Ferill 1. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: Word Perfect.
123. löggjafarþing 1998–99.
Þskj. 550 — 1. mál.
Framhaldsnefndarálit
um frv. til fjárlaga fyrir árið 1999.
Frá meiri hluta fjárlaganefndar.
Nefndin hefur haft fjárlagafrumvarpið til athugunar frá því að 2. umræða fór fram 11. og 12. desember sl. Til viðræðna við nefndina komu forsvarsmenn B-hlutastofnana, þ.e. Ríkisútvarpsins, Lánasjóðs íslenskra námsmanna, RARIK og Íbúðalánasjóðs. Fulltrúar efnahagsskrifstofu fjármálaráðuneytisins og Þjóðhagsstofnunar komu á fund nefndarinnar til viðræðna um tekjuhlið frumvarpsins og horfur í þjóðarbúskapnum.
Í nefndarálitinu er fyrst gerð grein fyrir meginbreytingum sem verða á tekjuhlið frumvarpsins. Þá er gerð grein fyrir þeim breytingum sem lagt er til að gerðar verði á sundurliðunum 2–4. Að lokum er gerð grein fyrir breytingum sem lagt er til að verði á 5. gr. frumvarpsins en framsögumaður meiri hlutans mun gera grein fyrir helstu breytingum sem lagt er til að verði á 7. gr. í ræðu sinni við upphaf 3. umræðu.
Endurmat Þjóðhagsstofnunar á efnahagshorfum næsta árs leiðir til nokkurrar hækkunar á tekju- og veltusköttum. Auk þess gefur álagning tekjuskatta á fyrirtæki árið 1998 (en hún lá ekki fyrir þegar fjárlagafrumvarpið var lagt fram fyrr í haust) tilefni til þess að hækka fyrri áætlun. Loks hafa áform um eignasölu ríkisins verið endurskoðuð, meðal annars í ljósi reynslunnar það sem af er árinu. Að öllu samanlögðu felur endurskoðuð tekjuáætlun fyrir árið 1999 í sér 3.742 m.kr. hækkun frá því sem áætlun fjárlagafrumvarpsins gerði ráð fyrir. Að venju er álit efnahags- og viðskiptanefndar á tekjuhlið fjárlagafrumvarpsins og áhrifum skattalagabreytinga birt sem fylgiskjal með nefndarálitinu.
Tillögur meiri hluta nefndarinnar er varða útgjöld A-hluta ríkissjóðs leiða til hækkunar útgjalda um 1.397,9 m.kr.
Hér á eftir fylgja skýringar á breytingartillögum meiri hlutans.
SKÝRINGAR VIÐ EINSTAKAR BREYTINGARTILLÖGUR
00 Æðsta stjórn ríkisins
01 Forsætisráðuneyti
221 Byggðastofnun. Í samræmi við þingsályktunartillögu um byggðamál hefur Byggðastofnun hafið þátttöku í undirbúningi að stofnun eignarhaldsfélaga á landsbyggðinni sem ætlað er að styrkja atvinnulíf þar og auka fjölbreytni atvinnuframboðs. Í þingsályktunartillögunni segir að allt að 300 m.kr. verði varið til stofnunar eignarhaldsfélaga og er lagt til að á árinu 1999 verði veitt framlag sem nemi þeirri fjárhæð til Byggðastofnunar. Kveðið er á um slík eignarhaldsfélög í reglugerð um Byggðastofnun frá 8. maí 1998 og eru þar sett tiltekin skilyrði fyrir þátttöku stofnunarinnar í þeim.
02 Menntamálaráðuneyti
318 Framhaldsskólar, stofnkostnaður. Lagt er til að framlag til stofnkostnaðar hækki um 20 m.kr. til endurbóta á húsnæði Sjómannaskólans. Auk þess er gerð tillaga um 5 m.kr. hækkun framlags til byggingarframkvæmda við Framhaldsskóla Vestfjarða.
319 Framhaldsskólar, almennt. Lagt er til að almenn framlög til framhaldsskóla hækki um 40 m.kr. Menntamálaráðuneytið hefur gert svonefnda skólasamninga við einstaka skóla. Með þessari fjárhæð er gert kleift að endurmeta samninga við skólana, einkum fámennari skóla á landsbyggðinni. Fjárhæðin færist á viðfangsefnið 1.90 Framhaldsskólar, óskipt.
884 Jöfnun á námskostnaði. Lagt er til að framlag hækki um 40 m.kr. og verði upphæðinni varið til hækkaðra styrkveitinga.
905 Landsbókasafn Íslands – Háskólabókasafn. Gerð er tillaga um 10 m.kr. hækkun á fjárveitingu til safnsins vegna aukins rekstrarkostnaðar.
907 Listasafn Íslands. Lögð er til 3 m.kr. hækkun á framlagi til Listasafns Íslands vegna lægri sértekna en gert er ráð fyrir í fjárlögum.
