Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 733. máls.
Þskj. 1069 — 733. mál.
a. Við greinina bætist nýr töluliður, 10. tölul., svohljóðandi: Hraðsendingar: Sendingar sem fluttar eru hingað til lands með flugi, fyrir milligöngu tollmiðlara, í samvinnu við erlend hraðflutningafyrirtæki.
b. 19. tölul. orðast svo: Tollmiðlari: Lögaðili sem hefur leyfi ráðherra til að koma fram gagnvart tollyfirvöldum fyrir hönd inn- og útflytjenda.
Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. er heimilt að afhenda hraðsendingar til notkunar innan lands áður en tollskjöl eru látin tollstjóra í té. Ráðherra ákveður frest til að skila tollskjölum vegna hraðsendinga með reglugerð.
a. Við greinina bætist ný málsgrein er verður 2. mgr. og orðast svo:
Tollmiðlara er heimilt að afhenda hraðsendingu til notkunar innan lands án greiðslu aðflutningsgjalda, enda láti hann tollstjóra í té upplýsingar um verðmæti, tegund og þyngd sendingar og setji tryggingu fyrir greiðslu aðflutningsgjalda. Ráðherra getur heimilað að trygging taki mið af þeim aðflutningsgjöldum sem ætla má að tollmiðlari verði ábyrgur fyrir vegna hraðsendingaþjónustu, í stað þess að trygging sé sett fyrir hverja sendingu.
b. 2. mgr., er verður 3. mgr., og orðast svo:
Ráðherra setur nánari reglur um bráðabirgðatollafgreiðslur og hraðsendingar samkvæmt þessari grein.
c. Fyrirsögn greinarinnar orðast svo: Bráðabirgðatollafgreiðslur og hraðsendingar.
1. Suðvesturlandsumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans á höfuðborgarsvæðinu og umdæmi lögreglustjóranna á Akranesi, í Borgarnesi og Stykkishólmi.
2. Vestfjarðaumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans á Ísafirði.
3. Norðurlandsumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjóranna á Blönduósi, Sauðárkróki, Akureyri og Húsavík.
4. Austurlandsumdæmi nyrðra: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans á Seyðisfirði.
5. Austurlandsumdæmi syðra: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans á Eskifirði.
6. Suðurlandsumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjóranna á Selfossi og Hvolsvelli.
7. Vestmannaeyjaumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans í Vestmannaeyjum.
8. Reykjanesumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans á Suðurnesjum.
Ráðherra getur þó í reglugerð breytt mörkum tollumdæma ef sérstaklega stendur á.
Sýslumenn í umdæmi hvers tollstjóra skulu veita allar nauðsynlegar upplýsingar er lúta að tollmeðferð vöru fyrir hönd tollstjóra í því umdæmi. Þeir skulu jafnframt veita tollskjölum viðtöku fyrir hönd tollstjóra.
Stjórnendum fara og farartækja er skylt að stöðva þau þegar tollvörður gefur um það merki.
Tollmiðlari sem af ásetningi eða stórfelldu gáleysi aðstoðar við ranga eða villandi skýrslugjöf til tollyfirvalda eða veitir rangar eða villandi upplýsingar við tollskýrslugerð skal sæta refsingu skv. 1. mgr. ef um er að ræða innflutning en skv. 2. mgr. ef um er að ræða útflutning.
a. 1. mgr. orðast svo:
Skattar álagðir samkvæmt lögum þessum renna í ríkissjóð og hefur tollstjórinn í Reykjavík á hendi innheimtu þeirra í stjórnsýsluumdæmi Reykjavíkur en sýslumenn í öðrum stjórnsýsluumdæmum, sbr. þó 2.–4. mgr. þessarar greinar og ákvæði laga um staðgreiðslu opinberra gjalda.
b. 2. mgr. orðast svo:
Fjármálaráðherra getur ákveðið í reglugerð að fela öðrum aðila en þeim sem um getur í 1. mgr. innheimtu skatta samkvæmt lögum þessum í tilteknu umdæmi eða umdæmum. Á sama hátt getur ráðherra ákveðið að sami innheimtumaður annist innheimtu í fleiri en einu umdæmi.
