Ferill 81. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.


126. löggjafarþing 2000–2001.
Þskj. 81  —  81. mál.




Frumvarp til laga



um breytingar á Norðurlandasamningum um alþjóðleg einkamálaréttarákvæði um hjúskap, ættleiðingu og lögráð og um innheimtu meðlaga.

(Lagt fyrir Alþingi á 126. löggjafarþingi 2000–2001.)



1. gr.

    Heimilt er að fullgilda fyrir Íslands hönd eftirgreinda Norðurlandasamninga sem undirritaðir voru í Ósló 25. febrúar 2000 og prentaðir eru sem fylgiskjöl með lögum þessum:
     1.      Samkomulag milli Danmerkur, Finnlands, Íslands, Noregs og Svíþjóðar um breytingar á samningi sömu ríkja frá 6. febrúar 1931, um alþjóðleg einkamálaréttarákvæði um hjúskap, ættleiðingu og lögráð, sem staðfestur var með lögum nr. 29 8. september 1931.
     2.      Samkomulag milli Danmerkur, Finnlands, Íslands, Noregs og Svíþjóðar um breytingar á samningi sömu ríkja frá 23. mars 1962 sem staðfestur var með lögum nr. 93 29. desember 1962.

2. gr.

    Þegar samningar þeir sem um ræðir í 1. gr. hafa öðlast gildi að því er Ísland varðar skulu ákvæði þeirra hafa lagagildi hér á landi.

3. gr.

    Lög þessi öðlast þegar gildi.


Fylgiskjal I.


Samkomulag milli Danmerkur, Finnlands, Íslands, Noregs og Svíþjóðar
um breytingar á samningi milli Íslands, Danmerkur, Finnlands, Noregs
og Svíþjóðar um alþjóðleg einkamálaréttarákvæði um hjúskap, ættleiðingu
og lögráð er undirritaður var í Stokkhólmi 6. febrúar 1931.

    Ríkisstjórnir Danmerkur, Finnlands, Íslands, Noregs og Svíþjóðar hafa orðið ásáttar um eftirfarandi:

I.

    Á 8. gr. samningsins milli Íslands, Danmerkur, Finnlands, Noregs og Svíþjóðar, sem undirritaður var í Stokkhólmi 6. febrúar 1931, um alþjóðleg einkamálaréttarákvæði um hjúskap, ættleiðingu og lögráð, eru gerðar eftirfarandi breytingar:
    Í 1. mgr. falli brott orðið „framfærsluskyldu“. Í 1. málsl. 2. mgr. falli brott orðin „framfærsluskyldu og“ og 3. málsl. falli brott.

II.

    Varðandi beitingu samkomulagsins í Færeyjum og á Grænlandi getur danska dómsmálaráðuneytið, að undangengnum samningaviðræðum við dómsmálaráðuneyti hinna samningsríkjanna, ákveðið þau frávik sem sérstakar færeyskar eða grænlenskar aðstæður krefjast.

III.

    Samningsríkin geta gerst aðilar að samkomulagi þessu með
     a.      undirritun án fyrirvara um fullgildingu, eða
     b.      undirritun með fyrirvara um fullgildingu, ásamt eftirfarandi fullgildingu.
    Fullgildingarskjölin skulu varðveitt í sænska utanríkisráðuneytinu.
    Samkomulagið öðlast gildi fyrsta dag þess mánaðar er hefst tveimur mánuðum eftir að öll samningsríkin hafa gerst aðilar að samkomulaginu. Sænska utanríkisráðuneytið tilkynnir hinum samningsríkjunum um móttöku fullgildingarskjalanna til vörslu og hvenær samkomulagið öðlast gildi.

IV.

    Frumrit þessa samkomulags skal varðveitt í sænska utanríkisráðuneytinu er lætur öðrum samningsríkjum í té staðfest endurrit.
    Þessu til staðfestu hafa neðangreindir fulltrúar með fullgilt umboð undirritað samkomulag þetta.

    Gjört í Ósló hinn 25. febrúar 2000 í einu eintaki á dönsku, finnsku, íslensku, norsku og sænsku og að því er sænskuna varðar í tveimur textum, öðrum fyrir Finnland og hinum fyrir Svíþjóð.



Fylgiskjal II.


Samkomulag milli Danmerkur, Finnlands, Íslands, Noregs og Svíþjóðar
um breytingar á samningi milli Íslands, Danmerkur, Finnlands, Noregs og
Svíþjóðar um innheimtu meðlaga er undirritaður var í Ósló 23. mars 1962.

