1989. – 1059 ár frá stofnun Alþingis.
112. löggjafarþing. – 111 . mál.


Sþ.

115. Tillaga til þingsályktunar

um forkönnun á gerð jarðganga milli lands og Eyja.

Flm.: Árni Johnsen, Guðmundur H. Garðarsson, Birgir Ísl. Gunnarsson,

Halldór Blöndal, Eggert Haukdal, Salome Þorkelsdóttir.

    Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að láta gera forkönnun á gerð tveggja akreina jarðganga milli Vestmannaeyja og lands. Kannaðir verði tæknilegir möguleikar, hagkvæmni og fjárhagsleg arðsemi með tilliti til fólks- og vöruflutninga.

Greinargerð.

    Vestmannaeyjar hafa frá aldamótum óslitið verið ein afkastamesta verstöð landsins með miklum tilþrifum í útgerð og atvinnulífi. Umfangsmiklir flutningar hafa átt sér stað um langt árabil milli lands og Eyja, bæði fólksflutningar og vöruflutningar, og á síðustu árum lætur nærri að um 120 þúsund manns ferðist árlega milli lands og Eyja með flugvélum og skipum en íbúar eru um 5000.
    Nú stendur yfir forkönnun á gerð jarðganga undir utanverðan Hvalfjörð og fæst þar væntanlega reynsla sem má nýta við önnur neðansjávargöng. Þar er bæði litið til ganga í bergi og stokks eða pípu á botni. Kostnaður er áætlaður um þrír milljarðar króna fyrir fimm km berggöng og svipað fyrir tveggja km stokk og fyllingar yfir fjörðinn. Sjávardýpi á áætluðu gangasvæði er mest 40 m, en dýpi á fast berg er mest 100 m og dýpi á göng yrði þá mest 130–140 m.
    Milli lands og Eyja eru 10 km milli stranda þar sem styst er og mesta sjávardýpi er um 90 m í Álnum. Göng í bergi þyrftu að sjálfsögðu að vera eitthvað lengri, einkum þar eð djúpt er á berg í landi. Grjótvarðar fyllingar út frá Landeyjum og Eyjum mundu hins vegar stytta stokk eða pípu á botni að miklum mun. Berggöng yrðu væntanlega að mestu í móbergi eins og við sumar virkjanir hér á landi.
    Erlendis hefur undanfarin ár fengist mikil reynsla og framfarir orðið við gerð neðansjávarganga. Japanar eru þar e.t.v. fremstir í flokki, en þeir búa að mörgu leyti við svipaðar jarðfræðilegar aðstæður og Íslendingar, þ.e. virk
eldfjöll og lifandi náttúru. Nýlega luku þeir við gerð lengstu jarðganga í heimi, en það eru Seikan-göngin milli eyjanna Hokkaido og Honshu. Göngin eru alls um 54 km, og þar af 23,5 km undir hafsbotni. Þá má minnast á Ermarsundsgöngin sem nú eru komin vel á veg og Stóra-Beltisgöngin eru í undirbúningi. Norðmenn eru mjög framarlega í þessum framkvæmdum og þar í landi eru fullgerð eða í byggingu a.m.k. átta neðansjávargöng fyrir bílaumferð, alls um 25 km. Þau dýpstu fara allt að 155 m undir sjávarmál, en af göngum, sem eru á skoðunar- eða undirbúningsstigi, alls yfir 100 km, fara þau dýpstu allt að 630 m undir sjávarmál. Norðmenn hafa einnig gert töluverðar rannsóknir og hönnun á flotgöngum, þ.e. pípu sem marar í kafi en er stöguð í hafsbotninn.
    Forkönnun á gerð tveggja akreina jarðganga milli lands og Eyja væri æskilegt að gera í tveimur áföngum:
1.    Tekin yrðu saman öll tiltæk gögn um jarðfræði svæðisins, sem eru töluverð, og tæknilegar lausnir kannaðar út frá þeim upplýsingum. Þá yrði safnað upplýsingum erlendis frá um verkefni af svipuðum toga og gerð spá um fólks- og vöruflutninga milli lands og Eyja. Kostnaður yrði metinn miðað við erlenda reynslu og hagkvæmni könnuð miðað við hugsanlega umferð um göngin. Í skýrslu um þennan áfanga kæmu einnig tillögur um framhaldsrannsóknir. Áætlaður kostnaður við þennan þátt er ein milljón kr.
2.    Í öðrum áfanga yrðu gerðar rannsóknir á botni og aðstæðum í Eyjum og í landi. Gerð yrði skýrsla um hagkvæmustu tilhögun og tæknilega lausn og um staðsetningu. Þá yrði kostnaðaráætlun endurmetin með tilliti til aukinna upplýsinga. Áætlaður kostnaður við þennan þátt er fimm milljónir króna.
    Mun umfangsmeiri og dýrari rannsóknir þyrfti síðan að gera til undirbúnings framkvæmda. Til greina kemur að fela ákveðnum aðila gerð og rekstur jarðganga af stærðargráðu sem um ræðir milli lands og Eyja.
    Fjöldi ferðamanna hefur farið sívaxandi til Vestmannaeyja á undanförnum árum, en samgöngur eru að mörgu leyti erfiðar vegna veðurfars, bæði með tilliti til flugferða og sjóferða. Jarðgöng milli Vestmannaeyja og fastalandsins mundu valda byltingu í samgöngum við þennan mikla athafna- og ferðamannabæ.