969 Menningarstofnanir, viðhald og stofnkostnaður. Gerð er tillaga um nýtt viðfangsefni, 6.92 Kaupangur á Vopnafirði. Kaupangur er rúmlega 100 ára gamalt verslunar- og íbúðarhús sem er talið hafa mikið gildi fyrir byggingarlist á landinu og byggingartæknilega þróun. Lagður er til 5 m.kr. styrkur til viðgerðar á húsinu.
974 Sinfóníuhljómsveit Íslands. Farið er fram á 4,7 m.kr. hækkun á framlagi til hljómsveitarinnar til að fjölga hljóðfæraleikurum í strengjasveit um fjóra.
981 Kvikmyndasjóður. Lagt er til að framlag til Kvikmyndasjóðs hækki um 30 m.kr. til að ná markmiðum samkomulags sem menntamálaráðherra og fjármálaráðherra fyrirhuga að gera við innlenda kvikmyndaframleiðendur um eflingu Kvikmyndasjóðs á næstu árum.
982 Listir, framlög. Lagt er til að framlag til óskipts viðfangsefnis, 1.90 Listir, hækki um 2 m.kr. til að auka svigrúm til styrkveitinga á þessum lið.
984 Norræn samvinna. Gerð er tillaga um 3 m.kr. fjárveitingu til hækkunar á óskiptri fjárhæð liðarins.
988 Æskulýðsmál. Gerð er tillaga um að framlag til Ungmennafélags Íslands hækki um 5 m.kr. vegna undirbúnings fyrir norrænt menningarmót árið 2000. Gerður verði samningur um þátttöku ríkissjóðs í verkefninu.
989 Ýmis íþróttamál. Gerð er tillaga um 0,3 m.kr. hækkun á viðfangsefninu 1.90 Ýmis íþróttamál og er gert ráð fyrir að fjárhæðin renni til Íþrótta fyrir aldraða.
999 Ýmislegt. Óskað er eftir 3 m.kr. hækkun á fjárveitingu til Snorrastofu í Reykholti til fasteignakaupa.
03 Utanríkisráðuneyti
04 Landbúnaðaráðuneyti
831 Jarðasjóður og Jarðeignir ríkisins. Lagt er til að framlag til Jarðasjóðs hækki um 3 m.kr. vegna endurskipulagningar á rekstri og nýrrar löggjafar um sjóðinn.
891 Sérstakar greiðslur í landbúnaði. Gerð er tillaga um 7,5 m.kr. tímabundna fjárveitingu til að kosta slátrun 1.600 hrossa og sporna þannig við ofbeit.
06 Dóms- og kirkjumálaráðuneyti
210 Héraðsdómstólar. Lagt er til að launagjöld héraðsdómstóla verði hækkuð um 11,4 m.kr. vegna úrskurðar Kjaradóms um laun dómstjóra og héraðsdómara sem gildir frá 1. júlí 1998. Sambærileg tillaga er gerð við 3. umræðu frumvarps til fjáraukalaga fyrir árið 1998. Jafnframt er lagt til að dómstólaráð fái 12 m.kr. fjárveitingu til tölvubúnaðar héraðsdómstóla og upplýsingakerfis.
303 Ríkislögreglustjóri. Gerð er tillaga um 3 m.kr. hækkun launagjalda vegna starfs lögfræðings hjá Útlendingaeftirlitinu en verkefni hafa aukist við undirbúning Schengen-samkomulags auk þess sem einstaklingum sem leita eftir pólitísku hæli á Íslandi hefur fjölgað.
397 Schengen-samstarf. Lagt er til að framlag til tækja og búnaðar verði hækkað um 72,2 m.kr. vegna kostnaðar við upplýsingakerfi fyrir Schengen. Kostnaður Íslands við sameiginlegt útboð Norðurlanda á upplýsingakerfunum nemur 82,2 m.kr. Að auki bætist við kostnaður innan lands vegna aðlögunar á hugbúnaði og kaupa á vélbúnaði og er sá kostnaður metinn 40–60 m.kr. og kemur um helmingur af þeim kostnaði til greiðslu á næsta ári. Hér er reiknað með að 20 m.kr. falli til á næsta ári. Á móti framangreindum kostnaðarauka koma 20 m.kr. vegna uppsafnaðra heimilda áranna 1997–98 og á næsta ári er þegar áætlað fyrir 10 m.kr. á þessum lið. Alls er því lögð til hækkun að fjárhæð 72,2 m.kr.
420 Sýslumaðurinn á Blönduósi. Gerð er tillaga um 2,5 m.kr. hækkun á fjárveitingu til sýslumannsembættisins á Blönduósi. Fjárveitingin verði notuð til að styrkja löggæslu í umdæminu.
491 Húsnæði og búnaður sýslumanna. Gerð er tillaga um 5 m.kr. hækkun á liðnum til kaupa á tækjum og búnaði.
701 Biskup Íslands. Gerð er tillaga um 12 m.kr. framlag til Hólanefndar til byggingar Auðunarstofu á Hólum í Hjaltadal. Gjafaloforð liggur fyrir um timbur til byggingarinnar frá Noregi.
