Ferill 188. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.



1988. – 1058 ár frá stofnun Alþingis.
111. löggjafarþing. – 188 . mál.


Nd.

220. Frumvarp til þjóðminjalaga.




Flm.: Guðrún Helgadóttir, Birgir Ísl. Gunnarsson, Guðmundur G. Þórarinsson,


Kjartan Jóhannsson, Óli Þ. Guðbjartsson, Þórhildur Þorleifsdóttir.



I. KAFLI

Þjóðminjavarsla.

1. gr.

    Tilgangur þessara laga er að tryggja sem best varðveislu menningarsögulegra minja þjóðarinnar. Lögin kveða á um skipulag og starfsemi Þjóðminjasafns Íslands og byggðasafna, fjalla um fornminjar, kirkjugripi og minningarmörk, auk friðunar húsa og annarra mannvirkja.

2. gr.

    Fimm manna þjóðminjaráð fer með yfirstjórn þjóðminjavörslu í landinu í umboði menntamálaráðuneytisins.
    Menntamálaráðherra skipar þjóðminjaráð til fimm ára í senn. Deildarstjórar Þjóðminjasafns Íslands og minjaverðir velja einn úr sínum röðum til setu í þjóðminjaráði, Félag íslenskra safnmanna tilnefnir einn og Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands tilnefnir einn fulltrúa. Að jafnaði skulu a.m.k. tveir framangreindra þjóðminjaráðsmanna hafa menntun á sviði fornleifarannsókna. Bandalag kennarafélaga tilnefnir einn fulltrúa í þjóðminjaráð og einn er skipaður án tilnefningar. Ráðherra skipar formann úr hópi nefndarmanna.
    Hlutverk ráðsins er að marka stefnu og gera langtímaáætlanir um þjóðminjavörsluna fyrir landið í heild og hafa yfirumsjón með gerð árlegrar fjárhagsáætlunar og framkvæmd hennar. Ráðið er jafnframt stjórnarnefnd Þjóðminjasafns Íslands. Þjóðminjaráð mótar stefnu í rannsóknum og meðferð fornleifa, friðun þeirra og veitingu leyfis til rannsókna á fornleifum.
    Þjóðminjavörður hefur umsjón með þjóðminjavörslu í landinu öllu í umboði þjóðminjaráðs. Hann er framkvæmdastjóri þjóðminjaráðs og situr fundi þess ásamt safnstjóra Þjóðminjasafns Íslands. Safnstjóri Þjóðminjasafns Íslands er staðgengill þjóðminjavarðar. Forseti Íslands skipar þjóðminjavörð til fimm ára í senn að tillögu menntamálaráðherra. Að öðru jöfnu skal ráðinn maður með sérfræðilega menntun í menningarsögu. Ársskýrslu þjóðminjaráðs skal birta með starfsskýrslu Þjóðminjasafns Íslands.

3. gr.

    Landinu skal skipt í minjasvæði eftir kjördæmum. Sérstakir minjaverðir skulu starfa á vegum þjóðminjavarðar, einn á hverju minjasvæði. Minjaverðir skulu hafa umsjón með menningarminjum, skráningu og eftirliti fornminja og gamalla bygginga, svo og vera byggðasöfnum til ráðuneytis og aðstoðar.
    Menntamálaráðherra skipar minjaverði til fimm ára í senn að fengnum tillögum þjóðminjaráðs. Að öðru jöfnu skulu ráðnir menn með sérfræðilega menntun á sviði menningarsögu.

II. KAFLI

Þjóðminjasafn Íslands og byggðasöfn.

4. gr.

    Þjóðminjasafn Íslands er eign íslenska ríkisins. Það er miðstöð þjóðminjavörslu í landinu. Þjóðminjaráð er stjórnarnefnd Þjóðminjasafns Íslands, sbr. 2. gr. Það markar safninu stefnu og hefur yfirumsjón með gerð fjárhagsáætlana og framkvæmd þeirra.
    Við Þjóðminjasafn Íslands skal starfa safnstjóri sem annast stjórn safnsins í umboði þjóðminjavarðar. Menntamálaráðherra skipar safnstjóra Þjóðminjasafns til fimm ára í senn samkvæmt tillögu þjóðminjaráðs. Að öðru jöfnu skal ráðinn maður með sérfræðilega menntun í menningarsögu og góða þekkingu á rekstri safna.
    Safninu skal skipt í deildir samkvæmt ákvörðun þjóðminjaráðs hverju sinni. Menntamálaráðherra skipar deildarstjóra og sérfræðinga að fengnum tillögum þjóðminjaráðs og skulu þeir að öðru jöfnu hafa sérfræðimenntun á sviði þeirrar deildar sem þeir starfa við.
    Deildir safnsins geta haft stöðu sérstakra safna svo sem Sjóminjasafn Íslands og Tækniminjasafn Íslands. Skulu þau þá lúta ákvæðum þessara laga um byggðasöfn.

5. gr.

    Til byggðasafna teljast samkvæmt lögum þessum önnur söfn sem sett hafa verið á stofn í þeim tilgangi sem segir í 6. gr. og hlotið hafa viðurkenningu þjóðminjaráðs.
    Þau söfn, sem uppfylla skilyrði þjóðminjaráðs, geta sótt um styrk úr ríkissjóði til starfsemi sinnar.
    Byggðasöfn geta verið sjálfseignarstofnanir eða í eigu sveitarfélaga, stofnana eða félagasamtaka. Setja skal hverju byggðasafni stofnskrá og starfsreglur þar sem m.a. skal kveðið á um stjórn safnsins, eignaraðild að því, þátttöku ríkisins í kostnaði við það og ráðningu forstöðumanns. Reglugerð um byggðasafn skal staðfest af menntamálaráðherra að tillögu þjóðminjaráðs.

6. gr.

    Hlutverk Þjóðminjasafns Íslands og byggðasafna er að safna, skrásetja, varðveita, forverja og rannsaka minjar um menningarsögu þjóðarinnar og kynna þær almenningi.
    Til menningarsögulegra minja teljast ummerki um sögu þjóðarinnar, svo sem fornleifar og gömul mannvirki, kirkjugripir og minningarmörk, forngripir, listmunir og nytjahlutir, svo og myndir, kvikmyndir, hljóðritanir og skráðar heimildir um þjóðhætti. Til slíkra minja geta einnig talist staðir sem tengjast menningarsögu.
    Þjóðminjar teljast þær minjar um menningarsögu Íslendinga sem ákveðið hefur verið að varðveita í Þjóðminjasafni Íslands, í byggðasöfnum eða með friðun, sbr. 16., 28. og 33. gr.
    Hverju byggðasafni ber að leggja áherslu á söfnun og sýningu muna sem telja má einkennandi eða hafa sögulegt gildi fyrir hlutaðeigandi byggðarlög eða landsfjórðung.
    Þjóðminjasafn Íslands skal stuðla að rannsóknum á minjum um menningarsögu Íslendinga og útgáfu fræðilegra rita um þær. Birta skal árlega starfsskýrslu Þjóðminjasafns Íslands.

