Ferill 68. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
125. löggjafarþing 1999–2000.
Þskj. 487 — 68. mál.
Frumvarp til laga
um ættleiðingar.
(Eftir 2. umr., 17. des.)
I. KAFLI
Ættleiðingar og lagaskilyrði fyrir þeim.
1. gr.
Leyfi til ættleiðingar.
2. gr.
Hverjir geta verið ættleiðendur.
Öðru hjóna eða karli eða konu í óvígðri sambúð má þó með samþykki hins veita leyfi til að ættleiða barn þess eða kjörbarn.
Öðru hjóna eða karli eða konu í óvígðri sambúð má og veita leyfi til ættleiðingar ef hitt er horfið eða geðrænum högum þess svo háttað að það beri ekki skyn á gildi ættleiðingar.
Heimilt er að leyfa einhleypum manni að ættleiða barn ef sérstaklega stendur á og ættleiðing er ótvírætt talin barninu til hagsbóta.
Með óvígðri sambúð í lögum þessum er átt við sambúð karls og konu sem skráð er í þjóðskrá eða sem ráða má af öðrum ótvíræðum gögnum.
3. gr.
Hverja má ættleiða.
Eigi er manni heimilt að ættleiða kynbarn sitt, nema það hafi verið ættleitt áður og ættleiðing af hálfu kynforeldris þyki bæta hag barnsins.
4. gr.
Almenn skilyrði ættleiðingar.
5. gr.
Aldur ættleiðanda.
6. gr.
Samþykki þess sem ættleiða á.
Áður en barn samþykkir ættleiðingu skv. 1. mgr. skal ræða við það á vegum barnaverndarnefndar sem í hlut á og veita því leiðsögn um ættleiðingu og réttaráhrif hennar.
Ef barn sem ættleiða á er yngra en 12 ára skal með sama hætti og greinir í 2. mgr. leita eftir afstöðu þess til fyrirhugaðrar ættleiðingar ef slíkt þykir gerlegt miðað við aldur þess og þroska.
7. gr.
Samþykki þess sem fer með forsjá barns eða sérstaks lögráðamanns.
Ef högum annars foreldris sem fer með forsjá barns er svo farið að það getur ekki látið uppi marktækt samþykki eða það er horfið nægir samþykki hins. Ef þannig er ástatt um báða foreldra þarf samþykki sérstaklega skipaðs lögráðamanns barns.
Nú fer barnaverndarnefnd með forsjá barns og þarf þá samþykki nefndarinnar til ættleiðingar þess.
Veita má leyfi til ættleiðingar, þrátt fyrir að samþykki skv. 1. eða 2. mgr. skorti, ef barn hefur verið í fóstri hjá umsækjendum og hagir þess mæla að öðru leyti eindregið með því að það verði ættleitt.
8. gr.
Form og efni samþykkis.
Samþykki er eigi gilt nema það hafi verið staðfest a.m.k. þremur mánuðum eftir fæðingu barns, nema alveg sérstaklega hagi til.
Samþykki foreldra eða sérstaklega skipaðs lögráðamanns er gilt, þótt væntanlegir kjörforeldrar séu eigi nafngreindir, ef samþykki lýtur að því að ráðstafa barni til ættleiðingar til þeirra sem barnaverndarnefnd ákveður. Endranær er samþykki eigi gilt, nema væntanlegir kjörforeldrar séu nafngreindir.
Nú er samþykki til ættleiðingar meira en 12 mánaða gamalt og skal það þá staðfest að nýju áður en afstaða er tekin til umsóknar um ættleiðingu, nema sérstaklega standi á.
9. gr.
Samþykki veitt erlendis.
10. gr.
Afturköllun samþykkis.
Veita má leyfi til ættleiðingar þrátt fyrir að foreldri eða sérstaklega skipaður lögráðamaður taki aftur samþykki sitt ef barn hefur verið í fóstri hjá umsækjendum og hagir þess mæla að öðru leyti eindregið með því að það verði ættleitt og afturköllun á samþykki styðst eigi við gild rök.