Í frumvarpi til tollalaga, sem fjármálaráðherra lagði fram til kynningar á 130. löggjafarþingi 2003–2004, var lagt til að tollumdæmum yrði fækkað úr 26 í 9. Rökin fyrir þeirri tillögu voru þau að á undanförnum árum hefðu átt sér stað grundvallarbreytingar á starfsumhverfi tollstjóra sem krefðust síaukinnar sérhæfingar á ýmsum sviðum. Markmið tillögunnar var því að ná fram aukinni sérþekkingu, samhæfingu og sveigjanleika í starfsemi tollyfirvalda á sviði tollheimtu, tollendurskoðunar og tollgæslu.
Í frumvarpi því sem varð að gildandi tollalögum, nr. 88/2005, var horfið frá hugmyndum um fækkun tollumdæma að svo stöddu vegna þeirrar vinnu sem þá var í gangi um breytta skipan lögreglustjórnar á landsvísu. Í athugasemdum með því frumvarpi var hins vegar tekið fram að ef til breytinga kæmi á skipulagi lögreglustjórnar á landsvísu væri óhjákvæmilegt að taka skipan tollumdæma til endurskoðunar. Í ljósi þess að frumvarp um breytta skipan lögreglustjórnar er nú til meðferðar á Alþingi er talið nauðsynlegt að leggja fram meðfylgjandi frumvarp.
Í frumvarpi þessu eru því einkum lagðar til breytingar á þeim ákvæðum tollalaga sem fjalla um tollumdæmi og stjórn þeirra. Að auki er í því að finna minni háttar breytingar á nokkrum ákvæðum tollalaga. Þá er lögð til breyting á lögum nr. 90/2003, um tekjuskatt, í því skyni að tryggja óbreytta skipan varðandi innheimtumenn ríkissjóðs þó svo að til fækkunar komi á tollumdæmum og þar með á tollstjórum, en samkvæmt gildandi lögum eru tollstjórar jafnframt innheimtumenn ríkissjóðs.
Við undirbúning frumvarps þessa var farið vandlega yfir tillögur fyrirliggjandi frumvarps um breytta skipan lögreglustjórnar með tilliti til mögulegra breytinga á skipan tollumdæma. Jafnframt var horft til tölulegra upplýsinga um komur skipa og flugvéla og fjölda tollafgreiddra sendinga í hverju tollumdæmi eins og þau eru afmörkuð í dag til þess að mæla umfang tollamála í hverju umdæmi fyrir sig. Þær sýna glögglega að umfangið er mjög misjafnt milli umdæma og í sumum þeirra er það nánast ekki neitt eins og fram kemur í meðfylgjandi töflu. Að teknu tilliti til þessara tveggja meginþátta er tillagan sú að tollumdæmi á landinu verði 8 talsins í stað 26 umdæma samkvæmt gildandi lögum.
Eins og fram kemur í töflunni er í meginatriðum lagt til að tollumdæmin fylgi afmörkun lykilembætta hjá lögreglunni, þ.e. þeirra embætta þar sem sérstakar rannsóknardeildir lögreglu verða starfræktar, sbr. fram komið frumvarp til laga um breyting á lögreglulögum og lögum um framkvæmdarvald ríkisins í héraði. Þó er gert ráð fyrir að lögreglustjórinn í Vestmannaeyjum gegni áfram hlutverki tollstjóra vegna legu eyjanna þrátt fyrir að ekki sé starfrækt rannsóknardeild við embættið. Jafnframt er lagt til að lögreglustjórinn á Seyðisfirði verði áfram tollstjóri, ekki síst vegna þeirra miklu umsvifa sem þar eru á sviði tollamála, bæði við stóriðjuframkvæmdir eystra og vegna reglubundinna ferjuflutninga til og frá landinu. Þá er gert ráð fyrir að umdæmi tollstjórans á Reykjavík nái yfir umdæmi lögreglustjóranna á Akranesi, Borgarnesi og Stykkishólmi í vestur. Í því sambandi er einkum horft til þess að enginn tollvörður er starfandi á þessu svæði eins og málum er háttað en tollstjórinn í Reykjavík hefur á að skipa öflugu lið tollvarða sem unnt er að samnýta án teljandi hindrana.