7. gr.

    Þjóðminjasafn Íslands og byggðasöfnin skulu vera til sýnis almenningi á tilteknum tímum. Friðaðar fornminjar og mannvirki skulu og vera til sýnis þegar þau hafa verið gerð sýningarhæf og aðrar aðstæður leyfa.
    Söfnin og starfsemi þeirra skulu kynnt nemendum í samráði við skóla og fræðsluyfirvöld, ýmist í söfnunum eða skólum. Einnig skal efnt til slíkrar fræðslu fyrir almenning í söfnum og ríkisfjölmiðlum.

8. gr.

    Söfnin mega eigi taka við gjöfum sem kvaðir fylgja, en þó getur menntamálaráðherra veitt undanþágu frá þessu ákvæði ef sérstaklega stendur á.
    Gjafir og fjárframlög til Þjóðminjasafns Íslands og byggðasafna eru frádráttarbær til skatts, sbr. ákvæði laga um tekjuskatt og eignarskatt, nr. 75/1981, með áorðnum breytingum.

9. gr.

    Heimilt er að lána gripi úr söfnunum til sýningar, en þó eigi til útlanda nema með samþykki menntamálaráðherra. Jafnframt er heimilt að lána um lengri eða skemmri tíma einstaka gripi til annarra safna eða kirkna, en tryggilega skal gengið frá varðveislu þeirra og þeir tryggðir eftir því sem þjóðminjavörður ákveður.

10. gr.

    Ekki má nota myndir af gripum safnanna sem vörumerki eða í auglýsingarskyni og ekki heldur gera af þeim myndir eða eftirlíkingar nema með leyfi þjóðminjavarðar og safnstjóra.

11. gr.

    Á hverju minjasvæði, sbr. 3. gr., skal starfa minjaráð sem skipað er fulltrúum úr stjórnum allra viðurkenndra byggðasafna á svæðinu ásamt minjaverði. Hlutverk þess er að fjalla um og samhæfa starfsemi safnanna. Forstöðumenn byggðasafnanna eiga rétt til setu á fundum minjaráðs.

12. gr.

    Nú vill stjórn byggðasafns afla sér húsnæðis fyrir safnið, hvort heldur með kaupum eða nýsmíði, og á hún þá kost á að fá styrk til þess úr ríkissjóði, allt að einum þriðja hluta kostnaðar, eftir því sem fé kann að vera veitt til þess á fjárlögum, enda samþykki þjóðminjaráð húsnæðið og stofnkostnað.
    Framlag ríkissjóðs skal bundið vísitölu byggingarkostnaðar og innt af hendi samkvæmt sérstökum samningi og greiðsluáætlun sem safnstjórn gerir við menntamálaráðuneyti og fjármálaráðuneyti áður en framkvæmdir hefjast.
    Laun forstöðumanns byggðasafns, miðuð við starfsskyldu hans og starfstíma og samþykkt af þjóðminjaverði, skulu greidd að hálfu úr ríkissjóði.

13. gr.

    Byggðasöfn senda minjaverði viðkomandi svæðis árlega starfsskýrslu sína ásamt ársreikningi og fjárhags- og framkvæmdaáætlun næsta árs. Minjavörður leggur gögn þessi fyrir þjóðminjaráð ásamt umsögn sinni. Útdrátt úr ársskýrslum byggðasafna skal birta í ársskýrslu þjóðminjaráðs.

14. gr.

    Nú telur þjóðminjavörður að byggðasafni, sem hlýtur ríkisstyrk, sé hætta búin sökum vanhirðu eða af öðrum orsökum og ekki hefur fengist úr bætt þrátt fyrir endurteknar áskoranir og getur þá menntamálaráðherra svipt safnið ríkisstyrk. Lendi safnið í óhirðu getur þjóðminjavörður að fengnu samþykki menntamálaráðherra ráðstafað gripum safnsins til varðveislu í Þjóðminjasafni Íslands eða öðru byggðasafni.

III. KAFLI

Fornminjar.

A. Fornleifar.

15. gr.

    Til fornleifa teljast hvers kyns leifar fornra mannvirkja og annarra staðbundinna minja sem menn hafa gert eða mannaverk eru á, svo sem bæjarstæði, rústir bæja og annarra húsa, m.a. hofa og kirkna, þingbúðarústir og önnur mannvirki á fornum þingstöðum, forn garðlög, skipsflök, leifar af verbúðum, naustum og vörum, forn vígi og rústir af þeim, minjar um dvalarstaði útilegumanna, haugar og aðrir fornir greftrunarstaðir, hellar með áletrunum og öðrum verksummerkjum af manna völdum, áletranir og myndir á klöppum eða jarðföstum steinum.
    Yfirleitt skal miðað við 100 ára aldur minja til að þær flokkist undir fornleifar, en heimilt er þó að friðlýsa yngri minjar, sbr. 16. gr.

16. gr.

    Þjóðminjavörður lætur skrá allar fornleifar sem þekktar eru í landinu og gefur út fornleifaskrá sem skal endurskoðuð á þriggja ára fresti. Þjóðminjavörður ákveður í samráði við þjóðminjaráð og minjaverði hvaða fornleifar skulu friðaðar. Friðlýsingu fornleifa skal birta í Stjórnartíðindum og staðurinn tilgreindur svo nákvæmlega sem unnt er á korti eða á annan hátt. Friðaðar fornleifar teljast þjóðminjar, sbr. 6. gr. Tilkynna skal landeiganda og ábúanda með sannanlegum hætti um friðunina.
    Friðun fornleifa skal þinglýsa sem kvöð á landareign þá sem í hlut á. Þeim minjum sem friðlýstar eru skal fylgja 20 m friðhelgað svæði út frá ystu sýnilegum mörkum fornleifa og umhverfis nema kveðið sé á um annað. Um stærra svæði skal leita samþykkis landeiganda. Friðlýstar fornleifar skulu færðar á skipulagskort.
    Fornleifar, sem friðlýstar hafa verið samkvæmt eldri lögum, skulu njóta friðunar áfram.
    Birta skal skrá yfir nýjar friðlýsingar í ársskýrslu Þjóðminjasafnsins.

