Ferill 527. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
1996–97. – 1066 ár frá stofnun Alþingis.
121. löggjafarþing. – 527 . mál.
879. Frumvarp til laga
um breyting á lögum um vörugjald af olíu, nr. 34/1995, og lögum nr. 120/1995, um breytingu á þeim lögum.
(Lagt fyrir Alþingi á 121. löggjafarþingi 1996–97.)
1. gr.
Ríkisskattstjóri annast álagningu olíugjalds og aðra framkvæmd laganna. Ríkisskattstjóra er heimilt að fela skattstjórum framkvæmd einstakra verkefna sem honum eru falin í lögunum.
2. gr.
3. gr.
4. gr.
Sala eða afhending á gas- eða dísilolíu, sem bætt hefur verið í litar- og merkiefnum, sbr. 5. gr., er undanþegin gjaldskyldu í eftirfarandi tilvikum:
Litaða olíu má ekki nota sem eldsneyti í öðrum tilgangi en lýst er í 1. mgr. Litar- og merkiefni má hvorki fjarlægja að öllu leyti eða að hluta. Blöndun litaðrar olíu með annarri olíu eða vöru er óheimil.
Óheimilt er að nota litaða olíu á skráningarskyld ökutæki, sbr. 63. gr. umferðarlaga, nr. 50/1987, önnur en dráttarvélar í landbúnaði.
Fjármálaráðherra er heimilt í reglugerð að kveða á um skilyrði fyrir undanþágu.
5. gr.
Þeir sem gjaldskyldir eru skv. 3. gr. og óska eftir að fá heimild til að bæta litar- og merkiefnum í gas- og dísilolíu vegna sölu eða afhendingar án gjalds, sbr. 4. gr., skulu ótilkvaddir senda umsókn til ríkisskattstjóra. Einungis þeim aðilum, sem fengið hafa leyfi hjá ríkisskattstjóra, er heimilt að bæta litar- og merkiefnum í gas- og dísilolíu samkvæmt lögum þessum. Leyfi til að framkvæma litun samkvæmt þessari grein má aðeins veita þeim aðilum sem skráðir eru skv. 3. gr.
Litun á gas- og dísilolíu má aðeins framkvæma í búnaði sem viðurkenndur hefur verið af Löggildingarstofu.
Ríkisskattstjóri getur afturkallað eða takmarkað leyfi aðila til litunar á olíu ef í ljós kemur að búnaður uppfyllir ekki þau nákvæmnisskilyrði sem farið er fram á, lituð olía er seld öðrum en þeim sem kveðið er á um í 1. mgr. 4. gr. eða eftirliti verður ekki við komið á viðunandi hátt.
Fjármálaráðherra er heimilt í reglugerð að kveða á um gerð og samsetningu litar- og merkiefnis, litunarbúnað og framkvæmd litunar að öðru leyti.
6. gr.
7. gr.
Við staðgreiðslusölu smásöluverslana er ekki skylt að gefa út sölureikning, sbr. 1. mgr. 21. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt.
8. gr.
Aðilar, sem eiga rétt á endurgreiðslu olíugjalds skv. 6. gr., skulu halda í bókhaldi sínu skrá yfir akstur ökutækja sem ekið hafa á leiðum sem sérleyfi ná til eða samkvæmt leiðaráætlunum. Jafnframt skulu þeir halda í bókhaldi sínu reikninga og skrár yfir olíukaup og olíunotkun og annað sem máli skiptir varðandi sönnun á réttmæti endurgreiðslunnar.
Vanræki aðili að skrá akstur eða færa fullnægjandi bókhald skv. 1. mgr. fellur niður réttur til endurgreiðslu fyrir það tímabil sem bókhald eða skráning er ekki fullnægjandi.
9. gr.
Gjaldskyldir aðilar skv. 3. gr. skulu greiða olíugjald af gjaldskyldri olíu fyrir hvert uppgjörstímabil miðað við sölu eða afhendingu og eigin notkun.
10. gr.
