Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 427. máls.
Þskj. 744 — 427. mál.
a. Á eftir 1. málsl. kemur nýr málsliður, svohljóðandi: Lögin gilda enn fremur um björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum með sérhæfðum björgunarbúnaði.
b. Á eftir orðinu „skipum“ í 2. málsl. kemur: með haffærisskírteini.
a. Skilgreining hugtaksins eldvarnir verður svohljóðandi: Allar fyrirbyggjandi aðgerðir sem miða að því að koma í veg fyrir eldsvoða eða hindra útbreiðslu elds.
b. Skilgreining hugtaksins mannvirki verður svohljóðandi: Hvers konar jarðfastar framkvæmdir manna, svo sem hús og aðrar byggingar eða skýli, samgöngumannvirki, virkjanir, dreifi- og flutningskerfi rafveitna, hitaveitna, vatnsveitna og fjarskipta, fráveitumannvirki, göngubrýr í þéttbýli og togbrautarbúnaður til fólksflutninga. Til mannvirkja teljast einnig tímabundnar og lausar byggingar sem ætlaðar eru til svefns eða daglegrar dvalar manna í fjóra mánuði eða lengur á sama stað, svo sem starfsmannabúðir og húsvagnar. Mannvirki á eða í hafi, vötnum og ám sem hafa fasta staðsetningu teljast einnig til mannvirkja samkvæmt lögum þessum.
Umhverfisráðherra fer með yfirstjórn mála samkvæmt lögum þessum. Byggingarstofnun er ráðherra til aðstoðar um málefni er falla undir lög þessi, sbr. lög um mannvirki.
Byggingarstofnun starfrækir Brunamálaskóla sem ætlaður er slökkviliðsmönnum, þ.m.t. slökkviliðsstjórum og eldvarnaeftirlitsmönnum. Skólinn skal annast umsjón með menntun, fræðslu og þjálfun slökkviliðsmanna sem fram fer á vegum Byggingarstofnunar. Byggingarstofnun er heimilt með samningi að fela menntastofnun starfrækslu Brunamálaskólans. Enn fremur er heimilt að gera samning við slökkvilið eða aðra fagaðila um framkvæmd einstakra þátta í starfsemi skólans.
Ráðherra skipar til fjögurra ára í senn fjögurra manna fagráð, og jafnmarga menn til vara, sem er Byggingarstofnun til ráðgjafar um fagleg málefni Brunamálaskólans. Samband íslenskra sveitarfélaga, Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna og Félag slökkviliðsstjóra tilnefna hvert sinn fulltrúa í fagráð og skipar ráðherra formann.
Ráðherra setur í reglugerð nánari ákvæði um starfsemi Brunamálaskólans og hlutverk fagráðs.
a. Á eftir 2. mgr. kemur ný málsgrein, svohljóðandi:
Björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum með sérhæfðum björgunarbúnaði skal vera eitt af verkefnum slökkviliðs samkvæmt lögum þessum.
b. 3. mgr., sem verður 4. mgr., orðast svo:
Í reglugerð skal kveða á um lágmarkskröfur varðandi tækjakost, húsnæði og mannafla slökkviliða, svo og vatnsöflun til slökkvistarfa. Jafnframt skal í reglugerð kveða á um búnað og þjálfun slökkviliðsmanna vegna mengunaróhappa á landi og vegna björgunar á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum að fengnum tillögum Byggingarstofnunar og í samráði við Umhverfisstofnun.
a. A-liður 1. mgr. orðast svo: framkvæma í samvinnu við byggingarfulltrúa öryggisúttekt og eftir atvikum lokaúttekt, sbr. lög um mannvirki, gefa umsagnir um brunavarnir við meðferð byggingarleyfisumsókna óski byggingarfulltrúi þess og hafa þannig eftirlit með því að nýbyggingar og lóðir fullnægi kröfum samkvæmt lögum og reglugerðum um brunavarnir áður en notkun þeirra er heimiluð.
b. 1. málsl. c-liðar 1. mgr. orðast svo: hafa, í samvinnu við byggingarfulltrúa, eftirlit með því hvort fólk tekur sér búsetu í atvinnuhúsnæði án þess að byggingarleyfi samkvæmt lögum um mannvirki hafi verið veitt fyrir breyttri notkun þess og grípa til viðeigandi þvingunarúrræða skv. VIII. kafla laga þessara og X. kafla laga um mannvirki ef þörf krefur.