Eins og áður var bent á kalla miklar breytingar í starfsumhverfi tollstjóra á undanförnum árum óhjákvæmilega á fækkun og stækkun tollumdæma. Ein stærsta breytingin felst í rafrænni tollafgreiðslu sem var tekin upp fyrir nokkrum árum. Rafræn tollafgreiðsla felur í sér mikið hagræði fyrir inn- og útflytjendur þar sem þeir geta skilað rafrænum tollskýrslum í gegnum tölvukerfi tollyfirvalda. Afleiðingin af þessu fyrirkomulagi er að dregið hefur úr beinu eftirliti við tollafgreiðslu vöru og byggist tolleftirlit nú að mestu á skipulagðri tollendurskoðun. Tollendurskoðun felur í sér endurskoðun tollafgreiðslna eftir að þær hafa farið fram. Krefst tollendurskoðun aukinnar sérhæfingar tollstarfsmanna, m.a. aukinnar þekkingar á bókhaldi fyrirtækja og er brýnt að fjölga sérhæfðum tollstarfsmönnum á landsbyggðinni. Þá er mikilvægt að úrskurðarvald í tollamálum verði hjá stjórnvaldi sem hefur sérþekkingu á málaflokknum. Eins og málum er nú háttað er í sumum tollumdæmum nánast engin starfsemi á sviði tollamála og sérþekking á þessu sviði því afar takmörkuð.
Önnur viðamikil breyting í starfsumhverfi tollstjóra er aukin áhersla alþjóðasamfélagsins á varnir gegn hryðjuverkum og útflutningseftirlit í þeim tilgangi að koma í veg fyrir hryðjuverk. Munu tollstjórar í náinni framtíð þurfa að takast á við viðamikil verkefni á þessu sviði vegna alþjóðaskuldbindinga Íslands. Tollyfirvöldum hefur verið falið veigamikið hlutverk við framkvæmd farmverndar, sem er einn þáttur í siglingavernd er miðar að því að tryggja vernd skipa og hafna. Með farmvernd er átt við fyrirbyggjandi aðgerðir til verndunar farms til að koma í veg fyrir hryðjuverk og aðra ógn sem stafar af ólögmætum aðgerðum. Síaukin áhersla á eftirlit með innflutningi fíkniefna til landsins kallar einnig á styrka stjórn tollgæslu að því leyti.
Breytt starfsumhverfi kallar á aukna sérhæfingu hjá tollstjórum eins og áður sagði og mikilvægi áhættugreiningar hefur aukist til muna á sama tíma. Tilgangur áhættugreiningar er að finna og takast á við áhættuþætti vegna inn- og útflutnings, t.d. ólöglegan innflutning og undanskot aðflutningsgjalda. Í tollalögum er tollstjóranum í Reykjavík falið að annast skipulag áhættugreiningar á landsvísu en með fækkun og stækkun tollumdæma er talið að skipulag og stjórn þeirrar vinnu hjá einstökum tollstjórum verði markvissari. Þá er mikilvægt að tryggja samræmda túlkun og beitingu réttarreglna um allt land. Með fækkun tollumdæma er hægara um vik að samræma tollframkvæmdina en dæmi eru um að misræmi hafi myndast í tollframkvæmd milli einstakra tollumdæma. Einnig er mikilsvert að auka sveigjanleika í nýtingu mannafla til að auðvelda með skjótum og öruggum hætti tímabundna tilfærslu tollstarfsmanna um landið þegar mæta þarf auknu álagi á einum stað með liðsauka frá öðrum. Samkvæmt framansögðu er tilgangur með fækkun tollumdæma að ná fram frekari sérþekkingu, samhæfingu og sveigjanleika í starfsemi tollyfirvalda á sviði tollheimtu, tollendurskoðunar og tollgæslu.