Við uppgjör á gjaldskyldri sölu á olíu er heimilt að draga frá olíugjald af töpuðum útistandandi viðskiptaskuldum, enda hafi hin tapaða fjárhæð áður verið talin til gjaldskyldrar sölu á olíu. Fjármálaráðherra er heimilt í reglugerð að kveða á um skilyrði frádráttar samkvæmt þessari málsgrein.
11. gr.
12. gr.
Eftirlit, sérstakt olíugjald, kæruheimildir, upplýsingaskylda og refsiábyrgð.
Eftirlitsmönnum er heimilt að stöðva ökutæki til að gera þær athuganir sem taldar eru nauðsynlegar til að staðreyna hvort lituð olía hafi verið notuð á skráningarskylt ökutæki andstætt ákvæði 3. mgr. 4. gr., þar á meðal að skoða eldsneytisgeymi og vél ökutækis. Eftirlitsmönnum er heimilt að taka sýni af eldsneyti sem notað er á skráningarskylt ökutæki. Sýnið skal sent rannsóknastofu sem sendir ríkisskattstjóra skriflega niðurstöðu um magn litar- og merkiefnis í því. Niðurstaða rannsóknastofunnar skal liggja til grundvallar álagningu olíugjalds skv. 4. eða 5. mgr.
Komi í ljós við eftirlit að lituð olía hafi verið notuð á skráningarskylt ökutæki andstætt ákvæði 3. mgr. 4. gr. skal ríkisskattstjóri tilkynna skráðum eiganda ökutækisins skriflega um fyrirhugaða álagningu sérstaks olíugjalds skv. 4. eða 5. mgr. og skora á hann að láta sér í té skýringar og gögn a.m.k. innan fimmtán daga. Berist ríkisskattstjóra ekki fullnægjandi skýringar eða gögn innan frests leggur hann á sérstakt olíugjald skv. 4. eða 5. mgr.
Skráður eigandi ökutækis skal greiða sérstakt olíugjald skv. 3. mgr. sem hér segir:
Skráð heildarþyngd
Sérstakt olíugjald
Skráð heildarþyngd
Sérstakt olíugjald
kg
þús. kr.
kg
þús. kr.
Undir 4.999
284
18.000–18.999
740
5.000–5.999
302
19.000–19.999
797
6.000–6.999
326
20.000–20.999
839
7.000–7.999
342
21.000–21.999
888
8.000–8.999
357
22.000–22.999
944
9.000–9.999
373
23.000–23.999
988
10.000–10.999
396
24.000–24.999
1033
11.000–11.999
411
25.000–25.999
1084
12.000–12.999
463
26.000–26.999
1132
13.000–13.999
506
27.000–27.999
1182
14.000–14.999
560
28.000–28.999
1232
15.000–15.999
603
29.000–29.999
1282
16.000–16.999
651
30.000–30.999
1333
17.000–17.999
698
31.000 og yfir
1383
Þrátt fyrir ákvæði 4. mgr. skal sérstakt olíugjald á fólksbifreiðar sem ekki eru nýttar í atvinnurekstri og á dráttarvélar sem ekki eru nýttar til landbúnaðarnota vera 94.000 kr. af ökutækjum sem eru allt að 999 kg að eigin þyngd, 113.000 kr. af ökutækjum að eigin þyngd 1.000–1.499 kg og 132.000 kr. af ökutækjum að eigin þyngd 1.500–1.999 kg. Af ökutækjum þyngri en 2.000 kg skal gjaldið hækka um 7.500 kr. fyrir hver 200 kg.
Við fjárhæðir skv. 4. og 5. mgr. bætist virðisaukaskattur nema skráður eigandi sé virðisaukaskattsskyldur aðili er talið getur virðisaukaskatt af rekstri ökutækis til innskatts skv. 15. og 16. gr. laga nr. 50/1988, um virðisaukaskatt.
Álagning skv. 4. og 5. mgr. skal lækka um fjórðung fyrir hvern ársfjórðung sem eignarhaldstími skráðs eiganda samkvæmt opinberri skráningu er skemmri en tólf mánuðir. Þó skal álagning aldrei fara niður fyrir fjórðung af gjaldi skv. 4. og 5. mgr. Í þessu sambandi teljast 75 dagar vera heill ársfjórðungur.