07 Félagsmálaráðuneyti
311 Jafnréttisráð. Gerð er tillaga um 4 m.kr. hækkun fjárveitingar til Jafnréttisráðs vegna launakostnaðar.
Alþingi samþykkti sl. vor þingsályktun um aðgerðir til að auka hlut kvenna í stjórnmálum og var sérstök nefnd skipuð í þessu skyni. Lagt er til að framlag til hennar hækki um 2 m.kr.
400 Barnaverndarstofa. Lagt er til að framlag til viðfangsefnisins 1.20 Heimili fyrir börn og unglinga verði lækkað um 8 m.kr. Við 2. umræðu fjárlaga fyrir árið 1999 var veitt fé til Krossgatna. Fjárhæð þessi er nú millifærð á fjárlagalið 999 Félagsmál, ýmis starfsemi á nýtt viðfangsefni 1.43 Krossgötur.
700 Málefni fatlaðra. Alls er óskað eftir 67 m.kr. hækkun framlaga til fatlaðra og er hún þríþætt. Í fyrsta lagi er farið fram á 60 m.kr. framlag til málefna fatlaðra vegna nýrra stofnana í Reykjavík og Reykjaneskjördæmi í samræmi við skýrslu nefndar um biðlista eftir búsetu og annarri þjónustu hjá svæðisskrifstofum málefna fatlaðra. Gert er ráð fyrir að 46 m.kr. fari til reksturs og 14 m.kr. til húsnæðismála.
Þá er lagt til að handverkstæðið Ásgarður, sem er verndaður vinnustaður fyrir fatlaða í Lækjarbotnum í Reykjavík, fái 5 m.kr. tímabundna fjárveitingu til að breyta húsi sem það fékk að gjöf sl. vor og reisa viðbyggingu fyrir starfsemi sína.
Loks er farið fram á sérstaka tímabundna fjárveitingu til viðfangsefnaliðar 1.90 Ýmis verkefni að fjárhæð 2 m.kr. til að styðja fjölskyldu til að annast tvö alvarlega veik börn sín.
711 Styrktarfélag vangefinna. Gerð er tillaga um 10 m.kr. hækkun fjárveitinga til þriggja dagvistunarstofnana. Í fyrsta lagi er lögð til 3 m.kr. hækkun til viðfangsefnisins 1.60 Dagvistun Lækjarási, í öðru lagi 3 m.kr. hækkun til viðfangsefnisins 1.61 Dagvistun Bjarkarási og loks 4 m.kr. hækkun á framlagi til viðfangsefnisins 1.62 Dagvistun Lyngási.
801 Jöfnunarsjóður sveitarfélaga. Lagt er til að framlag til Jöfnunarsjóðs sveitarfélaga hækki um 20 m.kr. í kjölfar endurskoðunar á tekjum ríkissjóðs árið 1999. Samkvæmt lögum ákvarðast framlagið annars vegar af 1,4% af innheimtum skatttekjum ríkissjóðs og hins vegar af 0,264% af álagningarstofni útsvars næstliðins tekjuárs.
984 Atvinnuleysistryggingasjóður. Í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 1999 er í útgjöldum Atvinnuleysistryggingasjóðs gert ráð fyrir tæplega 3% atvinnuleysi. Í ljósi spár Þjóðhagsstofnunar um 2,5% atvinnuleysi á næsta ári er lagt til að útgjöld vegna atvinnuleysisbóta lækki um 230 m.kr. Í frumvarpi til fjárlaga var gert ráð fyrir að atvinnutryggingagjald lækkaði úr 1,15% í 1% af gjaldstofni. Nú hefur verið horfið frá því og verður gjaldið óbreytt. Þá hafa spár um stofn atvinnutryggingagjalds verið endurmetnar. Tekjur af atvinnutryggingagjaldi verða því um 500 m.kr. hærri en áætlað var í frumvarpinu og breytist tekjuáætlun fjárlaga samsvarandi. Miðað við spá um atvinnuleysi og áætlaðar tekjur af atvinnutryggingagjaldi myndast um 700 m.kr. inneign Atvinnuleysistryggingasjóðs hjá ríkissjóði á næsta ári. Er það í samræmi við áform um að sjóðurinn byggi upp eignir þegar vel árar og gangi á þær ef atvinnuleysi eykst. Þannig mun sjóðurinn virka til jöfnunar á sveiflum í atvinnulífinu.
999 Félagsmál, ýmis starfsemi. Gerð er tillaga um 15,7 m.kr. hækkun á fjárveitingum til þessa liðar. Í fyrsta lagi er gert ráð fyrir nýju viðfangsefni, 1.43 Krossgötur, endurhæfingarheimili. Framlag til þess er millifært af fjárlagalið 400 Barnaverndarstofa þar sem það var fært við 2. umræðu fjárlagafrumvarpsins og lækkar sá liður því um sömu fjárhæð, sbr. skýringar við þann lið.
Þá er gerð tillaga um 5 m.kr. hækkun á viðfangsefninu 1.90 Ýmis framlög og er þar um tímabundna fjárveitingu til Súðavíkurhrepps að ræða vegna vinnu við eftirfylgni og áfallahjálp í hreppnum.