Samanburður á skipulagi tollumdæma annars staðar á Norðurlöndum og á Íslandi leiðir í ljós að tollumdæmi hér á landi eru margfalt fleiri en hjá norrænum nágrönnum okkar en þar hefur þróunin síðustu ár verið sú að tollumdæmum hefur verið fækkað verulega. Þá er málafjöldi í hverju tollumdæmi hér á landi að sama skapi margfalt minni. Í Noregi var tollumdæmum fækkað úr 10 í 6 á árinu 2004 og í Svíþjóð var landið allt gert að einu tollumdæmi árið 2004. Í Danmörku eru tollumdæmi 8 og í Finnlandi eru tollumdæmi 5 talsins. Sú breyting sem lögð er til í þessu frumvarpi færir okkur því skrefi nær þeirri þróun sem orðið hefur á norrænum vettvangi.
Í 2. mgr. er mælt fyrir um að sýslumenn í hverju tollumdæmi skuli annast tiltekið fyrirsvar fyrir tollstjóra í því umdæmi. Í því felst að sýslumenn, sem ekki eru tollstjórar, hafa með höndum þjónustuhlutverk gagnvart inn- og útflytjendum og öðrum sem ráðstafa vöru til tollmeðferðar, einkum varðandi móttöku gagna. Þeir munu einnig hafa það hlutverk að veita upplýsingar um atriði er varða tollmeðferð vöru hvort sem er til innflutnings eða útflutnings og verður því engin breyting á þjónustustigi á einstökum stöðum á landinu.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Verði frumvarpið að lögum mun það ekki hafa kostnað í för með sér fyrir ríkissjóð, en fjárheimildir munu færast á milli stofnana og ráðuneyta.
Þskj. 1069 — 733. mál.
Frumvarp til laga
um breyting á tollalögum, nr. 88/2005, og lögum um tekjuskatt
,
nr. 90/2003, með síðari breytingum.
(Lagt fyrir Alþingi á 132. löggjafarþingi 2005–2006.)
I. KAFLI
Breyting á tollalögum, nr. 88/2005.
1. gr.
a. Við greinina bætist nýr töluliður, 10. tölul., svohljóðandi: Hraðsendingar: Sendingar sem fluttar eru hingað til lands með flugi, fyrir milligöngu tollmiðlara, í samvinnu við erlend hraðflutningafyrirtæki.
b. 19. tölul. orðast svo: Tollmiðlari: Lögaðili sem hefur leyfi ráðherra til að koma fram gagnvart tollyfirvöldum fyrir hönd inn- og útflytjenda.
2. gr.
Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. er heimilt að afhenda hraðsendingar til notkunar innan lands áður en tollskjöl eru látin tollstjóra í té. Ráðherra ákveður frest til að skila tollskjölum vegna hraðsendinga með reglugerð.
3. gr.
4. gr.
a. Við greinina bætist ný málsgrein er verður 2. mgr. og orðast svo:
Tollmiðlara er heimilt að afhenda hraðsendingu til notkunar innan lands án greiðslu aðflutningsgjalda, enda láti hann tollstjóra í té upplýsingar um verðmæti, tegund og þyngd sendingar og setji tryggingu fyrir greiðslu aðflutningsgjalda. Ráðherra getur heimilað að trygging taki mið af þeim aðflutningsgjöldum sem ætla má að tollmiðlari verði ábyrgur fyrir vegna hraðsendingaþjónustu, í stað þess að trygging sé sett fyrir hverja sendingu.
b. 2. mgr., er verður 3. mgr., og orðast svo:
Ráðherra setur nánari reglur um bráðabirgðatollafgreiðslur og hraðsendingar samkvæmt þessari grein.
c. Fyrirsögn greinarinnar orðast svo: Bráðabirgðatollafgreiðslur og hraðsendingar.
5. gr.
Tollumdæmi.
1. Suðvesturlandsumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans á höfuðborgarsvæðinu og umdæmi lögreglustjóranna á Akranesi, í Borgarnesi og Stykkishólmi.
2. Vestfjarðaumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans á Ísafirði.
3. Norðurlandsumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjóranna á Blönduósi, Sauðárkróki, Akureyri og Húsavík.
4. Austurlandsumdæmi nyrðra: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans á Seyðisfirði.
5. Austurlandsumdæmi syðra: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans á Eskifirði.
6. Suðurlandsumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjóranna á Selfossi og Hvolsvelli.
7. Vestmannaeyjaumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans í Vestmannaeyjum.
8. Reykjanesumdæmi: Svæði sem nær yfir umdæmi lögreglustjórans á Suðurnesjum.
Ráðherra getur þó í reglugerð breytt mörkum tollumdæma ef sérstaklega stendur á.
6. gr.
Tollstjórar.
Sýslumenn í umdæmi hvers tollstjóra skulu veita allar nauðsynlegar upplýsingar er lúta að tollmeðferð vöru fyrir hönd tollstjóra í því umdæmi. Þeir skulu jafnframt veita tollskjölum viðtöku fyrir hönd tollstjóra.
7. gr.
8. gr.
9. gr.
10. gr.
Stjórnendum fara og farartækja er skylt að stöðva þau þegar tollvörður gefur um það merki.
11. gr.
Tollmiðlari sem af ásetningi eða stórfelldu gáleysi aðstoðar við ranga eða villandi skýrslugjöf til tollyfirvalda eða veitir rangar eða villandi upplýsingar við tollskýrslugerð skal sæta refsingu skv. 1. mgr. ef um er að ræða innflutning en skv. 2. mgr. ef um er að ræða útflutning.
12. gr.
II. KAFLI
Breyting á lögum nr. 90/2003, um tekjuskatt, með síðari breytingum.
13. gr.
a. 1. mgr. orðast svo:
Skattar álagðir samkvæmt lögum þessum renna í ríkissjóð og hefur tollstjórinn í Reykjavík á hendi innheimtu þeirra í stjórnsýsluumdæmi Reykjavíkur en sýslumenn í öðrum stjórnsýsluumdæmum, sbr. þó 2.–4. mgr. þessarar greinar og ákvæði laga um staðgreiðslu opinberra gjalda.
b. 2. mgr. orðast svo:
Fjármálaráðherra getur ákveðið í reglugerð að fela öðrum aðila en þeim sem um getur í 1. mgr. innheimtu skatta samkvæmt lögum þessum í tilteknu umdæmi eða umdæmum. Á sama hátt getur ráðherra ákveðið að sami innheimtumaður annist innheimtu í fleiri en einu umdæmi.
14. gr.
Ákvæði til bráðabirgða.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Í frumvarpi til tollalaga, sem fjármálaráðherra lagði fram til kynningar á 130. löggjafarþingi 2003–2004, var lagt til að tollumdæmum yrði fækkað úr 26 í 9. Rökin fyrir þeirri tillögu voru þau að á undanförnum árum hefðu átt sér stað grundvallarbreytingar á starfsumhverfi tollstjóra sem krefðust síaukinnar sérhæfingar á ýmsum sviðum. Markmið tillögunnar var því að ná fram aukinni sérþekkingu, samhæfingu og sveigjanleika í starfsemi tollyfirvalda á sviði tollheimtu, tollendurskoðunar og tollgæslu.
Í frumvarpi því sem varð að gildandi tollalögum, nr. 88/2005, var horfið frá hugmyndum um fækkun tollumdæma að svo stöddu vegna þeirrar vinnu sem þá var í gangi um breytta skipan lögreglustjórnar á landsvísu. Í athugasemdum með því frumvarpi var hins vegar tekið fram að ef til breytinga kæmi á skipulagi lögreglustjórnar á landsvísu væri óhjákvæmilegt að taka skipan tollumdæma til endurskoðunar. Í ljósi þess að frumvarp um breytta skipan lögreglustjórnar er nú til meðferðar á Alþingi er talið nauðsynlegt að leggja fram meðfylgjandi frumvarp.