Ef annar aðili en skráður eigandi hafði umráðarétt yfir skráningarskyldu ökutæki á þeim tíma þegar lituð olía var notuð á það andstætt ákvæði 3. mgr. 4. gr. ber hann óskipta ábyrgð með skráðum eiganda á greiðslu sérstaks olíugjalds skv. 4. og 5. mgr.
13. gr.
Gjalddagi sérstaks olíugjalds skv. 14. gr. er 15 dögum eftir að gjaldanda var tilkynnt um álagninguna. Beri gjalddaga upp á helgidag eða almennan frídag færist gjalddagi á næsta virkan dag á eftir.
Hafi sérstakt olíugjald skv. 14. gr. ekki verið greitt á gjalddaga skal lögreglustjóri að kröfu innheimtumanns ríkissjóðs stöðva ökutækið hvar sem það fer og taka skráningarmerki þess til geymslu.
Hafi sérstakt olíugjald skv. 14. gr. ekki verið greitt innan mánaðar frá gjalddaga skal greiða ríkissjóði dráttarvexti af því sem gjaldfallið er. Dráttarvextir reiknast frá gjalddaga og eru þeir sömu og Seðlabanki Íslands ákveður skv. 10. gr. vaxtalaga, nr. 25/1987.
14. gr.
Ákvörðun ríkisskattstjóra skv. 11. og 14. gr. er kæranleg til hans innan 30 daga frá því að hún var tilkynnt.
Heimilt er að kæra úrskurð ríkisskattstjóra um kæru skv. 1. mgr. til yfirskattanefndar. Kærufrestur er þrjátíu dagar frá póstlagningu úrskurðar. Yfirskattanefnd kveður upp fullnaðarúrskurð.
15. gr.
Brjóti skráður eigandi eða umráðamaður ökutækis af ásetningi eða stórkostlegu gáleysi gegn 3. mgr. 4. gr. laganna með því að nota litaða olíu á ökutæki sitt skal hann auk ógreidds gjalds greiða sekt er nemi allt að tífaldri þeirri fjárhæð sem ætla má að vangreidd hafi verið.
16. gr.
17. gr.
18. gr.
19. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Með frumvarpi þessu eru lagðar til breytingar á lögum um vörugjald af olíu, nr. 34/1995, sem samþykkt voru á Alþingi í febrúar 1995. Lög þessi áttu fyrst að taka gildi 1. janúar 1996 en gildistöku þeirra var frestað um tvö ár í nóvember 1995. Þessi breyting var ákveðin að tillögu nefndar sem skipuð var samkvæmt bráðabirgðaákvæði í lögunum til að undirbúa upptöku og framkvæmd gjaldtökunnar. Nefndin komst að þeirri niðurstöðu að rétt væri að fresta upptöku olíugjalds um sinn meðan kannaðir væru betur möguleikar á að taka upp olíugjaldskerfi með litun gjaldfrjálsrar olíu í stað endurgreiðslukerfis eins og lögin gera ráð fyrir. Jafnframt lagði nefndin til að gildistími þungaskatts yrði framlengdur og framkvæmd hans styrkt með lagabreytingu. Lög þessa efnis voru samþykkt sem lög nr. 68/1996 í júní 1996. Meginefni þeirra var að álagning og framkvæmd skattsins var færð undir embætti ríkisskattstjóra, teknar voru upp almennar málsmeðferðarreglur skattalaga og reglur um álestra, skráningu aksturs, áætlanir o.fl. hertar. Meginástæður framangreindra lagabreytinga voru tvær. Annars vegar komu fram upplýsingar frá Danmörku um nýja tækni sem gerir litun gjaldfrjálsrar olíu að mun hagkvæmari kosti en áður lá fyrir en þar í landi hefur undirbúningur litunarkerfis staðið yfir í nokkur missiri. Hins vegar þótti endurgreiðslukerfi það, sem lögin mæla fyrir um, fela í sér hættu á undanskotum sem gerðu eftirlit og framkvæmd þess erfiða. Nú liggur fyrir að litun olíu með hinni nýju tækni verður tekin upp í Danmörku frá og með 1. júlí nk. og hefur löggjöf þar í landi verið breytt í þá veru.
