Ferill 264. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
126. löggjafarþing 2000–2001.
Þskj. 609 — 264. mál.
Nefndarálit
um frv. til. l. um breyt. á l. nr. 75/1981, um tekjuskatt og eignarskatt, með síðari breytingum.
Frá minni hluta efnahags- og viðskiptanefndar.
Meginákvæði frumvarpsins snýr að því að fella úr gildi frestun á skattlagningu á söluhagnaði hjá einstaklingum. Auk þess er lagt til að skattlagning söluhagnaðar yfir tiltekin mörk, 3,2 millj. kr. hjá einstaklingum og 6,4 millj. kr. hjá hjónum, verði 10% en ekki 38% eins og áður. Áfram á að gilda heimild til frestunar á söluhagnaði hjá lögaðilum. Fram hefur komið hjá embætti ríkisskattstjóra að vegna þessarar heimildar í skattalögum sem lögfest var árið 1996 hafi einstaklingar nýtt sér að fresta um 20 milljörðum kr. á árunum 1998 og 1999. Hér er um fámennan hóp að ræða eða 636 einstaklinga. Þar kemur einnig fram að ætla megi að ríki og sveitarfélög hafi tapað í skatttekjum allt að 8,5 milljörðum kr. á þessum tveimur árum vegna þessarar heimildar. Sá fyrirvari er þó gerður að það verði að teljast nokkuð ólíklegt að sala hlutabréfa á þessum árum hefði orðið jafnmikil ef frestunarheimildin hefði ekki verið til staðar. Engu síður er ljóst að ríki og sveitarfélög hafa tapað verulegum skatttekjum vegna þessa lagaákvæðis.
Minni hlutinn gagnrýnir mjög hvernig hér er staðið að málum. Í fyrsta lagi er gagnrýnisvert að skilja eftir óbreytta heimild til frestunar á skattlagningu á söluhagnaði fyrir lögaðila, en vafalaust er ekki um minni fjárhæðir að ræða sem frestað hefur verið að skattleggja hjá lögaðilum en einstaklingum. Í öðru lagi er það afar gagnrýnisvert að ríkisstjórnin skuli lækka skatt á forríkum fjármagnseigendum úr 38% í 10% á sama tíma og hún beitir sér fyrir almennri skattlagningu í landinu sem nemur um 2,5 milljörðum kr. og stefnir með því kjarasamningum í algjört uppnám. Í þriðja lagi hefur svo stjórnarmeirihlutinn við meðferð málsins í nefnd lagt til að fresta gildistöku ákvæðisins um að afnema frestun á skattlagningu hjá einstaklingum um eitt ár.
Skattrannsóknarstjóri segir í umsögn sinni að mismunandi skattlagning eftir uppruna tekna bjóði upp á ýmiss konar undanskot. Orðrétt segir skattrannsóknarstjóri: „Frá árinu 1996 hefur t.d. greinilega orðið vart við aukningu á fjölda einkahlutafélaga og um leið hefur einstaklingum sem stunda sjálfstæðan atvinnurekstur í skattalegum skilningi fækkað. Augljósir hagsmunir eru af því að láta atvinnureksturinn vera skattlagðan í skattprósentu hlutafélaga og leitast er við að ná sem mestum fjármunum út úr félögum í formi arðs sem skattlagður er í 10% skattþrepi. Þá eru það einnig ríkir hagsmunir að skattlagningin fari fram í 10% en ekki hinni reglulegu skattprósentu einstaklinga og af þeim sökum er greinileg tilhneiging að haga löglegum ráðstöfunum þannig að til skattlagningar í 10% skatti komi. Ekki er ósennilegt að ríkissjóður hafi orðið af einhverjum tekjum vegna þess.“
Minni hlutinn gagnrýnir harðlega frestun á gildistökuákvæðinu sem meiri hlutinn leggur til sem enn mun gefa sterkum fjármagnseigendum svigrúm til að sniðganga skatt vegna þessarar heimildar. Um nauðsyn þess að ákvæðið taki til sölu hlutabréfa á árinu 2000 segir ríkisskattstjóri.: „Samkvæmt frumvarpinu er gert ráð fyrir að breytingin gagnvart frestun á söluhagnaði komi til framkvæmda vegna sölu á hlutabréfum á árinu 2000. Telur ríkisskattstjóri mikilvægt að svo verði, m.a. til að komist verði hjá ráðstöfunum sem ella er líklegt að gripið verði til í þeim tilgangi einum að nýta frestunarheimildina á meðan hún er til staðar. Afnám heimildar til ívilnunar gagnvart áhrifum skattskyldu sem þegar var fyrir hendi við sölu hlutabréfanna verður vart talin afturvirk skattlagning. Í þessu efni er einnig til þess að líta hversu takmarkað almennt gildi ívilnunarinnar er, þ.e. til hve fámenns og afmarkaðs hóps hún getur raunverulega tekið, sbr. framangreint.“ Minni hlutinn tekur undir með ríkisskattstjóra um nauðsyn þess að gildistakan verði með þeim hætti að hún nái til söluhagnaðar vegna hlutabréfa á árinu 2000. Jafnframt er því mótmælt að hér sé um afturvirkt ákvæði að ræða eins og meiri hlutinn heldur fram. Miklu nær væri að líta svo á að þetta ákvæði hafi verið brot á jafnræðisreglu stjórnarskrárinnar þar sem ívilnunin nær til mjög fámenns hóps í þjóðfélaginu sem fær sérstaka meðferð í skattkerfinu sem fært hefur þessum hópi fleiri milljarða í skattfríar tekjur.
