Ferill 521. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1989–90. – 1059 ár frá stofnun Alþingis.
112. löggjafarþing. – 521 . mál.
Ed.
918. Frumvarp til laga
um breyting á umferðarlögum, nr. 50/1987, með síðari breytingum.
Flm.: Salome Þorkelsdóttir, Eiður Guðnason, Guðrún Agnarsdóttir,
Skúli Alexandersson, Valgerður Sverrisdóttir, Guðmundur Ágústsson,
Eyjólfur Konráð Jónsson, Karl Steinar Guðnason, Danfríður Skarphéðinsdóttir,
Margrét Frímannsdóttir, Jóhann Einvarðsson, Egill Jónsson, Halldór Blöndal.
1. gr.
Eftirtaldar breytingar verða á 71. gr. laganna.a. 1. mgr. orðist svo:
Hver sá sem situr í sæti bifreiðar, sem búið er öryggisbelti, skal nota það.
b. Við greinina bætist ný málsgrein er verði 3. mgr. og orðast svo:
Börn yngri en 6 ára skulu nota bílbelti, barnabílstól, bílpúða, sem festur er með bílbelti, eða annan viðurkenndan öryggisbúnað. Bannað er að hafa börn laus í framsæti eða fyrir framan framsæti í akstri.
2. gr.
Lög þessi öðlast gildi 1. október 1990.
Greinargerð.
Á sl. þingi voru flutt frumvörp um breytingar á umferðarlögum. Annað var frá fyrsta flutningsmanni þessa frumvarps en hitt frá öðrum flutningsmanni. Að hluta til var um að ræða sömu breytingarnar á lögunum. Frumvörpunum var vísað til allsherjarnefndar sem ákvað að fella frumvörpin saman í eitt frumvarp og flutti það á sérstöku þingskjali. Það frumvarp hlaut ekki afgreiðslu fyrir þinglok. Nú þykir flutningsmönnum þessa frumvarps rétt að taka út úr frumvarpi nefndarinnar ákvæði um öryggisbelti og öryggisreglur fyrir börn yngri en sex ára og láta á það reyna hvort ekki er mögulegt að fá þau lögfest nú fyrir þinglokin.
Ný umferðarlög tóku gildi 1. mars 1988. Í þeim fólust margháttaðar breytingar, eins og lögbundin ljósanotkun allan sólarhringinn og skyldunotkun bílbelta í framsætum þeirra bifreiða er búnar eru beltum. Margar þær breytingar, sem þessi lög höfðu í för með sér, hafa ótvírætt sannað gildi sitt svo að ekki verður um villst. Þannig er t.d. með notkun bílbelta og þykir flutningsmönnum sem ástæða sé nú til að stíga skrefið til fulls og lögleiða einnig notkun bílbelta fyrir þá sem sitja í aftursæti, enda hefur sú ráðstöfun, þar sem hún hefur verið lögleidd, einnig ótvírætt sannað gildi sitt, ekki síst þar sem börn eiga í hlut.
Samkvæmt a-lið 1. gr. er gerð tillaga um að skylda til að nota öryggisbelti nái ekki aðeins til ökumanns og farþega í framsæti, eins og er í gildandi lögum, heldur einnig til farþega í aftursæti.
Slík skylda er nú í lögum í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi. Ætla má að almenningur á Íslandi sé hlynntur þessari breytingu. Í því sambandi má minna á könnun Hagvangs fyrir tímaritið Heilbrigðismál í september 1988. Í 1.087 manna úrtaki voru 88% hlynntir skyldunotkun bílbelta í aftursæti en 12% voru andvígir.
Þá er einnig í b-lið 1. gr. lagt til að við fetum í fótspor Finna, Norðmanna, Svía og fleiri þjóða og gerum skylt að hafa börn í viðeigandi öryggisbúnaði í bifreiðum.
Loks er lagt til að í lög komi ákvæði um að banna að börn séu laus í framsæti eða framan við framsæti í akstri. Þrátt fyrir skyldunotkun bílbelta í framsæti þykir ástæða til að leggja sérstaka áherslu á þetta atriði, enda ber nokkuð á því í umferðinni að börn standi fyrir framan framsæti eða að fullorðnir sitji undir kornabörnum í framsæti.
Fylgiskjal I.
Flestir vilja lögleiða bílbelti í aftursætum.
(Samkvæmt könnun Hagvangs fyrir tímaritið Heilbrigðismál.)
Í september sl. birti tímaritið Heilbrigðismál niðurstöður könnunar Hagvangs á afstöðu fólks til lögbindingar á bílbeltanotkun í aftursætum bifreiða. Af 1.159 sem spurðir voru tóku 1.087 afstöðu. Spurt var: Ertu hlynnt(ur) eða andvíg(ur) skyldunotkun bílbelta í aftursætum?