Við samningu frumvarpsins hefur verið stuðst við sambærilega löggjöf í Danmörku, Noregi og Svíþjóð en skammt er síðan þessar þjóðir tóku upp olíugjald með litun. Meginefni þessa frumvarps lýtur að því að fella brott ákvæði um endurgreiðslur olíugjalds til aðila sem ekki eiga að bera það en lögfesta í stað þeirra reglur varðandi litun olíu sem seld verður sömu aðilum án gjalds. Tekin eru upp ákvæði um álagningu sérstaks olíugjalds á þá aðila sem verða uppvísir að því að nota litaða olíu á gjaldskyld ökutæki. Til samræmis við þá breytingu er lagt til að ákvæði um eftirlit og viðurlög við brotum gegn lögunum verði breytt. Gert er ráð fyrir að álagning og framkvæmd verði í höndum embættis ríkisskattstjóra. Í ákvæði III til bráðabirgða í lögum nr. 34/1995, um olíugjald, er m.a. kveðið á um að kanna skuli þær forsendur sem liggja til grundvallar fjárhæð olíugjalds. Með frumvarpi þessu er fyrst og fremst verið að breyta þeim ákvæðum laganna er snúa að því að koma á olíugjaldskerfi með litun gjaldfrjálsrar olíu í stað endurgreiðslna. Forsendur fyrir fjárhæð gjaldsins hafa verið skoðaðar nánar, m.a. í þeim tilgangi að tryggja Vegagerðinni sambærilegar tekjur og hún hefur haft af þungaskatti. Tvær meginforsendur voru hafðar að leiðarljósi við setningu laganna um vörugjald af olíu, nr. 34/1995, þ.e. að tryggja Vegagerðinni sambærilegar tekjur og hún hefur nú af þungaskatti og að greiðendur inntu af hendi sambærilegar greiðslur í olíugjaldskerfi og þeir gera nú með greiðslu þungaskatts. Skoðun á forsendum gjaldsins bendir til þess að marktækur munur verði á tekjum til vegagerðar að óbreyttum lögum sem bæta verður með einhverjum hætti. Unnið verður að því fyrir haustið að meta með meiri nákvæmni þennan mismun og að tillögur um nánari útfærslu á tekjustofnum Vegagerðarinnar verði lagðar fram á haustþingi. Um mitt ár munu liggja fyrir niðurstöður álagningar vegna annars gjaldtímabils ársins 1997 bæði hvað varðar fast gjald og kílómetragjald og verður því unnt að áætla með nokkurri vissu þungaskattstekjur ársins 1997. Þá er ljóst að leggja verður vinnu í að meta af meiri nákvæmni olíusölu til ökutækja en gert var þegar lögin voru samþykkt og verður það gert í samráði við olíufélögin. Eftirfarandi leiðir verða meðal annars skoðaðar til að tryggja að tekjur til vegagerðar verði sambærilegar og í þungaskattskerfinu:
1. Breyting á fjárhæð olíugjaldsins.
2. Óbreytt olíugjald að viðbættu sérstöku föstu árgjaldi á stærri bifreiðar.
3. Óbreytt olíugjald að viðbættu sérstöku kílómetragjaldi á stærri bifreiðar.
4. Vegagerðinni verði bættur hluti mismunarins með aukinni hlutdeild í bensínsköttum á móti auknum tekjum ríkissjóðs af virðisaukaskatti á olíugjald.
