Ferill 123. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.

---

1994–95. – 1064 ár frá stofnun Alþingis.
118. löggjafarþing. – 123 . mál.

640. Nefndarálit

um frv. til l. um breyt. á l. um náttúruvernd, nr. 47/1971, ásamt síðari breytingum.

Frá meiri hluta umhverfisnefndar.

    Nefndin hefur fjallað um frumvarpið sem felur í sér breytingar á þeim hluta laga nr. 47/1971, um náttúruvernd, sem lúta að stjórnkerfi náttúruverndarmála, verkaskiptingu stofnana og hlutverki Náttúruverndarráðs. Þá er með frumvarpinu leitast við að styrkja friðlýsingarþátt laganna með hliðsjón af aðild Íslands að alþjóðasamningnum um vernd líf fræðilegrar fjölbreytni sem Alþingi samþykkti 6. maí 1994. Frumvarpið er fyrsta skrefið í heildarendurskoðun náttúruverndarlaga og tekur einkum til II. kafla þeirra. Aðrir kaflar laganna verða síðan endurskoðaðir í heild. Umhverfisráðuneytið hefur þegar hafið undir búning að þeirri endurskoðun og telur meiri hluti nefndarinnar brýnt að frumvarp, samið á grundvelli þeirrar vinnu, verði lagt fyrir Alþingi eigi síðar en haustið 1996.
    Við umfjöllun málsins fékk nefndin á sinn fund frá umhverfisráðuneyti Birgi Her mannsson, aðstoðarmann umhverfisráðherra, og Lúðvík Bergvinsson deildarstjóra, Aðal heiði Jóhannsdóttur, framkvæmdastjóra Náttúruverndarráðs, og Jóhönnu B. Magnúsdóttur varaformann, Stefán Thors, skipulagsstjóra ríkisins, Þór Magnússon þjóðminjavörð, Jón Gunnar Ottósson, forstjóra Náttúrufræðistofnunar Íslands, Vilhjálm Þ. Vilhjálmsson, for mann Sambands íslenskra sveitarfélaga, og Þórð H. Skúlason framkvæmdastjóra, Jón Loftsson, forstöðumann Skógræktar ríkisins, Magnús Oddsson, framkvæmdastjóra Ferða málaráðs, Pál Sigurðsson, forseta Ferðafélags Íslands, frá Landgræðslu ríkisins Svein Run ólfsson landgræðslustjóra og Andrés Arnalds gróðuverndarfulltrúa, Freystein Sigurðsson, formann Hins íslenska náttúrufræðifélags, og Guttorm Sigurbjarnarson framkvæmdastjóra, Helgu Jónsdóttur og Kristján Stefánsson frá Landvarðafélagi Íslands og frá Landvernd Auði Sveinsdóttur formann og Svanhildi Skaftadóttur framkvæmdastjóra.
    Þá studdist nefndin við umsagnir frá 117. og 118. löggjafarþingi en frumvarpið er nú lagt fram öðru sinni nokkuð breytt frá fyrri útgáfu. Eftirtaldir sendu inn umsagnir um málið á 117. löggjafarþingi: Náttúrufræðistofa Kópavogs, Ferðamálaráð, Búnaðarfélag Íslands, Ferðaþjónusta bænda, náttúruverndarnefnd Austur-Skaftafellssýslu, Náttúruverndarráð, Stefán Benediktsson þjóðgarðsvörður, Æðarræktarfélag Íslands, náttúruverndarnefnd Vest ur-Skaftafellssýslu, Arkitektafélag Íslands, náttúruverndarnefnd Kjósarsýslu, Stéttarsam band bænda, landbúnaðarráðuneyti, Félag íslenskra náttúrufræðinga, Jarðfræðafélag Ís lands, Einar E. Sæmundsen landslagsarkitekt, Félag íslenskra landslagsarkitekta, Náttúru verndarsamtök Austurlands (NAUST), Skógrækt ríkisins, Sjálfboðaliðasamtök um náttúru vernd, Náttúrufræðistofnun Íslands, Samband íslenskra sveitarfélaga, Skipulag ríkisins, Landgræðsla ríkisins, náttúruverndarnefnd Eyjafjarðarsýslu, Samband sveitarfélaga á Suð urnesjum, Samtök sunnlenskra sveitarfélaga, Ferðafélag Íslands, Hið íslenska náttúru fræðifélag, Landvarðafélag Íslands, Landssamband hestamanna, Verkfræðingafélag Ís lands, EYÞING – Samband sveitarfélaga í Eyjafirði og Þingeyjarsýslum, Landvernd, náttúruverndarnefnd Borgarfjarðarsýslu og umhverfisnefnd Njarðvíkur. Á 118. þingi bárust umsagnir og gögn frá Páli Sigurðssyni, forseta Ferðafélags Íslands, Náttúrufræðistofnun, Sambandi íslenskra sveitarfélaga, Náttúruverndarráði, Ferðafélagi Akureyrar, náttúru verndarnefnd Borgarfjarðarsýslu, Landvernd og umhverfisráðuneyti.
    Meiri hlutinn leggur til að frumvarpið verði samþykkt með breytingum sem gerð er grein fyrir á sérstöku þingskjali. Þær eru eftirfarandi:
     1 .     Lagt er til að gerðar verði nokkrar breytingar á c-lið (4. gr.) 1. gr. Í fyrsta lagi er lagt til að í stað tilvísunar í 33 gr. náttúruverndarlaga (ranglega vísað í 3. gr. í frumvarp inu) í 1. mgr. verði vísað almennt til annarra lagaheimilda um náttúruverndarsvæði. Þá er lagt til að umhverfisráðherra verði gert að ákveða hvort Landvörslu ríkisins skuli falin umsjón annarra svæða en þjóðgarða, friðlýstra svæða og annarra náttúru verndarsvæða sem kveðið er á um í lögum. Það er eðlilegra en að stofnuninni sé það heimilt með samþykki ráðherra eins og frumvarpið gerir ráð fyrir. Meiri hlutinn telur eðlilegt að Landvörslunni sé falin umsjón með slíkum svæðum enda er hér um sam bærilega starfsemi að ræða. Loks er lagt til að c-liður (4. gr.) verði brotinn upp í tvær greinar. Talið er að betur fari á því, þar sem ákvæðið er mjög viðamikið, að kveða á um fræðsluhlutverkið í sérstakri grein. Þá er lagt til að fellt verði brott úr 3. mgr. nýs c-liðar (5. gr.) að Landvarslan skuli annast útgáfu á fræðsluefni fyrir skóla þar sem Námsgagnastofnun hefur með höndum útgáfu námsbóka.
     2 .      Lagt er til að e-liður (6. gr.) 1. gr. verði fluttur. Betur fer á því að ákvæði um stjórn Landvörslu ríkisins sé skipað á undan ákvæði um hlutverk stofnunarinnar. Þá er lagt til að kveðið verði á um að skipunartími stjórnar fylgi þeim tíma sem ráðherra situr. Talið er eðlilegt að sá ráðherra, sem situr hverju sinni, geti skipað stjórn Landvörsl unnar og það jafnvel þótt ráðherraskipti verði á miðju kjörtímabili. Þá er gerð breyting á uppsetningu ákvæðisins þar sem lokamálsliður 3. mgr. vísar einnig til fyrri máls greina ákvæðisins.
     3 .     Lagðar eru til verulegar breytingar á f-lið (7. gr.) 1. gr. Meiri hlutinn telur eðlilegra að stjórn Landvörslu ríksins beri ábyrgð á skipun þjóðgarðsvarða og jafnframt á þeim verkefnum sem þeim kunna að verða falin. Ekki er æskilegt að umhverfisráðherra hafi hér beinan íhlutunarrétt. Lagt er til að orðin „starfa í umboði Landvörslu ríkisins“ falli brott þar sem um tvítekningu er að ræða eftir breytingu á orðalagi ákvæðisins að öðru leyti. Einnig er lagt til að orðin „annast stjórn“ séu felld brott þar sem meginhlutverk þjóðgarðsvarða er að annast daglegan rekstur þjóðgarða í umboði Landvörslu ríkisins. Loks er talið er eðlilegt að Landvarslan geti falið þjóðgarðsvörðum umsjón annarra svæða, enda er hér um að ræða hlutverk sambærilegt þeirra meginstarfi. Þá er orðinu „víðtækara“ í ákvæðinu talið ofaukið.
     4 .     Lagt er til að gerð verði breyting á g-lið (8. gr.) 1. gr. í samræmi við breytingu sem lögð er til á 2. gr. frumvarpsins (b-lið (16. gr.)). Þjónustugjöld verða þá ekki lengur ákveðin einhliða af ráðherra, samkvæmt tillögum Landvörslunnar, heldur er þar um að ræða samkomulagsatriði milli samningsaðila.
     5 .     Lagt er til að í stað orðanna „sýslu, kaupstað eða bæ“ í h-lið (9. gr.) 1. gr. komi „sveitarstjórn eða héraðsnefnd“. Rétt er að taka fram að breytingunni er ekki ætlað að raska þeirri skipan sem nú er og gert er ráð fyrir að sveitarfélög kosti starfsemi náttúru verndarnefnda. Talið er gleggra að miða annaðhvort við héraðsnefndir, sem tekið hafa við hlutverki sýslunefnda, eða sveitarfélög. Meiri hlutinn telur rétt að árétta að ákvæð ið er valkvætt, þ.e. sveitarstjórnum er í sjálfsvald sett hvort náttúruverndarnefndir starfa á vegum hvers sveitarfélags eða á vegum héraðsnefnda. Talið er eðlilegt að heimamenn á hverjum stað meti það enda geta aðstæður verið misjafnar. Ekki er talið æskilegt að binda í lögum hvern hátt menn hafi hér á þar sem mik ilvægt er að nefndir á hverju svæði séu virkar. Þá er lagt til að kveðið verði á um að náttúruverndarnefndir komi ábendingum og tillögugerð til Landvörslu ríkisins, auk þeirra aðila sem nefndir eru í frumvarpinu. Er það í samræmi við það hlutverk sem stofnuninni er ætlað.
     6.     Hér er lögð til sú breyting á i-lið (10. gr.) 1. gr. að tiltekið verði hvaða hópar skuli eiga rétt til setu á náttúruverndarþingi. Talið er nauðsynlegt að löggjafinn marki við miðun fyrir Náttúruverndarráð í þessu efni enda er þinginu ætlað að kjósa fulltrúa í Náttúruverndarráð. Talið er að með því að tiltaka í megindráttum hverjir eigi setu rétt á þinginu, án þess að telja upp alla aðila eins og gert er í núgildandi lögum, styrkist grundvöllur ráðsins og trúverðugleiki þess. Loks er lagt til að málsliðir um greiðslu launa og kostnaðar verði sérstök málsgrein í lok i-liðar (10. gr.).
     7.     Lagt er til að 1. mgr. j-liðar (11. gr.) 1. gr. verði einfölduð. Talið er að það fyrir komulag, sem gert er ráð fyrir í frumvarpinu, sé óheppilegt og að með þessari breyt ingu verði réttur minni hluta ráðsins betur tryggður en ef einungis hluti fulltrúa er kosinn hverju sinni. Þá er lagt til að í 2. mgr. verði kveðið á um heimild til að ráða aðra starfsmenn eftir því sem þurfa þykir. Óeðlilegt er að lögin geri einungis ráð fyrir ráðningu framkvæmdastjóra. Þá er lagt til að bætt verði inn í 3. mgr. orðunum „enn fremur“ og með því vill meiri hlutinn leggja áherslu á að ákvörðun Alþingis um framlag á fjárlögum taki bæði til greiðslu launa til framkvæmdastjóra og reksturs skrifstofu að öðru leyti.
     8.     Lagt er til að í l-lið (13. gr.) 1. gr. verði nánar kveðið á um skipun stjórnar friðlýs ingarsjóðs.
     9.      Lagðar eru til nokkrar breytingar á b-lið (16. gr.) 2. gr. Í fyrsta lagi er lagt til að Landvarsla ríkisins ákvarði gjaldtöku samkvæmt ákvæðinu en ekki umhverfisráð herra. Með því er tryggt að slíkar ákvarðanir séu kæranlegar til æðra stjórnvalds. Í öðru lagi er lagt til að orðalag 1. og 3. mgr. b-liðar (16. gr.) verði breytt til sam ræmis við breytingu sem lögð er til við g-lið (8. gr.) 1. gr. þannig að heimild til gjaldtöku sé ekki takmörkuð við þjóðgarða og friðlönd heldur geti hún einnig tekið til annarra náttúruverndarsvæða eftir því sem við á. Hið sama gildir um ráðstöfun tekna og heimildar til undanþágu frá meginreglunni um að tekjum skuli varið til sama svæðis og þar sem þeirra er aflað. Með breytingunni fæst einnig samræmi við orðalag í 2. mgr. b-liðar (16. gr.) 2. gr. Í þriðja lagi er lagt til að kveðið verði á um að verja megi tekjum á öðrum svæðum til framkvæmda með það að markmiði að fjölga valkostum ferðamanna. Með því er Landvörslunni og félagasamtökum veitt svigrúm til að beina álagi vegna ferðamennsku frá viðkvæmum svæðum og byggja upp þjónustu á öðrum svæðum.
     10.     Lagt er til að b-liður 3. gr. verði umorðaður þannig að hann verði nákvæmari og að þar verði sérstaklega kveðið á um umferð hesta.
     11.     Leiðrétt er röng tilvísun í lagaákvæði í b- og c-lið 4. gr.
     12.     Leiðrétt er að friðlýsingarheimild í d-lið 4. gr. skuli takmörkuð við örverur og jurtir. Til þess að taka af öll tvímæli um að heimildin geti einnig tekið til dýra er lagt til að orðið „lífvera“ verði notað. Þá er einnig lagt til að hugtakið „búsvæði“ verði not að í stað hugtaksins „lífsvæði“ enda er hið fyrrnefnda viðurkennt á sviði náttúru fræða sem þýðing á enska orðinu „habitat“.
     13.     Hér er lagt til að f-lið 4. gr. verði breytt á þann veg að umhverfisráðherra taki ákvörðun um að veita undanþágu frá ákvæðum um friðlýsingar að fenginni umsögn Landvörslu ríkisins. Breytingin er í samræmi við þau hlutverk sem Landvörslu ríkis ins og Náttúruverndarráði eru falin samkvæmt frumvarpinu.
     14.     Lagðar eru til tvenns konar breytingar á g-lið 4. gr. Annars vegar er lagt til að kveð ið verði á um að þjóðgarðsverðir fari með daglegan rekstur en ekki stjórn þjóðgarða og er það í samræmi við breytingu sem lögð er til á f-lið (7. gr.) 1. gr. Þá er lagt til að orðin „í umboði Landvörslu ríkisins“ verði felld brott þar sem í þeim felst tví tekning.
     15.     Lagt er til að við 4. gr. bætist nýr liður (ný málsgrein í 25. gr. laganna) sem kveður á um heimild til að setja á fót ráðgjafarnefnd með þátttöku sveitarstjórna til að fjalla um rekstur og skipulag þjóðgarða. Ákvæðið undirstrikar frekar samstarf við sveitar stjórnir og styrkir grundvöll ráðgjafarnefnda frá því sem nú er.
     16.     Lagt er til að orðalagi k-liðar 4. gr. (6. mgr. 26. gr. laganna) verði breytt til sam ræmis við önnur ákvæði laganna.
     17.     Lagt er til að orðið „verndaráætlun“ í p-lið 4. gr. verði notað í stað orðsins „vörslu áætlun“ þar sem það er talið betri þýðing á hugtakinu „conservation plan“.
     18.     Til að gæta samræmis er lagt til að í 5. gr. segi þar sem við á „á“ náttúruminjaskrá en ekki „í“ náttúruminjaskrá sem einnig er notað í frumvarpinu.
     19.     Lagt er til að orðið „annarra“ í 6. mgr. a-liðar 5. gr. falli brott þar sem því er talið ofaukið.
     20.     Lagt er til að orðalag 7. mgr. a-liðar 5. gr. verði einfaldað.
     21.     Leiðrétt eru mistök við frágang frumvarpsins í e-lið 5. gr.
     22.     Lagt er til að orðalagi í g-lið 5. gr. verði breytt þar sem orðalagið „í umboði ráð herra“ er talið óheppilegt.
     23.     Lagt er til að orðið „friðlýsing“ komi í stað orðanna „friðun og friðunarákvæði“ í h-lið 5. gr. og er það í samræmi við orðalag annarra ákvæða frumvarpsins.
     24.     Lagt er til að síðari málsliður ákvæðis til bráðabirgða verði felldur brott þar sem hann er óþarfur eftir breytingu sem lögð er til á 1. mgr. j-liðar (11. gr.) 1. gr. um kosningu í Náttúruverndarráð.