Í þriðja lagi er óskað eftir að meðferðarheimilið Byrgið fái 2 m.kr. fjárveitingu til reksturs.
Að lokum er lögð til 0,7 m.kr. hækkun á viðfangsefninu 1.31 Félagasamtök, styrkir og er gert ráð fyrir að framlagið renni til Landssambands aldraðra. Þá lækkar framlag til Blindrafélagsins um 1,5 m.kr., sbr. skýringar við fjárlagalið 08-326, og við það hækkar óskipt fjárhæð jafnmikið.
08 Heilbrigðis- og tryggingamálaráðuneyti
203 Bætur samkvæmt lögum um félagslega aðstoð. Vegna endurskoðunar á áætlun Tryggingastofnunar ríkisins byggðri á útgjöldum janúar til október 1998 og áforma um að bætur hækki um 4% í stað 3,65% frá 1. janúar 1999 eru eftirfarandi breytingar lagðar til: Framlag til umönnunarbóta hækki um 20 m.kr., ekkju- og ekkilsbætur lækki um 10 m.kr., heimilisuppbætur hækki um 10 m.kr., sérstök heimilisuppbót lækki um 5 m.kr. og uppbætur lækki um 65 m.kr.
204 Lífeyristryggingar. Gerð er tillaga um hækkun á þessum lið sem nemur alls 360 m.kr.
Í fyrsta lagi er gert ráð fyrir að framlag til tekjutryggingar ellilífeyrisþega hækki alls um 150 m.kr. og eru skýringar á því af tvennum toga. Annars vegar er farið fram á 210 m.kr. hækkun á framlögum. Er það í samræmi við áform um talsverða hækkun á frítekjumörkum ellilífeyrisþega sem ætlað er að draga úr þeim áhrifum sem tekjur maka hafa á bótagreiðslur. Þannig er ráðgert að frítekjumörk hjóna sem bæði eru ellilífeyrisþegar hækki úr 28.156 kr. á mánuði í 40.224 kr. Er þá því marki náð að frítekjumark hjóna er það sama og tveggja einhleypinga með ellilífeyri, en það er 30% lægra nú. Einnig er gert ráð fyrir að frítekjumark annars hjóna sem er ellilífeyrisþegi hækki úr 20.112 kr. á mánuði í 30.168 kr. þannig að það njóti 50% hærri frítekjumarka en einhleypur vegna hærri fjölskyldutekna. Frítekjumörk vegna tekna úr lífeyrissjóðum eru óbreytt. Með breytingunum er stefnt að því að draga úr skerðingu bóta vegna tekna maka þannig að lífeyrisþegar haldi eftir meiru af sjálfsaflatekjum sínum en áður var. Hins vegar er farið fram á 60 m.kr. lækkun vegna endurskoðaðrar áætlunar Tryggingastofnunar ríkisins byggðri á útgjöldum janúar til október 1998 og áforma um að bætur hækki um 4% í stað 3,65% frá 1. janúar 1999.
Þá er lögð er til breyting á framlögum til tekjutryggingar sem nemur alls 170 m.kr. og er hún einnig af tvennum toga. Annars vegar er lögð til 190 m.kr. hækkun á framlögum og er það í samræmi við áform um mikla hækkun á frítekjumörkum örorkulífeyrisþega sem ætlað er að draga úr þeim áhrifum sem tekjur maka hafa á bótagreiðslur. Einnig er lögð til hækkun á frítekjumarki einhleypinga sem eru öryrkjar, en sérstök frítekjumörk vegna tekna úr lífeyrissjóðum eru felld inn í almenn frítekjumörk örorkulífeyrisþega. Þannig hækka frítekjumörk hjóna sem bæði eru örorkulífeyrisþegar úr 14.178 kr. á mánuði í 30.168 kr. Frítekjumark einhleypinga sem eru öryrkjar hækkar úr 20.112 kr. í 30.168 kr. á mánuði. Einnig er gert ráð fyrir að frítekjumark annars hjóna sem er örorkulífeyrisþegi hækki úr 20.112 kr. á mánuði í 45.252 kr. þannig að það njóti 50% hærri frítekjumarka en einhleypur vegna hærri fjölskyldutekna. Með breytingunum er að því stefnt að lífeyrisþegar haldi eftir meiru af sjálfsaflatekjum sínum en áður. Samtals er áætlað að breytingin kosti 190 m.kr. á ári og er farið fram á aukna fjárheimild sem því nemur. Hins vegar er farið fram á 20 m.kr. lækkun vegna endurskoðaðrar áætlunar Tryggingastofnunar ríkisins byggðrar á útgjöldum janúar til október 1998 og áforma um að bætur hækki um 4% í stað 3,65% frá 1. janúar 1999.