Til þess að koma í veg fyrir tekjumissi ríkisjóðs er gert ráð fyrir að sérstakar ráðstafanir verði gerðar í sambandi við birgðasöfnun um áramótin 1997/98. Til að mynda er lagt til í frumvarpinu að undanþágumark vegna olíu í birgðatönkum um áramót lækki úr 1.500 lítrum í 500 lítra og gengið verði á eftir og haft eftirlit með birgðatalningu um áramót, fengnar verði söluupplýsingar frá olíufélögunum, hugað verði að setningu sérstakra reglna um sölu og afhendingu olíufélaga til annarra en eigenda eða yfirráðamanna birgðatanka og skoðuð verði framkvæmd við birgðaeftirlit í Noregi og Svíþjóð og tekið mið af þeim.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Núgildandi 4. mgr. er felld brott með frumvarpinu, en hún kveður á um heimild til breytingar á fjárhæð olíugjalds til samræmis við byggingarvísitölu. Í stað greinarinnar er lagt til að ný málsgrein verði lögfest þar sem kveðið er á um að álagning og framkvæmd olíugjalds verði í höndum eins aðila, ríkisskattstjóra, í stað þess að skattstjórar hver í sínu umdæmi annist álagninguna. Ástæðan er einkum sú að gjaldskyldir aðilar skv. 3. gr. laganna verða ekki nema 4–5 og þeir allir með lögheimili á höfuðborgarsvæðinu. Skapast hefur sérfræðiþekking hjá ríkisskattstjóra þar sem hann hefur haft með höndum álagningu og framkvæmd þungaskatts á landsvísu. Olíugjaldið mun leysa þungaskattinn af hólmi og þykir hagræði af því að aðili með reynslu og sérþekkingu annist álagningu, endurákvörðun, beitingu viðurlaga og annað sem gjaldið varðar.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Kveðið er á um í hvaða tilvikum er heimilt að afhenda gjaldfrjálsa litaða olíu. Meginreglan er sú að heimilt verður að afhenda slíka olíu til annarra nota en á skráningarskyld ökutæki. Þó má einnig nota slíka olíu á dráttarvélar í landbúnaði sem eru skráningarskyldar samkvæmt umferðarlögum. Í greininni eru taldar upp með tæmandi hætti tegundir notkunar sem teljast undanþegnar olíugjaldi og kveðið á um að litaða olíu megi ekki nota sem eldsneyti í öðrum tilgangi. Jafnframt er kveðið á um bann við því að fjarlægja litarefni úr olíunni að hluta eða öllu leyti.
Gert er ráð fyrir að fjármálaráðherra muni setja í reglugerð nánari reglur um skilyrði fyrir undanþágu o.fl.
Um 5. gr.
Samkvæmt greininni eiga gjaldskyldir aðilar, sem óska eftir heimild til að bæta litarefnum í gjaldskylda olíu vegna sölu eða afhendingar án gjalds, að sækja um það til ríkisskattstjóra. Gert er ráð fyrir að búnaður sá, sem nota á til litunar, hafi áður fengið viðurkenningu hjá Löggildingarstofu. Ekki er kveðið á um gerð eða samsetningu litarefnis, litunarbúnað eða framkvæmd litunar að öðru leyti í lagatextanum enda verði fjármálaráðherra heimilt að setja reglugerð um þetta efni líkt og gert er í nágrannalöndum okkar. Gert er ráð fyrir að settar verði svipaðar reglur og Danir hafa sett þar sem heimilt er að lita olíu með sérstökum búnaði við dælingu úr tankbifreiðum eða í birgðastöðvum.
Um 6. gr.
Um 7. gr.
Um 8. gr.
Sérleyfishafar og rekstraraðilar almenningsvagna skulu hafa yfirlit yfir hversu leiðirnar sem sérleyfin ná til og áætlunarleiðirnar séu langar og skrá fjölda kílómetra sem ökutæki í þeirra eigu hafa ekið viðkomandi leiðum. Skráningin skal grundvallast á ökumælum líkt og gilt hefur í núgildandi þungaskattskerfi. Er hér um að ræða sambærilegt fyrirkomulag og gildir um endurgreiðslu þungaskatts. Ef rekstraraðili almenningsvagna eða sérleyfisbifreiða fær endurgreidd 70% olíugjalds skal hann halda í bókhaldi sínu reikninga yfir aðkeypta olíu vegna rekstrar almenningsvagna eða sérleyfisbifreiða eingöngu og geta sýnt fram á að olían hafi ekki verið notuð á önnur ökutæki.
