Ferill 35. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
122. löggjafarþing 1997–98.
Þskj. 35 – 35. mál.
Tillaga til þingsályktunar
um eflingu sparnaðar og aukna hlutdeild almennings í atvinnurekstri.
Flm.: Einar K. Guðfinnsson, Tómas Ingi Olrich,
Pétur H. Blöndal, Einar Oddur Kristjánsson.
Alþingi ályktar að fela ríkisstjórninni að undirbúa lagasetningu er hafi það að markmiði að efla sparnað í þjóðfélaginu, auðvelda almenningi að eignast hlut í atvinnurekstri og tryggja þannig dreifða eignaraðild í atvinnulífinu. Í því skyni verði starfsfólki fyrirtækja sem skráð eru á hlutabréfamarkaði eða hafa verið einkavædd boðið að stofna sérstaka sparnaðarreikn
Greinargerð.
Tillaga þessi var lögð fram á 121. þingi en hlaut ekki afgreiðslu og er því lögð fram að nýju.
Á síðustu árum hafa einstaklingar tekið vaxandi þátt í hlutabréfakaupum hér á landi og er það mjög í samræmi við alþjóðlega þróun. Enginn vafi er á því að nú er stærri hluti sparnaðar fólks bundinn í hlutabréfaeign en áður.
Þessi þróun er afar æskileg. Með þátttöku í atvinnulífinu aukast áhrif almennings og stuðl
Reynslan frá Bretlandi.
Víða er þátttaka almennings í atvinnulífinu orðin mjög almenn. Bretland er gott dæmi um það. Einkavæðing stórra ríkisfyrirtækja hefur opnað fólki þar leið til þátttöku í atvinnulífinu af þessu tagi. Eignatekjur eru þess vegna orðnar mun stærri hluti af tekjuöflun almennings en áður var.
Þessi þróun er litin jákvæðum augum af stjórnvöldum í Bretlandi og hafa þau stuðlað að henni á ýmsan hátt, svo sem með skattalegum aðgerðum líkt og raunar hefur verið gert hér á landi. Jafnframt hefur verið komið á margs konar sparnaðarformum til þess að auðvelda al
Þrátt fyrir að tekist hafi verið á um einkavæðingu í Bretlandi er enginn vafi á því að al
Æskileg þróun.
Þessi þróun er afar æskileg. Fyrir því má nefna margs konar rök:
1. Með auknu hlutafé batnar efnahagur fyrirtækjanna enda er hægt að nýta það til þess að greiða niður skuldir eða efla fyrirtækin á annan máta.
2. Eignadreifing verður meiri. Þetta á ekki síst við í stórum fyrirtækjum með markaðsráðandi stöðu.
3. Sparnaður í þjóðfélaginu eykst en á því er mikil þörf hér á landi.
Til styrktar atvinnulífinu.
Það fer ekki á milli mála að íslenskt atvinnulíf er að jafnaði of skuldugt. Alþjóðlegur sam
Ljóst er að fjárfrekar fjárfestingar eru fram undan ef hér á að vera unnt að halda uppi lífs
Stærri fyrirtæki — aukin valddreifing.
Flest bendir til þess að fyrirtæki muni stækka hér á landi sem annars staðar. Alþjóðleg samkeppni sem ekki þekkir nein landamæri fer vaxandi. Stöðugt aukast kröfur um ýtrustu hagræðingu og lækkun kostnaðar. Svar fyrirtækjanna felst meðal annars í auknum samruna er leiðir til lægri kostnaðar og öflugri eininga. Hér á landi sjáum við glögg merki um þetta í langflestum atvinnugreinum. Þannig hafa einingarnar stækkað mjög í sjávarútvegi og umræð
Ein leiðin til þess að stuðla að aukinni vald- og eignadreifingu er því sú að örva fleira fólk til þátttöku í atvinnulífinu. Þannig verður minni hætta á því að eignir og völd safnist á hendur fáeinna fyrirtækja, sjóða og samsteypa. Sú leið sem hér er hvatt til gæti verið liður í því að dreifa valdi og eignum, t.d. í sjávarútvegi, fjármálamarkaði og fjölmiðlum.
Aukinn sparnaður — forsenda aukinnar fjárfestingar.
Sparnaður hér á landi var mikill lengst af. Þetta má m.a. sjá á línuritum sem birtust í skýrslu Seðlabanka Íslands sem út kom síðasta haust og fjallar um þróun, horfur og stefnu í peningamálum (sjá fylgiskjal I). Þetta má enn fremur lesa út úr samantekt sem hagfræðideild bankans hefur unnið og er birt í fylgiskjali II. Nú hefur orðið breyting á því. Í alþjóðlegu sam
Þetta er mun brýnna nú en áður þar sem ýmis þenslumerki sjást í efnahagslífinu. Innflutn
Innlendur sparnaður stendur ekki undir innlendri fjárfestingu.
Samtök iðnaðarins hafa í ályktun frá 15. september vakið athygli á nauðsyn þess að efla sparnað við núverandi aðstæður. Samtökin segja að sparnaður hérlendis nægi ekki til að fjár
Að mati Samtaka iðnaðarins er heppilegast að til staðar séu margvísleg sparnaðarform og nefna þau í því sambandi atriði eins og skattalegt hagræði vegna hlutabréfa, viðbótarlífeyris og húsnæðissparnaðarreikninga. Þessi röksemdafærsla fellur einmitt vel að þeirri grunn
Jákvæð þróun.
Hér á landi hefur almenningur tekið æ meiri þátt í kaupum á hlutafé. Fyrir um áratug keyptu sárafáir einstaklingar hlutabréf en árið 1990 varð hins vegar veruleg breyting og um 16 þúsund einstaklingar nýttu sér skattalegt hagræði hlutabréfakaupa. Síðan dró úr þessum kaupum næsta ár á eftir. Frá þessum tíma má segja að hraður og öruggur stígandi hafi verið í þessum kaupum. Þannig keyptu um 16 þúsund einstaklingar hlutabréf á árinu 1995 og á síð
Athyglisvert getur verið að velta fyrir sér hvað þetta þýðir í raun. Talið er að um 150 þús
Góðærið til fólksins — með arðgreiðslum.
Margt hefur verið ritað um mikilvægi þess að almenningur eignist hlut í atvinnulífinu. Fyr
Fylgiskjal I.
Upplýsingar úr greinargerð Seðlabanka Íslands um þróun og
horfur í peningamálum, greiðslujafnaðar- og gengismálum.
(29. október 1996.)
(4 myndir)
Fylgiskjal II.
Seðlabanki Íslands,
hagfræðisvið.
Þróun sparnaðar árin 1980–96.
(1 tafla)
Fylgiskjal III.
Fjöldi þeirra sem nýttu sér skattalegt hagræði
hlutabréfakaupa á undanförnum árum.
(1 súlurit)