17. gr.

    Fornleifum má enginn, hvorki landeigandi, ábúandi né nokkur annar, spilla, granda né breyta, ekki heldur hylja þær, laga né aflaga né úr stað flytja nema leyfi þjóðminjavarðar komi til.
    Við allar meiri háttar framkvæmdir, sem hætt er við að spilli fornleifum, skal sá, sem fyrir þeim stendur, bera kostnað af nauðsynlegum fornleifarannsóknum sem framkvæma þarf áður en framkvæmdir hefjast. Setja skal nánari ákvæði í reglugerð.

18. gr.

    Skylt er landeiganda og ábúanda að gera þjóðminjaverði eða minjaverði viðvart ef friðaðar fornleifar liggja undir spjöllum af völdum náttúrunnar eða þeim er spillt af manna völdum. Þjóðminjavörður ákveður þá hvaða ráðstafanir skuli gera til verndar fornleifunum.

19. gr.

    Nú finnast fornleifar sem áður voru ókunnar og skal finnandi þá skýra þjóðminjaverði eða minjaverði frá fundinum svo fljótt sem unnt er. Sama skylda hvílir á landeiganda og ábúanda er þeir fá vitneskju um fundinn. Ef fornleifar finnast við framkvæmd verks skal sá sem fyrir því stendur stöðva framkvæmd uns fenginn er úrskurður þjóðminjavarðar um hvort verki megi fram halda og með hvaða skilmálum.

20. gr.

    Nú telur landeigandi, ábúandi eða einhver annar, þar á meðal sá sem stjórnar opinberum framkvæmdum, svo sem vegagerð, að hann þurfi að gera jarðrask er haggar við fornleifum og skal hann þá skýra þjóðminjaverði eða svæðisminjaverði frá því áður en hafist er handa um verkið. Lýst skal nákvæmlega breytingum þeim er af framkvæmd mundi leiða. Þjóðminjavörður ákveður hvort eða hvenær framkvæmd megi hefja og með hvaða skilmálum.

21. gr.

    Þjóðminjavörður fer með yfirstjórn rannsókna á fornleifum í landinu. Hann getur, að höfðu samráði við þjóðminjaráð, veitt þeim, sem hann telur til þess hæfa, leyfi til stað- og tímabundinna rannsókna. Skal leyfisveiting vera
skrifleg hverju sinni og sá, sem slíkt leyfi fær, hlíta þeim reglum, sem þjóðminjavörður setur þar að lútandi, svo sem um skil á rannsóknarskýrslum og birtingu þeirra, svo og skilum gripa sem finnast við rannsóknina.

22. gr.

    Þjóðminjavörður hefur rétt til að rannsaka fornleifar með greftri eða á annan hátt og gera það sem þarf til verndar fornleifum, viðhalds eða endurbóta, en gera skal landeiganda eða ábúanda viðvart um það áður.

23. gr.

    Óheimil er öðrum en starfsmönnum þjóðminjavörslunnar notkun málmleitartækja eða annars tækjabúnaðar við leit að forngripum í jörðu nema með sérstöku leyfi þjóðminjavarðar.

24. gr.

    Skylt er að viðhalda á kostnað ríkissjóðs friðuðum fornleifum.

B. Forngripir.


25. gr.

    Forngripir eru lausar fornminjar, einstakir hlutir, 100 ára og eldri. Þegar forngripir finnast sem liggja eða legið hafa í jörðu skal finnandi tilkynna þjóðminjaverði eða minjaverði fundinn svo fljótt sem við verður komið. Finnandi skal ekki hagga við fundinum nema nauðsynlegt sé að taka hann eða hluta hans þegar til umhirðu með því að ella væri hætta á að munir spilltust eða færu forgörðum.
    Ákvæði 1. mgr. taka til allra muna sem menn hafa notað eða mannaverk eru á og einnig til leifa af líkömum manna og dýra sem finnast í fornum haugum, dysjum eða leiðum.
    Allir munir, sem grein þessi fjallar um, eru eign ríkisins. Þeir skulu varðveittir í Þjóðminjasafni Íslands en þjóðminjavörður getur þó falið byggðasafni varðveislu slíkra muna ef sérstök ástæða þykir til.

26. gr.

    Greiða skal finnanda útgjöld, sem hann hefur haft, vegna fundar forngrips.
    Nú finnst forngripur úr gulli eða silfri, þar á meðal gullpeningar eða silfurpeningar, og skal þá meta málmverð hlutarins og leggja ofan á tíu af hundraði. Skal annar helmingur fjárhæðarinnar greiddur finnanda en hinn landeiganda.
    Útgjöld samkvæmt grein þessari skulu greidd úr ríkissjóði.

27. gr.

    Eigi má flytja úr landi neina muni eða gripi sem eru eldri en l00 ára nema þjóðminjavörður leyfi. Gildir þá einu hvort gripur er í einkaeign eða opinberri eign. Leiki vafi á um aldur hlutar úrskurðar þjóðminjavörður. Þá getur þjóðminjavörður með samþykki menntamálaráðuneytisins hindrað útflutning yngri gripa en hér er kveðið á um.

IV. KAFLI

Kirkjugripir og minningarmörk.

28. gr.

    Þjóðminjavörður ákveður friðun kirkjugripa sem varðveittir eru í kirkjum landsins og hann telur friðunarverða vegna sögulegs eða listræns gildis þeirra.
    Þjóðminjavörður friðar einnig þá legsteina eða önnur minningarmörk í kirkjugörðum sem hann telur rétt að vernda af framangreindum ástæðum.
    Halda skal skrá yfir friðaða kirkjugripi og minningarmörk.

29. gr.

    Munir, sem á friðunarskrá eru teknir skv. 28. gr., eru friðhelgir. Óheimilt er að raska þeim eða spilla. Ekki má heldur farga þeim né flytja þá burtu nema leyfi þjóðminjavarðar komi til.
    Forráðamönnum kirkna ber að vernda skráða kirkjugripi.
    Kirkjugarðsstjórnir annast vernd skráðra minningarmarka svo sem segir í l6. gr. laga um kirkjugarða, nr. 21 23. apríl l963.

30. gr.