Alþingi, 9. febr. 1995.

    Petrína Baldursdóttir,     Árni R. Árnason.     Árni M. Mathiesen.
    frsm.          

    Lára Margrét Ragnarsdóttir.     Tómas Ingi Olrich.



Fylgiskjal I.

Frumvarp til laga um breytingar á lögum um náttúruvernd,

nr. 47/1971, með innfærðum breytingartillögum

meiri hluta umhverfisnefndar.

(Breytingar eru skáletraðar.)

1. gr.

    Í stað II. kafla laganna, Stjórn náttúruverndarmála, 2.–8. gr., koma 14 nýjar greinar svohljóðandi:

a. (2. gr.)
    Umhverfisráðuneytið fer með yfirstjórn náttúruverndarmála. Við mótun stefnu í náttúru vernd og framkvæmdir og fræðslu á því sviði skal umhverfisráðuneytið hafa samráð við Nátt úruverndarráð, bændur og aðra landnotendur, sveitarstjórnir og samtök áhugamanna um nátt úruvernd eftir því sem við á hverju sinni.

b. (3. gr.)
    Landvarsla ríkisins er ríkisstofnun undir yfirstjórn umhverfisráðuneytisins.

c. (4. gr.)
    Umhverfisráðherra skipar Landvörslu ríkisins þriggja manna stjórn, þar af formann sér staklega, og jafnmarga til vara og ákveður stjórnarlaun. Skipunartími skal fylgja skipunartíma ráðherra.
    Stjórnin hefur á hendi yfirstjórn Landvörslu ríkisins. Hún fjallar um starfs- og fjárhags áætlanir stofnunarinnar og fylgist með fjárhag hennar og ráðstöfun fjár. Stjórnin gætir sam ráðs við Náttúruverndarráð, Ferðamálaráð, sveitarstjórnir, bændur og aðra landnotendur, samtök áhugamanna um náttúruvernd og aðra eins og við á hverju sinni.
    Ráðherra skipar framkvæmdastjóra Landvörslu ríkisins til fimm ára í senn að fengnum til lögum stjórnar. Framkvæmdastjóri fer með daglega stjórn stofnunarinnar og hefur umsjón með rekstri hennar.
    Ráðherra setur í reglugerð nánari fyrirmæli um hlutverk og starfsskyldur framkvæmda stjóra og stjórnar.

d. (5. gr.)
     Landvarsla ríkisins hefur umsjón með þjóðgörðum og öðrum friðlýstum svæðum, svo og öðrum náttúruverndarsvæðum í samræmi við lög. Umhverfisráðherra getur falið Landvörslu ríkisins umsjón með öðrum svæðum sem sérstök þykja sakir landslags, gróðurfars eða dýralífs.
    Landvarsla ríkisins skal gæta þess að umferð ferðamanna á svæðum í umsjón hennar valdi ekki raski né spjöllum á náttúru og getur m.a. takmarkað umferð eða lokað svæðum í því skyni.
    Landvarsla ríkisins skal árlega gefa umhverfisráðherra skýrslu um ástand svæða í umsjón hennar og aðstöðu þar til að taka á móti ferðamönnum. Í skýrslunni skal jafnframt setja fram tillögur til úrbóta þar sem þörf er á og álit stofnunarinnar á stöðu ferðamála frá sjónarmiði náttúruverndar.
    Landvarsla ríkisins skal sjá til þess í samráði við embætti skipulagsstjóra ríkisins og sveit arstjórnir að gerðar verði skipulagsáætlanir fyrir þjóðgarða, friðlýst svæði og önnur náttúru verndarsvæði í umsjón hennar.
    Landvarsla ríkisins skal hafa samstarf við Náttúruverndarráð og samtök áhugamanna um náttúruvernd, m.a. með því að stuðla að héraðsfundum um náttúruvernd í samráði við náttúru verndarnefndir.
    