Í frumvarpi þessu eru því einkum lagðar til breytingar á þeim ákvæðum tollalaga sem fjalla um tollumdæmi og stjórn þeirra. Að auki er í því að finna minni háttar breytingar á nokkrum ákvæðum tollalaga. Þá er lögð til breyting á lögum nr. 90/2003, um tekjuskatt, í því skyni að tryggja óbreytta skipan varðandi innheimtumenn ríkissjóðs þó svo að til fækkunar komi á tollumdæmum og þar með á tollstjórum, en samkvæmt gildandi lögum eru tollstjórar jafnframt innheimtumenn ríkissjóðs.
Við undirbúning frumvarps þessa var farið vandlega yfir tillögur fyrirliggjandi frumvarps um breytta skipan lögreglustjórnar með tilliti til mögulegra breytinga á skipan tollumdæma. Jafnframt var horft til tölulegra upplýsinga um komur skipa og flugvéla og fjölda tollafgreiddra sendinga í hverju tollumdæmi eins og þau eru afmörkuð í dag til þess að mæla umfang tollamála í hverju umdæmi fyrir sig. Þær sýna glögglega að umfangið er mjög misjafnt milli umdæma og í sumum þeirra er það nánast ekki neitt eins og fram kemur í meðfylgjandi töflu. Að teknu tilliti til þessara tveggja meginþátta er tillagan sú að tollumdæmi á landinu verði 8 talsins í stað 26 umdæma samkvæmt gildandi lögum.
Tillögur um fækkun tollumdæma úr 26 í 8 (ýmsar kennitölur m.v. árið 2004).
| Fjöldi | Sérhæfðir tollverðir | Skipaafgreiðslur | Flugafgreiðslur | Aðflutningsskýrslur | |
| 1. | Suðvesturlandsumdæmi (7) – tollstjórinn í Reykjavík |
58 | 1.626 | 2.390 | 301.620 |
| – Reykjavík | 55 | 859 | 2.388 | 257.946 | |
| – Hafnarfjörður | 3 | 501 | 0 | 42.352 | |
| – Kópavogur | – | 0 | 0 | 3 | |
| – Akranes | – | 31 | 0 | 228 | |
| – Borgarnes | – | 231 | 0 | 1.032 | |
| – Búðardalur | – | 0 | 0 | 0 | |
| – Stykkishólmur | – | 4 | 2 | 59 | |
| 2. | Vestfjarðaumdæmi (4) – tollstjórinn á Ísafirði |
1 | 50 | 65 | 292 |
| – Ísafjörður | 1 | 50 | 65 | 214 | |
| – Bolungarvík | – | 0 | 0 | 36 | |
| – Hólmavík | – | 0 | 0 | 23 | |
| – Patreksfjörður | – | 0 | 0 | 19 | |
| 3. | Norðurlandsumdæmi (6) – tollstjórinn á Akureyri |
2 | 235 | 251 | 5.332 |
| – Akureyri | 2 | 107 | 248 | 4.543 | |
| – Sauðárkrókur | – | 1 | 0 | 307 | |
| – Siglufjörður | – | 52 | 1 | 178 | |
| – Blönduós | – | 0 | 0 | 53 | |
| – Húsavík | – | 75 | 2 | 237 | |
| – Ólafsfjörður | – | 0 | 0 | 14 | |
| 4. | Austurlandsumdæmi nyrðra (1) – tollstjórinn á Seyðisfirði |
1 | 251 | 40 | 1.748 |
| – Seyðisfjörður | 1 | 251 | 40 | 1.748 | |
| 5. | Austurlandsumdæmi syðra (2) – tollstjórinn á Eskifirði |
2 | 523 | 56 | 1.518 |
| – Eskifjörður | 2 | 452 | 0 | 1.402 | |
| – Höfn | – | 71 | 56 | 116 | |
| 6. | Suðurlandsumdæmi (3) – tollstjórinn á Selfossi |
1 | 27 | 0 | 2.021 |
| – Selfoss | 1 | 27 | 0 | 2.018 | |
| – Hvolsvöllur | – | 0 | 0 | 3 | |
