Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 448. máls.
132. löggjafarþing 2005–2006.
Þskj. 925 — 448. mál.
um frv. til l. um breyt. á l. um stjórn fiskveiða, nr. 38 15. maí 1990, með síðari breytingum.
Nefndin hefur fjallað um málið og hefur meiri hluti nefndarinnar lagt til veigamiklar breytingar á frumvarpinu. Verulegar efnislegar breytingar eru lagðar til á 2. gr. frumvarpsins og einnig eru tekin upp í nefndarálit og breytingartillögur meiri hlutans atriði sem ekki voru í því frumvarpi sem sjávarútvegsráðherra lagði fyrir Alþingi þann 23. janúar sl. Þau atriði sem þar um ræðir voru því ekki til umfjöllunar við 1. umræðu málsins og ekki heldur send umsagnaraðilum til umsagnar. Minni hlutinn telur að þrátt fyrir að um sé að ræða innsetningu bráðabirgðaákvæða í ótímabundinn texta laganna sé nauðsynlegt að gefa hagsmunaaðilum og öðrum sem gefa vildu umsögn um breytingarnar rétt til þess að setja fram sín sjónarmið og átelur þau vinnubrögð meiri hlutans að hafna því að þær breytingar sem um ræðir kæmu fram í sérstöku frumvarpi sem fengi síðan hefðbundna þinglega meðferð sem að sjálfsögðu felur í sér þrjár umræður og umsagnarferil.
1. gr. frumvarpsins gerir ráð fyrir að brott falli ákvæði sem í gildi eru varðandi sóknardagakerfi fyrir krókabáta, þar sem í gildandi lögum er gert ráð fyrir að ákvæðin sem um ræðir falli niður í lok þessa árs, en einungis tveir bátar eru nú í sóknardagakerfi. Hér er endanlega verið að leggja niður sóknardagakerfi krókabáta og festa í sessi eitt kerfi fyrir alla smábáta. Fulltrúar minni hlutans í nefndinni mótmæltu kröftuglega þegar sjávarútvegsráðherra lagði fyrir Alþingi tillögur þess efnis að leggja niður sóknardagakerfið og setja alla smábáta í aflamark. Þau mótmæli voru að engu höfð og því er nú komið að því að leggja endanlega af einu eftirstöðvar sóknarstýringar við stjórn fiskveiða á Íslandi.
2. gr. fjallar um nauðsyn þess að setja sérstakar takmarkanir á krókaaflahlutdeild fiskiskipa í eigu einstakra aðila, einstaklinga eða lögaðila umfram þær almennu takmarkanir sem nú gilda um aflahlutdeild í lögunum um stjórn fiskveiða. Að óbreyttum lögum gætu í raun tvær útgerðir smábáta haft yfir að ráða öllum aflaheimildum í krókaaflamarkskerfinu og þær þannig safnast á afar fáar hendur og mun færri en raunin er í hinu hefðbundna aflamarkskerfi. Helst mætti halda að í flýtinum við að koma öllum smábátum úr sóknardagakerfi yfir í aflamarkskerfi hafi sjávarútvegsráðherra yfirsést þetta atriði og því sé nú nauðsynlegt að koma hámarki á aflahlutdeild í krókaaflamarkinu. Meiri hluti nefndarinnar gerir tillögur um verulegar breytingar á þeim hlutföllum sem heimilt verður að hafa á einni hendi frá því sem um ræddi í frumvarpinu. Frumvarpið gerði ráð fyrir að hámark krókaaflahlutdeildar í þorski yrði 6%, 9% í ýsu og aldrei meira en 6% af heildarverðmæti krókaaflahlutdeildar. Umsagnir um þetta hlutfall voru mismunandi og komu fram sterk rök bæði fyrir hærri hlutfallstölum en einnig lægri. Af upplýsingum sem lagðar voru fyrir nefndina liggur ljóst fyrir að ein útgerð að minnsta kosti var komin nálægt þeim hlutföllum sem lagt var til að yrðu hámark og við 1. umræðu í þinginu lýsti sjávarútvegsráðherra því yfir að ekki væru nein vísindaleg rök á bak við tillögur um þau hlutföll sem fram komu í frumvarpi ráðherrans. Reynt hefði verið að taka mið af stöðu einstakra útgerða á þeim tíma sem frumvarpið var samið. Tillaga meiri hlutans um breytta hámarkshlutdeild eða 4% í þorski, 5% í ýsu og 5% af heildarverðmæti krókaaflahlutdeildar er mikil breyting frá upprunalegu tillögunum í frumvarpinu og verða fleiri en ein útgerð