e. (6. gr.)
    Landvarsla ríkisins skal hafa forgöngu um fræðslu á svæðum í umsjón hennar, m.a. með útgáfu á fræðsluefni um náttúrufar.
    Landvörslu ríkisins er heimilt að setja á stofn og reka gestastofur í þjóðgörðum og á öðr um náttúruverndarsvæðum eftir því sem ákveðið er í fjárlögum hverju sinni. Í gestastofu skal veita fræðslu um náttúru staðarins, jarðmyndanir og lífríki, fornleifar og aðrar þjóðminjar, reglur sem gilda um svæðið, náttúruvernd og sögu byggðar og landnýtingar. Heimilt er að taka gjald fyrir fræðsluefni og veitta þjónustu í gestastofu.
    Landvarsla ríkisins skal einnig leitast við að efla áhuga á náttúruvernd með útgáfu á fræðsluefni fyrir fjölmiðla og almenning í samráði við umhverfisráðuneyti. Stofnunin skal hafa samvinnu við sveitarstjórnir, yfirvöld ferðamála og skóla um kynningu á friðlýstum svæðum og náttúruminjum, m.a. þar sem ástæða þykir til að hvetja til heimsókna ferðamanna.

f. (7. gr.)
    Landvarsla ríkisins skal fylgjast með því að náttúru landsins sé ekki spillt með athöfnum eða framkvæmdum sem brjóta í bága við lög þessi.
    Telji Landvarslan nauðsynlegt að halda uppi sérstöku eftirliti með framkvæmd ber þeim sem framkvæmdina annast að endurgreiða stofnuninni kostnað sem hún hefur af slíku. Gera skal fyrir fram áætlun í samráði við framkvæmanda, þar sem fram komi í meginatriðum hvaða kostnaðarliði yrði um að ræða, eftir því sem við verður komið. Ef um minni háttar fram kvæmd er að ræða er heimilt að fella niður slíka áætlanagerð, enda séu aðilar sammála um slíkt.
    Ef ágreiningur rís á milli Landvörslunnar og framkvæmanda um þau efni sem um ræðir í 2. mgr. sker ráðherra úr.

g. (8. gr.)
     Í hverjum þjóðgarði starfar þjóðgarðsvörður sem stjórn Landvörslunnar skipar til fimm ára í senn. Þjóðgarðsverðir annast daglegan rekstur þjóðgarða. Þeir ráða landverði og annað starfsfólk þjóðgarðanna. Landvarslan getur falið þjóðgarðsvörðum eftirlits- og stjórnunarhlut verk á öðrum svæðum í umsjón stofnunarinnar í viðkomandi landshluta.
    Á vegum Landvörslunnar starfa landverðir sem sjá m.a. um eftirlit og fræðslu á svæðum í umsjón stofnunarinnar. Ráðherra getur sett í reglugerð fyrirmæli um menntun og starfsskyld ur landvarða.
    
h. (9. gr.)
    Að fengnu áliti Landvörslu ríkisins getur umhverfisráðherra með samningum falið öðrum umsjón náttúruminja og friðlýstra svæða, að þjóðgörðum undanskildum, t.d. sveitarfélögum, ferðafélögum, áhugasamtökum um náttúruvernd og einstaklingum. Í samningum skal kveðið á um réttindi og skyldur samningsaðila hvað varðar umsjón með svæði, mannvirkjagerð þar og aðrar framkvæmdir, landvörslu og menntun starfsmanna, móttöku ferðamanna og fræðslu og þjónustugjöld. Um ráðstöfun þjónustugjalda fer skv. 3. mgr. 17. gr.
    Eftirlit með framkvæmd slíkra samninga er á hendi Landvörslu ríkisins.
    
i. (10. gr.)
     Á vegum hvers sveitarfélags eða héraðsnefndar skal starfa þriggja til sjö manna náttúru verndarnefnd. Sveitarstjórnir og héraðsnefndir ákveða fjölda nefndarmanna og kjósa þá til fjögurra ára í senn og ákveða formann. Varamenn skulu kosnir jafnmargir til sama tíma.
    Náttúruverndarnefndir hafa það hlutverk að stuðla að náttúruvernd, hver á sínu svæði, m.a. með ábendingum og tillögugerð til sveitarstjórna, umhverfisráðuneytis, Landvörslu ríkis ins og Náttúruverndarráðs.
    
j. (11. gr.)
    Náttúruverndarþing kemur saman annað hvert ár. Náttúruverndarráð boðar þingið, undirbýr og leggur fyrir það skýrslu um störf sín. Formaður ráðsins setur þingið og stýrir því uns það hefur kosið forseta. Þingið setur sér þingsköp.
    Hlutverk náttúruverndarþings er að fjalla um náttúruvernd armál og kjósa fulltrúa í Nátt úruverndarráð. Náttúruverndarþing er vettvangur þeirra sem fjalla um náttúruverndarmál. Þar skulu eiga sæti, auk Náttúruverndarráðs, fulltrúar náttúruverndarnefnda, fulltrúar frjálsra fé lagasamtaka og stofnana sem vinna að náttúruvernd og aðrir sem ráðið telur rétt að eigi setu rétt hverju sinni. Jafnframt skulu fulltrúar ráðuneyta og þingflokka á Alþingi og þjóðgarðs verðir eiga rétt til setu á náttúruverndarþingi sem áheyrnarfulltrúar með tillögurétt.
    Náttúruverndarráð skal semja reglur fyrir hvert náttúruverndarþing, þar sem kveðið er á um hverjir eiga rétt til setu á þinginu og kjörgengi og kosningarrétt þingfulltrúa. Reglurnar skal senda umhverfisráðuneytinu sem auglýsir þær í Stjórnartíðindum í síðasta lagi fjórum vik um áður en náttúruverndarþing hefst.
    Verði deilur um seturétt, kjörgengi og kosningarrétt á þinginu skal vísa slíkum málum til úrskurðar á þinginu sjálfu.
     Seta á náttúruverndarþingi er ólaunuð, en hlutaðeigandi aðilar greiða kostnað fulltrúa. Annar nauðsynlegur kostnaður af þinghaldinu greiðist úr ríkissjóði samkvæmt úrskurði um hverfisráðherra.

k. (12. gr.)
     Náttúruverndarráð skal skipað sjö mönnum, kosnum á náttúruverndarþingi. Kjósa skal for mann og varaformann sérstaklega. Varamenn skulu valdir á sama hátt.
    Náttúruverndarráð hefur skrifstofu og ræður framkvæmdastjóra til að veita henni forstöðu og aðra starfsmenn eftir því sem þurfa þykir.
    Ríkissjóður greiðir laun framkvæmdastjóra og veitir enn fremur framlag til reksturs skrif stofu eftir því sem ákveðið er í fjárlögum hverju sinni. Ríkissjóður greiðir einnig fasta þóknun til ráðsmanna fyrir setu í Náttúruverndarráði.
    Fyrir lok marsmánaðar ár hvert semur Náttúruverndarráð og sendir umhverfisráðuneytinu fjárhagsáætlun um þau útgjöld sem ríkissjóði ber að greiða og ætla má að leiði af framkvæmd laganna á næsta almanaksári.
    
l. (13. gr.)
    Hlutverk Náttúruverndarráðs er að stuðla að almennri náttúruvernd í landinu og vera stjórn völdum til ráðgjafar. Náttúruverndarráð skal marka sér sjálfstæða stefnu í náttúruverndarmál um og gera náttúruverndarþingi, almenningi og stjórnvöldum grein fyrir henni.
    Leita skal eftir áliti Náttúruverndarráðs á öllum stjórnarfrumvörpum á sviði náttúruverndar áður en þau eru lögð fram á Alþingi. Umsagnar Náttúruverndarráðs skal og leitað við setningu reglugerða um náttúruvernd.
    Náttúruverndarráð skal fjalla ítarlega um náttúruminjaskrá áður en hún er gefin út hverju sinni og getur gert tillögur um friðlýsingar og aðrar verndunaraðgerðir.
    Náttúruverndarráð og umhverfisráðherra hafa fund með sér tvisvar á ári eða oftar ef þurfa þykir, um stefnu og ákvarðanir stjórnvalda er varða náttúruvernd.

m. (14. gr.)
    Náttúruverndarráð annast vörslu friðlýsingarsjóðs. Tilgangur sjóðsins er að fjármagna ein stök verkefni í þágu náttúruverndar, sbr. skipulagsskrá þjóðhátíðarsjóðs. Stjórn sjóðsins úthlut ar styrkjum úr honum í samræmi við tilgang hans og reglugerð, sbr. 3. mgr.
    Umhverfisráðherra skipar stjórn sjóðsins til tveggja ára að loknu náttúruverndarþingi. Í stjórn sjóðsins sitja formaður Náttúruverndarráðs sem jafnframt er formaður stjórnar, einn fulltrúi tilnefndur af Landvörslu ríkisins og einn fulltrúi tilnefndur af Náttúrufræðistofnun Ís lands. Varamenn skulu skipaðir með sama hætti.
    Að fengnum tillögum stjórnar setur ráðherra í reglugerð nánari fyrirmæli um starfsemi frið lýsingarsjóðs.
    
n. (15. gr.)
    Umhverfisráðuneytið skal ásamt Landgræðslu ríkisins vinna að gróðurvernd og hafa eftirlit með ástandi gróðurs. Getur ráðuneytið falið gróðurverndarnefndum slíkt eftirlit.
    Umhverfisráðuneytið skal ásamt Skógrækt ríkisins vinna að verndun og eftirliti með nátt úrulegum birkiskógum og skógum til útivistar.
    Umhverfisráðherra getur í samráði við landbúnaðarráðherra ákveðið friðunar- og upp græðsluaðgerðir á sviði gróður- og skógverndar skv. 1. og 2. mgr.
    