Svörin skiptust þannig:
Hlynnt Andvíg
Allir, 15–79 ára ... 88% 12%
Karlar .............. 82% 18%
Konur ............... 94% 6%
15–19 ára .......... 85% 15%
20–29 ára .......... 81% 19%
30–39 ára .......... 94% 6%
40–49 ára .......... 88% 12%
50–59 ára .......... 90% 10%
60–69 ára .......... 88% 12%
70–79 ára .......... 95% 5%
Höfuðborgarsvæði .... 88% 12%
Þéttbýli úti á landi 88% 12%
Dreifbýli ........... 89% 11%
Fylgiskjal II.
Úr Fréttabréfi landlæknisembættisins 1989:
Árangur bílbeltanotkunar.
Aukin notkun bílbelta er þegar farin að skila árangri í minnkandi fjölda ákveðinna tegunda áverka í bílslysum. Áverkar á heila og mænu reyndust mun færri á 14 mánaða tímabili á árunum 1987 og 1988 meðal þeirra er notuðu bílbelti í framsætum en þeirra er ekki nýttu sér þann möguleika. Dregið hefur úr brotum á andlitsbeinum og hrygg og sárum á höfði.
Þetta kemur fram í meðfylgjandi töflu yfir umferðarslys á Reykjavíkursvæðinu.
Umferðarslys á Reykjavíkursvæðinu
1. mars til 1. okt. 1987 og 1988.
1987 og 1988 1987 og 1988
Án bílbeltis Í bílbelti
Brot: Höfuð, andlitsbein 16 5
Hryggur 18 12
34 17
Áverkar: Heili/mæna 53 22
Brjóst/kviður 15 13
68 45
Sár: Augu, andlit, munnur, nef 130 55
Á mörgum stöðum 14 3
144 58
Öll brot: 160 97
Öll sár: 276 133
Tognun: Háls 128 305
Allar (tognanir) 198 368
Taflan, sem hér er birt, var lögð fram með skýrslu um bílbeltanotkun og slys á fjórða landsþingi um slysavarnir sem haldið var 28. október 1988. Skýrslan var lögð fram af prófessor Gunnari Þ. Jónssyni.
Í upplýsingum skýrslunnar kemur fram að alvarlegum slysum, þ.e. heila- og mænuáverkum, hefur fækkað um 60% meðal þeirra er notuðu bílbelti í samanburði við þá er nýttu sér ekki þann möguleika. Sárum og brotum í heild hefur fækkað um tæplega helming.
Innlögnum á sjúkrahús vegna bifreiðaslysa hefur einnig fækkað.
Af töflunni hér að ofan má hins vegar sjá að slysatognunum hefur fjölgað verulega. Tognanir á hálsi hafa meir en tvöfaldast og tognanir í heild nær tvöfaldast. Tognunarslys eiga sér helst stað við aftanákeyrslu við of mikinn hraða.
Á landsþinginu um slysavarnir flutti Sigrún Knútsdóttir erindi. Þar kom m.a. fram að á árunum 1973 til 1987 komu 78 einstaklingar til slysadeildar Borgarspítalans í Reykjavík með mænuskaða. Um 60% þeirra eru nú 75% öryrkjar.
Á tímabilinu 1978 til 1982 hafa fimmtíu manns komið á endurhæfingardeild Borgarspítalans vegna heilaskaða eftir slys. Helmingur þeirra er nú 75% öryrkjar. Helmingur þessa hóps (25 manns) voru undir þrítugu og af þeim höfðu 21 lent í umferðarslysi.
Þeir sem verða fyrir mænuskaða eða heilaskaða liggja að meðaltali 7–9 mánuði á sjúkrahúsi. Meðalkostnaður vegna sjúkrahússlegu þeirra er því á milli þrjár og fjórar milljónir króna.
Við útskrift af sjúkrahúsi voru einungis fjórir einstaklingar alveg einkennalausir. Skerðing á andlegri hæfni er oft það sem háir viðkomandi einstaklingi einna mest og hindrar að hann komist aftur til fyrra lífernis og starfa.
Umferðarslys á ungu fólki eru algengasta orsök mænu- og heilaskaða og oftast er um bílslys úti á þjóðvegum að ræða.
Sýnt hefur verið fram á að fækka má alvarlegum heila- og mænuslysum í umferðinni um liðlega helming. Auk þess að koma í veg fyrir miklar þjáningar má því spara tugi milljóna króna.
Af gögnum erlendis frá er ljóst að ná má enn betri árangri ef lögleidd yrði notkun bílbelta fyrir farþega í aftursætum.