    Ríkisstjórnir Danmerkur, Finnlands, Íslands, Noregs og Svíþjóðar hafa orðið ásáttar um eftirfarandi:

I.

    Á samningi milli Íslands, Danmerkur, Finnlands, Noregs og Svíþjóðar um innheimtu meðlaga, sem undirritaður var í Ósló hinn 23. mars 1962, eru gerðar eftirfarandi breytingar:

     1. gr. hljóði svo:
    Aðfararhæfur dómur, úrskurður stjórnvalds eða samningur, staðfestur af opinberu stjórnvaldi, sem hefur lagt einhverjum á herðar í einu samningsríkjanna að greiða meðlag til maka, fyrrverandi maka, barns, stjúpbarns eða móður barns, skal viðurkenndur í öðrum samningsríkjum án sérstakrar staðfestingar.
    Aðfararhæfum dómi, úrskurði stjórnvalds, samningi staðfestum af opinberu stjórnvaldi, eða öðrum skriflegum samningi, sem hefur lagt einhverjum á herðar í einu samningsríkjanna að greiða slíkt meðlag og sem unnt er að fullnusta í því ríki, skal þegar í stað fullnægt í öðru samningsríki, sé þess farið á leit. Hið sama gildir um dóm sem ekki er orðinn aðfararhæfur, svo og úrskurð eða ákvörðun dómara eða dómstóls, sem fullnægja má samkvæmt reglum um aðfararhæfa dóma.

    2. mgr. 2. gr. hljóði svo:
    Eigi fullnusta að fara fram í öðru samningsríki en því þar sem beiðni kemur fram samkvæmt 1. mgr. skal senda beiðnina til fyrrnefnds ríkis. Í því tilviki er beiðnin send til og móttekin af:
    í Danmörku hlutaðeigandi stjórnvaldi (statsamtet, í Kaupmannahöfn Overpræsidiet) eða, ef óvíst er hvaða stjórnvald sé til þess bært að fjalla um málið, dómsmálaráðuneytinu;
    í Finnlandi hlutaðeigandi stjórnvaldi (utmätningsman) eða, ef óvíst er hvaða stjórnvald sé til þess bært að fjalla um málið, dómsmálaráðuneytinu;
    á Íslandi dómsmálaráðuneytinu;
    í Noregi utanríkismálaskrifstofu almannatrygginga (folketrygdkontoret for utenlandssaker);
    í Svíþjóð hlutaðeigandi stjórnvaldi (kronofogdemyndighet) eða, ef óvíst er hvaða stjórnvald sé til þess bært að fjalla um málið, ríkisskattstjóra (Riksskatteverket).

    1. mgr. 3. gr. hljóði svo:
    Stjórnvaldið sem á að framkvæma innheimtuna getur, ef nauðsynlegt þykir, krafist vottorðs um að dómurinn, úrskurðurinn, ákvörðunin eða samningurinn fullnægi þeim skilyrðum sem sett eru í 2. mgr. 1. gr. fyrir fullnustu. Vottorðið skal gefið út af því stjórnvaldi sem kveðið er á um í 2. mgr. 2. gr. í ríki því þar sem dómurinn eða úrskurðurinn er kveðinn upp, ákvörðunin er tekin eða samningurinn gerður.

    Ný 6. gr. a hljóði svo:
    Samningur þessi kemur ekki í veg fyrir að unnt sé að viðurkenna eða leita fullnustu á grundvelli heimilda í öðrum alþjóðasamningum sem gilda milli hlutaðeigandi ríkja eða samkvæmt lögum þess ríkis þar sem álitaefnið um viðurkenningu eða fullnustu kemur upp.

II.

    Varðandi beitingu samkomulagsins í Færeyjum og á Grænlandi getur danska dómsmálaráðuneytið, að undangengnum samningaviðræðum við dómsmálaráðuneyti hinna samningsríkjanna, ákveðið þau frávik sem sérstakar færeyskar eða grænlenskar aðstæður krefjast.

III.

    Samningsríkin geta gerst aðilar að samkomulagi þessu með
     a.      undirritun án fyrirvara um fullgildingu, eða
     b.      undirritun með fyrirvara um fullgildingu, ásamt eftirfarandi fullgildingu.
    Fullgildingarskjölin skulu varðveitt í norska utanríkisráðuneytinu.
    Samkomulagið öðlast gildi fyrsta dag þess mánaðar er hefst tveimur mánuðum eftir að öll samningsríkin hafa gerst aðilar að samkomulaginu. Norska utanríkisráðuneytið tilkynnir hinum samningsríkjunum um móttöku fullgildingarskjalanna til vörslu og hvenær samkomulagið öðlast gildi.