2. gr.

    Í stað III. kafla laganna, Greiðsla kostnaðar af framkvæmd laganna, 9.–10. gr. koma tvær nýjar greinar svohljóðandi:
    
a. (16. gr.)
    Kostnaður af framkvæmd laganna skal greiddur úr ríkissjóði, eftir því sem fé er til þess veitt í fjárlögum.
    
b. (17. gr.)
     Landvörslu ríkisins er heimilt að ákveða gjald fyrir veitta þjónustu Landvörslunnar á nátt úruverndarsvæðum.
    Umhverfisráðherra er [ . . . ] heimilt, að fenginni tillögu Landvörslunnar, að ákveða tíma bundið gjald fyrir aðgang að náttúruverndarsvæðum. Heimild þessi nær þó aðeins til svæða þar sem spjöll hafa orðið af völdum ferðamanna eða hætta er á slíkum spjöllum.
    Um ráðstöfun tekna sem aflast skv. 1. og 2. mgr. gildir sú almenna regla að tekjunum skuli varið til eftirlits, lagfæringar eða uppbyggingar á sama svæði og þeirra er aflað. Umhverfis ráðherra er þó heimilt að veita undanþágu frá þessari reglu að því tilskildu að tekjunum sé varið til náttúruverndar og til að dreifa álagi á viðkvæmum svæðum.

3. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á IV. kafla laganna, Aðgangur almennings að náttúru landsins og umgengni:
     a.     Í stað orðsins „Náttúruverndarráði“ í 3. mgr. 12. gr. kemur: Umhverfisráðherra.
     b.      Í stað 2. mgr. 13. gr. kemur ný málsgrein sem hljóðar svo:
                  Umhverfisráðherra skal setja reglugerð um akstur utan vega, umferð hesta, umgengni í óbyggðum, merkingu bílslóða og vega og leyfilegan öxulþunga vélknúinna ökutækja sem fara um óbyggð svæði. Þar sem hætta er á náttúruspjöllum er akstur utan vega og merktra slóða óheimill.
     c.     Við síðasta málslið 1. mgr. og við 2. mgr. 17. gr. bætist: og Landvörslu ríkisins.
     d.     Í stað orðsins „Náttúruverndarráð“ í 2. málsl. 18. gr. kemur: Landvarsla ríkisins.
     e.     Í stað orðsins „Náttúruverndarráðs“ í upphafi 3. mgr. 19. gr. kemur: Umhverfisráðherra.
     f.     21. gr. laganna fellur niður.
     g.     Greinartölur 11.–20. gr. laganna breytast og verða 18.–27. gr.
    

4. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á V. kafla laganna, Friðlýsing náttúruminja og stofnun úti vistarsvæða :
     a.     Í stað orðsins „Náttúruverndarráð“ í upphafi 1. mgr. 22. gr. kemur: Umhverfisráðherra.
     b.     Við 1. málsl. 1. mgr. 22. gr. bætist: að mati Náttúruverndarráðs, Landvörslu ríkisins eða Náttúrufræðistofnunar Íslands.
     c.     Í 3. mgr. 22. gr. falla brott orðin „nema eftir fyrirmælum Náttúruverndarráðs“.
     d.     23. gr. laganna hljóðar svo:
                  Umhverfisráðherra getur að fenginni tillögu Náttúrufræðistofnunar Íslands friðlýst líf verur sem miklu skiptir frá náttúrufræðilegu eða öðru menningarlegu sjónarmiði að sé ekki raskað, fækkað eða útrýmt. Jafnframt skal friðlýsa búsvæði tegundar, eða hluta þess, ef nauðsynlegt þykir til að ná fram markmiði friðlýsingarinnar.
                  Friðunin getur ýmist verið staðbundin eða tekið til landsins alls.
                  Um búsvæði fugla og dýra, sem friðuð eru samkvæmt lögum um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum, skal fara með sama hætti ef brýnt þykir að mati Náttúrufræðistofnunar Íslands til að viðhalda tegundinni.
     e.     Í stað orðanna „Náttúruverndarráð friðað í heild“ í 1. mgr. 24. gr. kemur: umhverfisráð herra friðað í heild að fenginni umsögn Náttúruverndarráðs, Landvörslu ríkisins eða Nátt úrufræðistofnunar Íslands.
     f.      Í stað orðanna „Náttúruverndarráð getur“ í 3. mgr. 24. gr. kemur: Umhverfisráðherra getur að fenginni umsögn Landvörslu ríkisins.
     g.     1. og 2. mgr. 25. gr. orðast svo:
                  Ef landsvæði er sérstætt um landslag, gróðurfar eða dýralíf eða á því hvílir sérstök helgi, þannig að ástæða sé til að varðveita það með náttúrufari sínu og leyfa almenningi aðgang að því eftir tilteknum reglum, getur umhverfisráðherra lýst það þjóðgarð. Þjóð garðar skulu að jafnaði vera í ríkiseign, nema sérstakar ástæður mæli með öðru og um það náist samkomulag milli umhverfisráðuneytis og landeigenda.
                   Þjóðgarðsverðir annast daglegan rekstur þjóðgarða, sbr. 8. gr. Umhverfisráðherra set ur reglur um meðferð og rekstur þjóðgarða og umgang almennings að fenginni tillögu Landvörslunnar og umsögn Náttúruverndarráðs um hana.
     h.      Við 25. gr. bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
                  Ráðherra er heimilt með reglugerð að stofna ráðgjafarnefnd með þátttöku sveitar stjórna til þess að fjalla um rekstur og skipulag þjóðgarða.
     i.     Í stað orðsins „Náttúruverndarráðs“ í 1. mgr. 26. gr. kemur: umhverfisráðuneytis.
     j.     Í stað orðanna „Náttúruverndarráð getur á tillöguna fallist“ í 2. mgr. 26. gr. koma orðin: umhverfisráðherra getur á tillöguna fallist að fenginni umsögn Náttúruverndarráðs og Landvörslu ríkisins.
     k.     Í stað orðsins „Náttúruverndarráð“ í 3. og 4. mgr. 26. gr. kemur: Landvarsla ríkisins.
     l.      6. mgr. 26. gr. orðast svo:
                  Ef þau óska slíks og umhverfisráðuneyti samþykkir skal ráðuneytið birta ákvörðun um stofnun fólkvangs í B-deild Stjórnartíðinda.
     m.     Í stað orðsins „Náttúruverndarráð“ í 8. mgr. 26. gr. kemur: Landvörslu ríkisins.
     n.     Í 9. mgr. 26. gr. falla niður orðin „Náttúruverndarráð úr, en skjóta má úrskurði þess til fullnaðarákvörðunar ráðherra“. Í þeirra stað kemur: umhverfisráðherra úr um málið.
     o.     Í 1. mgr. 27. gr. fellur orðið „Náttúruverndarráð“ niður en í þess stað kemur: Landvarsla ríkisins.
     p.     Greinartölur 22.–27. gr. laganna breytast og verða 28.–33. gr.
     q.     Við kaflann bætist ný grein sem verður 34. gr. og hljóðar svo:
                  Staðir og svæði sem búið er að friðlýsa samkvæmt ákvæðum þessara laga eða eru á náttúruminjaskrá nefnast náttúruverndarsvæði. Til náttúruverndarsvæða teljast einnig af mörkuð svæði á landi og sjó sem njóta sérstakrar verndar samkvæmt öðrum lögum vegna náttúru eða landslags.
                  Gera skal verndaráætlun fyrir hvert náttúruverndarsvæði þar sem fram kemur hvernig ná skuli markmiðum sem sett eru með vernd svæðisins.
    

5. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á VI. kafla laganna, Framkvæmd friðlýsingar:
     a.     Við kaflann bætist ný grein sem verður 35. gr. og hljóðar svo:
                  Umhverfisráðuneytið skal gefa náttúruminjaskrá út þriðja hvert ár og auglýsa hana í Stjórnartíðindum. Á náttúruminjaskrá skulu vera upplýsingar um öll náttúruverndarsvæði landsins og um náttúrumyndanir, lífverur og vistkerfi sem friðlýst hafa verið samkvæmt lögum þessum.
                   Á náttúruminjaskrá skal að auki telja upp náttúrumyndanir, sem æskilegt er að frið lýsa, svo og lönd þau sem ástæða kann að verða að lýsa friðlönd, leggja til þjóðgarða eða fólkvanga eða vernda á annan hátt vegna náttúru sinnar eða landslags.
                   Á skránni skulu vera ítarlegar upplýsingar um hvert svæði og rökstuðningur fyrir verndun þeirra eða friðun, m.a. skal færa í skrána þær upplýsingar um minjar og lönd sem nauðsynlegar eru vegna varðveislu eða friðlýsingar, svo sem um beinan og óbeinan eignarrétt, mörk svæðis, náttúruverndargildi, aðsteðjandi hættur og æskilegar aðgerðir til verndar.
                   Á náttúruminjaskrá skal einnig vera listi yfir örverur, jurtir, dýr og vistkerfi, sem æski legt þykir að vernda, m.a. til að tryggja varðveislu líffræðilegrar fjölbreytni. Fram skal koma rökstuðningur fyrir verndun, markmið með henni, hvernig þeim verði best náð og til hvaða staða á landinu hún nái.
                  Landvarsla ríkisins og Náttúrufræðistofnun Íslands skulu með aðstoð náttúruverndar nefnda og náttúrustofa gera rökstuddar tillögur til umhverfisráðuneytisins um svæði, nátt úrumyndanir, lífverur og vistkerfi á náttúruminjaskrá. Náttúruverndarráð, félagasamtök eða einstaklingar geta jafnframt gert slíkar tillögur og skal þá ráðuneytið fallast á eða hafna tillögunni með rökstuddu áliti innan fjögurra mánaða frá því að hún berst.
                  Leita skal eftir áliti Náttúruverndarráðs á öllum tillögum [ . . . ] áður en á þær er fallist.
                   Heimilt er með reglugerð að setja leiðbeiningar um skráningu náttúruminja.
     b.     1. mgr. 28. gr. fellur niður.
     c.     2. mgr. 28. gr. hljóðar svo:
                  Ef umhverfisráðherra telur ástæðu til friðlýsingar eða annarra náttúruverndaraðgerða samkvæmt lögum þessum, skal fela Landvörslu ríkisins að freista þess að komast að sam komulagi við landeigendur, sveitarstjórnir og aðra er eiga hagsmuna að gæta. Verði sam komulag skal það fært til bókar og staðfest af hlutaðeigandi aðilum.
     d.     29. gr. fellur brott.
     e.     1. mgr. 30. gr. orðast svo:
                  Ákveði umhverfisráðherra friðlýsingu og liggi ekki þegar fyrir samþykki eigenda, annarra rétthafa eða sveitarfélags þess sem hlut eiga að máli, skal Landvarsla ríkisins semja tillögu um friðlýsinguna.
     f.     Í stað orðsins „Náttúruverndarráðs“ í 2. mgr. 30. gr. kemur: Landvörslu ríkisins.
     g.      Í stað orðanna „Náttúruverndarráð reynt samninga“ í 31. gr. kemur: ráðherra falið Landvörslu ríkisins að semja.
     h.     32. gr. orðast svo:
                  Áður en ráðherra tekur ákvörðun um friðlýsingu skal leita eftir áliti Náttúruverndar ráðs. Gefa skal ráðinu 6 vikur til að gera athugasemdir.
     i.     Í 1. mgr. 33. gr. fellur niður: skv. 32. gr.
     j.     Í stað orðsins „Náttúruverndarráðs“ í 2. mgr. 33. gr. kemur: Landvörslu ríkisins.
     k.     Greinartölur 28.–33. gr. laganna breytast og verða 35.– 40. gr.
    

6. gr.

    Eftirfarandi breyting verður á VII. kafla laganna, Ýmis ákvæði:
     a.     Á undan 1. mgr. 37. gr. kemur ný málsgrein:
                  Fái starfsfólk Landvörslu ríkisins, eða annarra aðila sem falin hefur verið umsjón svæða með samningi, vitneskju í starfi sínu um að brot hafi verið framið gegn lögum þessum eða reglum, settum samkvæmt þeim, ber þeim að tilkynna það lögreglu svo skjótt sem auðið er. Yfirmaður svæðisins skal gera eða láta gera skýrslu um atvikið og afhenda hana lögreglu. Ráðherra setur í reglugerð frekari ákvæði um framkvæmd skýrslugerðar.
     b.     Greinartölur 34.–38. gr. laganna breytast og verða 41.–45. gr.

7. gr.

    Lög þessi öðlast þegar gildi.
    Þegar lög þessi hafa öðlast gildi skal fella þau að lögum nr. 47/1971 og samræma greinar tölur og gefa lögin út svo breytt.
    

Ákvæði til bráðabirgða.

    Þrátt fyrir ákvæði 7. gr. situr núverandi Náttúruverndarráð uns náttúruverndarþing hefur verið haldið. [ . . . ]


Fylgiskjal II.

Lög um náttúruvernd með breytingum samkvæmt frumvarpinu og

breytingartillögum meiri hluta umhverfisnefndar.

(Breytingar eru skáletraðar.)