Til viðbótar þessu eru lagðar til nokkrar breytingar vegna endurskoðunar á áætlun Tryggingastofnunar ríkisins byggðri á útgjöldum janúar til október 1998 og áforma um að bætur hækki um 4% í stað 3,65% frá 1. janúar 1999. Þannig er lagt til að framlag til ellilífeyris hækki um 70 m.kr., framlag til örorkustyrks lækki um 10 m.kr., barnalífeyrir lækki um 15 m.kr., framlag til fæðingarorlofs lækki um 15 m.kr. og loks hækki framlag til óskipts liðar, 1.91 Annað um 10 m.kr.
206 Sjúkratryggingar. Lögð er til 11,1 m.kr. hækkun á framlagi til sjúkratrygginga vegna endurskoðunar á áætlun um lækniskostnað.
326 Sjónstöð Íslands. Gerð er tillaga um 1,5 m.kr. fjárveitingu til að hægt sé að ráða félagsráðgjafa við Sjónstöð Íslands. Á móti lækkar fjárveiting til Blindrafélagsins um sömu fjárhæð á liðnum 07-999 1.31 Félagasamtök, styrkir en það hefur ekki áhrif heildarfjárhæð þess liðar þar sem óskipt fjárhæð hans hækkar jafnmikið.
358 Fjórðungssjúkrahúsið Akureyri. Lagt er til að veittar verði 25 m.kr. til tækjakaupa á Fjórðungssjúkrahúsinu á Akureyri.
381 Sjúkrahús og læknisbústaðir. Lagt er til að framlag til bygginga sjúkrahúsa, heilsugæslustöðva og læknisbústaða hækki um 12 m.kr. Fjárhæðin skiptist á eftirfarandi hátt: Til Sjúkrahúss Suðurlands eru veittar 4 m.kr. til að gera nýtingaráætlun fyrir sjúkrahúsið og kanna hvort heppilegt sé að byggja við það álmu í stað hjúkrunarheimilisins Ljósheima og láta fara fram áætlunargerð í framhaldi af því í samræmi við lög um skipan opinberra framkvæmda, til sjúkrahússins á Hólmavík eru veittar 4 m.kr. til endurbóta og til Sjúkrahúss Sauðárkróks eru veittar 4 m.kr. vegna þátttöku ríkissjóðs í kostnaði við endurhæfingardeild.
399 Heilbrigðismál, ýmis starfsemi. Farið er fram á 305,9 m.kr. hækkun alls á viðfangsefninu 1.90 Ýmis framlög. Í fyrsta lagi er lagt til að veitt verði 251,9 m.kr. framlag til að mæta áhrifum af nýlegum aðlögunarsamningum sem gerðir hafa verið við ýmis félög háskólamenntaðra starfsmanna á heilbrigðisstofnunum, svo sem meinatækna, röntgentækna, líffræðinga, sjúkraþjálfara o.fl., umfram það sem þegar hefur verið gert ráð fyrir í fjárlagafrumvarpi. Sundurliðun framlagsins á einstakar stofnanir er sýnd í sérstöku yfirliti I með breytingartillögum.
Þá er lagt til að fjárveiting liðarins verði hækkuð um 44,9 m.kr. í kjölfar endurmats á launakostnaði heilbrigðisstofnana vegna úrskurðar kjaranefndar um laun heilsugæslulækna. Við gerð mats sem lagt var til grundvallar í fjárlagafrumvarpi 1999 lágu ekki nægilega skýrt fyrir forsendur um aukna þörf fyrir afleysingar sem leiðir af auknum rétti heilsugæslulækna til vaktafría. Þær forsendur hafa nú verið endurskoðaðar. Þá hefur kjaranefnd breytt viðmiðunum í fyrri úrskurði um einingagreiðslur með tilliti til fjölda íbúa á hvern lækni. Sundurliðun fjárveitingarinnar á einstakar stofnanir er sýnd í sérstöku yfirliti III með breytingartillögum.
Loks er gerð tillaga um 9,1 m.kr. fjárveitingu sem skipt verði á milli hjúkrunarheimila og daggjaldastofnana í samræmi við sundurliðun í sérstöku yfirliti II með breytingartillögum. Hækkunin er ætluð til að mæta endurmati á áhrifum af kjarasamningum lækna umfram það sem þegar hefur verið gert ráð fyrir í fjárlagafrumvarpi. Aukningin samkvæmt endurmatinu er almennt minni háttar þar sem vægi launagreiðslna til lækna er fremur lágt í heildarlaunagjöldum þessara stofnana. Sambærilegar tillögur eru gerðar við 3. umræðu frumvarps til fjáraukalaga fyrir árið 1998.
586 Heilsugæslustöðin Mosfellsbæ. Gerð er tillaga um 2 m.kr. fjárveitingu til Heilsugæslustöðvarinnar í Mosfellsbæ til að fjölga starfsfólki í heimahjúkrun.
09 Fjármálaráðuneyti
212 Skatta- og tollamál, ýmis útgjöld. Farið er fram á að framlag til viðfangsefnisins 1.05 Gæða- og þjónustumál skattstofa verði hækkað um 5 m.kr til sérstaks þjónustuátaks í skattkerfinu. Gert er ráð fyrir að ráðinn verði maður til þess að skipuleggja og koma á þjónustu á skattstofunum með það fyrir augum að veita skattborgurum sem bestar upplýsingar um skatta, leiðbeina þeim um rétt þeirra og veita þeim leiðsögn um málsmeðferð.