fyrir áhrifum af þessum nýju tillögum. Þær útgerðir verða fyrir afturvirkum áhrifum af lagasetningunni og nýjar takmarkanir leggja þeim á herðar þá skyldu að bregðast við hinum breyttu lögum og minnka hlutdeild sína frá því sem nú er. Meiri hlutinn leggur til að þær útgerðir sem þegar eru yfir þeim hlutföllum sem koma fram í breytingartillögum meiri hlutans fái aðlögunartíma til að flytja krókaaflahlutdeild af skipum sínum fram til 1. september 2009 þannig að aflahlutdeildir rúmist innan ramma laganna. Lagasetning sem tekur réttindi af einstökum tilgreindum einstaklingum eða lögaðilum, sem þeir höfðu innan gildandi laga, orkar alltaf tvímælis og er það skoðun minni hlutans að því hefði verið rétt að leita leiða til þess að heimila þeim aðilum sem við framlagningu frumvarpsins væru yfir hinum nýju takmörkunum að halda stöðu sinni. Hægt hefði verið að búa þannig um hnútana í lagasetningunni að umræddir aðilar gætu ekki aukið við núverandi hlutdeild sína og í þeim tilfellum sem þeir flyttu frá sér aflahlutdeild gætu þeir ekki flutt aflahlutdeild til sín að nýju meðan þeir væru yfir þeim hámörkum sem giltu að lögunum settum. Það er álit minni hlutans að hefði sú leið verið farin væri hægt að fallast á þær hlutfallstölur sem meiri hlutinn leggur nú til að gildi sem hámarkshlutdeildir. Þar sem ekki reyndist hljómgrunnur innan nefndarinnar fyrir þeim sjónarmiðum er það á ábyrgð meiri hlutans að leggja til afturvirkar íþyngjandi ráðstafanir sem bitna á einstökum útgerðaraðilum en hafa aftur á móti lítil sem engin áhrif á stöðu annarra.
Í 3. gr. frumvarpsins er heimild til Fiskistofu til að gera þjónustusamninga um rafrænar tilkynningar um flutning aflamarks milli fiskiskipa og kveðið á um að gjald fyrir hvern þjónustusamning skuli nema 12.000 kr. Víðtækar heimildir eru síðan í greininni til handa sjávarútvegsráðherra til setningar reglna um skilyrði fyrir gerð samninga og honum heimilt að víkja frá ákvæðum sem nú gilda um framkvæmd flutnings aflamarks og greiðslu gjalda þess vegna. Það er álit minni hlutans að gjald fyrir samninga vegna þessa ákvæðis ætti í meira mæli að fara eftir umfangi og fjölda færslna í gegnum hið rafræna skráningarkerfi, þannig að meira samband en ráð er fyrir gert verði milli nota og greiðslu fyrir afnot af hinu nýja kerfi. Einnig er nauðsynlegt að tryggja að öll skilyrði sem nú eru í gildi varðandi flutning séu áfram fyrir hendi þannig að magn, verð og aðrar upplýsingar vegna flutningsins liggi fyrir og að aðkoma Verðlagsstofu skiptaverðs verði með óbreyttum hætti. Mjög mikilvægt er að flutningur aflamarks milli skipa sé rétt skráður og að með einföldum og gegnsæjum hætti sé hægt að nálgast allar upplýsingar um slíka flutninga.
Ákvæði til bráðabirgða er tilkomið vegna sérstaks vanda rækjuútgerðar og virðist markmiðið vera að bregðast á tímabundinn hátt við aðstæðum sem uppi eru í greininni. Minni hlutinn telur mikilvægt að stjórnvöld komi til móts við rækjuiðnaðinn í þeim erfiðu innri og ytri skilyrðum sem nú eru fyrir hendi og ein leiðin til þess er í gegnum þau úrræði sem stjórnvöld hafa í lögum um stjórn fiskveiða. Í 9. gr. laga um stjórn fiskveiða segir: „Á hverju fiskveiðiári skal ráðherra hafa til ráðstöfunar aflaheimildir sem nema allt að 12.000 lestum af óslægðum botnfiski í þorskígildum talið sem hann getur ráðstafað þannig:
1. Til að mæta áföllum sem fyrirsjáanleg eru vegna verulegra breytinga á aflamarki einstakra tegunda.
2. Til stuðnings byggðarlögum, í samráði við Byggðastofnun, þannig:
a. Til minni byggðarlaga sem lent hafa í vanda vegna samdráttar í sjávarútvegi og háð eru veiðum eða vinnslu á botnfiski.