    Gera skal sérstaka skrá um friðlýsta gripi hverrar kirkju og sama gildir um friðlýst minningarmörk í kirkjugörðum. Þjóðminjavörður lætur skrár þessar í té próföstum og sóknarnefndum sem hlut eiga að máli.

31. gr.

    Þjóðminjasafnið skal varðveita aflagða kirkjugripi og þá gripi sem þjóðminjaverði og forráðamönnum kirkna kemur saman um að eigi sé ástæða til að hafa í kirkju lengur. Þó getur þjóðminjavörður falið viðkomandi byggðasafni varðveislu gripanna.

32. gr.

    Sé kirkja lögð niður skulu gripir hennar renna til safns skv. 31. gr. eða til annarra kirkna og sé það ákveðið með samráði þjóðminjavarðar og biskups eða prófasts. Gildir þetta jafnt um bændakirkjur og safnaðarkirkjur.
    Þjóðminjasafnið skal eiga forkaupsrétt að kirkjugripum í einkaeign ef seldir verða.

V. KAFLI

Friðun húsa og annarra mannvirkja.

33. gr.

    Friða má mannvirki, hús eða húshluta sem hafa menningarsögulegt eða listrænt gildi. Friðun getur náð til nánasta umhverfis hins friðaða mannvirkis. Friða má samstæður húsa sem hafa slíkt gildi sem að framan greinir og gilda þá reglur friðunar um hvert einstakt þeirra. Tilgangur friðunarinnar er að tryggja sem best varðveislu þess mannvirkis sem um ræðir.

34. gr.

    Menntamálaráðherra ákveður friðun eða brottfall friðunar að fengnum tillögum húsafriðunarnefndar ríkisins.
    Í húsafriðunarnefnd eiga sæti fimm menn. Menntamálaráðherra skipar fjóra menn til fimm ára í senn, tvo samkvæmt tilnefningu þjóðminjaráðs, einn samkvæmt tilnefningu Arkitektafélags Íslands og einn samkvæmt tilnefningu Sambands íslenskra sveitarfélaga, en auk þeirra á þjóðminjavörður sæti í nefndinni. Menntamálaráðherra skipar formann úr hópi nefndarmanna.
    Hlutverk húsafriðunarnefndar ríkisins er að stuðla að varðveislu byggingararfs þjóðarinnar í umboði þjóðminjaráðs, að meta hvaða hús sé ráðlegt að friða hverju sinni og gera um það tillögur til ráðherra. Nefndin skal hafa samráð við minjavörð þegar fjallað er um hús eða mannvirki á því svæði sem hann hefur umsjón með. Einnig úthlutar húsafriðunarnefnd ríkisins styrkjum úr húsafriðunarsjóði.

35. gr.

    Öll hús, sem reist eru fyrir 1850, skulu vera friðuð, svo og allar kirkjur reistar fyrir 1918.
    Skylt er eigendum húsa, sem sem reist eru fyrir árið 1918, að tilkynna minjavörðum og húsafriðunarnefnd ríkisins með góðum fyrirvara ef þeir hyggjast breyta húsi sínu, flytja það eða rífa.
    Húsafriðunarnefnd skal innan þriggja vikna tilkynna viðkomandi aðilum hvort hún telur ástæðu til friðunar.
    Byggingarfulltrúum ber að fylgjast með því að eigendur húsa, sem fjallað er um í þessari grein, sinni tilkynningarskyldu sinni.

36. gr.

    Ákvörðun um friðlýsingu skal tilkynna húseiganda, öðrum þeim sem eiga þinglesin réttindi yfir eigninni, svo og hlutaðeigandi lögreglustjóra, bæjar- eða sveitarstjórn og byggingarnefnd. Greina skal í tilkynningu um það til hvers friðunin nær.
    Þinglýsa skal friðun sem kvöð á fasteign sem í hlut á og skal auglýst í Stjórnartíðindum um hverja friðlýsingu. Þinglýsingardómari skal tilkynna húsafriðunarnefnd ef þinglesin eru eigendaskipti að friðaðri húseign.
    Heimilt er að fella niður fasteignagjöld af friðuðum húsum.

37. gr.

    Telji húsafriðunarnefnd ríkisins hættu á að hús, sem hefur menningarsögulegt eða listrænt gildi en hefur þó ekki verið friðað, verði rifið eða gildi þess rýrt á nokkurn hátt, getur hún ákveðið skyndifriðun viðkomandi húss.
    Skyndifriðun tekur gildi þegar húsafriðunarnefnd ríkisins hefur tilkynnt með tryggilegum hætti öllum hlutaðeigandi aðilum, sbr. 36. gr., um ákvörðun sína og gildir hún í tvær vikur. Skyndifriðun þarf ekki að þinglýsa.
    Á meðan skyndifriðun stendur yfir gilda að öðru leyti allar reglur venjulegrar friðunar.
    Menntamálaráðherra ákveður að fengnum tillögum húsafriðunarnefndar ríkisins hvort friða skuli viðkomandi hús áður en skyndifriðun lýkur.

38. gr.

    Óheimilt er að gera nokkrar breytingar á friðaðri húseign án leyfis húsafriðunarnefndar ríkisins.
    Við endurbætur og viðhald friðaðra fasteigna skal leitað álits og samþykkis húsafriðunarnefndar ríkisins. Leyfi nefndarinnar þarf til að setja skilti eða aðrar áletranir á friðuð hús.
    Vilji eigandi friðaðrar eignar ráðast í framkvæmd, sem leyfi þarf til skv. 1. mgr., skal hann þá í umsókn sinni til húsafriðunarnefndar ríkisins lýsa nákvæmlega hinum fyrirhuguðu framkvæmdum og láta uppdrátt fylgja. Nefndin skal svo fjótt sem við verður komið, og í síðasta lagi innan þriggja vikna, gera eiganda grein fyrir afstöðu sinni. Setji nefndin það skilyrði fyrir samþykki sínu að verk sé framkvæmt með tilteknum hætti öðrum en þeim sem í umsókn greinir er eiganda skylt að hlíta því. Skal eigandi fá greiddan aukakostnað sem af fyrirmælum nefndarinnar leiðir.

39. gr.

    Ef breytingar hafa verið gerðar á friðuðu húsi án leyfis húsafriðunarnefndar getur hún lagt fyrir eiganda að færa húsið í hið fyrra horf innan hæfilegra tímamarka. Nú sinnir eigandi ekki fyrirmælum nefndarinnar og getur hún þá, að fengnu samþykki menntamálaráðherra, látið framkvæma verkið á kostnað eiganda.