| – Vík | – | 0 | 0 | 0 | |
| 7. | Vestmannaeyjaumdæmi (1) – tollstjórinn í Vestmannaeyjum |
2 | 181 | 1 | 327 |
| 8. | Reykjanesumdæmi (2) – tollstjórinn á Keflavíkurflugvelli |
37 | 173 | 21.932 | 77.985 |
| – sýslumaðurinn á Keflavíkurflugvelli | 35 | 0 | 21.932 | 76.098 | |
| – Keflavík | 2 | 173 | 0 | 1.887 | |
| Samtals 8 tollumdæmi (26) | 104 | 3.066 | 24.735 | 390.843 | |
| Umræddir 8 tollstjórar fyrir breytingu | 99 | 1.927 | 24.674 | 344.296 | |
| Hlutfall af heild, % | 95,2 | 62,9 | 99,8 | 88,1 |
Eins og fram kemur í töflunni er í meginatriðum lagt til að tollumdæmin fylgi afmörkun lykilembætta hjá lögreglunni, þ.e. þeirra embætta þar sem sérstakar rannsóknardeildir lögreglu verða starfræktar, sbr. fram komið frumvarp til laga um breyting á lögreglulögum og lögum um framkvæmdarvald ríkisins í héraði. Þó er gert ráð fyrir að lögreglustjórinn í Vestmannaeyjum gegni áfram hlutverki tollstjóra vegna legu eyjanna þrátt fyrir að ekki sé starfrækt rannsóknardeild við embættið. Jafnframt er lagt til að lögreglustjórinn á Seyðisfirði verði áfram tollstjóri, ekki síst vegna þeirra miklu umsvifa sem þar eru á sviði tollamála, bæði við stóriðjuframkvæmdir eystra og vegna reglubundinna ferjuflutninga til og frá landinu. Þá er gert ráð fyrir að umdæmi tollstjórans á Reykjavík nái yfir umdæmi lögreglustjóranna á Akranesi, Borgarnesi og Stykkishólmi í vestur. Í því sambandi er einkum horft til þess að enginn tollvörður er starfandi á þessu svæði eins og málum er háttað en tollstjórinn í Reykjavík hefur á að skipa öflugu lið tollvarða sem unnt er að samnýta án teljandi hindrana.
Eins og áður var bent á kalla miklar breytingar í starfsumhverfi tollstjóra á undanförnum árum óhjákvæmilega á fækkun og stækkun tollumdæma. Ein stærsta breytingin felst í rafrænni tollafgreiðslu sem var tekin upp fyrir nokkrum árum. Rafræn tollafgreiðsla felur í sér mikið hagræði fyrir inn- og útflytjendur þar sem þeir geta skilað rafrænum tollskýrslum í gegnum tölvukerfi tollyfirvalda. Afleiðingin af þessu fyrirkomulagi er að dregið hefur úr beinu eftirliti við tollafgreiðslu vöru og byggist tolleftirlit nú að mestu á skipulagðri tollendurskoðun. Tollendurskoðun felur í sér endurskoðun tollafgreiðslna eftir að þær hafa farið fram. Krefst tollendurskoðun aukinnar sérhæfingar tollstarfsmanna, m.a. aukinnar þekkingar á bókhaldi fyrirtækja og er brýnt að fjölga sérhæfðum tollstarfsmönnum á landsbyggðinni. Þá er mikilvægt að úrskurðarvald í tollamálum verði hjá stjórnvaldi sem hefur sérþekkingu á málaflokknum. Eins og málum er nú háttað er í sumum tollumdæmum nánast engin starfsemi á sviði tollamála og sérþekking á þessu sviði því afar takmörkuð.
