Dómsmálaráðherra (Óli Þ. Guðbjartsson):
Hæstv. forseti. Góðir Íslendingar. Alkunna er að miklar sveiflur einkenna íslenskan þjóðarbúskap. Eftir uppsveifluárin 1984--1987 dróst landsframleiðslan skyndilega saman á árunum 1988 um 1% og um 3% í ár. Ríkisstjórn Steingríms Hermannssonar sem tók við völdum haustið 1988 fékk það erfiða verkefni að verja þjóðfélagið áföllum við þessar þröngu aðstæður. Hrun atvinnulífsins blasti við nær hvarvetna um alla landsbyggðina, spáð var fjöldaatvinnuleysi, óðaverðbólgu og gífurlegum viðskiptahalla. Skuldbreyting, endurskipulagning, lenging lána og hlutafjáraukning voru lausnarorðin í öllu því starfi sem í hönd fór. Afstaða Borgfl. á síðasta þingi réði úrslitum um þessa endurreisn þannig að hún varð að veruleika. Sums staðar er henni lokið. Annars staðar er verkið í miðjum klíðum.
Eins og fram kom í stefnuræðu hæstv. forsrh. hefur á sjötta milljarð króna þegar verið millifært í þessari endurskipulagningu atvinnulífsins svo að áhrifanna gætir víða. En það sem mestu skiptir fyrir þjóðina er að hrakspárnar rættust ekki. Enda þótt atvinnuleysi hafi aukist sums staðar tímabundið varð það miklu minna en spáð var. Verðbólgan verður svipuð í ár og á síðastliðnu ári. En e.t.v. kemur flestum á óvart að vöruskiptajöfnuðurinn verður hagstæður um fimm milljarða króna sem er nánast einsdæmi á samdráttarskeiði. Nú er hins vegar ljóst að samdráttarskeiðinu er ekki lokið. Sjaldan skiptir því jafnmiklu og við slíkar aðstæður að menn beri gæfu til að mynda traustan þingmeirihluta um þau meginmál sem úrslitum ráða um efnalega velferð þjóðarinnar í næstu framtíð. Stjórnarþátttaka Borgfl. er fyrst og fremst í þeim tilgangi og raunar rökrétt framhald af afstöðu flokksins á seinasta þingi.
Svigurmæli ýmissa sjálfstæðismanna um að einungis eins flokks eða í mesta lagi tveggja flokka stjórn geti lánast eru vægast sagt hæpin. Þegar einn flokkur er orðinn mjög sterkur eða hefur náð meiri hluta harðnar baráttan innan hans og hjaðningavígin á milli manna byrja eins og dæmin sanna. Það er hins vegar samstarfsviljinn sem úrslitum ræður en ekki flokkafjöldinn.
Nú háttar hins vegar svo til að verkefnin blasa nær hvarvetna við. Meginverkefnið verður eftir sem áður að bæta afkomu atvinnuveganna. Jafnframt því verður að vinna áfram að endurskipulagningu, nýsköpun og sífellt aukinni hagkvæmni á öllum sviðum atvinnulífsins og leggja með þeim hætti grunn að auknum hagvexti og bættum lífskjörum um leið og sér fyrir endann á samdráttarskeiðinu væntanlega síðla næsta árs.
Þriðja meginverkefnið er að ná nýjum áfanga í baráttunni við verðbólguna. Markmið ríkisstjórnarinnar er að afnema vísitöluviðmiðanir í lánasamningum þegar árshraði verðbólgunnar verður innan við 10% á sex mánaða skeiði, en fjórða meginverkefnið er að stuðla að réttlátari tekjuskiptingu og lækkun framfærslukostnaðar.
Fulltrúar Sjálfstfl. segjast vilja hóflega skatta. Matarskatturinn er með þeim óvinsælli. En þegar hann var á lagður lögðu sjálfstæðismenn þó til flest atkvæðin til þess að koma honum á. Nú þegar Sjálfstfl. er utan stjórnar er hins vegar fyrsta skrefið stigið til þess að lækka þennan alræmda skatt. Við höfum heyrt það hér í kvöld að nú hafa þeir ágætu menn ráð undir rifi hverju. En þegar þau eru vegin og metin er rétt að hafa í huga það sem hv. 1. þm. Reykv., Friðrik Sophusson, sagði í blaðaviðtali fyrir skömmu, með leyfi hæstv. forseta: ,,Við megum ekki gleyma því að stutt er síðan Sjálfstfl. sat í ríkisstjórn, og það er ekki traustvekjandi ef flokkur sem er nýfarinn úr ríkisstjórn segist hafa lausnir á hverjum fingri.`` Ég held að þessi orð séu mælt af heilindum og e.t.v. nokkuð biturri reynslu. Ég held að þau séu mælt af meiri heilindum en þau köpuryrði sem hv. 1. þm. Vestf. lét sig henda að viðhafa hér fyrr í þessum umræðum.
Vitaskuld er það svo að öll framvinda í löggjöf verður að lúta heildarsjónarmiðum sem í eðli sínu ná langt út fyrir þröng flokkssjónarmið. Á því byggist öll okkar lýðræðishefð góðu heilli.
Hæstv. forseti. Megineinkenni stjórnmálaátaka hér á landi undanfarna mánuði, og vísast þá næstu einnig, eru bundin þeirri staðreynd að syrt hefur í álinn í efnahagslífi þjóðarinnar um skeið. Við sjáum fyrir endann á þeim vanda þó að enn sé nokkuð í land. En þegar okkur hefur tekist að sigrast á þeirri þraut mun birta upp með betri tíð og blóm í haga. Og gleymum því ekki að öll sú barátta og sigurinn að lokum byggist á skynsamlegri og hagkvæmri nýtingu á þeim ógrynnum auðs sem felast í gæðum lands og sjávar, heilbrigðu mannlífi öllu til heilla. Megi sú verða gæfa íslenskrar þjóðar í bráð og lengd.
Ég þakka þeim sem hlýddu og býð hlustendum öllum góða nótt.