Ferill 335. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
125. löggjafarþing 1999–2000.
Þskj. 679 — 335. mál.
Svar
landbúnaðarráðherra við fyrirspurn Kolbrúnar Halldórsdóttur um átaksverkefni um framleiðslu og markaðssetningu vistvænna og lífrænna afurða.
1. Hvernig gengur vinna nefndar sem endurmeta á átaksverkefni um framleiðslu og markaðssetningu vistvænna og lífrænna afurða?
Ekki er kunnugt um að skipuð hafi verið nefnd er hafi þetta hlutverk.
2. Er ljóst hvort um framhald átaksverkefnisins verður að ræða?
Fé var veitt til verkefnisins á fjárlögum ársins 2000 og fyrir Alþingi liggur frumvarp landbúnaðarráðherra um að verkefninu verði einnig tryggt starfsfé árin 2001 og 2002.
Óráðstafað fé verkefnisins nam 10.052.705 kr. 31. desember sl. Vegna þeirrar óvissu sem ríkti á síðasta ári um framhald fjármögnunar átaksverkefnisins og áhvílandi skuldbindinga ákvað stjórn þess að fara varlega í að stofna til frekari fjárskuldbindinga þar til niðurstaða um fjármögnun lægi fyrir.
3. Hvaða verkefni voru unnin og/eða stofnað til í nafni átaksverkefnisins árin 1997, 1998 og 1999 og hver var kostnaður við hvert verkefni?
| Kostnaður/ framlög, kr.* | |
| Verkefni 1997 | |
|
Þátttaka í sýningu á lífrænum framleiðsluvörum, „Bio Fach 1997“, í Frankfurt
|
1.249.202 |
|
Þátttaka í öðrum sýningum
|
790.571 |
|
Útgáfa á kynningarbæklingi fyrir dilkakjöt
|
177.014 |
|
Stuðningur við ferð bænda og sérfræðinga á sýninguna „Bio Fach“ í Frankfurt
|
400.000 |
|
Tilraunir með lífræna ylrækt
|
1.692.130 |
|
Endurvinnsla lífræns úrgangs til áburðarframleiðslu
|
1.000.000 |
|
Rannsókn á snefilefnum í íslenskum matvælum
|
500.000 |
|
Stuðningur við vottunarstofur vegna kynningar og uppbyggingar vottunarkerfis
|
1.050.000 |
|
Framleiðsla á ófitusprengdri lífrænni mjólk
|
200.000 |
|
Könnun á möguleikum til lífrænnar sauðfjárframleiðslu á Vestfjörðum
|
250.000 |
|
Rannsóknir á lúpínu o.fl. lækningajurtum á vegum HÍ
|
400.000 |
|
Markaðsfærsla á dilkakjöti í Bandaríkjunum
|
750.000 |
|
Tilraunir með lífræna fóðurframleiðslu hjá bændum í Mýrdal
|
1.300.000 |
|
Styrkur til lífrænnar fræðslumiðstöðvar að Sólheimum í Grímsnesi
|
450.000 |
|
Gerð kynningarefnis vegna sölu á dilkakjöti í Danmörku
|
1.572.712 |
|
Tilraunir með fóðrun mjólkurkúa á íslensku byggi
|
130.000 |
|
Tilraun með ræktun lúpínu sem beitarjurtar
|
1.250.000 |
|
Stofnun fagráðs í lífrænni framleiðslu
|
250.000 |
| Verkefni 1998 | |
|
Undirbúningur vottunarkerfis fyrir sjávarafurðir og eldisfisk
|
998.752 |
|
Útgáfa kynningarbæklings (endurprentun)
|
158.115 |
|
Kynning á lífrænu lambakjöti
|
70.000 |
|
Markaðssetning á dilkakjöti í Bandaríkjunum
|
2.120.000 |
|
Markaðssetning á lífrænu dilkakjöti í Bretlandi
|
260.000 |
|
Rannsókn á efnainnihaldi og gæðum íslensks grænmetis
|
750.000 |
|
Tilraunir til að bæta notkun búfjáráburðar
|
500.000 |
|
Samantekt á niðurstöðum tilrauna með lífræna fóðurframleiðslu
|
200.000 |
|
Mat á gróðurlendi vegna vistvænnar vottunar
|
500.000 |
|