Hlutverk náttúruverndar.
1. gr. Tilgangur þessara laga er að stuðla að samskiptum manns og náttúru, þannig að ekki spillist að óþörfu líf eða land, né mengist sjór, vatn eða andrúmsloft.
    Lögin eiga að tryggja eftir föngum þróun íslenskrar náttúru eftir eigin lögmálum, en verndun þess, sem þar er sérstætt eða sögu legt.
    Lögin eiga að auðvelda þjóðinni umgengni við náttúru landsins og auka kynni af henni.
Stjórn náttúruverndarmála.
2. gr.  Umhverfisráðuneytið fer með yfirstjórn náttúruverndarmála. Við mótun stefnu í nátt úruvernd og framkvæmdir og fræðslu á því sviði skal umhverfisráðuneytið hafa samráð við Náttúruverndarráð, bændur og aðra land notendur, sveitarstjórnir og samtök áhuga manna um náttúruvernd eftir því sem við á hverju sinni.
3. gr.  Landvarsla ríkisins er ríkisstofnun undir yfirstjórn umhverfisráðuneytisins.
4. gr.  Umhverfisráðherra skipar Landvörslu ríkisins þriggja manna stjórn, þar af formann sérstaklega, og jafnmarga til vara og ákveður stjórnarlaun. Skipunartími skal fylgja skipun artíma ráðherra.
    Stjórnin hefur á hendi yfirstjórn Land vörslu ríkisins. Hún fjallar um starfs- og fjár hagsáætlanir stofnunarinnar og fylgist með fjárhag hennar og ráðstöfun fjár. Stjórnin gætir samráðs við Náttúruverndarráð, Ferða málaráð, sveitarstjórnir, bændur og aðra landnotendur, samtök áhugamanna um nátt úruvernd og aðra eins og við á hverju sinni.
    Ráðherra skipar framkvæmdastjóra Land vörslu ríkisins til fimm ára í senn að fengnum tillögum stjórnar. Framkvæmdastjóri fer með daglega stjórn stofnunarinnar og hefur umsjón með rekstri hennar.
    Ráðherra setur í reglugerð nánari fyrir mæli um hlutverk og starfsskyldur fram kvæmdastjóra og stjórnar.
5. gr.  Landvarsla ríkisins hefur umsjón með þjóðgörðum og öðrum friðlýstum svæðum, svo og öðrum náttúruverndarsvæðum í samræmi við lög. Umhverfisráðherra getur falið Land vörslu ríkisins umsjón með öðrum svæðum sem sérstök þykja sakir landslags, gróðurfars eða dýralífs.
    Landvarsla ríkisins skal gæta þess að um ferð ferðamanna á svæðum í umsjón hennar valdi ekki raski né spjöllum á náttúru og getur m.a. takmarkað umferð eða lokað svæðum í því skyni.
    Landvarsla ríkisins skal árlega gefa um hverfisráðherra skýrslu um ástand svæða í umsjón hennar og aðstöðu þar til að taka á móti ferðamönnum. Í skýrslunni skal jafnframt setja fram tillögur til úrbóta þar sem þörf er á og álit stofnunarinnar á stöðu ferðamála frá sjónarmiði náttúruverndar.
    Landvarsla ríkisins skal sjá til þess í sam ráði við embætti skipulagsstjóra ríkisins og sveitarstjórnir að gerðar verði skipulagsáætl anir fyrir þjóðgarða, friðlýst svæði og önnur náttúruverndarsvæði í umsjón hennar.
    Landvarsla ríkisins skal hafa samstarf við Náttúruverndarráð og samtök áhugamanna um náttúruvernd, m.a. með því að stuðla að hér aðsfundum um náttúruvernd í samráði við náttúruverndarnefndir.
6. gr.  Landvarsla ríkisins skal hafa forgöngu um fræðslu á svæðum í umsjón hennar, m.a. með útgáfu á fræðsluefni um náttúrufar.
    Landvörslu ríkisins er heimilt að setja á stofn og reka gestastofur í þjóðgörðum og á öðrum náttúruverndarsvæðum eftir því sem ákveðið er í fjárlögum hverju sinni. Í gesta stofu skal veita fræðslu um náttúru staðarins, jarðmyndanir og lífríki, fornleifar og aðrar þjóðminjar, reglur sem gilda um svæðið, nátt úruvernd og sögu byggðar og landnýtingar. Heimilt er að taka gjald fyrir fræðsluefni og veitta þjónustu í gestastofu.
    Landvarsla ríkisins skal einnig leitast við að efla áhuga á náttúruvernd með útgáfu á fræðsluefni fyrir fjölmiðla og almenning í samráði við umhverfisráðuneyti. Stofnunin skal hafa samvinnu við sveitarstjórnir, yfirvöld ferðamála og skóla um kynningu á friðlýstum svæðum og náttúruminjum, m.a. þar sem ástæða þykir til að hvetja til heimsókna ferða manna.
7. gr.  Landvarsla ríkisins skal fylgjast með því að náttúru landsins sé ekki spillt með athöfn um eða framkvæmdum sem brjóta í bága við lög þessi.
    Telji Landvarslan nauðsynlegt að halda uppi sérstöku eftirliti með framkvæmd ber þeim sem framkvæmdina annast að endur greiða stofnuninni kostnað sem hún hefur af slíku. Gera skal fyrir fram áætlun í samráði við framkvæmanda, þar sem fram komi í meg inatriðum hvaða kostnaðarliði yrði um að ræða, eftir því sem við verður komið. Ef um minni háttar framkvæmd er að ræða er heimilt að fella niður slíka áætlanagerð, enda séu að ilar sammála um slíkt.
    Ef ágreiningur rís á milli Landvörslunnar og framkvæmanda um þau efni sem um ræðir í 2. mgr. sker ráðherra úr.
8. gr.  Í hverjum þjóðgarði starfar þjóðgarðs vörður sem stjórn Landvörslunnar skipar til fimm ára í senn. Þjóðgarðsverðir annast dag legan rekstur þjóðgarða. Þeir ráða landverði og annað starfsfólk þjóðgarðanna. Landvarsl an getur falið þjóðgarðsvörðum eftirlits- og stjórnunarhlutverk á öðrum svæðum í umsjón stofnunarinnar í viðkomandi landshluta.
    Á vegum Landvörslunnar starfa landverðir sem sjá m.a. um eftirlit og fræðslu á svæðum í umsjón stofnunarinnar. Ráðherra getur sett í reglugerð fyrirmæli um menntun og starfs skyldur landvarða.
9. gr.  Að fengnu áliti Landvörslu ríkisins get ur umhverfisráðherra með samningum falið öðrum umsjón náttúruminja og friðlýstra svæða, að þjóðgörðum undanskildum, t.d. sveitarfélögum, ferðafélögum, áhugasamtökum um náttúruvernd og einstaklingum. Í samning um skal kveðið á um réttindi og skyldur samn ingsaðila hvað varðar umsjón með svæði, mannvirkjagerð þar og aðrar framkvæmdir, landvörslu og menntun starfsmanna, móttöku ferðamanna og fræðslu og þjónustugjöld. Um ráðstöfun þjónustugjalda fer skv. 3. mgr. 17. gr.
    Eftirlit með framkvæmd slíkra samninga er á hendi Landvörslu ríkisins.
10. gr.  Á vegum hvers sveitarfélags eða hér aðsnefndar skal starfa þriggja til sjö manna náttúruverndarnefnd. Sveitarstjórnir og hér aðsnefndir ákveða fjölda nefndarmanna og kjósa þá til fjögurra ára í senn og ákveða for mann. Varamenn skulu kosnir jafnmargir til sama tíma.
    Náttúruverndarnefndir hafa það hlutverk að stuðla að náttúruvernd, hver á sínu svæði, m.a. með ábendingum og tillögugerð til sveit arstjórna, umhverfisráðuneytis, Landvörslu ríkisins og Náttúruverndarráðs.
11. gr.  Náttúruverndarþing kemur saman ann að hvert ár. Náttúruverndarráð boðar þingið, undirbýr og leggur fyrir það skýrslu um störf sín. Formaður ráðsins setur þingið og stýrir því uns það hefur kosið forseta. Þingið setur sér þingsköp.
    Hlutverk náttúruverndarþings er að fjalla um náttúruverndarmál og kjósa fulltrúa í Nátt úruverndarráð. Náttúruverndarþing er vett vangur þeirra sem fjalla um náttúruverndar mál. Þar skulu eiga sæti, auk Náttúruverndar ráðs, fulltrúar náttúruverndarnefnda, fulltrúar frjálsra félagasamtaka og stofnana sem vinna að náttúruvernd og aðrir sem ráðið telur rétt að eigi seturétt hverju sinni. Jafnframt skulu fulltrúar ráðuneyta og þingflokka á Alþingi og þjóðgarðsverðir eiga rétt til setu á náttúru verndarþingi sem áheyrnarfulltrúar með til lögurétt.
    Náttúruverndarráð skal semja reglur fyrir hvert náttúruverndarþing, þar sem kveðið er á um hverjir eiga rétt til setu á þinginu og kjör gengi og kosningarrétt þingfulltrúa. Reglurnar skal senda umhverfisráðuneytinu sem auglýsir þær í Stjórnartíðindum í síðasta lagi fjórum vikum áður en náttúruverndarþing hefst.
    Verði deilur um seturétt, kjörgengi og kosningarrétt á þinginu skal vísa slíkum mál um til úrskurðar á þinginu sjálfu.
    Seta á náttúruverndarþingi er ólaunuð, en hlutaðeigandi aðilar greiða kostnað fulltrúa. Annar nauðsynlegur kostnaður af þinghaldinu greiðist úr ríkissjóði samkvæmt úrskurði um hverfisráðherra.
12. gr.  Náttúruverndarráð skal skipað sjö mönnum, kosnum á náttúruverndarþingi. Kjósa skal formann og varaformann sérstaklega. Varamenn skulu valdir á sama hátt.
    Náttúruverndarráð hefur skrifstofu og ræð ur framkvæmdastjóra til að veita henni for stöðu og aðra starfsmenn eftir því sem þurfa þykir.
    Ríkissjóður greiðir laun framkvæmdastjóra og veitir enn fremur framlag til reksturs skrif stofu eftir því sem ákveðið er í fjárlögum hverju sinni. Ríkissjóður greiðir einnig fasta þóknun til ráðsmanna fyrir setu í Náttúru verndarráði.
    Fyrir lok marsmánaðar ár hvert semur Náttúruverndarráð og sendir umhverfisráðu neytinu fjárhagsáætlun um þau útgjöld sem ríkissjóði ber að greiða og ætla má að leiði af framkvæmd laganna á næsta almanaksári.
13. gr.  Hlutverk Náttúruverndarráðs er að stuðla að almennri náttúruvernd í landinu og vera stjórnvöldum til ráðgjafar. Náttúruvernd arráð skal marka sér sjálfstæða stefnu í nátt úruverndarmálum og gera náttúruverndar þingi, almenningi og stjórnvöldum grein fyrir henni.
    Leita skal eftir áliti Náttúruverndarráðs á öllum stjórnarfrumvörpum á sviði náttúru verndar áður en þau eru lögð fram á Alþingi. Umsagnar Náttúruverndarráðs skal og leitað við setningu reglugerða um náttúruvernd.
    Náttúruverndarráð skal fjalla ítarlega um náttúruminjaskrá áður en hún er gefin út hverju sinni og getur gert tillögur um friðlýs ingar og aðrar verndunaraðgerðir.
    Náttúruverndarráð og umhverfisráðherra hafa fund með sér tvisvar á ári eða oftar ef þurfa þykir, um stefnu og ákvarðanir stjórn valda er varða náttúruvernd.
14. gr.  Náttúruverndarráð annast vörslu frið lýsingarsjóðs. Tilgangur sjóðsins er að fjár magna einstök verkefni í þágu náttúruverndar, sbr. skipulagsskrá þjóðhátíðarsjóðs. Stjórn sjóðsins úthlutar styrkjum úr honum í sam ræmi við tilgang hans og reglugerð, sbr. 3. mgr.
    Umhverfisráðherra skipar stjórn sjóðsins til tveggja ára að loknu náttúruverndarþingi. Í stjórn sjóðsins sitja formaður Náttúruvernd arráðs sem jafnframt er formaður stjórnar, einn fulltrúi tilnefndur af Landvörslu ríkisins og einn fulltrúi tilnefndur af Náttúrufræði stofnun Íslands. Varamenn skulu skipaðir með sama hætti.