481 Útgjöld samkvæmt heimildarákvæðum. Óskað er eftir 110 m.kr. hækkun til þessa liðar. Annars vegar er lagt til að framlög vegna kostnaðar við heimildarákvæði skv. 7. gr. fjárlaga hækki um 80 m.kr. Áformað er að framlaginu verði ráðstafað til verkefna á sviði atvinnuþróunar og nýsköpunar í atvinnulífinu á svæðum sem ekki njóta góðs af stóriðju. Hins vegar er farið er fram á 30 m.kr. viðbótarframlag til að mæta kostnaði við ýmis tilefni til ráðstafana samkvæmt heimildarákvæðum fjárlagafrumvarpsins.
989 Launa- og verðlagsmál. Gerð er tillaga um að fjárheimild liðarins verði hækkuð um 100 m.kr. til að mæta ýmiss konar endurmati á launaútgjöldum stofnana sem eftir er að ganga frá og ýmsum ófyrirséðum breytingum sem kunna að verða á launakjörum á árinu, m.a. vegna nýrra úrskurða kjaranefndar.
10 Samgönguráðuneyti
335 Siglingastofnun Íslands. Óskað er eftir 26,6 m.kr. hækkun alls á fjárveitingu til stofnunarinnar og er hún af þrennum toga. Í fyrsta lagi er lagt til að framlag hækki um 9,6 m.kr. til samræmis við hafnaáætlun. Við vinnslu frumvarps til fjárlaga fyrir árið 1999 lá tillaga til þingsályktunar um hafnaáætlun ekki fyrir. Samkvæmt framlagðri áætlun eiga framkvæmdir að vera 9,6 m.kr. hærri.
Þá er gerð tillaga um 9 m.kr. hækkun á fjárveitingu til Hafnabótasjóðs vegna niðurfellingar á skuldum hafnarsjóðs Breiðdalshrepps.
Loks er farið fram á 8 m.kr. hækkun framlaga vegna fyrirsjáanlegrar lækkunar sértekna. Þegar níu mánaða uppgjör stofnunarinnar 1998 er athugað bendir margt til þess að tekjur verði nokkuð lægri en ráð var fyrir gert og virðist ástæðan einkum veruleg aukning stjórnvaldsverkefna sem fjármögnuð eru af fjárlögum og stofnunin hefur ekki tekjur af.
471 Flugmálastjórn. Farið er fram á að framlag til rekstrar Flugmálastjórnar hækki um 6,9 m.kr. í kjölfar endurmats á hækkun lífeyrisiðgjaldagreiðslna vegna skekkju í reikniforsendum fyrir hækkun framlags við afgreiðslu fjárlaga ársins 1998.
Þá er lagt til að framlag Íslands til ICAO hækki um 0,3 m.kr. í kjölfar endurmats á hækkun lífeyrisiðgjaldagreiðslna vegna skekkju í reikniforsendum fyrir hækkun framlags við afgreiðslu fjárlaga ársins 1998. Fjárhæðin samsvarar hlut ríkisins af hækkun gjalda alþjóðaflugþjónustunnar. Hér er því gerð tillaga um 7,2 m.kr. hækkun alls á liðnum og er samsvarandi tillaga gerð við 3. umræðu fjáraukalaga fyrir árið 1998.
472 Flugvellir. Lagt er til að framlag til reksturs flugvalla hækki um 11 m.kr. í kjölfar endurmats á hækkun lífeyrisiðgjaldagreiðslna vegna skekkju í reikniforsendum fyrir hækkun framlags við afgreiðslu fjárlaga ársins 1998. Samsvarandi tillaga er gerð við 3. umræðu fjáraukalaga fyrir árið 1998.
11 Iðnaðarráðuneyti
12 Viðskiptaráðuneyti
14 Umhverfisráðuneyti
310 Landmælingar Íslands. Gerð er tillaga um að framlag hækki um 2,2 m.kr. Alls hækka útgjöld um 15 m.kr. vegna stafrænnar kortagerðar en á móti hækka sértekjur um 12,8 m.kr.
410 Veðurstofa Íslands. Farið er fram á 11,5 m.kr. hækkun framlags til Veðurstofunnar. Annars vegar er lagt til að framlög til stofnkostnaðar hækki um 10 m.kr. til kaupa og leigu á nýjum jarðskjálftamælum og nauðsynlegum tækjabúnaði þeim tengdum. Vegna tíðra jarðskjálfta á Suðvesturlandi nýverið þykir ástæða til að fylgjast nánar með jarðskorpunni með eflingu rannsókna. Fyrirhugað er að rannsaka spennubreytingar og hnik í jarðskorpunni á Reykjanesskaga og austur í Ölfus. Til viðbótar stofnkostnaðinum er einnig lagt til að framlag til reksturs hækki um 1,5 m.kr. Er tillagan í samræmi við niðurstöður álitsgerðar fjögurra sérfræðinga sem tilnefndir voru af vísindamannaráði Almannavarna.