Rannsókn HÍ á lúpínu o.fl. lækningajurtum
|
400.000 |
|
Kynnisferð lífrænna ræktenda til Hollands og Bretlands
|
250.000 |
|
Tilraunir með lífræna ylrækt
|
1.000.000 |
|
Kynning á vörum úr íslenskum heilsujurtum
|
200.000 |
|
Áburðartilraunir í lífrænni ylrækt
|
428.000 |
|
Tilraunir með lífræna fóðurframleiðslu hjá bændum í Mýrdal
|
1.300.000 |
|
„Going Organic“ kynning á Íslandi og íslenskum búvörum í Iceland Review
|
949.000 |
|
Markaðssetning á lífrænum heilsuvörum
|
280.000 |
|
Styrkur til bænda í lífrænni sauðfjárframleiðslu vegna vottunarkostnaðar
|
125.000 |
|
Tilraunir með íslenskar lækningajurtir
|
500.000 |
|
Gerð kynningarefnis vegna markaðssetningar á dilkakjöti í Danmörku
|
1.427.288 |
| Verkefni 1999 | |
|
Rannsóknir HÍ á lúpínu o.fl. lækningajurtum
|
800.000 |
|
Tilraunir með lífræna berjarækt
|
260.000 |
|
Hreinsunarátak Græna hersins
|
1.245.000 |
|
Kynning á grillkjöti
|
500.000 |
|
Gerð kynningarefnis vegna markaðssetningar á dilkakjöti
|
300.000 |
|
Tilraunir með fóðurframleiðslu fyrir lífræna mjólkurframleiðslu
|
1.250.000 |
|
Kynning á „Global Action Plan“ á Íslandi
|
500.000 |
|
Kynning á dilkakjöti og íslensku handverki í Færeyjum
|
400.000 |
|
Markaðsáætlun fyrir framleiðslu og sölu fæðubótarefna úr íslenskum lækningajurtum
|
622.500 |
|
Kynning á íslenskum matvælum í sjónvarpi
|
300.000 |
|
Styrkur til bænda í lífrænni sauðfjárframleiðslu vegna vottunarkostnaðar
|
100.000 |
|
Samantekt á niðurstöðum tilrauna með lífræna fóðuröflun
|
200.000 |
|
Rannsóknir á magni kadmíums í jarðvegi á Íslandi
|
400.000 |
| * Einungis eru tilgreind bein framlög/kostnaður Áforms við einstök verkefni. Flest verkefnin eru unnin í samvinnu við aðra aðila. Ekki eru tiltækar upplýsingar um framlög/kostnað þeirra aðila vegna viðkomandi verkefna. | |
4. Hve miklum fjármunum var í heild varið til reksturs átaksverksefnisins árin 1997, 1998 og 1999, sundurliðað, sbr. 8. lið í svari á þskj. 1132 frá 121. löggjafarþingi, og hver er fjárhagsstaða verkefnisins nú?
| 1997 | 1998 | 1999 | |
| Verkefnisstj. (verktakagreiðslur) | 3.839.993 | 4.730.568 | 4.531.128 |
| Skrifstofuaðstoð | 720.000 | 871.200 | 871.200 |
| Stjórnarlaun | 1.197.487 | 1.522.493 | 1.469.717 |
| Ferðakostn. stjórnar* | 1.168.813 | 943.103 | 923.524 |
| Annar ferðakostnaður | 1.319.457 | 1.003.612 | 1.258.207 |
| Ráðstefnur og fundir | 61.433 | 12.950 | 0 |
| * Hafa þarf í huga að allir stjórnarmenn Áforms eru búsettir utan höfuðborgarsvæðisins. | |||
Eins og fram kemur í svari við 3. lið eru flest verkefni sem Áform hefur haft forgöngu um eða styrkt unnin í samstarfi við aðra aðila. Framleiðnisjóður landbúnaðarins hefur árin 1995– 1999 lagt fram 26.785.000 kr. til slíkra verkefna. Ekki er kunnugt um hve mikið fé aðrir aðilar hafa lagt fram.
6. Að hve miklu leyti hefur átakið snúist um aðrar afurðir en dilkakjöt?
Sjá svar við 3. lið.
7. Hefur einhver ályktun verið dregin af reynslunni af átaksverkefninu er varðar annars vegar vistvæna framleiðslu og hins vegar lífræna framleiðslu?