IV.

    Samkomulag þetta gildir einnig um ákvarðanir eða samninga sem getið er í 1. gr. þótt þær hafi verið teknar eða þeir gerðir fyrir gildistöku samkomulagsins.

V.

    Frumrit þessa samkomulags skal varðveitt í norska utanríkisráðuneytinu er lætur öðrum samningsríkjum í té staðfest endurrit.
    Þessu til staðfestu hafa neðangreindir fulltrúar með fullgilt umboð undirritað samkomulag þetta.

    Gjört í Ósló hinn 25. febrúar 2000 í einu eintaki á dönsku, finnsku, íslensku, norsku og sænsku og að því er sænskuna varðar í tveimur textum, öðrum fyrir Finnland og hinum fyrir Svíþjóð.

Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.


I.


    Frumvarp þetta er samið í dómsmálaráðuneytinu. Með frumvarpinu er lagt til að heimilt verði að fullgilda tvo Norðurlandasamninga á sviði sifjaréttar sem undirritaðir voru í Ósló 25. febrúar 2000. Annars vegar er um að ræða samkomulag um breytingar á Norðurlandasamningi um alþjóðleg einkamálaréttarfarsákvæði um hjúskap, ættleiðingu og lögráð og hins vegar samkomulag um breytingar á Norðurlandasamningi um innheimtu meðlaga. Einnig er lagt til að samningar þessir öðlist lagagildi hér á landi á sama veg og á við um fyrri samninga á þessu sviði.
    Hinn 6. febrúar 1931 var undirritaður í Stokkhólmi af hálfu allra Norðurlandanna samningur um alþjóðleg einkamálaréttarákvæði um hjúskap, ættleiðingu og lögráð. Samningurinn öðlaðist síðan gildi hér á landi samkvæmt lögum nr. 29/1931. Samningi þessum hefur þrisvar verið breytt og hafa þær breytingar öðlast gildi hér á landi. Þeir samningar eru frá 26. mars 1953, sbr. lög nr. 62/1954, frá 3. nóvember 1969, sbr. lög nr. 98/1969, og frá 20. nóvember 1973, sbr. lög nr. 95/1973.
    Norðurlandasamningur um innheimtu meðlaga var undirritaður í Ósló 23. mars 1962 af hálfu allra Norðurlandanna og öðlaðist samningurinn gildi hér á landi samkvæmt lögum nr. 93/1962. Sá samningur fól í sér endurskoðun á fyrri samningi ríkjanna um sama efni frá 10. febrúar 1931, sbr. lög nr. 30/1931.
    

II.

    Samkomulagið frá 25. febrúar 2000 um breytingar á samningnum um alþjóðleg einkamálaréttarákvæði um hjúskap, ættleiðingu og lögráð felur í sér breytingu á 8. gr. samningsins.
    Samkvæmt 1. mgr. 8. gr. getur yfirvald meðal annars tekið ákvarðanir um framfærsluskyldu með barni og maka í sambandi við kröfu um skilnað að borði og sæng eða lögskilnað. Í 2. mgr. er síðan mælt fyrir um meðferð mála þegar ágreiningur rís eftir að skilnaður að borði eða sæng eða lögskilnaður hefur verið veittur. Slíkt mál skal úrskurðað í því ríki er það hjónanna sem kröfunni er beint gegn á heimilisfesti í. Þetta gildir einnig að því er tekur til breytinga á ákvörðun sem gerð hefur verið í einhverju hinna ríkjanna. Ekki má ákveða eða hækka framfærslueyri ef það væri andstætt lögum þess ríkis þar sem skilnaður að borði og sæng eða lögskilnaður var veittur. Ákvæði 2. mgr. 8. gr. samningsins hafa þótt þung í vöfum fyrir þá sem gera kröfu um framfærslueyri eða hækkun hans. Auk þess gildir ákvæðið einungis að því er varðar meðlag með barni þegar foreldrar þess hafa verið í hjúskap og því gilda ekki sömu reglur um börn foreldra utan hjónabands. Af þessum ástæðum eru ákvæði 8. gr. samningsins sem lúta að málum um framfærsluskyldu felld úr gildi með samkomulagi ríkjanna.
    Öll norrænu ríkin hafa gerst aðilar að samningnum um dómsvald og fullnustu dóma í einkamálum, samþykktum í Lugano 16. september 1988, sbr. lög nr. 68/1995. Norrænu ríkin innan ESB hafa enn fremur gerst aðilar að samningnum um dómsvald og fullnustu réttarákvarðana í einkamálum, þar á meðal viðskiptamálum, sem gerður var í Brussel 27. september 1968. Af þessu leiðir að lögsaga í málum um framfærslueyri milli norrænu ESB- ríkjanna ræðst af ákvæðum Brussel-samningsins. Hins vegar fer um lögsöguna milli ríkja utan ESB og milli ríkja utan og innan ESB eftir ákvæðum Lugano-samningsins. Reglurnar eru þær sömu í báðum samningunum og samkvæmt þeim má höfða mál um framfærslueyri í búseturíki stefnda, sbr. 2. gr., og þar sem sá sem á rétt til framfærslueyris býr eða dvelur að staðaldri, sbr. 2. tölul. 5. gr.