    Að fengnum tillögum stjórnar setur ráð herra í reglugerð nánari fyrirmæli um starf semi friðlýsingarsjóðs.
15. gr.  Umhverfisráðuneytið skal ásamt Land græðslu ríkisins vinna að gróðurvernd og hafa eftirlit með ástandi gróðurs. Getur ráðuneytið falið gróðurverndarnefndum slíkt eftirlit.
    Umhverfisráðuneytið skal ásamt Skógrækt ríkisins vinna að verndun og eftirliti með nátt úrulegum birkiskógum og skógum til útivistar.
    Umhverfisráðherra getur í samráði við landbúnaðarráðherra ákveðið friðunar- og uppgræðsluaðgerðir á sviði gróður- og skóg verndar skv. 1. og 2. mgr.
Greiðsla kostnaðar af framkvæmd laganna.
16. gr.  Kostnaður af framkvæmd laganna skal greiddur úr ríkissjóði, eftir því sem fé er til þess veitt í fjárlögum.
17. gr.  Landvörslu ríkisins er heimilt að ákveða gjald fyrir veitta þjónustu Landvörsl unnar á náttúruverndarsvæðum.
    Umhverfisráðherra er heimilt, að fenginni tillögu Landvörslunnar, að ákveða tímabundið gjald fyrir aðgang að náttúruverndarsvæðum. Heimild þessi nær þó aðeins til svæða þar sem spjöll hafa orðið af völdum ferðamanna eða hætta er á slíkum spjöllum.
    Um ráðstöfun tekna sem aflast skv. 1. og 2. mgr. gildir sú almenna regla að tekjunum skuli varið til eftirlits, lagfæringar eða upp byggingar á sama svæði og þeirra er aflað. Umhverfisráðherra er þó heimilt að veita und anþágu frá þessari reglu að því tilskildu að tekjunum sé varið til náttúruverndar og til að dreifa álagi á viðkvæmum svæðum.
Aðgangur almennings að náttúru landsins og umgengni.
18. gr.  Almenningi er heimil för um landsvæði utan landareigna lögbýla, svo og dvöl á þess um svæðum í lögmætum tilgangi.
    Gangandi fólki er því aðeins heimil för um eignarlönd manna, að þau séu óræktuð og ógirt og að dvöl manna þar hafi ekki í för með sér ónæði fyrir búpening né óhagræði fyrir rétthafa að landinu. Sé land girt þarf leyfi landeigenda til að ferðast um það eða dveljast á því. Sama gildir um ræktuð landsvæði.
19. gr.  Almenningi er heimilt að lesa ber, sem vaxa villt á óræktuðu landi, til neyslu á vett vangi.
    Öllum er heimil berjatínsla á landsvæðum utan landareigna lögbýla.
     Umhverfisráðherra er heimilt að leggja bann við notkun tækja eða verkfæra við berja tínslu, ef uggvænt þykir, að af þeim hljótist spjöll á gróðri.
20. gr.  Öllum er skylt að sýna varúð, svo að náttúru landsins sé ekki spillt að þarflausu. Spjöll á náttúru landsins, sem framin eru með ólögmætum hætti af ásetningi eða gáleysi, varða refsingu.
     Umhverfisráðherra skal setja reglugerð um akstur utan vega, umferð hesta, umgengni í óbyggðum, merkingu bílslóða og vega og leyfilegan öxulþunga vélknúinna ökutækja sem fara um óbyggð svæði. Þar sem hætta er á náttúruspjöllum er akstur utan vega og merktra slóða óheimill.
    Á víðavangi er bannað að fleygja frá sér eða skilja eftir rusl, sem er til hættu eða óprýði, svo og að bera rusl eða sorp í sjó, í fjörur eða á sjávarbakka, í ár eða á árbakka, í læki eða á lækjarbakka. Skylt skal að ganga frá áningarstað og tjaldstæði, er menn hafa tekið sér úti í náttúrunni, þannig að ekkert sé þar eftir skilið, sem lýti umhverfið.
    Bannað er að safna rusli í hauga á al mannafæri eða við alfaraleiðir. Skylt er að ganga svo frá sorphaugum, að hvorki fjúki úr þeim né fljóti. Hreinsa má rusl á kostnað þess, er sannur er að broti á þessu fyrirmæli.
21. gr.  Ekki skal að óþörfu eyða eða spilla gróðri með mosa-, lyng- eða hrísrifi eða á annan hátt eða saurga vatnsból eða spilla vatni, hvort heldur er rennandi vatn í ám og lækjum eða í stöðuvötnum og brunnum. Nán ari ákvæði um þetta skulu sett í reglugerð.
22. gr.  Hafi byggingar, skip í fjöru, bifreiðar eða áhöld eða mannvirki, þ. á m. girðingar, verið skilin eftir í hirðuleysi og grotni þar nið ur, svo að telja verði til lýta eða spjalla á nátt úru, er eiganda skylt að fjarlægja það.
    Fari jörð í eyði, er landeiganda skylt að ganga svo frá jarðarhúsum, girðingum, brunn um og öðrum mannvirkjum, að ekki valdi hættu fyrir fólk og skepnur né valdi náttúru spjöllum eða sé til lýta.
    Sveitarstjórn skal annast framkvæmdir þær, sem nauðsynlegar eru samkvæmt fyrirmælum þessum, á kostnað þess er skylt var að annast þær, en hefur látið það ógert.
23. gr.  Við samkomustaði úti í náttúrunni, skemmtisvæði, garðlönd almennings og aðra þvílíka staði, sem almenningi er ætlað að safn ast á, skal jafnan komið fyrir nauðsynlegum hreinlætistækjum, áður en staðurinn er tekinn til afnota.
24. gr. Malarnám, sandnám, grjótnám, gjall nám og vikurnám er hverjum manni heimilt í landi sínu, ef ekki gengur í berhögg við 28.–32. gr. Sveitarstjórn getur, að fenginni umsögn náttúruverndarnefndar, bannað jarð rask af þessum sökum, ef hún telur hættu á, að með því verði sérkennilegu landslagi eða merkum náttúruminjum raskað. Skjóta má ákvörðun sveitarstjórnar til umhverfisráðuneyt isins, er leggur fullnaðarúrskurð á málið, eftir að það hefur leitað umsagnar Náttúruverndar ráðs og Landvörslu ríkisins.
    Í almenningum er bannað allt nám jarð efna, er um getur í 1. mgr., nema til komi samþykki umhverfisráðuneytisins, eftir að það hefur leitað umsagnar Náttúruverndarráðs og Landvörslu ríkisins.
    Um jarðefni til vega fer eftir vegalögum.
25. gr. Hafi jarðrask orðið við mannvirkja gerð, malarnám, sandnám, grjótnám, gjallnám eða á annan hátt af mannavöldum, skal þeim, er valdið hefur, skylt að ganga frá því á snyrtilegan hátt. Landvarsla ríkisins getur sett fyrirmæli um, hvernig við skal skilið, og m. a. sett mönnum ákveðinn frest til að ljúka frá gangi.
26. gr.  Óheimilt er að setja upp auglýsingar meðfram vegum eða annars staðar utan þétt býlis. Þó er heimilt að setja upp látlausar aug lýsingar um atvinnurekstur eða þjónustu eða vörur á eign, þar sem slík starfsemi eða fram leiðsla fer fram.
    Hvers konar áletranir á náttúrumyndanir eru óheimilar. Spjöld með leiðbeiningum fyrir vegfarendur, svo sem um leiðir, nöfn bæja, án ingarstaði, þjóðgarða og friðunarsvæði falla ekki undir ákvæði þessi.
     Umhverfisráðherra setur reglur um auglýs ingar og leiðbeiningar samkvæmt þessari grein og úrskurðar vafaatriði.
27. gr.  Eigi má setja byggingar, girðingar né önnur mannvirki á sjávarströnd né á vatns bakka og árbakka, þannig að hindri frjálsa um ferð fótgangandi manna. Ákvæði þessarar málsgreinar eiga þó ekki við um þær bygging ar eða þau mannvirki, sem nauðsynleg eru vegna atvinnurekstrar, þar með talin íbúðarhús bænda, né þau, sem reist eru með leyfi réttra yfirvalda á skipulögðum svæðum, eða mann virki, sem reist hafa verið fyrir samþykkt þessara laga.
Friðlýsing náttúruminja og stofnun útivist arsvæða.
28. gr.   Umhverfisráðherra getur friðlýst sér stæðar náttúrumyndanir, svo sem fossa, eld stöðvar, hella, dranga, svo og fundarstaði steingervinga og sjaldgæfra steintegunda, ef telja verður mikilvægt að varðveita þær sakir fræðilegs gildis þeirra eða þess, að þær eru fagrar eða sérkennilegar að mati Náttúru verndarráðs, Landvörslu ríkisins eða Náttúru fræðistofnunar Íslands. Náttúrumyndanir, sem friðlýstar eru samkv. þessu ákvæði, nefnast náttúruvætti.
    Friðlýsa skal svæði í kringum náttúruvætti, svo sem nauðsynlegt er, til þess að þau fái notið sín, og skal þess greinilega getið í frið lýsingu og markað á staðnum.
    Friðlýstum náttúruvættum má enginn granda, spilla né breyta.
29. gr.   Umhverfisráðherra getur að fenginni tillögu Náttúrufræðistofnunar Íslands friðlýst lífverur sem miklu skiptir frá náttúrufræðilegu eða öðru menningarlegu sjónarmiði að sé ekki raskað, fækkað eða útrýmt. Jafnframt skal friðlýsa búsvæði tegundar, eða hluta þess, ef nauðsynlegt þykir til að ná fram markmiði friðlýsingarinnar.
    Friðunin getur ýmist verið staðbundin eða tekið til landsins alls.
    Um búsvæði fugla og dýra, sem friðuð eru samkvæmt lögum um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum, skal fara með sama hætti ef brýnt þykir að mati Náttúrufræðistofnunar Íslands til að viðhalda tegundinni.
30. gr.  Landsvæði, sem mikilvægt er að varð veita sakir sérstaks landslags, gróðurfars eða dýralífs, getur umhverfisráðherra friðað í heild að fenginni umsögn Náttúruverndarráðs, Landvörslu ríkisins eða Náttúrufræðistofnunar Íslands og nefnast þau landsvæði friðlönd. Má þar ekki raska náttúrufari né gera mannvirki, sem spilla svip landsins. Í friðlýsingu skal nánar kveðið á um, hversu víðtæk friðunin er, að hve miklu leyti framkvæmdir á landinu eru takmarkaðar, umferð og umferðarrétt almenn ings og notkun veiðiréttar. Þá mega og fylgja friðlýsingu fyrirmæli um nauðsynlegar aðgerð ir, til þess að almenningur njóti svæðisins, svo sem um lagningu göngustíga, girðingar og þess háttar.
    Friðlöndum má enginn, hvorki landeigend ur, ábúendur né aðrir, raska að því leyti sem fyrirmæli friðlýsingarinnar taka til.
     Umhverfisráðherra getur að fenginni um sögn Landvörslu ríkisins veitt undanþágu frá settum fyrirmælum í friðlýsingu, ef ástæður eru fyrir hendi.
31. gr.   Ef landsvæði er sérstætt um landslag, gróðurfar eða dýralíf eða á því hvílir sérstök helgi, þannig að ástæða sé til að varðveita það með náttúrufari sínu og leyfa almenningi aðgang að því eftir tilteknum reglum, getur umhverfisráðherra lýst það þjóðgarð. Þjóð garðar skulu að jafnaði vera í ríkiseign, nema sérstakar ástæður mæli með öðru og um það náist samkomulag milli umhverfisráðuneytis og landeigenda.
     Þjóðgarðsverðir annast daglegan rekstur þjóðgarða, sbr. 8. gr. Umhverfisráðherra setur reglur um meðferð og rekstur þjóðgarða og umgang almennings að fenginni tillögu Land vörslunnar og umsögn Náttúruverndarráðs um hana.