Árangur af starfi verkefnisins lýsir sér fyrst og fremst í þeirri róttæku breytingu sem orðið hefur á sl. fimm árum á viðhorfum manna til gæðastýringar í landbúnaði og skilningi og þekkingu á þeim kröfum sem gerðar eru til vara á hágæðamörkuðum og hversu mönnum er unnt að mæta þeim kröfum. Árangur verkefnisins verður hins vegar ekki að svo komnu mældur í tölulegum upplýsingum um atvinnusköpun, magn seldra afurða og verðmæti. Á hinn bóginn hefur verkefnið með starfi sínu stuðlað að því að nú eru fyrir hendi forsendur til þess að hefja nýja sókn í framleiðslu og markaðssetningu vistvænna og lífrænna afurða. Viðhorfsbreyting sú sem hér um ræðir birtist m.a. þannig:
— Starfshópur á vegum landbúnaðarráðherra lagði til árið 1998 að stefnt yrði að því að allar íslenskar búvörur fengju vistvæna eða lífræna vottun.
— Landbúnaðarráðherra hefur ákveðið að unnið skuli að framgangi þessara tillagna starfshópsins á næstu fimm árum.
— Alþingi samþykkti í mars 1999 ályktun um að stefna beri að því að öll hefðbundin matvælaframleiðsla á Íslandi verði vottuð á forsendum sjálfbærrar þróunar. Jafnframt skuli stefnt að því að auka hlut lífrænt ræktaðra landbúnaðarafurða.
— Í nýjum samningi milli ríkisins og Bændasamtaka Íslands, samkvæmt búnaðarlögum, nr. 70/1998, er í fyrsta sinn gert ráð fyrir framlögum vegna aðlögunar að lífrænni og vistvænni framleiðslu.
— Búnaðarþing 1999 fól stjórn Bændasamtaka Íslands að beita sér fyrir því að gerð verði framkvæmdaáætlun með markvissri stefnumótun um stuðning við lífrænan búskap og aðlögun að honum.
— Í ályktun aðalfundar Landssamtaka sauðfjárbænda 1999 er lagt til að fundið verði fjármagn til að styrkja bændur sem vilja og geta stundað lífrænt vottaða framleiðslu.
— Umræður eru hafnar um vottun íslenskra sjávarafurða sem vistvænna á grundvelli þeirrar verndarstefnu sem fólgin er í íslenska fiskveiðistjórnarkerfinu.
— Á vegum Bændasamtaka Íslands er unnið að því að koma á gæðastýringu í íslenskum landbúnaði sem er forsenda vistvænnar og lífrænnar vottunar.
Stærstur hluti þess fjár sem varið hefur verið til verkefna á síðustu fimm árum hefur runnið til markaðsathugana. Enda þótt íslenskar landbúnaðarafurðir, einkum dilkakjöt, hafi verið fluttar út í nokkru magni í áratugi hefur lítil markaðsþekking byggst upp. Frá árinu 1992 hafa nýjar áherslur í útflutningi dilkakjöts hins vegar rutt sér til rúms. Hlutfall stykkjaðrar vöru fer sífellt vaxandi, svo og hlutfall vöru í neytendapakkningum. Aukin þekking og öryggi hvað varðar pökkunaraðferðir, umbúðir og flutninga hefur myndast. Fyrir forgöngu Áforms hefur á síðustu árum verið unnið markvisst að markaðssetningu íslensks dilkakjöts á framangreindum forsendum með góðum árangri. Mikil reynsla hefur fengist og þekking á nauðsynlegum vinnubrögðum og vöruvöndun. Unnið hefur verið að því að finna markhópa sem sækjast eftir eiginleikum íslenska dilkakjötsins og eru tilbúnir til að greiða mun hærra verð fyrir það en hliðstæða vöru. Þeim viðskiptatengslum, sem þannig hefur verið lagður grunnur að, hafa útflutningsfyrirtækin síðan fylgt eftir. Með þessu starfi hefur útflutningur á íslensku dilkakjöti þróast í útflutning á sérstæðri vöru sem löguð er að óskum kaupenda og er ferskt dilkakjöt nú selt á erlendum mörkuðum á sama verði og best gerist.