40. gr.

    Ef vanrækt er viðhald friðlýsts húss getur húsafriðunarnefnd lagt fyrir eiganda að gera umbætur innan hæfilegs frests. Nú líður frestur án þess að úr sé bætt og getur þá húsafriðunarnefnd, að fengnu samþykki menntamálaráðherra, látið framkvæma verkið á kostnað eiganda.

41. gr.

    Nú verður friðuð eign fyrir spjöllum af eldi eða öðrum ástæðum og skal eigandi eða afnotahafi þá gera húsafriðunarnefnd viðvart um það þegar í stað. Lætur nefndin þá fara fram skoðunargerð og mat á spjöllum. Ef ráðist verður í endurbyggingu gilda ákvæði 38. gr.

42. gr.

    Nú vill eigandi friðaðs húss rífa húsið eða flytja það af stað sínum og skal hann þá sækja um leyfi til þess til húsafriðunarnefndar. Nefndin skal, svo fljótt sem við verður komið, og í síðasta lagi innan þriggja vikna, senda menntamálaráðherra umsóknina með tillögum sínum. Ef ráðherra leyfir niðurrif eða brottflutning skal aflýsa friðunarkvöðinni eða skilgreina að nýju til hvaða þátta friðun hússins nær.

43. gr.

    Ef byggingarnefnd hefur orðið vör við að friðuð eign hefur orðið fyrir spjöllum eða að henni sé ekki vel við haldið skal hún gera húsafriðunarnefnd viðvart.

44. gr.

    Húsafriðunarnefnd hefur rétt til að framkvæma, eiganda að kostnaðarlausu, hvers konar eftirlit með og skoðanir á friðaðri eða friðlýstri eign sem gera þarf vegna ákvæða þessa kafla.

45. gr.

    Starfrækja skal húsafriðunarsjóð til að stuðla að varðveislu og viðhaldi friðaðra húsa.
    Tekjur sjóðsins eru:
1.    árlegt framlag ríkissjóðs,
2.    árlegt framlag sveitarfélaga,
3.    frjáls framlög.
    Framlag ríkissjóðs skal miða við að það nemi á hverju ári 100 kr. á hvern íbúa landsins. Framlag sveitarfélaga skal miðað við að það nemi 100 kr. á hvern íbúa hlutaðeigandi sveitarfélags. Þessi framlög skulu þó breytast árlega í hlutfalli við byggingarvísitölu.
    Framlög sveitarfélaga greiðast úr Jöfnunarsjóði sveitarfélaga, sbr. 8. gr. laga nr. 73/1980, um tekjustofna sveitarfélaga.
    Varsla og reikningshald sjóðsins skal falið ríkisbanka.

46. gr.

    Hlutverk húsafriðunarsjóðs er að veita styrki til viðhalds og endurbóta á friðuðum húsum og mannvirkjum. Heimilt er að veita styrki til viðhalds annarra húsa en friðaðra sem að dómi húsafriðunarnefndar hafa menningarsögulegt eða listrænt gildi. Sjóðnum ber að stuðla að byggingarsögulegum rannsóknum og útgáfu rita um þær.

47. gr.

    Húsafriðunarnefnd stjórnar húsafriðunarsjóði og ákveður styrki úr honum samkvæmt sérstakri reglugerð sem menntamálaráðuneytið setur um sjóðinn. Skal þar m.a. kveðið á um skyldur þeirra sem fjárframlög fá úr sjóðnum. Slík framlög eru undanþegin tekjuskatti.

48. gr.

    Útgjöld vegna starfsemi húsafriðunarnefndar, þar á meðal þóknun til nefndarmanna eftir ákvörðun ráðherra, greiðist úr ríkissjóði.

VI. KAFLI

Almenn ákvæði.

49. gr.

    Hver sá, sem fyrir fjártjóni verður vegna framkvæmda á ákvæðum III. eða V. kafla laga þessara, á rétt til skaðabóta úr ríkissjóði. Ef samkomulag næst ekki um bætur skulu þær ákveðnar eftir reglum laga um eignarnám.

50. gr.

    Ekki ber að greiða stimpilgjöld eða þinglýsingargjöld af skjölum sem út eru gefin vegna framkvæmda á lögum þessum.

51. gr.

    Brot gegn ákvæðum 17.–21. gr., 23. gr., 1. mgr. 25. gr., 27. gr., 29. gr., 2. mgr. 35. gr., 38. gr., 41. gr, og 43. gr. varða sektum til ríkissjóðs nema þyngri refsing liggi við broti skv. 177. gr. almennra hegningarlaga, nr. 19 12. febrúar 1940.

52. gr.

    Ráðherra setur með reglugerð nánari ákvæði um framkvæmd laganna í heild eða einstakra kafla þeirra.

53. gr.

    Með lögum þessum eru úr gildi numin lög nr. 52 l969, þjóðminjalög, og lög nr. 42 l975, um breytingu á þjóðminjalögum.
    Lög þessi skal endurskoða eigi síðar en að þremur árum liðnum frá gildistöku þeirra.

Ákvæði til bráðabirgða.


    Skipað skal í allar stöður minjavarða, sbr. 3. gr., innan fimm ára frá gildistöku þessara laga.

Greinargerð.