Hins vegar er lagt til að framlög til reksturs hækki um 1,5 m.kr. til reksturs og úrvinnslu upplýsinga úr nýjum jarðskjálftamælum á Suðvesturlandi og í nágrenni höfuðborgarinnar.
19 Vaxtagjöld ríkissjóðs
SKÝRINGAR VIÐ BREYTINGARTILLÖGUR VIÐ SUNDURLIÐUN 3 (B-HLUTA)
22 Menntamálaráðuneyti
974 Sinfóníuhljómsveit Íslands. Framlag ríkisins til Sinfóníuhljómsveitar Íslands var hækkað um 5,2 m.kr. við 2. umræðu. Þar af eru 2,2 m.kr. vegna kostnaðar við kjarasamninga og 3 m.kr. vegna leigukostnaðar og kaupa á búnaði. Þá hækkaði framlagið um 4,7 m.kr. við 3. umræðu til að fjölga hljóðfæraleikurum um fjóra. Samtals hækkar framlag ríkisins því um 9,9 m.kr. Áætlað er að þessi breyting leiði til þess að rekstrargjöld hljómsveitarinnar aukist samtals um 20,4 m.kr. og er þá miðað við að hljómsveitin afli sjálf 2,7 m.kr. meiri tekna og að framlag annarra rekstraraðila en ríkisins hækki um 7,8 m.kr. á móti 9,9 m.kr. hækkun ríkisframlags.
23 Utanríkisráðuneyti
29 Fjármálaráðuneyti
31 Iðnaðarráðuneyti
SKÝRINGAR VIÐ BREYTINGARTILLÖGUR VIÐ SUNDURLIÐUN 4 (C-HLUTA)
41 Forsætisráðuneyti
42 Menntamálaráðuneyti
44 Landbúnaðarráðuneyti
47 Félagsmálaráðuneyti
221 Íbúðalánasjóður, viðbótarlán. Veitt lán aukast um 220 m.kr. frá áætlun fjárlagafrumvarps í ljósi nýrra upplýsinga frá sveitarfélögum um að veita þurfi lán vegna 927 íbúða sem er fjölgun um 147 íbúðir frá fyrri áætlun. Áformað er að lánveitingar verði fjármagnaðar með sölu húsnæðisbréfa. Þá er áætlað að fjármunatekjur og fjármagnsgjöld aukist um 10 m.kr. vegna aukinna lánveitinga og er gert ráð fyrir að útlánsvextir ráðist af þeim vöxtum sem standa sjóðnum til boða.
215 Íbúðalánasjóður, byggingarsjóðir ríkisins og verkamanna. Samkvæmt endurskoðuðum áætlunum sjóðsins verða afborganir af veittum lánum 250 m.kr. meiri en áætlað var í frumvarpi til fjárlaga fyrir árið 1999. Áætlað er að afborganir af teknum lánum hækki um sömu fjárhæð og hefur breytingin því ekki áhrif á greiðslustöðu sjóðsins.
SKÝRINGAR VIÐ BREYTINGARTILLÖGUR VIÐ 5. GR.
2. Lögð er til ein breyting á 2. tölul., þ.e. að lántökuheimild Lánasjóðs íslenskra námsmanna lækki um 400 m.kr. og verði 3.100 m.kr. í stað 3.500 m.kr. Lækkunin stafar af minni fjármagnsgjöldum og minni afborgunum sjóðsins af langtímalánum en áætlað var í frumvarpi til fjárlaga.
3. Lagðar eru til þrjár breytingar á 3. tölul.:
a. Lagt er til að lántökuheimild Íbúðalánasjóðs, húsbréfadeildar hækki um 700 m.kr. og verði 23.320 m.kr. Samkvæmt endurskoðuðum áætlunum sjóðsins er gert ráð fyrir að útgáfa húsbréfa verði 700 m.kr. meiri en samkvæmt fjárlagafrumvarpi.
b. Lagt er til að viðbótarlán Íbúðalánasjóðs verði 1.140 m.kr. eða 220 m.kr. hærri en áætlað var. Er endurskoðuð áætlun byggð á upplýsingum frá sveitarfélögunum um fjölda lána. Er nú gert ráð fyrir að lán verði veitt til 927 íbúða eða 147 íbúðum fleiri en í fyrri áætlun.
c. Lagt er til að við bætist nýr liður með heimild til handa Hitaveitu Suðurnesja til að taka allt að 1.000 m.kr. að láni árið 1999. Er lántakan fyrst og fremst ætluð til að fjármagna endurbyggingu elsta hluta orkuversins. Nauðsynlegt er talið að ríkissjóður veiti heimild til lántökunnar þar sem ríkið á 20% eignarhlut í sameignarfélaginu og ber ábyrgð í samræmi við það.
Alþingi, 18. des. 1998.
Jón Kristjánsson,
form., frsm.
Sturla Böðvarsson.
Arnbjörg Sveinsdóttir.
Árni Johnsen.