b. Til byggðarlaga sem orðið hafa fyrir óvæntri skerðingu á heildaraflaheimildum fiskiskipa sem gerð hafa verið út og landað hafa afla í viðkomandi byggðarlögum og sem veruleg áhrif hefur haft á atvinnuástand í byggðarlögunum.“
Það er álit minni hlutans að hægt sé að mæta vanda rækjuiðnaðarins með ráðstöfunum skv. 9. gr., en bráðabirgðaákvæðið sem fram kemur í frumvarpi sjávarútvegsráðherra gerir ekki ráð fyrir að hefðbundnum aðferðum sé beitt til að takast á við vanda greinarinnar heldur er með ákvæðinu reynt að fara nýja og um margt umdeilda leið til lausnar vandans. Minni hlutinn varar við aðferðum sem ganga gegn almennum skilyrðum um veiðiskyldu og telur vænlegra til árangurs að mæta vandanum með sömu aðferðum og gert hefur verið áður þegar um er að ræða ófyrirsjáanlegan vanda einstakra greina eða svæða. Minni hlutinn telur rétt að við aðstæður eins og nú eru uppi í rækjuveiðum og vinnslu sé gjald vegna úthlutaðs aflamarks í úthafsrækju einungis greitt af lönduðum afla.
Minni hlutinn telur að atriði sem minnst var á í upphafi nefndarálitsins og ekki hafa komið fram í frumvarpstexta eða verið send umsagnaraðilum til umsagnar eigi ekki heima í því frumvarpi sem hér er til umfjöllunar. Endurútgáfa laganna er ein og sér ekki nægjanleg ástæða til þess að hnýta óskyldum atriðum við áður framkomið lagafrumvarp og réttara hefði verið að áliti minni hlutans að lagatæknilegar breytingar sem nauðsynlegar kunna að reynast til endurútgáfu komi fram í sérstöku frumvarpi sem fái venjubundna þinglega meðferð.
Breytingar á lögum um stjórn fiskveiða eru tíðar og sífellt verið að breyta einstökum atriðum laganna. Það er álit minni hlutans að nauðsynlegt sé að taka til endurskoðunar lögin í heild sinni í stað þess að sífellt séu gerðar tilraunir til að bæta úr ágöllum sem á lögunum eru og mun minni hlutinn því ekki standa að samþykkt þess frumvarps sem hér er til umfjöllunar.
132. löggjafarþing 2005–2006.
Þskj. 925 — 448. mál.
Nefndarálit
um frv. til l. um breyt. á l. um stjórn fiskveiða, nr. 38 15. maí 1990, með síðari breytingum.
Frá minni hluta sjávarútvegsnefndar.
Nefndin hefur fjallað um málið og hefur meiri hluti nefndarinnar lagt til veigamiklar breytingar á frumvarpinu. Verulegar efnislegar breytingar eru lagðar til á 2. gr. frumvarpsins og einnig eru tekin upp í nefndarálit og breytingartillögur meiri hlutans atriði sem ekki voru í því frumvarpi sem sjávarútvegsráðherra lagði fyrir Alþingi þann 23. janúar sl. Þau atriði sem þar um ræðir voru því ekki til umfjöllunar við 1. umræðu málsins og ekki heldur send umsagnaraðilum til umsagnar. Minni hlutinn telur að þrátt fyrir að um sé að ræða innsetningu bráðabirgðaákvæða í ótímabundinn texta laganna sé nauðsynlegt að gefa hagsmunaaðilum og öðrum sem gefa vildu umsögn um breytingarnar rétt til þess að setja fram sín sjónarmið og átelur þau vinnubrögð meiri hlutans að hafna því að þær breytingar sem um ræðir kæmu fram í sérstöku frumvarpi sem fengi síðan hefðbundna þinglega meðferð sem að sjálfsögðu felur í sér þrjár umræður og umsagnarferil.
1. gr. frumvarpsins gerir ráð fyrir að brott falli ákvæði sem í gildi eru varðandi sóknardagakerfi fyrir krókabáta, þar sem í gildandi lögum er gert ráð fyrir að ákvæðin sem um ræðir falli niður í lok þessa árs, en einungis tveir bátar eru nú í sóknardagakerfi. Hér er endanlega verið að leggja niður sóknardagakerfi krókabáta og festa í sessi eitt kerfi fyrir alla smábáta. Fulltrúar minni hlutans í nefndinni mótmæltu kröftuglega þegar sjávarútvegsráðherra lagði fyrir Alþingi tillögur þess efnis að leggja niður sóknardagakerfið og setja alla smábáta í aflamark. Þau mótmæli voru að engu höfð og því er nú komið að því að leggja endanlega af einu eftirstöðvar sóknarstýringar við stjórn fiskveiða á Íslandi.
