Ferill 719. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.

---

122. löggjafarþing 1997–98.
Þskj. 1429 – 719. mál.

Frumvarp til laga

um nefnd til að rannsaka málefni tengd Landsbanka Íslands.

Flm.: Sighvatur Björgvinsson, Ágúst Einarsson, Ásta R. Jóhannesdóttir,

Ásta B. Þorsteinsdóttir, Gísli S. Einarsson, Guðmundur Árni Stefánsson,
Jóhanna Sigurðardóttir, Lúðvík Bergvinsson, Rannveig Guðmundsdóttir,
Svanfríður Jónasdóttir, Össur Skarphéðinsson.

1. gr.

    Alþingi kýs með hlutfallskosningu nefnd átta manna til að rannsaka fjármála- og rekstrar stjórn Landsbanka Íslands, þar með talin samskipti bankans og stjórnar hans við tengda að ila, svo sem dótturfyrirtæki, og þátt eftirlitsaðila.

2. gr.

    Nefndin hefur rétt til að heimta skýrslur, munnlegar og bréflegar, bæði af embættismönn um og einstökum mönnum. Öllum er skylt að veita nefndinni umbeðnar upplýsingar.

3. gr.

    Nefndin skili Alþingi skýrslu um málið fyrir 31. október 1998. Kostnaður við störf nefnd arinnar greiðist úr ríkissjóði.

4. gr.

    Neiti aðili að veita nefndinni upplýsingar, sbr. 2. málsl. 2. gr., liggur við refsing allt að tveggja ára fangelsi nema kveðið sé á um þyngri refsingu samkvæmt öðrum lögum.

5. gr.

    Lög þessi öðlast þegar gildi.

Greinargerð.

    Í svari viðskiptaráðherra við fyrirspurn á Alþingi um risnukostnað bankastofnana í eigu ríkisins komu í fyrstu fram rangar upplýsingar um risnukostnað Landsbanka Íslands. Í fram haldi af því vann Ríkisendurskoðun skýrslu um Landsbankann sem var m.a. rædd á Alþingi. Í kjölfar þessa hafa bankastjórar Landsbankans og einn bankaráðsmaður þegar sagt af sér.
     Síðar hafa komið fram ýmsar upplýsingar og fullyrðingar, um starfshætti stjórnenda bankans, þar með talið í samskiptum við dótturfyrirtæki hans og um ábyrgð þeirra á ákvörð unum sem valdið hafi bankanum umtalsverðum fjárhagslegum skaða. Einnig hefur komið fram alvarleg gagnrýni á hendur þeim aðilum sem höfðu með höndum eftirlit og endurskoð un.
    Vegna mikilvægis málsins er nauðsynlegt að það verði kannað ítarlega eins og kveðið er á um í frumvarpinu. Vilji flutningsmanna er að nefndin verði skipuð sérfróðum aðilum, t.d. endurskoðendum, kosnum af Alþingi, en um heimildir til upplýsingaöflunar er m.a. stuðst við 39. gr. stjórnarskrárinnar. Nefndin skili skýrslu um málið í haust. Í frumvarpinu er kveðið á um að skylt sé að veita nefndinni umbeðnar upplýsingar að viðlagðri ábyrgð. Flutnings menn telja að um þátt Ríkisendurskoðunar, sem er undirstofnun Alþingis, eigi að fjalla sér staklega af hálfu forsætisnefndar og formanna þingflokka.
    Spurningar sem varpað hefur verið fram í tengslum við nýjar upplýsingar og fullyrðingar um vafasama starfshætti eru einna helst þessar:
—      Störfuðu bankastjórar, bankaráð, innri og ytri endurskoðendur Landsbanka Íslands í samræmi við lög og reglur og ábyrga stjórnunarhætti á tímabilinu 1988–98?
—      Eru skattaleg álitaefni vegna risnu Landsbankans og hvaða skýringar eru á óútskýrðum risnukostnaði einstakra bankastjóra umfram það sem skýrt er í skýrslu Ríkisendurskoð unar?
—      Sinntu stjórnendur bankans og endurskoðendur eftirlitsskyldum sínum með fullnægjandi hætti?
—      Hverjar eru ástæður fyrir útlánatapi Landsbanka Íslands og dótturfyrirtækja síðustu tíu ár og hafa stjórnarhættir og eftirlit verið eðlileg?
—      Hefur bankaeftirlit Seðlabanka Íslands sinnt á fullnægjandi hátt eftirlitsskyldum sínum gagnvart Landsbanka Íslands og tengdum aðilum síðastliðin tíu ár?
—      Voru samantekin ráð um að hrekja einn eða fleiri bankastjóra Landsbanka Íslands úr starfi og ef svo er, hverjir áttu þar hlut að máli?
—      Hefur formaður bankaráðs Landsbanka Íslands, sem jafnframt var sölustjóri Vátryggingafélags Íslands, reynt að nota aðstöðu sína til þess að knýja á um stóraukin kaup á tryggingum af vátryggingafyrirtækinu?
—      Hafa bankastjórar Landsbanka Íslands verið beittir þrýstingi af hálfu voldugra forsvarsmanna einkafyrirtækja til að knýja samkeppnisaðila til uppgjafar?
—      Hefur núverandi viðskiptaráðherra haft óeðlileg afskipti af málefnum Landsbanka Íslands og dótturfyrirtækja hans, m.a. við lóðaviðskipti og í tengslum við Lind hf.?
—      Hafa stjórnmálaflokkar eða stjórnmálasamtök notið óeðlilegrar fyrirgreiðslu í bankanum og ef svo er, í hverju hefur það verið fólgið og hverjir stóðu að þeim ákvörðunum?
    Þessar spurningar hafa vaknað í kjölfar fullyrðinga og ásakana sem fram hafa komið á opinberum vettvangi eftir að greinargerð Ríkisendurskoðunar um málefni Landsbanka Ís lands kom út. Flutningsmenn telja að í ljósi jafnalvarlegra fullyrðinga verði ekki við annað unað en að Alþingi láti málið til sín taka og beiti þeim úrræðum sem Alþingi hefur til þess að eyða vafa og tortryggni. Flutningsmenn taka ekki afstöðu til þessara fullyrðinga aðra en þá að kanna beri réttmæti þeirra.