Af ráðstöfunarfé verkefnisins hefur verið varið um 21,5 millj. kr. til rannsókna af ýmsu tagi. Þar eru fyrirferðarmestar rannsóknir sem lúta að fóðuröflun fyrir lífræna sauðfjárrækt og mjólkurframleiðslu, rannsóknir í lífrænni ylrækt, rannsóknir á gæðum og efnainnihaldi íslensks dilkakjöts og grænmetis og rannsóknir á íslenskum lækningajurtum. Niðurstöður þessara rannsókna skapa forsendur til nýrrar sóknar á mörgum sviðum. Niðurstöður rannsókna á gæðum og efnainnihaldi dilkakjöts og grænmetis geta haft og hafa þegar haft mikla þýðingu við markaðssetningu þessara afurða. Þannig hafa niðurstöður rannsókna sem leiða í ljós áberandi hreinleika íslensks grænmetis umfram innflutt orðið til þess að styrkja markaðsstöðu þess í samkeppni við innflutt grænmeti. Rannsóknir Raunvísindastofnunar Háskóla Íslands á íslenskum lækningajurtum hafa leitt í ljós að í sumum þessara jurta eru verðmæt efni sem hugsanlegt er að nýta við framleiðslu lyfja og fæðubótarefna. Í undirbúningi er stofnun fyrirtækis til þess að kanna nánar möguleika á framleiðslu og vinnslu á þessu sviði.
Á starfstíma verkefnisins hefur um 29,4 millj. kr. verið varið til verkefna og styrkja á sviði lífrænnar framleiðslu. Þróun lífrænna framleiðsluhátta hefur verið mjög hæg hér á landi og er ástæðan m.a. sú að skort hefur rannsóknarniðurstöður varðandi möguleika á lífrænni fóðuröflun og varðandi sölumöguleika og verðlag á afurðum. Með þeim rannsóknum sem Áform hefur gengist fyrir síðustu fimm ár, í samvinnu við þrjá bændur í Mýrdal, tvo sauðfjárbændur og einn mjólkurframleiðanda, Bændasamtök Íslands og Rannsóknastofnun landbúnaðarins, hafa fengist mikilvægar upplýsingar um möguleika til lífrænnar fóðuröflunar við íslenskar aðstæður. Að fengnum niðurstöðum þessara rannsókna og tilruna er hafin víðtæk könnun á því á hvaða jörðum á landinu eru möguleikar til lífrænnar sauðfjárræktar, með tilliti til aðstæðna til fóðuröflunar. Þá hefur markaðssetning Kjötumboðsins hf. og Sláturfélags Suðurlands svf. á lífrænu dilkakjöti í Bretlandi og Danmörku gefið mikilvægar upplýsingar um sölumöguleika þessara afurða, hvaða verð fæst fyrir þær og þar með svör við því hvaða afkomumöguleikar eru í þessari framleiðslu. Svipað má segja um niðurstöður tilraunar með framleiðslu lífrænnar mjólkur. Þá hefur Áform síðustu þrjú ár styrkt tilraun með lífræna ylrækt á tómötum og agúrkum í samvinnu við Þórð Halldórsson, bónda á Akri í Biskupstungum, Garðyrkjuskólann á Reykjum og Samband garðyrkjubænda. Niðurstöður þessara tilrauna hafa leitt í ljós að árangur í þessari ræktun er síst lakari en í hefðbundinni ylrækt og markaðsmöguleikar góðir.
Að fengnum framangreindum rannsóknaniðurstöðum og markaðsathugunum hefur myndast sá grundvöllur sem hingað til hefur skort fyrir víðtækt kynningar- og fræðsluátak meðal bænda um möguleika lífrænnar framleiðslu við íslenskar aðstæður.
8. Að hvaða verkefnum er unnið á þessu ári í nafni átaksverkefnisins?
Meginviðfangsefni verkefnisins á þessu ári er að fylgja eftir þeim árangri sem þegar hefur náðst í starfi verkefnisins, m.a. með víðtækri kynningu og hvatningu meðal bænda til að taka upp vistvæna og lífræna framleiðsluhætti, öflugu fræðsluátaki fyrir bændur og leiðbeinendur í landbúnaði, framhaldi rannsókna á lækningajurtum og mögulegri nýtingu þeirra til framleiðslu á fæðubótarefnum, áframhaldandi stuðningi við rannsóknir á sviði lífrænnar framleiðslu og markaðssetningu afurða á grundvelli fenginna rannsóknarniðurstaðna.