Árni M. Mathiesen.
Hjálmar Jónsson.
Ísólfur Gylfi Pálmason.
Kristinn H. Gunnarsson.
Fylgiskjal.
Álit
Frá efnahags- og viðskiptanefnd.
Í samræmi við 2. mgr. 25. gr. laga nr. 55/1991, um þingsköp Alþingis, hefur nefndin fjallað um 1. gr. fjárlagafrumvarpsins, sbr. sundurliðun 1, og áhrif skattalagabreytinga á tekjur ríkissjóðs. Nefndin fékk á sinn fund Bolla Þór Bollason og Pál Kolbeins frá fjármálaráðuneyti og Friðrik Þór Baldursson og Björn R. Guðmundsson frá Þjóðhagsstofnun til að skýra málið frekar.
Þær skattabreytingar sem mestu varða um tekjuáætlun fjárlaga fyrir árið 1999 koma fram í breytingum á lögum um tryggingagjald og ákvæðum laga um skattafslátt vegna hlutabréfakaupa.
Tvenns konar breytingar verða á tryggingagjaldi frá því sem gert var ráð fyrir í fjárlagafrumvarpi. Annars vegar er horfið frá lækkun atvinnutryggingagjalds um 0,15% sem gert var ráð fyrir í áætlun fjárlagafrumvarps og ákveðið að verja tekjuaukanum, um 450 m.kr., til þess að styrkja fjárhag Atvinnuleysistryggingasjóðs. Hins vegar er gert ráð fyrir að tekjur af almenna gjaldinu lækki vegna þeirrar ákvörðunar að heimila atvinnurekendum að draga allt að 0,2% mótframlag til sérstaks lífeyrissparnaðar einstaklinga frá skilum af tryggingagjaldi. Miðað er við að kostnaður vegna þessa nemi um 300 m.kr. Samanlagt er því áætlað að tekjur af tryggingagjaldi hækki um nálægt 150 m.kr. við þessar breytingar frá fjárlagafrumvarpi.
Með breytingum á ákvæðum laga um skattafslátt vegna hlutabréfakaupa er lagt til að heimila allt að 60% frádrátt frá tekjum næstu fimm ár í stað þess að afnema hann í áföngum á næstu tveimur árum. Þessi breyting er talin geta lækkað skatttekjur ríkissjóðs um nálægt 400 m.kr.
Aðrar skattabreytingar hafa ekki umtalsverð áhrif á tekjuhlið fjárlaga, þegar á heildina er litið. Breytingar á lögum um bifreiðagjald leiða til lítils háttar tekjuauka, en þessi breyting tengist þeim breytingum sem gerðar voru á lögum um vörugjald af ökutækjum síðastliðið vor og fólu í sér hliðstæða lækkun. Áhrif breytinga á ákvæðum laga um tekjuskatt og eignarskatt, um jöfnunarhlutabréf og samsköttun móður- og dótturfélaga, á tekjur ríkissjóðs eru vandmetin. Hér hins vegar gengið út frá því að tekjuáhrifin séu í heild óveruleg.
Í fjárlagafrumvarpi fyrir árið 1999 voru heildartekjur ríkissjóðs árið 1999 áætlaðar 181,1 milljarður króna (á rekstrargrunni). Innheimtutölur það sem af er þessu ári gefa ekki tilefni til að breyta grunni þessarar áætlunar í veigamiklum atriðum. Endurmat Þjóðhagsstofnunar á efnahagshorfum næsta árs leiðir hins vegar til nokkurrar hækkunar á tekju- og veltusköttum. Auk þess gefur álagning tekjuskatta á fyrirtæki árið 1998 (en hún lá ekki fyrir þegar fjárlagafrumvarpið var lagt fram fyrr í haust) tilefni til þess að hækka fyrri áætlun. Loks hafa áform um eignasölu ríkisins verið endurskoðuð, meðal annars í ljósi reynslunnar það sem af er árinu. Að öllu samanlögðu er nú talið að tekjur ríkissjóðs á árinu 1999 geti numið rúmlega 3.700 m.kr. umfram það sem áætlun fjárlagafrumvarpsins gerði ráð fyrir. Breytingin á sjóðstreymi er heldur minni, eða um 3.600 m.kr. Um það bil helming þessarar aukningar, um 1.800 m.kr., má rekja til meiri hagvaxtar og aukinna umsvifa í efnahagslífinu en áður var spáð.
Ágúst Einarsson, Steingrímur J. Sigfússon og Svavar Gestsson skrifa undir álitið með fyrirvara og munu gera nánari grein fyrir afstöðu sinni við 3. umræðu fjárlagafrumvarpsins.
Alþingi 18. des. 1998.
Vilhjálmur Egilsson, form.
Gunnlaugur M. Sigmundsson.
Ágúst Einarsson, með fyrirvara.
Steingrímur J. Sigfússon, með fyrirvara
Svavar Gestsson, með fyrirvara.
Einar Oddur Kristjánsson.
Valgerður Sverrisdóttir.
Sólveig Pétursdóttir.
Pétur H. Blöndal.