11. gr.
Umsögn foreldris.
12. gr.
Umsögn lögráðamanns.
13. gr.
Umsögn maka eða sambúðarmaka.
14. gr.
Gjald.
II. KAFLI
Meðferð og úrlausn ættleiðingarmála.
15. gr.
Umsókn um ættleiðingarleyfi.
16. gr.
Umsögn varðandi umsókn um leyfi til ættleiðingar.
Enn fremur má leita umsagnar ættleiðingarnefndar til viðbótar umsögn barnaverndarnefndar ef ástæða þykir til, sbr. 17. gr.
Dómsmálaráðuneytið skal setja reglugerð um gerð umsagna barnaverndarnefnda.
17. gr.
Ættleiðingarnefnd.
Nefndarmenn skulu vera þrír og jafnmargir til vara. Þeir skulu skipaðir til fjögurra ára í senn. Skal einn nefndarmanna vera lögfræðingur og skal hann vera formaður nefndarinnar, annar læknir og þriðji sálfræðingur eða félagsráðgjafi.
Kostnaður af störfum nefndarinnar greiðist úr ríkissjóði samkvæmt ákvörðun dómsmálaráðherra.
18. gr.
Útgáfa ættleiðingarleyfis.
Ef ráðherra ákveður að veita leyfi til ættleiðingar gefur hann út leyfisbréf til umsækjenda um ættleiðinguna.
19. gr.
Ákvörðun um fyrirhugaða veitingu ættleiðingarleyfis.
20. gr.
Synjun umsóknar um ættleiðingu.
21. gr.
Staðfesting ættleiðingarleyfis þrátt fyrir ágalla.
III. KAFLI
Dómsmál vegna ættleiðingar.
22. gr.
Dómsmál vegna ákvörðunar um veitingu ættleiðingarleyfis.
Nú er ákvörðun skv. 19. gr. staðfest með úrskurði héraðsdóms og verður þá leyfi til ættleiðingar ekki veitt fyrr en að liðnum fresti til kæru úrskurðar til Hæstaréttar.
Dómsúrskurður um ógildingu ákvörðunar dómsmálaráðherra skv. 19. gr. er ekki því til fyrirstöðu að hann taki málið upp að nýju að ósk aðila ef aðstæður hafa breyst til muna eða nýjar upplýsingar er skipta verulegu máli hafa komið fram.
23. gr.
Málskostnaður.
24. gr.
Málsmeðferð o.fl.
Eigi má án leyfis dómara birta almenningi á nokkurn hátt annað af því sem gerst hefur í slíkum málum en úrskurðinn eða dóminn. Brot gegn ákvæði þessu varðar sektum.
Nú er úrskurður eða dómur í slíku máli birtur, þar á meðal að tilstuðlan dómsins, og skal þá gæta leyndar á nöfnum og upplýsingum sem bent geti til þess hverjir séu aðilar máls eða hvaða barn úrskurðurinn eða dómurinn varði.
IV. KAFLI
Réttaráhrif ættleiðingar.
25. gr.
Réttaráhrif.
Nú ættleiðir annað hjóna barn hins eða kjörbarn og fær barnið þá réttarstöðu sem væri það eigið barn þeirra hjóna. Sama er ef sá sem er í óvígðri sambúð ættleiðir barn hins.
V. KAFLI
Upplýsingaskylda kjörforeldra og aðgangur kjörbarns að upplýsingum.
26. gr.
Upplýsingaskylda kjörforeldra.
Kjörforeldrar eiga rétt á ráðgjöf viðkomandi barnaverndarnefndar við upplýsingagjöf skv. 1. mgr.
27. gr.
Aðgangur kjörbarns að upplýsingum.
VI. KAFLI
Ættleiðingar barna erlendis.
28. gr.
Framkvæmd Haag-samnings frá 29. maí 1993 um ættleiðingar.
Dómsmálaráðherra getur sett reglugerð sem kveður á um framkvæmd samningsins hér á landi.