    Lagafrumvarp þetta er samið af nefnd sem fyrrverandi menntamálaráðherra, Birgir Ísleifur Gunnarsson, skipaði 19. nóvember 1987. Hlutverk nefndarinnar var að móta stefnu í málefnum Þjóðminjasafns Íslands til næstu aldamóta og gera áætlun um endurbætur, vöxt og viðgang safnsins. Nefndin skyldi jafnframt vinna að framkvæmd áætlunarinnar og láta endurskoða núgildandi þjóðminjalög, nr. 52/1969, með breytingum frá 15. maí 1975. Nefndina skipuðu Guðmundur G. Þórarinsson alþingismaður, Guðrún Helgadóttir alþingismaður, Kjartan Jóhannsson alþingismaður, Þór Magnússon þjóðminjavörður, Bryndís Sverrisdóttir safnkennari, Lilja Árnadóttir safnvörður, Þórunn Hafstein lögfræðingur og Sverrir Hermannsson alþingismaður sem jafnframt var formaður nefndarinnar.
    Nefndin samdi frumvarp til þjóðminjalaga sem lagt var fyrir neðri deild Alþingis í apríl 1987. Frumvarpinu var vísað til menntamálanefndar sem sendi það til umsagnar ýmissa aðila sem hlut eiga að máli.
    Svavar Gestsson menntamálaráðherra endurskipulagði nefndina hinn 17. október sl. er Sverrir Hermannsson óskaði eftir lausn frá formennsku í nefndinni. Guðrún Helgadóttir, forseti sameinaðs Alþingis, tók við formennsku í nefndinni og Danfríður Skarphéðinsdóttir alþingismaður og Óli Þ. Guðbjartsson alþingismaður bættust við í nefndina. Aðrir nefndarmenn voru endurskipaðir. Skyldi nefndin halda áfram starfi sínu og jafnframt taka til athugunar þær umsagnir og athugasemdir sem borist hafa um ný drög að þjóðminjalögum.
    Umsagnir bárust frá biskupi Íslands, borgarstjórn Reykjavíkur, heimspekideild Háskóla Íslands, Félagi íslenskra safnmanna, Margréti Hermannsdóttur fornleifafræðingi, Hjörleifi Guttormssyni alþingismanni og Gunnlaugi Haraldssyni þjóðháttafræðingi. Nefndin hefur endurskoðað lagafrumvarpið með hliðsjón af þeim athugasemdum sem borist hafa.
    Helstu breytingar, sem orðið hafa á frumvarpinu frá því í vor, eru þær að fimm manna þjóðminjaráð skal fara með yfirstjórn þjóðminjavörslunnar í umboði menntamálaráðherra en áður var annars vegar gert ráð fyrir stjórnarnefnd yfir Þjóðminjasafn Íslands og hins vegar fornleifaráði sem vera átti þjóðminjaverði til ráðgjafar. Með þjóðminjaráði er fengin stjórn yfir alla þætti þjóðminjavörslunnar, svo sem húsavernd, þjóðháttarannsóknir o.fl., auk fornleifarannsóknanna, og þjóðminjaráð er auk þess stjórnarnefnd Þjóðminjasafnsins.
    Sérstök minjaráð skulu starfa á landsbyggðinni, skipuð fulltrúum úr stjórnum allra viðurkenndra safna á minjasvæðinu, ásamt minjaverði viðkomandi svæðis, og er hlutverk þeirra að samhæfa starfsemi minjasafna ásvæðinu.
    Helstu nýmæli þessa frumvarps eru eftirfarandi: Kaflaskipting breytist nokkuð frá núgildandi lögum. Fyrsti kafli fjallar um þjóðminjavörsluna og skipulag hennar, annar kafli fjallar um Þjóðminjasafn Íslands og byggðasöfn, þriðji kafli fjallar um fornminjar og forngripi, fjórði kafli um kirkjugripi og minningarmörk, fimmti kafli um friðun húsa og annarra mannvirkja og sjötti kafli um almenn ákvæði.
    Í fyrsta kafla er fjallað um skipulag og stjórn þjóðminjavörslunnar og Þjóðminjasafns Íslands. Fimm manna þjóðminjaráði er falin yfirstjórn þjóðminjavörslunnar í umboði menntamálaráðherra og er þjóðminjavörður framkvæmdastjóri ráðsins. Ráðningartími þjóðminjavarðar er samkvæmt frumvarpinu bundinn við fimm ár í senn. Þjóðminjaráð er jafnframt stjórnarnefnd Þjóðminjasafns Íslands, en safnstjóri sér um daglegan rekstur safnsins í umboði þjóðminjavarðar. Minjaverðir skulu starfa á vegum þjóðminjavarðar, einn í hverju kjördæmi, og minjaráð skulu samhæfa starfsemi minjasafna á hverju minjasvæði.
    Annar kafli fjallar um Þjóðminjasafn Íslands og byggðasöfn, en áður fjallaði sérstakur kafli laganna um byggðasöfnin. Hlutverk safnanna er skilgreint og kveðið er á um skipulag safnanna og stjórn.
    Hugtökin „menningarsögulegar minjar“ og „þjóðminjar“ eru skilgreind í 6. gr.
    Kveðið er á um fræðsluskyldu Þjóðminjasafns Íslands og byggðasafna við almenning og skóla.
    Í þriðja kafla, þar sem fjallað er um fornleifar, telst það til nýmæla að skrá skuli allar fornleifar sem þekktar eru í landinu og kveðið er á um að óheimilt sé að spilla fornleifum á nokkurn hátt. Einnig er kveðið skýrt á um að sækja þurfi um skriflegt leyfi þjóðminjavarðar og þjóðminjaráðs til hvers kyns fornleifarannsókna hér á landi.
    Í fimmta kafla, um friðun húsa og annarra mannvirkja, er kveðið á um að öll hús, sem reist eru fyrir 1850, skuli friðuð, svo og allar kirkjur, sem reistar eru fyrir 1918. Ekki er lengur greint á milli friðunar í A- eða B-flokki eins og í núgildandi lögum, heldur skal tilefni friðunarinnar skýrt í tilkynningu um friðlýsingu hverju sinni. Húsafriðunarnefnd getur beitt skyndifriðun ef þörf krefur (sjá 37. gr). Húsafriðunarnefnd starfar í umboði þjóðminjaráðs.
    Nánar verður gerð grein fyrir einstökum greinum laganna hér á eftir.

Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.


Um I. kafla.


    Kaflinn fjallar um yfirstjórn þjóðminjavörslunnar.

Um 1. gr.


    Greinin er nýmæli en þarfnast ekki skýringa.

Um 2. gr.


    Greinin fjallar um æðstu stjórn þjóðminjavörslunnar, þjóðminjaráð, skipan í það og hlutverk þess.
    Hinum þremur fulltrúum í þjóðminjaráði, sem fyrstir eru taldir, er ætlað að fjalla sérstaklega um rannsóknir og meðferð fornleifa, friðun þeirra og umsóknir um leyfi til rannsókna á fornleifum og af þeim sökum þykir rétt að ætlast til þess að a.m.k. tveir þeirra hafi menntun á sviði fornleifarannsókna. Búast má við því að þegar fram líða stundir verði skipuð fagleg ráð fyrir einstök svið þjóðminjavörslunnar, svo sem fornleifaráð, þjóðháttaráð, sjóminjaráð o.s.frv. eins og víða tíðkast í nágrannalöndum okkar. Líta ber áframangreinda skipan þjóðminjaráðs sem skref í þá átt.
    Í fjárhagsáætlunum þjóðminjaráðs skal greint á milli einstakra deilda Þjóðminjasafns, starfsemi minjavarða og einstakra verkefna sem unnið verður að á vegum þjóðminjaráðs.
    Fjallað er um embætti þjóðminjavarðar sem fer með framkvæmdastjórn allrar þjóðminjavörslu í umboði þjóðminjaráðs. Nýmæli er að ráðningartími þjóðminjavarðar er takmarkaður við fimm ár í senn.