Í 2. mgr. kemur fram að vanræki aðili að færa fullnægjandi bókhald skv. 1. mgr. falli niður réttur til endurgreiðslu á viðkomandi endurgreiðslutímabili. Ef sérleyfishafi eða rekstraraðili almenningsvagns skráir ekki fjölda kílómetra sem ökutæki í hans eigu hafa ekið á leið sem sérleyfi hans nær til eða þeir eru rangt skráðir fellur niður réttur til endurgreiðslu. Sama gildir ef rekstraraðili verður uppvís að því að olía sem olíugjald er endurgreitt af sé notuð á önnur ökutæki.
Um 9. gr.
Um 10. gr.
Í 2. tölul. er bætt við nýrri málsgrein, 2. mgr., þar sem kveðið er á um heimild fyrir gjaldskylda aðila skv. 3. gr. laganna til að draga frá við uppgjör á gjaldskyldri olíu olíugjald af töpuðum útistandandi viðskiptaskuldum, enda hafi hin tapaða fjárhæð áður verið talin til gjaldskyldrar sölu á olíu. Gert er ráð fyrir að fjármálaráðherra muni setja í reglugerð nánari reglur um skilyrði fyrir frádrættinum.
Um 11. gr.
Um 12. gr.
Við álagningu sérstaks olíugjalds er ríkisskattstjóra skylt að boða fyrirhugaða álagningu vegna notkunar á litaðri olíu og skora á eiganda að láta í té skýringar og gögn a.m.k. innan fimmtán daga. Eiganda ökutækis er með þessu gefinn kostur á að andmæla fyrirhugaðri álagningu. Ríkisskattstjóri kannar síðan framkomin gögn og leggur olíugjald á eiganda ökutækisins skv. 4. og 5. mgr . Með þessum málsmeðferðarákvæðum er tryggð skilvirkni við álagningu gjaldsins án þess að skerða réttaröryggi gjaldenda. Ríkisskattstjóra ber eftir sem áður að gæta almennra stjórnsýslureglna um rannsóknar- og rökstuðningsskyldu.
Lagt er til að skráður eigandi ökutækis verði gjaldskyldur samkvæmt greininni, en ef annar aðili hefur umráðarétt yfir ökutækinu ber hann óskipta ábyrgð á greiðslu gjaldsins með skráðum eiganda ökutækisins. Með þessari reglu er verið að tryggja kröfu ríkissjóðs. Jafnframt er verið að gera aðila, sem kaupa ökutæki á kaupleigu af fjármögnunarfyrirtækjum, ábyrga fyrir greiðslu olíugjaldsins þegar hann hefur umráð yfir ökutækinu. Árétta skal að með þessari reglu er ekki verið að fella niður ábyrgð skráðs eiganda heldur einungis verið að auka ábyrgðina hjá umráðamanni, enda verður að telja óeðlilegt að þeir séu undanskildir.
Um 13. gr.
Í ákvæðinu er kveðið á um gjalddaga sérstaks olíugjalds og heimild lögreglustjóra til að stöðva ökutæki og taka skráningarmerki þess af til geymslu, að kröfu innheimtumanns, hafi ekki verið staðin skil á gjaldinu. Að auki er kveðið á um greiðslu dráttarvaxta ef sérstakt olíugjald er ekki greitt á tilskildum tíma.
Um 14. gr.
Um 15. gr.
Um 16. gr.
Um 17. gr.
Í 2. tölul. er lagt til að eindaga 2. mgr. verði breytt til samræmis við breytinguna sem gerð var á eindaga þungaskatts með a-lið 10. gr. laga nr. 68/1996, en þar segir að eindagi sé síðasti dagur sama mánaðar og gjalddagi miðast við.
Um 18. gr.
Um 19. gr.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um beyting á lögum nr. 34/1995,
um vörugjald af olíu, með síðari breytingum.