Önnur viðamikil breyting í starfsumhverfi tollstjóra er aukin áhersla alþjóðasamfélagsins á varnir gegn hryðjuverkum og útflutningseftirlit í þeim tilgangi að koma í veg fyrir hryðjuverk. Munu tollstjórar í náinni framtíð þurfa að takast á við viðamikil verkefni á þessu sviði vegna alþjóðaskuldbindinga Íslands. Tollyfirvöldum hefur verið falið veigamikið hlutverk við framkvæmd farmverndar, sem er einn þáttur í siglingavernd er miðar að því að tryggja vernd skipa og hafna. Með farmvernd er átt við fyrirbyggjandi aðgerðir til verndunar farms til að koma í veg fyrir hryðjuverk og aðra ógn sem stafar af ólögmætum aðgerðum. Síaukin áhersla á eftirlit með innflutningi fíkniefna til landsins kallar einnig á styrka stjórn tollgæslu að því leyti.
Breytt starfsumhverfi kallar á aukna sérhæfingu hjá tollstjórum eins og áður sagði og mikilvægi áhættugreiningar hefur aukist til muna á sama tíma. Tilgangur áhættugreiningar er að finna og takast á við áhættuþætti vegna inn- og útflutnings, t.d. ólöglegan innflutning og undanskot aðflutningsgjalda. Í tollalögum er tollstjóranum í Reykjavík falið að annast skipulag áhættugreiningar á landsvísu en með fækkun og stækkun tollumdæma er talið að skipulag og stjórn þeirrar vinnu hjá einstökum tollstjórum verði markvissari. Þá er mikilvægt að tryggja samræmda túlkun og beitingu réttarreglna um allt land. Með fækkun tollumdæma er hægara um vik að samræma tollframkvæmdina en dæmi eru um að misræmi hafi myndast í tollframkvæmd milli einstakra tollumdæma. Einnig er mikilsvert að auka sveigjanleika í nýtingu mannafla til að auðvelda með skjótum og öruggum hætti tímabundna tilfærslu tollstarfsmanna um landið þegar mæta þarf auknu álagi á einum stað með liðsauka frá öðrum. Samkvæmt framansögðu er tilgangur með fækkun tollumdæma að ná fram frekari sérþekkingu, samhæfingu og sveigjanleika í starfsemi tollyfirvalda á sviði tollheimtu, tollendurskoðunar og tollgæslu.
Samanburður á skipulagi tollumdæma annars staðar á Norðurlöndum og á Íslandi leiðir í ljós að tollumdæmi hér á landi eru margfalt fleiri en hjá norrænum nágrönnum okkar en þar hefur þróunin síðustu ár verið sú að tollumdæmum hefur verið fækkað verulega. Þá er málafjöldi í hverju tollumdæmi hér á landi að sama skapi margfalt minni. Í Noregi var tollumdæmum fækkað úr 10 í 6 á árinu 2004 og í Svíþjóð var landið allt gert að einu tollumdæmi árið 2004. Í Danmörku eru tollumdæmi 8 og í Finnlandi eru tollumdæmi 5 talsins. Sú breyting sem lögð er til í þessu frumvarpi færir okkur því skrefi nær þeirri þróun sem orðið hefur á norrænum vettvangi.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Um 6. gr.
Í 2. mgr. er mælt fyrir um að sýslumenn í hverju tollumdæmi skuli annast tiltekið fyrirsvar fyrir tollstjóra í því umdæmi. Í því felst að sýslumenn, sem ekki eru tollstjórar, hafa með höndum þjónustuhlutverk gagnvart inn- og útflytjendum og öðrum sem ráðstafa vöru til tollmeðferðar, einkum varðandi móttöku gagna. Þeir munu einnig hafa það hlutverk að veita upplýsingar um atriði er varða tollmeðferð vöru hvort sem er til innflutnings eða útflutnings og verður því engin breyting á þjónustustigi á einstökum stöðum á landinu.
Um 7. gr.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
Um 10. gr.
Um 11. gr.
Um 12. gr.
Um 13. gr.
Um 14. gr.
Um ákvæði til bráðabirgða.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breyting á tollalögum, nr. 88/2005,
og lögum um tekjuskatt, nr. 90/2003, með síðari breytingum
Verði frumvarpið að lögum mun það ekki hafa kostnað í för með sér fyrir ríkissjóð, en fjárheimildir munu færast á milli stofnana og ráðuneyta.