III.

    Sú breyting á samningnum um alþjóðleg einkamálaréttarákvæði um hjúskap, ættleiðingu og lögráð að 8. gr. taki ekki til mála um framfærsluskyldu leiðir einnig til þess að 22. gr. um viðurkenningu á úrskurðum milli ríkjanna gildir ekki um ákvarðanir um framfærsluskyldu. Í 26. gr. fyrrgreindra Brussel- og Lugano-samninga er regla um viðurkenningu dóma og í 27. gr. samninganna eru reglur um undanþágu frá slíkri viðurkenningu. Rétt þykir að víðtækari reglur gildi milli Norðurlanda um viðurkenningu ákvarðana um framfærsluskyldu með maka, barni eða móður barns en leiðir af reglum þessara samninga.
    Með samkomulagi frá 25. febrúar 2000 um breytingar á samningnum um innheimtu meðlaga er í 1. gr. kveðið á um viðurkenningu ákvarðana um framfærsluskyldu með maka, barni eða móður barns. Norrænu ríkin verða þar með skuldbundin til að viðurkenna ákvörðun um framfærsluskyldu sem tekin hefur verið á Norðurlöndum. Slík viðurkenning tekur þá einnig til ákvarðana varðandi börn foreldra utan hjónabands en þær ákvarðanir eru ekki viðurkenndar á milli ríkjanna á grundvelli 22. gr. samningsins um alþjóðleg einkamálaréttarákvæði um hjúskap, ættleiðingu og lögráð.
    Í samkomulaginu er einnig gerð sú breyting á 1. gr. að felld er brott 2. mgr. Þar segir að ekki sé unnt að krefjast fullnustu meðlagsákvörðunar ef meðlag hefur verið ákveðið lægra eða meðlagsskylda hefur ekki verið talin fyrir hendi í því ríki þar sem leitað er fullnustu. Þetta felur í sér víðtæka undanþágu frá skyldu til að fullnusta ákvörðun sem tekin er í öðru ríki og felur í sér breytingu á ákvörðun þess ríkis þar sem leitað er fullnustu. Af þeim sökum er þessi undanþága felld úr gildi. Sú breyting leiðir þó ekki til þess að ákvörðun verði viðurkennd eða henni fullnægt ef slíkt væri andstætt síðari ákvörðun í sama máli milli sömu aðila og er gild í því ríki sem viðurkenningar eða fullnustu er leitað.
    Þá er í samkomulaginu bætt við samninginn nýrri reglu, 6. gr. a. Þar er tekið fram að samningurinn komi ekki í veg fyrir viðurkenningu eða fullnustu samkvæmt heimild í öðrum alþjóðasamningum sem gilda milli hlutaðeigandi ríkja eða í lögum þess ríkis þar sem álitaefnið um viðurkenningu eða fullustu kemur upp. Þetta ákvæði á sér fyrirmynd í 23. gr. Haagsamningsins um viðurkenningu og fullnustu meðlagsákvarðana frá 2. október 1973, svo og 57. gr. Brussel- og Lugano-samninganna.
    Í samningnum um alþjóðleg einkamálaréttarákvæði um hjúskap, ættleiðingu og lögráð er regla í 9. gr. um lagaskil. Sú regla tekur ekki til mála um framfærsluskyldu þegar ákvæði sem lúta að þeim málum hafa verið felld úr 8. gr. þess samnings. Þá hafa Brussel- og Lugano- samningarnir ekki að geyma lagaskilareglur á þessu sviði. Þar af leiðandi ráðast lagaskil í þessum málum af reglum hvers ríkis.



Fylgiskjal.

Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:


Umsögn um frumvarp til laga um breytingar á Norðurlandasamningum
um alþjóðleg einkamálaréttarákvæði um hjúskap, ættleiðingu og lögráð
og um innheimtu meðlaga.

    Frumvarp þetta er ekki talið hafa í för með sér kostnaðarauka fyrir ríkissjóð verði það óbreytt að lögum.