Jafnframt mótmælir minni hlutinn því að ekki sé afnumin frestun á heimild til skattlagningar hjá lögaðilum og þeim heimiluð áfram þessi ívilnun. Auk þess er opnað fyrir það að þeir sem áður nýttu sér heimild til frestunar sem einstaklingar geti nú stofnað einkahlutafélag eða eignarhaldsfélag til að nýta heimildina sem áfram verður til staðar fyrir lögaðila. Meiri hlutinn ber fulla ábyrgð á því að verið er að viðhalda áfram þessari skattasmugu sem er ósanngjörn með tilliti til jafnræðis sem á að ríkja í öflun tekna óháð uppruna þeirra, auk þess sem ríkissjóður verður af verulegum tekjum vegna þessa.
Minni hlutinn mun flytja breytingartillögu um að afnema þessa heimild hjá lögaðilum sem er í samræmi við frumvarp þingmanna Samfylkingarinnar sem hefur einnig verið til meðferðar í efnahags- og viðskiptanefnd.
Jafnframt leggst minni hlutinn gegn því að lækka skattprósentuna á söluhagnað eins og meiri hlutinn leggur til.
Minni hlutinn styður að sjálfsögðu afnám á heimild til skattlagningar á söluhagnaði einstaklinga en leggst gegn gildistökuákvæðinu með þeim rökum sem embætti ríkisskattstjóra hefur fært fram.
Önnur atriði eru flest hver minni háttar, svo sem skýrari ákvæði um framkvæmd á kaupréttarákvæðum og kæruleiðir í skattkerfinu, sem og breyting á ákvörðun um hvenær álagning gjalda skuli fara fram og hvernig skilafrestir eru ákveðnir. Helstu breytingar á skattalögunum sem lagðar eru til í frumvarpinu eru þessar og gerir minni hlutinn athugasemdir við nokkrar þeirra:
– Kveðið er skýrar á um kæruleiðir vegna ágreinings um fyrirframgreiddar barnabætur og vaxtabætur. Þessi breyting kemur fram í 11. gr. frumvarpsins en minni hlutinn styður ekki a-lið um 15% álag á mismun fyrirframgreiddra barnabóta og endanlegra barnabóta, reynist þær aðrar. Sú aðgerð gæti verið harkaleg þar sem barnabótakerfið er flókið og almenningur á oft erfitt með að skilja það og því eru forsendur oft erfiðar til að andmæla ákvörðun skattstjóra.
– Sveigjanleiki vegna álagningar er aukinn í kjölfar aukinna skila á rafrænu formi. Heimilt verður skattstjóra að eigin frumkvæði eða að beiðni skattaðila að endurupptaka skattframtöl allt að sex ár aftur í tímann þegar skattaframkvæmd hefur verið breytt með dómi hjá yfirskattanefnd eða dómstólum. Vegna ákvæða í 15. gr. frumvarpsins leggur minni hlutinn áherslu á þær athugasemdir að þar sem heimilað verði að „leiðrétta“ álagningu opinberra gjalda allt að sex árum aftur í tímann með hliðsjón af niðurstöðum dómstóla um álitaefni varðandi framkvæmd laganna megi slík „leiðrétting“ aðeins vera gjaldandanum í hag. Útilokað er að hægt verði að nýta þetta lagaákvæði til hækkunar á sköttum í þjóðfélaginu mörg ár aftur í tímann vegna niðurstöðu dómstóla um álitaefni.
– Skattleysismörk barna og sjómannaafsláttur eiga að hækka í takt við hækkun á persónuafslætti í samræmi við yfirlýsingu ríkisstjórnarinnar við gerð kjarasamninga í vor. Í því sambandi minnir minni hlutinn á að raungildi skattleysismarka hefur raskast vegna áforma ríkisstjórnarinnar um almenna skattahækkun. Tillögur minni hlutans um að hækka skattleysismörkin voru felldar.
– Áætlað kaupverð hlutabréfa sem skráð eru í kauphöll miðist við meðalverð undangenginna 10 skráningardaga en ekki gangverð á kaupdegi til að milda hugsanlegar sveiflur á markaðsverði bréfanna.
– Tekin eru af öll tvímæli um það fyrir hve háa upphæð má gera kaupréttarsamninga árlega. Upphæðin sem gera má slíka samninga fyrir er 600 þús. kr. og verður ekki hægt að safna upp slíkum heimildum milli ára verið frumvarpið að lögum. Þær tekjur eru skattlagðar með 10% fjármagnstekjuskatti og hafa ASÍ og BSRB m.a. gagnrýnt að tekjurnar séu ekki skattlagðar eins og aðrar launatekjur með 38,37%.
Loks var við meðferð málsins lögð fram af hálfu meiri hlutans tillaga um að framlengja svokallaðan hátekjuskatt. Gagnrýna verður þau vinnubrögð að sú breyting hafi ekki verið í frumvarpinu, en ástæða hefði verið að skoða þá tillögu nánari og meta tekjutengingaráhrif þeirra á einstaka tekjuhópa.
Gagnrýni minni hlutans beinist þó fyrst og fremst að því hvernig stjórnarmeirihlutinn ætlar áfram að hygla forríkum fjármagnseigendum í þjóðfélaginu og auka um leið skattbyrði á almenning í landinu. Á því ber stjórnarmeirihlutinn fulla ábyrgð.
Alþingi, 16. des. 2000.
Jóhanna Sigurðardóttir,
frsm.
Margrét Frímannsdóttir.
Ögmundur Jónasson.
Fylgiskjal I.
Bréf Ríkisskattstjóra til þingflokks Samfylkingarinnar.
(21. nóvember 2000.)
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Fylgiskjal II.
Umsögn Ríkisskattstjóra til efnahags- og viðskiptanefndar.
(7. desember 2000.)
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Fylgiskjal III.
Upplýsingar um skattlagningu söluhagnaðar í nokkrum löndum.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