2. gr. fjallar um nauðsyn þess að setja sérstakar takmarkanir á krókaaflahlutdeild fiskiskipa í eigu einstakra aðila, einstaklinga eða lögaðila umfram þær almennu takmarkanir sem nú gilda um aflahlutdeild í lögunum um stjórn fiskveiða. Að óbreyttum lögum gætu í raun tvær útgerðir smábáta haft yfir að ráða öllum aflaheimildum í krókaaflamarkskerfinu og þær þannig safnast á afar fáar hendur og mun færri en raunin er í hinu hefðbundna aflamarkskerfi. Helst mætti halda að í flýtinum við að koma öllum smábátum úr sóknardagakerfi yfir í aflamarkskerfi hafi sjávarútvegsráðherra yfirsést þetta atriði og því sé nú nauðsynlegt að koma hámarki á aflahlutdeild í krókaaflamarkinu. Meiri hluti nefndarinnar gerir tillögur um verulegar breytingar á þeim hlutföllum sem heimilt verður að hafa á einni hendi frá því sem um ræddi í frumvarpinu. Frumvarpið gerði ráð fyrir að hámark krókaaflahlutdeildar í þorski yrði 6%, 9% í ýsu og aldrei meira en 6% af heildarverðmæti krókaaflahlutdeildar. Umsagnir um þetta hlutfall voru mismunandi og komu fram sterk rök bæði fyrir hærri hlutfallstölum en einnig lægri. Af upplýsingum sem lagðar voru fyrir nefndina liggur ljóst fyrir að ein útgerð að minnsta kosti var komin nálægt þeim hlutföllum sem lagt var til að yrðu hámark og við 1. umræðu í þinginu lýsti sjávarútvegsráðherra því yfir að ekki væru nein vísindaleg rök á bak við tillögur um þau hlutföll sem fram komu í frumvarpi ráðherrans. Reynt hefði verið að taka mið af stöðu einstakra útgerða á þeim tíma sem frumvarpið var samið. Tillaga meiri hlutans um breytta hámarkshlutdeild eða 4% í þorski, 5% í ýsu og 5% af heildarverðmæti krókaaflahlutdeildar er mikil breyting frá upprunalegu tillögunum í frumvarpinu og verða fleiri en ein útgerð fyrir áhrifum af þessum nýju tillögum. Þær útgerðir verða fyrir afturvirkum áhrifum af lagasetningunni og nýjar takmarkanir leggja þeim á herðar þá skyldu að bregðast við hinum breyttu lögum og minnka hlutdeild sína frá því sem nú er. Meiri hlutinn leggur til að þær útgerðir sem þegar eru yfir þeim hlutföllum sem koma fram í breytingartillögum meiri hlutans fái aðlögunartíma til að flytja krókaaflahlutdeild af skipum sínum fram til 1. september 2009 þannig að aflahlutdeildir rúmist innan ramma laganna. Lagasetning sem tekur réttindi af einstökum tilgreindum einstaklingum eða lögaðilum, sem þeir höfðu innan gildandi laga, orkar alltaf tvímælis og er það skoðun minni hlutans að því hefði verið rétt að leita leiða til þess að heimila þeim aðilum sem við framlagningu frumvarpsins væru yfir hinum nýju takmörkunum að halda stöðu sinni. Hægt hefði verið að búa þannig um hnútana í lagasetningunni að umræddir aðilar gætu ekki aukið við núverandi hlutdeild sína og í þeim tilfellum sem þeir flyttu frá sér aflahlutdeild gætu þeir ekki flutt aflahlutdeild til sín að nýju meðan þeir væru yfir þeim hámörkum sem giltu að lögunum settum. Það er álit minni hlutans að hefði sú leið verið farin væri hægt að fallast á þær hlutfallstölur sem meiri hlutinn leggur nú til að gildi sem hámarkshlutdeildir. Þar sem ekki reyndist hljómgrunnur innan nefndarinnar fyrir þeim sjónarmiðum er það á ábyrgð meiri hlutans að leggja til afturvirkar íþyngjandi ráðstafanir sem bitna á einstökum útgerðaraðilum en hafa aftur á móti lítil sem engin áhrif á stöðu annarra.
