24.07.1912
Efri deild: 7. fundur, 23. löggjafarþing.
Sjá dálk 8 í B-deild Alþingistíðinda. (1591)

Ráðherraskipti

Ráðherra (Kr. J.) Jeg skal leyfa mjer að ávarpa háttvirta deild nokkrum orðum um mál það, er valdið hefur því, að þing var rofið síðast og þetta þing kvatt saman, sem sje stjórnarskrárfrumvarp síðasta þings. Landstjórnin hefir látið prenta þetta stjórnarskrárfrumvarp og býta því út meðal þingmanna, eins og það var samþykt á síðasta þingi. Enn fremur hefur hún til leiðbeiningar og hægðarauka, í sambandi við þetta frumv. látið semja uppkast að þrem öðrum frumvörpum, sem nauðsynleg yrðu, ef þetta frv. kynni að verða samþykt. En ekkert af þessum frv. og eigi heldur stjórnarskrárfrumvarpið er þó lagt fram sem stjórnarfrv., heldur að eins til athugunar þingmönnum. Verði því málið ekki tekið upp af þingmanna hálfu, kemur ekkert stjórnarskrárfrumvarp fram. Þessu víkur svo við, að hans hátign konungurinn hefur ekki viljað ljá samþykki sitt til þess, að frv., eins og það liggur fyrir frá síðasta þingi, verði lagt fyrir þingið af hálfu stjórnarinnar. Það, sem því olli, var úrfelling ákvæðisins um setu Íslandsráðherra í ríkisráði Dana. Að vísu hafði jeg átt tal um þetta við hinn látna konung vorn, Friðrik hinn 8. í fyrra vor, og hafði jeg þá von um það, að hann mundi samþykkja frumv. óbreytt, en með vissu fororði, því fororði, að úrfelling ríkisráðsákvæðisins hefði ekki þá afleiðingu, að lög og mikils varðandi stjórnarráðstafanir, er Ísland varða, yrðu ekk borin upp í ríkisráði Dana, en að í þessu efni yrði fylgt sömu reglu eftir sem áður. En nú er hann látinn, og þetta var jafnvel einungis von mín, en ekki vissa. Nú ljet hinn nýji konungur vor í ljós við mig, að hann gæti eigi fallizt á úrfellingu ríkisráðsákvæðisins úr stjórnarskránni nema því að eins, að samtímis væri gerð skipun á hinu ríkisrjettarlega sambandi milli Íslands og Danmerkur með samhljóða ákvæðum hins íslenzka alþingis og hins danska ríkisþings.

Þessa skýrslu hef jeg viljað gefa alþingi þegar í byrjun þingtímans, og vona jeg, að háttv. deild taki hana til nákæmrar yfirvegunar.