir. Það hefur líka fengist mikilvæg reynsla í því starfi sem lýtur að uppbyggingu og ræktun á sviði veiðimála. Má þar til sanns vegar færa að á milli áratuganna 1960–1970 og aftur 1970–1980 hefur fyrir áhrif þessarar starfsemi laxarækt aukist um 80%. Þetta skýrir það betur en nokkuð annað hvað hér eru mikilvæg verkefni fram undan og nauðsynlegt að taka þau fyrir með skipulögðum hætti.

Mikilvægasta löggjöfin, sem leggur grundvöll að þessari starfsemi, er lax- og silungsveiðilöggjöfin sem þetta merka starf hefur byggst á á síðari árum. Ber þar helst að nefna starfsemi fiskræktar- og veiðifélaga, en nú eru þau hér í landi 146, sem sjá um fiskrækt og ráðstöfun veiði hvert á sínu svæði.

Veiðifélög mörg hver hafa starfað vel að sínum málum og skilað góðu starfi. Þau hafa stofnað með sér öflugt landssamband, Landssamband veiðifélaga, sem vinnur að sameiginlegum málum félaganna. Þá eru enn fremur starfandi tugir stangveiðifélaga sem hafa á leigu ár og vötn til stangveiði og vinna ásamt veiðifélögunum að fiskrækt. Stangveiðifélögin hafa einnig með sér samband, Landssamband stangveiðifélaga, sem vinnur að sameiginlegum málum þeirra. Þá eru starfandi í landinu 12 fiskeldisstöðvar auk nokkurra hafbeitarstöðva. Þessi starfsemi hefur átt í fjárhagsörðugleikum, m. a. vegna skorts á lánsfé til uppbyggingar. Starfsemi fiskeldisstöðvanna er afar mikilvægur þáttur í fiskræktarmálum þar sem til þeirra verður að sækja seiði til fiskræktar og hafbeitar. Þáttur hins opinbera kemur einkum fram í starfi Veiðimálastofnunar. Þar hefur einkum verið unnið að uppbyggingu veiðimála með leiðbeiningum, athugun á ám og vötnum, rannsóknum á vatnafiskum, þ. e. laxi og silungi, og með eldi þeirra fiska í tilraunastöðinni í Kollafirði svo og með hafbeit. Þetta starf hefur leitt af sér margháttaðan fróðleik og athyglisverðar niðurstöður, enda þótt starfsemin hafi jafnan búið við þröngan kost.

Í veiðimálum er þegar fyrir hendi mikil þekking og reynsla til að grundvalla á nýtt og víðtækt átak, m. a. með það að markmiði að auka fjölbreytni í atvinnu sveitafólks. Til þess að svo verði þarf með auknum leiðbeiningum að koma þeirri þekkingu, sem nú er fyrir hendi, til þeirra sem hafa ekki enn nýtt þá möguleika sem kunna að vera víða um land, jafnframt því sem nýrrar þekkingar er aflað með auknum rannsóknum og tilraunum. Enn fremur sé þess gætt að öll þessi mikilvæga starfsemi í fiskræktarmálum njóti nauðsynlegs framlags til uppbyggingar og rekstrar.

Hér er fjallað um mikilvægt mál og reynir nú á hvort á vettvangi hinnar almennu umr. fylgir hugur máli um gagnsemi þess að byggja upp öflugt og víðtækt starf til eflingar fiskræktarmálum í landinu.

Mér þykir að lokum vert að geta þess, að hér á Alþingi hafa verið lagðar fram fleiri þáltill. sem fjalla um svipað efni og það sem ég hef nú lýst. Þær ná þó hver um sig yfir afmarkaðra svið en þessi till. Á nefndarfundi í atvmn. var ákveðið að doka við eftir þessari till. svo að hægt væri að fjalla um þessi fiskræktarmál, sem hér hafa verið skýrð á Alþingi í vetur, í einu lagi og þá með það í huga að þau yrðu afgreidd öll í senn.

Ég vil svo, herra forseti, gera það að tillögu minni, að málinu verði að lokinni þessari umr. vísað til atvmn.