05.12.1984
Efri deild: 24. fundur, 107. löggjafarþing.
Sjá dálk 1644 í B-deild Alþingistíðinda. (1135)

192. mál, málefni aldraðra

Heilbr.- og trmrh. (Matthías Bjarnason):

Virðulegi forseti. Í des. 1983 voru gerðar breytingar á lögum um málefni aldraðra þess efnis að heimilað var að nýta markaðan tekjustofn Framkvæmdasjóðs aldraðra til að styrkja hjúkrunarrými fyrir aldraða á vegum sveitarfélaga með jafnháu framlagi og sjóðurinn fékk á fjárlögum sem beint framlag ríkissjóðs. Við það tækifæri gaf ég þá yfirlýsingu að ég mundi beita mér fyrir endurskoðun á þeim ákvæðum laga um málefni aldraðra er snerta Framkvæmdasjóð aldraðra. Endurskoðun var falin aðilum úr heilbrmrn. og fulltrúum stjórnarflokkanna. Jafnframt hefur verið haft samráð við samstarfsmenn um málefni aldraðra. Niðurstöður þessarar endurskoðunarvinnu liggja nú fyrir í frv. sem hér er lagt fram.

Markmið frv. er tvíþætt:

Í fyrsta lagi er komið festu á starfsemi Framkvæmdasjóðs aldraðra þannig að þeir sem þangað hyggjast sækja fjármuni geta vitað hvers þeir megi vænta. Í því sambandi er gert ráð fyrir að Framkvæmdasjóðurinn hafi eingöngu til ráðstöfunar markaðan tekjustofn sinn, þ.e. tekjur af nefskattinum svokallaða. Jafnframt er gert ráð fyrir að fjármögnun hjúkrunarrýmis á vegum sveitarfélaga færist að nýju til fjvn.

Í öðru lagi á að tryggja fjárveitingavaldinu áhrif á úthlutun fjár úr Framkvæmdasjóði aldraðra með því að fulltrúi tilnefndur af fjvn. Alþingis taki sæti í samstarfsnefnd um málefni aldraðra þegar hún fjallar um málefni sjóðsins.

Rök fyrir þessum breytingum eru þær helstar að skv. núverandi fyrirkomulagi hefur öll langtímaáætlunargerð fyrir sjóðinn verið óframkvæmanleg sökum sífelldra breytinga á hlutverki sjóðsins hvað varðar hjúkrunarrými sveitarfélaga. Jafnframt hefur verið gagnrýnt hvað fjvn. og Alþingi hafa getað haft lítil áhrif á til hvaða hjúkrunarrýmisverkefna á vegum sveitarfélaga framlög hafa verið veitt, þó svo að um sé að ræða verkefni sem ríkinu ber skv. lögum um heilbrigðisþjónustu að standa að 85%.

Frv. felur í sér eftirtaldar breytingar frá gildandi ákvæðum um Framkvæmdasjóð aldraðra:

1. Einu tekjur Framkvæmdasjóðs aldraðra verði hinn markaði tekjustofn sjóðsins, þ.e. nefskatturinn, og gert er ráð fyrir að hann nemi 580 kr. á árinu 1985. Er það hækkun milli ára í samræmi við skattvísitölu.

2. Fjármögnun hjúkrunarrýmis á vegum sveitarfélaga færist að nýju til fjvn. Þó verði Framkvæmdasjóði aldraðra heimilt að verja allt að 30% tekna sinna til styrktar hjúkrunarrými af þessu tagi, en sá styrkur komi báðum aðilum, þ.e. ríki og sveitarfélagi, til góða hlutfallslega.

3. Fulltrúi tilnefndur af fjvn. taki sæti í samstarfsnefnd um málefni aldraðra er hún fjallar um málefni Framkvæmdasjóðs aldraðra.

Ef athugað er hvaða breytingar þetta hefur í för með sér á næsta ári mun Framkvæmdasjóður aldraðra hafa til ráðstöfunar u. þ. b. 58 millj. kr. miðað við liðlega 100 þús. gjaldendur nefskattsins. Af þeirri fjárhæð hefði sjóðurinn heimild til að verja 30% eða 17.4 millj. kr. til hjúkrunarrýmis á vegum sveitarfélaga, en afgangnum, u.þ. b. 40 millj., yrði varið til íbúða fyrir aldraða, þ.e. dvalarheimili aldraðra, og hjúkrunarrýmis fyrir aldraða á vegum einkaaðila. Til samanburðar má geta þess að á árinu 1984 hafði sjóðurinn 46 millj. kr. í tekjur af nefskattinum. Af þeirri fjárhæð var 15 millj. kr. varið til hjúkrunarrýmis á vegum sveitarfélaga, auk þess sem beina framlagið úr ríkissjóði, 15 millj. kr., rann einnig beint til þeirra verkefna. Afgangnum, 31 millj. kr., var varið til annarra verkefna, auk þess sem sjóðstjórn tók þá ákvörðun að nota hluta hans til að standa við eldri skuldbindingar sem ekki hafði verið hægt að standa skil á. Var þar um tæplega 5 millj. kr. að ræða.

Að öðru leyti vísa ég til fskj. með þessu frv. Þar koma fram ýmsar tölulegar upplýsingar um fjölda aldraðra og vistrými fyrir aldraða, auk yfirlits um úthlutun úr Framkvæmdasjóði aldraðra frá stofnun sjóðsins.

Virðulegi forseti. Ég legg til að að lokinni þessari umr. verði frv. vísað til 2. umr. og hv. heilbr.- og trn.