Í 3. gr. frumvarpsins er heimild til Fiskistofu til að gera þjónustusamninga um rafrænar tilkynningar um flutning aflamarks milli fiskiskipa og kveðið á um að gjald fyrir hvern þjónustusamning skuli nema 12.000 kr. Víðtækar heimildir eru síðan í greininni til handa sjávarútvegsráðherra til setningar reglna um skilyrði fyrir gerð samninga og honum heimilt að víkja frá ákvæðum sem nú gilda um framkvæmd flutnings aflamarks og greiðslu gjalda þess vegna. Það er álit minni hlutans að gjald fyrir samninga vegna þessa ákvæðis ætti í meira mæli að fara eftir umfangi og fjölda færslna í gegnum hið rafræna skráningarkerfi, þannig að meira samband en ráð er fyrir gert verði milli nota og greiðslu fyrir afnot af hinu nýja kerfi. Einnig er nauðsynlegt að tryggja að öll skilyrði sem nú eru í gildi varðandi flutning séu áfram fyrir hendi þannig að magn, verð og aðrar upplýsingar vegna flutningsins liggi fyrir og að aðkoma Verðlagsstofu skiptaverðs verði með óbreyttum hætti. Mjög mikilvægt er að flutningur aflamarks milli skipa sé rétt skráður og að með einföldum og gegnsæjum hætti sé hægt að nálgast allar upplýsingar um slíka flutninga.
Ákvæði til bráðabirgða er tilkomið vegna sérstaks vanda rækjuútgerðar og virðist markmiðið vera að bregðast á tímabundinn hátt við aðstæðum sem uppi eru í greininni. Minni hlutinn telur mikilvægt að stjórnvöld komi til móts við rækjuiðnaðinn í þeim erfiðu innri og ytri skilyrðum sem nú eru fyrir hendi og ein leiðin til þess er í gegnum þau úrræði sem stjórnvöld hafa í lögum um stjórn fiskveiða. Í 9. gr. laga um stjórn fiskveiða segir: „Á hverju fiskveiðiári skal ráðherra hafa til ráðstöfunar aflaheimildir sem nema allt að 12.000 lestum af óslægðum botnfiski í þorskígildum talið sem hann getur ráðstafað þannig:
1. Til að mæta áföllum sem fyrirsjáanleg eru vegna verulegra breytinga á aflamarki einstakra tegunda.
2. Til stuðnings byggðarlögum, í samráði við Byggðastofnun, þannig:
a. Til minni byggðarlaga sem lent hafa í vanda vegna samdráttar í sjávarútvegi og háð eru veiðum eða vinnslu á botnfiski.
b. Til byggðarlaga sem orðið hafa fyrir óvæntri skerðingu á heildaraflaheimildum fiskiskipa sem gerð hafa verið út og landað hafa afla í viðkomandi byggðarlögum og sem veruleg áhrif hefur haft á atvinnuástand í byggðarlögunum.“
Það er álit minni hlutans að hægt sé að mæta vanda rækjuiðnaðarins með ráðstöfunum skv. 9. gr., en bráðabirgðaákvæðið sem fram kemur í frumvarpi sjávarútvegsráðherra gerir ekki ráð fyrir að hefðbundnum aðferðum sé beitt til að takast á við vanda greinarinnar heldur er með ákvæðinu reynt að fara nýja og um margt umdeilda leið til lausnar vandans. Minni hlutinn varar við aðferðum sem ganga gegn almennum skilyrðum um veiðiskyldu og telur vænlegra til árangurs að mæta vandanum með sömu aðferðum og gert hefur verið áður þegar um er að ræða ófyrirsjáanlegan vanda einstakra greina eða svæða. Minni hlutinn telur rétt að við aðstæður eins og nú eru uppi í rækjuveiðum og vinnslu sé gjald vegna úthlutaðs aflamarks í úthafsrækju einungis greitt af lönduðum afla.
Minni hlutinn telur að atriði sem minnst var á í upphafi nefndarálitsins og ekki hafa komið fram í frumvarpstexta eða verið send umsagnaraðilum til umsagnar eigi ekki heima í því frumvarpi sem hér er til umfjöllunar. Endurútgáfa laganna er ein og sér ekki nægjanleg ástæða til þess að hnýta óskyldum atriðum við áður framkomið lagafrumvarp og réttara hefði verið að áliti minni hlutans að lagatæknilegar breytingar sem nauðsynlegar kunna að reynast til endurútgáfu komi fram í sérstöku frumvarpi sem fái venjubundna þinglega meðferð.
Breytingar á lögum um stjórn fiskveiða eru tíðar og sífellt verið að breyta einstökum atriðum laganna. Það er álit minni hlutans að nauðsynlegt sé að taka til endurskoðunar lögin í heild sinni í stað þess að sífellt séu gerðar tilraunir til að bæta úr ágöllum sem á lögunum eru og mun minni hlutinn því ekki standa að samþykkt þess frumvarps sem hér er til umfjöllunar.
Alþingi, 3. mars 2006.
Jón Gunnarsson,
frsm.
Kristján L. Möller.