    Í þjóðgörðum skal koma upp nauðsynlegri hreinlætisaðstöðu, tjaldstæðum, gangstígum og öðru því, sem auðveldar almenningi afnot af svæðinu og kemur í veg fyrir spjöll. Í hverjum þjóðgarði skal og veita almenningi leiðbein ingar um helstu leiðir um hið friðlýsta svæði.
    Ráðherra er heimilt með reglugerð að stofna ráðgjafarnefnd með þátttöku sveitar stjórna til þess að fjalla um rekstur og skipu lag þjóðgarða.
32. gr.  Nú óskar eitt sveitarfélag eða fleiri, að tiltekið svæði verði lýst fólkvangur, og skal það (þau) þá bera fram ósk til umhverfisráðu neytis um slíkt. Skal gerð grein fyrir mörkum fólkvangsins og hvaða takmarkanir ákvörðun um fólkvang kunni að setja umráðarétti eig enda lands, sem um er að ræða, og annað, er máli skiptir.
     Ef umhverfisráðherra getur á tillöguna fallist að fenginni umsögn Náttúruverndarráðs og Landvörslu ríkisins skal það tilkynnt í Lög birtingablaði, svo og með þeim hætti, sem venja er að birta stjórnvaldaauglýsingar á við komandi stað, að fyrirhuguð sé stofnun fólk vangs með tilteknum mörkum. Þar skal og nánar gerð grein fyrir hugsanlegum takmörk unum á umráðarétti landeigenda. Jafnframt skal tekið fram, að þeir, sem geri ekki athuga semdir við stofnun fólkvangs innan tiltekins frests, sem má ekki vera skemmri en 8 vikur, teljist samþykkja þá ákvörðun og fyrirgeri þar með hugsanlegum rétti til bóta.
    Þegar frestur samkvæmt 2. mgr. er liðinn, skal Landvarsla ríkisins ákveða, hvort athuga semdir, er kunna að hafa borist, séu svo veiga miklar, að ástæða sé til að breyta upphaflegri fyrirætlun eða hverfa frá henni. Gefa skal full trúum sveitarfélaga, sem um ræðir í 1. mgr., kost á að vera viðstaddir, þegar um þessi mál verður fjallað.
    Ef Landvarsla ríkisins og fulltrúar sveitar félaga, sem í hlut eiga, verða sammála um, að haldið verði fast við ákvörðun um stofnun fólkvangs, breytta eða óbreytta, skal Náttúru verndarráð hlutast til um, að dómkvaddir verði matsmenn til að meta bætur fyrir tjón, er aðil ar, sem athugasemdir gera, sbr. 2. mgr., kunna að verða fyrir við stofnun fólkvangs. Um framkvæmd mats fer skv. lögum nr. 61/1917.
    Þegar endanlegt mat liggur fyrir, skal kannað, hvort hlutaðeigandi sveitarfélög óska eftir, að formleg ákvörðun verði tekin um stofnun fólkvangs.
     Ef þau óska slíks og umhverfisráðuneyti samþykkir skal ráðuneytið birta ákvörðun um stofnun fólkvangs í B-deild Stjórnartíðinda.
    Sveitarfélög, sem hlut eiga að máli, bera allan kostnað, sem beinlínis leiðir af stofnun og rekstri fólkvangs, að því leyti sem ekki koma til framlög úr ríkissjóði, og skal þeim kostnaði skipt í hlutfalli við íbúatölu sveitarfé laganna næsta ár á undan. Ef sveitarfélag hætt ir þátttöku í undirbúningi að stofnun fólk vangs, er því skylt að greiða áfallinn kostnað hlutfallslega.
    Sveitarfélög, sem standa að rekstri fólk vangs, stofna með sér samvinnunefnd er starfar í samráði við Landvörslu ríkisins. Í samvinnusamningi skal kveðið á um fjölda nefndarmanna og starfshætti nefndarinnar. Ef ekki er öðruvísi ákveðið, ræður afl atkvæða. Þegar um er að ræða atriði, sem hafa sérstakan kostnað í för með sér, fer þó um atkvæðisrétt eftir greiðsluhlutföllum aðila.
    Nú rís ágreiningur um skilning á grein þessari eða upp koma sérstök vafaatriði, sem snerta rekstur fólkvangs, og sker þá umhverfis ráðherra úr um málið.
33. gr.  Til stuðnings við útivist almennings getur Landvarsla ríkisins eða náttúruverndar nefndir gengist fyrir að halda opnum göngu stígum, strandsvæðum til sjóbaða, vatnsbökk um og öðrum stígum og svæðum, sem ástæða er til að halda opnum til að greiða fyrir því, að almenningur fái notið náttúrunnar; enn fremur sett upp göngubrýr og girðingarstiga og afmarkað tjaldstæði og gert annað það, er þurfa þykir í þessu skyni.
    Framkvæmdir samkvæmt þessari grein skulu einungis gerðar með samþykki landeig anda.
34. gr.   Staðir og svæði sem búið er að frið lýsa samkvæmt ákvæðum þessara laga eða eru á náttúruminjaskrá nefnast náttúruverndar svæði. Til náttúruverndarsvæða teljast einnig afmörkuð svæði á landi og sjó sem njóta sér stakrar verndar samkvæmt öðrum lögum vegna náttúru eða landslags.
    Gera skal verndaráætlun fyrir hvert nátt úruverndarsvæði þar sem fram kemur hvernig ná skuli markmiðum sem sett eru með vernd svæðisins.
Framkvæmd friðlýsingar.
35. gr.   Umhverfisráðuneytið skal gefa náttúru minjaskrá út þriðja hvert ár og auglýsa hana í Stjórnartíðindum. Á náttúruminjaskrá skulu vera upplýsingar um öll náttúruverndarsvæði landsins og um náttúrumyndanir, lífverur og vistkerfi sem friðlýst hafa verið samkvæmt lög um þessum.
    Á náttúruminjaskrá skal að auki telja upp náttúrumyndanir, sem æskilegt er að friðlýsa, svo og lönd þau sem ástæða kann að verða að lýsa friðlönd, leggja til þjóðgarða eða fólk vanga eða vernda á annan hátt vegna náttúru sinnar eða landslags.
    Á skránni skulu vera ítarlegar upplýsingar um hvert svæði og rökstuðningur fyrir verndun þeirra eða friðun, m.a. skal færa í skrána þær upplýsingar um minjar og lönd sem nauðsyn legar eru vegna varðveislu eða friðlýsingar, svo sem um beinan og óbeinan eignarrétt, mörk svæðis, náttúruverndargildi, aðsteðjandi hættur og æskilegar aðgerðir til verndar.
    Á náttúruminjaskrá skal einnig vera listi yfir örverur, jurtir, dýr og vistkerfi, sem æski legt þykir að vernda, m.a. til að tryggja varð veislu líffræðilegrar fjölbreytni. Fram skal koma rökstuðningur fyrir verndun, markmið með henni, hvernig þeim verði best náð og til hvaða staða á landinu hún nái.
    Landvarsla ríkisins og Náttúrufræðistofnun Íslands skulu með aðstoð náttúruverndar nefnda og náttúrustofa gera rökstuddar tillög ur til umhverfisráðuneytisins um svæði, nátt úrumyndanir, lífverur og vistkerfi á náttúru minjaskrá. Náttúruverndarráð, félagasamtök eða einstaklingar geta jafnframt gert slíkar til lögur og skal þá ráðuneytið fallast á eða hafna tillögunni með rökstuddu áliti innan fjögurra mánaða frá því að hún berst.
    Leita skal eftir áliti Náttúruverndarráðs á öllum tillögum áður en á þær er fallist.
    Heimilt er með reglugerð að setja leiðbein ingar um skráningu náttúruminja.
36. gr.   Ef umhverfisráðherra telur ástæðu til friðlýsingar eða annarra náttúruverndarað gerða samkvæmt lögum þessum, skal fela Landvörslu ríkisins að freista þess að komast að samkomulagi við landeigendur, sveitar stjórnir og aðra er eiga hagsmuna að gæta. Verði samkomulag skal það fært til bókar og staðfest af hlutaðeigandi aðilum.
37. gr.   Ákveði umhverfisráðherra friðlýsingu og liggi ekki þegar fyrir samþykki eigenda, annarra rétthafa eða sveitarfélags þess sem hlut eiga að máli, skal Landvarsla ríkisins semja tillögu um friðlýsinguna.
    Tillagan skal send landeigendum, ábúend um og öðrum rétthöfum, er friðlýsing snertir, svo og sveitarfélögum. Skal þeim gefinn kost ur á að gera athugasemdir við friðlýsinguna, koma að mótmælum eða gera bótakröfur til Landvörslu ríkisins innan 4 mánaða. Jafnframt skal í tillögunni tekið fram, að berist kröfur ekki innan þess tíma, verði þær ekki teknar til greina í friðlýsingunni.
38. gr.  Berist mótmæli gegn friðlýsingu eða bótakröfur vegna hennar, getur ráðherra falið Landvörslu ríkisins að semja á ný um bóta kröfurnar og breytt friðlýsingunni í samræmi við mótmælin, enda skerði breytingin í engu rétt annarra.
39. gr.   Áður en ráðherra tekur ákvörðun um friðlýsingu skal leita eftir áliti Náttúruvernd arráðs. Gefa skal ráðinu 6 vikur til að gera athugasemdir.
40. gr.  Þegar tekin hefur verið fullnaðar ákvörðun um friðlýsingar og friðunarákvæði birtir umhverfisráðuneytið þau í Stjórnartíð indum og taka þau gildi frá þeim degi, sem þau eru birt.
    Þau skulu og fest upp á staðnum, eftir því sem við verður komið og nauðsynlegt er að mati Landvörslu ríkisins.
Ýmis ákvæði.
41. gr.  Um sölu jarðar, sem öll eða að hluta hefur verið sett á náttúruminjaskrá samkvæmt 36. gr., fer eftir ákvæðum laga nr. 40 5. apríl 1948,. en þó þannig, að ríkissjóður skal hafa forkaupsrétt að þeim aðilum frágengnum, sem hann er veittur með þeim lögum.
    . Nú l. 65/1976, sbr. 71. gr.
42. gr.  Umhverfisráðuneytinu er heimilt að taka eignarnámi lönd, mannvirki og réttindi til þess að framkvæma friðlýsingu, er í lögum þessum greinir.
43. gr.  Hver sá, er fyrir fjártjóni verður vegna framkvæmdar á framangreindum ákvæðum, á rétt til skaðabóta úr ríkissjóði. Ef samkomulag næst ekki um bætur, skulu þær ákveðnar eftir reglum laga um eignarnám, nr. 61/1917.
44. gr.   Fái starfsfólk Landvörslu ríkisins, eða annarra aðila sem falin hefur verið umsjón svæða með samningi, vitneskju í starfi sínu um að brot hafi verið framið gegn lögum þessum eða reglum, settum samkvæmt þeim, ber þeim að tilkynna það lögreglu svo skjótt sem auðið er. Yfirmaður svæðisins skal gera eða láta gera skýrslu um atvikið og afhenda hana lög reglu. Ráðherra setur í reglugerð frekari ákvæði um framkvæmd skýrslugerðar.
    Brot gegn lögum þessum og reglum, er settar eru samkvæmt þeim, varða sektum eða varðhaldi.
    Sektir renna í ríkissjóð.
    Beita má dagsektum, er renna í ríkissjóð, allt að 10.000 krónum, til að knýja menn til framkvæmda á ráðstöfunum, sem þeim er skylt að hlutast til um samkvæmt lögunum, eða til þess að láta af atferli, sem er ólögmætt.
    Umhverfisráðuneytið skal setja reglugerð um nánari framkvæmd laga þessara.
45. gr.  Lög nr. 59 1928, um friðun Þingvalla, halda gildi sínu þrátt fyrir gildistöku laga þessara.
Ákvæði til bráðabirgða.  Þrátt fyrir ákvæði 7. gr. [frumvarpsins] situr núverandi Náttúru verndarráð uns náttúruverndarþing hefur ver ið haldið.