Um 3. gr.


    Greinin fjallar um skiptingu landsins í minjasvæði, um minjaverði, tengsl þeirra við þjóðminjavörð og þjóðminjaráð, sem og um hlutverk þeirra sem er að hafa umsjón með menningarminjum, skráningu og eftirliti fornminja og gamalla bygginga og vera byggðasöfnum til ráðuneytis og aðstoðar. Með þessu móti verður eftirlit með þjóðminjum á landsbyggðinni markvissara.

Um II. kafla.


    Kaflinn fjallar um Þjóðminjasafn Íslands og byggðasöfn. Nauðsynlegt var orðið að skapa öllum menningarsögulegum söfnum sameiginlegar starfsreglur og er það gert hér með því að færa þau öll saman í einn kafla. V. kafli þjóðminjalaga, nr. 52 frá 1969, fjallaði um byggðasöfn. Sá kafli á rætur sínar að rekja til ársins 1947 þegar sett voru lög um viðhald fornra mannvirkja og byggðasöfn. Þegar núgildandi þjóðminjalög voru sett árið 1969 var byggðasafnsþáttur fyrri laga látinn halda sér að verulegu leyti og tekið mið af rekstri byggðasafna á árabilinu 1947–1969. Fjallar hann að mestu leyti um rekstur byggðasafna en ekkert er fjallað um starfsreglur þeirra.

Um 4. gr.


    Greinin fjallar um Þjóðminjasafn Íslands, stjórnarnefnd þess og safnstjóra sem fer með allan daglegan rekstur safnsins. Ljóst er að stjórn Þjóðminjasafnsins er svo viðamikið verkefni að full þörf er á þessari breytingu.
    Gert er ráð fyrir því að þjóðminjaráð endurskoði deildaskiptingu Þjóðminjasafns eftir því sem ástæða kann að þykja til. Hver deild mun fjalla um ákveðna þætti þjóðminjavörslunnar og forstöðumenn deilda verða starfsmenn þjóðminjavarðar. Þjóðminjaráð mun setja reglur um starfshætti og starfssvið hverrar deildar, en deildunum verður ætlað svigrúm til sjálfstæðis og frumkvæðis á sínu sviði.
    Síðasta málsgrein greinarinnar er nýmæli þar sem tekið er fram að vissar deildir Þjóðminjasafns Íslands geti haft sérstöðu líkt og byggðasöfn.

Um 5. gr.


    Greinin fjallar um byggðasöfn og þarfnast ekki frekari skýringa.

Um 6. gr.


    Greinin fjallar um hlutverk og skyldur menningarsögulegra safna, þ.e. að safna, skrásetja, varðveita, forverja, rannsaka og sýna minjar og muni. Nýmæli er að í grein þessari eru skilgreind hugtökin menningarsögulegar minjar og þjóðminjar.

Um 7. gr.


    Greinin fjallar um skyldur safna við almenning sem og tengsl þeirra við fræðsluyfirvöld og skóla. Skólar hafa undanfarin ár nýtt minjasöfn í kennslu í síauknum mæli. Safnkennari starfar þegar við Þjóðminjasafnið og einnig bjóða mörg byggðasöfn þjónustu við skólana. Nauðsynlegt er orðið að koma á aukinni samvinnu safna og skóla sem fyrst.

Um 8.–10.gr.


    Greinarnar eru í núgildandi lögum nema síðari málsgrein 8. gr. sem er nýmæli. Þar er kveðið á um að gjafir og fjárframlög verði frádráttarbær til skatts. Slík ákvæði eru vel þekkt í nágrannalöndum okkar.

Um 11. gr.


    Greinin fjallar um minjaráð sem starfa skulu á hverju minjasvæði, þ.e. í hverju kjördæmi, en hlutverk þeirra verður að samhæfa starfsemi safna og um
leið verður ráð hvers svæðis vettvangur fyrir minjavörð til að stjórna minjavörslunni þar.

Um 12. gr.


    Greinin þarfnast ekki skýringa.

Um 13. gr.


    Brýnt er að birta yfirlit yfir starfsemi og rekstur minjavörslunnar og því er þessi grein til orðin.

Um 14. gr.


    Greinin þarfnast ekki skýringa.

Um III. kafla.


    A-hluti hans fjallar um jarðfastar fornleifar og B-hluti hans um forngripi.

Um 15. gr.


    Skilgreint er hvað teljast fornminjar og við hvaða aldur skal miðað til að unnt sé að tala um fornleifar. Nýmæli er að tilnefna sérstaklega bæjarstæði og skipsflök.

Um 16. gr.


    Greinin fjallar um skráningu og meðferð fornleifa. Nýmæli er að skylt er að skrá allar þekktar fornleifar og gefa út fornleifaskrá sem endurskoða skal á þriggja ára fresti. Skrá þessa skal leggja til grundvallar þegar þjóðminjavörður ákveður í samráði við þjóðminjaráð og minjaverði hvaða fornleifar skuli friðaðar. Kveðið er á um ákveðið friðhelgað svæði umhverfis friðaðar fornleifar. Birta skal friðlýsingar fornleifa í Stjórnartíðindum, sbr. t.d. náttúruminjaskrá og einnig í árskýrslu Þjóðminjasafns Íslands. Friðaðar forleifar skulu færðar á skipulagskort.

Um 17. gr.


    Greinin kveður á um friðhelgi fornleifa og tilkynningarskyldu þeirra sem þær finna. Þá eru lagðar þær skyldur á herðar þeim sem standa í framkvæmdum að þeir greiði kostnað við rannsóknir á fornleifum sem framkvæmdir kunna að spilla. Slíkt ákvæði er að finna í lagasetningu nágrannalanda okkar.

Um 18.–20 gr.


    Greinarnar þarfnast ekki skýringa.

Um 21. gr.


    Greinin fjallar um leyfisveitingar til fornleifarannsókna. Nauðsynlegt er orðið að sérstaklega sé fjallað um beiðnir til fornleifarannsókna og munu þjóðminjaráð og þjóðminjavörður fjalla um slík erindi.

Um 22. gr.


    Fjallar um forræði þjóðminjavarðarembættisins yfir fornleifum og rétt til þess að rannsaka þær hvar sem þær kunna að vera.