29. gr.
Ættleiðingar erlendis.
30. gr.
Umsókn um forsamþykki.
Dómsmálaráðherra getur mælt fyrir um að með umsókn skv. 1. mgr., eða áður en forsamþykki er gefið út, skuli umsækjendur leggja fram staðfestingu á að þeir hafi sótt námskeið um ættleiðingar erlendra barna. Ráðherra getur sett nánari reglur um inntak þess, skipulagningu og gjaldtöku.
31. gr.
Umsögn varðandi umsókn um forsamþykki.
Enn fremur má leita umsagnar ættleiðingarnefndar til viðbótar umsögn barnaverndarnefndar ef ástæða þykir til, sbr. 17. gr.
32. gr.
Útgáfa forsamþykkis.
Í forsamþykki skal m.a. koma fram að væntanlegir kjörforeldrar teljist hæfir til að ættleiða barn frá tilteknu erlendu ríki, að væntanlegt kjörbarn fái landvist hér á landi til frambúðar og að íslensk stjórnvöld taki ábyrgð á barninu frá þeim tíma sem það yfirgefur heimaland sitt eins og væri það íslenskur ríkisborgari.
Forsamþykki skal ekki gilda lengur en í tvö ár frá útgáfudegi.
Ráðherra er heimilt að afturkalla forsamþykki, enda telji hann að aðstæður umsækjenda hafi breyst verulega frá útgáfu þess eða upplýsingar er máli skipta hafi reynst rangar.
33. gr.
Synjun um forsamþykki.
34. gr.
Ættleiðingarfélög.
Löggilding skal vera tímabundin og skal í löggildingarskjali greint til hvaða erlendra ríkja hún taki.
Dómsmálaráðherra setur reglur um skilyrði fyrir löggildingu ættleiðingarfélaga og hefur eftirlit með starfsemi þeirra. Ráðherra getur afturkallað löggildingu ef félag fullnægir ekki lengur skilyrðum fyrir henni.
35. gr.
Milliganga um ættleiðingar.
Dómsmálaráðherra getur sett reglur um að þeim sem óska eftir að ættleiða erlent barn sé skylt að leita milligöngu um ættleiðinguna hjá félagi sem hefur löggildingu skv. 34. gr.
Starfsemi er varðar ættleiðingar erlendra barna skal ávallt hafa að leiðarljósi það sem telja verður að sé barni til gagns og má ekki verða neinum fjárhagslega eða á annan hátt til óhæfilegs ávinnings.
Brot gegn ákvæðum þessarar greinar varðar sektum.
VII. KAFLI
Lögsögureglur o.fl.
36. gr.
Lögsaga í ættleiðingarmálum.
37. gr.
Umsókn manns er býr erlendis um leyfi til ættleiðingar.
Dómsmálaráðherra getur einnig heimilað að umsókn um ættleiðingarleyfi verði tekin til meðferðar hér á landi vegna sérstakra tengsla umsækjenda við landið.
Ákvæði 1. og 2. mgr. gilda þó ekki um ættleiðingar sem fram fara samkvæmt Haag-samningi frá 29. maí 1993 um vernd barna og samvinnu varðandi ættleiðingu milli landa.
38. gr.
Réttaráhrif ættleiðinga barna erlendis.
Dómsmálaráðherra getur ákveðið að réttaráhrif ættleiðingar barns sem veitt hefur verið erlendis verði þau sömu og ættleiðingar sem heimiluð hefur verið hér á landi.
39. gr.
Erlend ættleiðing sem andstæð er grunnreglum íslenskra laga.
40. gr.
Frávik vegna þjóðréttarsamninga.
VIII. KAFLI
Stjórnvaldsreglur, gildistaka, brottfall laga og lagaskil.
41. gr.
Stjórnvaldsreglur.
42. gr.
Gildistaka og brottfallin lög.
Frá sama tíma falla úr gildi ættleiðingarlög, nr. 15/1978.
43. gr.
Lagaskil.