Um 23. gr.


    Greinin fjallar um notkun málmleitartækja og er öðrum en starfsmönnum minjavörslunnar óheimilt að nota slík tæki við leit að forngripum í jörðu nema með sérstöku leyfi. Reynsla nágrannaþjóða okkar sýnir að full þörf er á slíku ákvæði.

Um 24. gr.


    Greinin þarfnast ekki skýringa.

Um 25. gr.


    Greinin er sama efnis og 17. gr. núgildandi laga. Viðbót er ákvæði um að forngripir teljist einstakir hlutir sem eru 100 ára eða eldri.

Um 26.–27. gr


    Greinarnar þarfnast ekki skýringa.

Um IV. kafla.


    Kaflinn er um kirkjugripi og minningarmörk og er efnislega óbreyttur frá III. kafla í núgildandi lögum. Því þarfnast greinar 28.–32. gr. ekki skýringa.

Um V. kafla.


    Kafli þessi fjallar um friðun húsa og mannvirkja, um húsafriðunarnefnd og húsafriðunarsjóð.

Um 33. gr.


    Gert er ráð fyrir að unnt sé að friða hús, húsasamstæður og hverfi sem talið er að hafi listrænt eða menningarsögulegt gildi. Slíkar heimildir eru í lögum nágrannalanda okkar. Þá er og gert ráð fyrir að friðun geti náð til nánasta umhverfis friðaðra mannvirkja.

Um 34. gr.


    Greinin fjallar um hvernig friðun gengur fyrir sig. Hver ákveður, hverjir geri tillögur o.s.frv. Tilhögun um skipan manna í húsafriðunarnefnd er nokkuð breytt frá núgildandi lögum. Þar eru tveir nefndarmenn skipaðir án tilnefningar. Þetta frumvarp gerir ráð fyrir því að þjóðminjaráð tilnefni tvo og þannig verði störf húsafriðunarnefndar og þjóðminjaráðs samræmd. Arkitektafélag tilnefni einn mann í stað Bandalags íslenskra listamanna nú en eftir sem áður tilnefni Samband íslenskra sveitarfélaga einn mann og þjóðminjavörður á sæti í nefndinni.
    Kveðið er á um hlutverk húsafriðunarnefndar.

Um 35. gr.


    Efni þessarar greinar er nýmæli. Öll hús, sem byggð eru fyrir 1850 og kirkjur reistar fyrir 1918, skulu vera friðuð. Tilgangurinn er sá að tryggja varðveislu elstu húsa landsins. Þá er og eigendum húsa, sem reist eru fyrir 1918, gert skylt að tilkynna minjayfirvöldum ef þeir hyggjast breyta húsi sínu eða rífa. Eftir því sem tímar líða breytist mat manna á því hvaða hús beri að friða. Friðuð hús á Íslandi eru innan við 70 talsins. Full ástæða er til að skapa húsafriðunarnefnd og minjayfirvöldum möguleika á að fylgjast með gömlum húsum svo að unnt verði að meta gildi þeirra áður en þeim verður breytt eða þau hverfa.

Um 36. gr.


    Frá núgildandi lögum er sú breyting á orðin að þegar hús er friðað skal ákveða í hvert sinn til hvaða hluta hússins friðun nær. Reynslan hefur sýnt að óþarft er að greina friðun í A- og B-flokk eins og núgildandi lög kveða á um.
    Einnig skal tekið fram að heimilt er að aflétta fasteignagjöldum af friðuðum húsum. Kostur er að hafa slíkt heimildarákvæði í lögunum þegar það er mat húsafriðunarnefndar að létta beri undir með eigendum friðaðra húsa. Það yrði því í verkahring nefndarinnar að sækja um niðurfellingu gjalda til sveitarsjórna eða skattayfirvalda í hverju tilfelli. Benda má einnig á að alls ekki er ástæða til að létta gjöldum af þeim friðuðu húsum sem eru í opinberri eigu eða færa eigendum sínum tekjur með einhverju móti.

Um 37. gr.


    Þessi grein er nýmæli. Samkvæmt ákvæðum hennar getur húsafriðunarnefnd gripið til skyndifriðunar sem aðeins gildir í tvær vikur. Er þetta nauðsynlegt ef nefndin telur hættu á að hús, sem hefur menningarsögulegt gildi en ekki er friðað, verði rifið eða gildi þess rýrt. Nefndin skal tilkynna öllum, sem hlut eiga að máli, um ákvörðun sína á sannanlegan hátt. Með þessum hætti getur húsafriðunarnefnd gripið inn í atburðarrás þegar hætta er á að menningarverðmæti glatist.

Um 38. gr.


    Greinin þarfnast ekki skýringa. Grein sama efnis er í núgildandi lögum.

Um 39.–48. gr.


    Greinar sama efnis og allar þessar greinar er að finna í núgildandi lögum og lögum um húsafriðunarsjóð, nr. 42 frá 1975, um breytingu á þjóðminjalögum. Það skal þó tekið fram hér í sambandi við 45. gr. að gert er ráð fyrir auknu fjárframlagi til húsafriðunarsjóðs. Eykst það úr 20 g.kr., sbr. núgildandi lög, í 100 kr. á hvern íbúa landsins. Frá því húsafriðunarsjóður var stofnsettur hefur starfsemi hans stóraukist. Umsóknum um styrki í hann fjölgar stöðugt og í langflestum tilvikum er sótt um styrki til viðhalds og endurbóta mannvirkja sem húsafriðunarnefnd telur sér skylt að styðja. Styrkupphæðir hafa því farið lækkandi. Húsafriðunarnefnd ber einnig að safna heimildum um húsakost landsmanna í því skyni að húsafriðun verði markviss. Þá fer fram umtalsvert starf á vegum nefndarinnar við ráðgjöf og leiðbeiningu við eigendur gamalla húsa. Þessa starfsemi þarf að efla til mikilla muna.

Um VI. kafla.


    Kaflinn fjallar um almenn ákvæði og þarfnast þau ekki skýringa.

Um 53. gr.


    Nýmæli er síðari málsgrein þessarar greinar þar sem er ákvæði um að endurskoða skuli lög þessi að þremur árum liðnum.

Um ákvæði til bráðabirgða.


    Ákvæðið fjallar um skipun minjavarða. Þetta ákvæði þótti nauðsynlegt þar eð augljóst þykir að nokkurn tíma taki að skipa í nokkrar stöður.