c. Á eftir e-lið 1. mgr. kemur nýr stafliður, svohljóðandi: ef ljóst þykir að hætta geti skapast af ástandi brunavarna og sinni eigandi eða forráðamaður húsnæðisins ekki tilmælum slökkviliðsstjóra um úrbætur án ástæðulauss dráttar, eða ef um ítrekuð brot viðkomandi eigenda eða forráðamanna er að ræða, skal kæra viðkomandi aðila til lögreglu.
d. Við bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
Sveitarfélagi er heimilt að setja sér gjaldskrá um fjárhæð gjalda fyrir aðkomu slökkviliðs við gerð öryggis- og lokaúttekta skv. a-lið 1. mgr. og um innheimtu þeirra. Upphæð gjalda skal taka mið af kostnaði við framkvæmd einstakra verkefna og skal byggð á rekstraráætlun þar sem þau atriði eru rökstudd sem ákvörðun gjalds byggist á. Gjöld skulu ekki vera hærri en nemur kostnaði við framkvæmd úttektanna. Gjöldum þessum fylgir lögveð í viðkomandi fasteign eða lóð og má innheimta gjaldfallin gjöld með fjárnámi. Gjaldskrá skal birt í B-deild Stjórnartíðinda.
a. Í stað 1. málsl. 2. mgr. koma tveir nýir málsliðir, svohljóðandi: Slökkviliðsstjóri stjórnar slökkvistarfi við eldsvoða og björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum. Slökkviliðsstjóri hefur enn fremur stjórn á vettvangi við mengunaróhöpp á landi.
b. Á eftir orðinu „brunavörnum“ í 4. mgr. kemur: björgunarstörfum.
a. Í stað orðsins „Ráðherra“ í 3. málsl. 1. mgr. kemur: Byggingarstofnun.
b. Á eftir 1. mgr. kemur ný málsgrein, svohljóðandi:
Slökkviliðsmenn sem stunda reykköfun skulu hafa staðist læknisskoðun samkvæmt því sem nánar er kveðið á um í reglugerð.
c. 2. mgr., sem verður 3. mgr., orðast svo:
Ráðherra skal að fenginni tillögu Byggingarstofnunar setja reglugerð um menntun og önnur skilyrði til að öðlast löggildingu, um reglubundna læknisskoðun vegna reykköfunar og um réttindi og skyldur slökkviliðsstjóra og slökkviliðsmanna.
a. Í stað orðsins „byggingarnefndar“ í 1. málsl. kemur: byggingarfulltrúa.
b. 2. málsl. orðast svo: Áður en byggingarfulltrúi veitir samþykki sitt skal hann leita álits slökkviliðsstjóra.
Telji Byggingarstofnun að vara fullnægi ekki kröfum skv. 1. mgr. er stofnuninni heimilt að banna sölu eða afhendingu vörunnar og krefjast þess að hún verði afturkölluð og tekin af markaði. Um málsmeðferð Byggingarstofnunar og réttarfarsúrræði fer samkvæmt ákvæðum VIII. kafla laga um mannvirki.
Byggingarstofnun getur krafið sveitarfélög nauðsynlegra upplýsinga um stöðu brunavarna og um búnað og starfsemi slökkviliða í sveitarfélaginu.
a. Orðin „í notkun“ í 1. málsl. 2. mgr. falla brott og á eftir orðunum „eldfimra efna“ í sama málslið kemur: eða vegna brota á ákvæðum laga þessara eða reglugerða settra samkvæmt þeim.
b. Við 3. mgr. bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Gjaldskrá skal birt í B-deild Stjórnartíðinda.
Aðilar sem bjóða þjónustu við viðhald, skoðun, áfyllingu og þrýstiprófun handslökkvitækja og reykköfunarbúnaðar skulu hafa starfsleyfi Byggingarstofnunar. Skilyrði til að öðlast slíkt starfsleyfi er að viðkomandi þjónustuaðili uppfylli kröfur reglugerðar sem ráðherra setur um húsnæði, öryggi og lágmarkstækjabúnað vegna starfseminnar og að þeir starfsmenn sem annast uppsetningu, viðhald og skoðun slíks búnaðar hafi lokið námskeiði og staðist próf sem Byggingarstofnun heldur.
Aðilar sem annast uppsetningu, viðhald og þjónustu brunaviðvörunarkerfa og slökkvikerfa, svo og þeir sem annast brunaþéttingar mannvirkja, skulu hafa starfsleyfi Byggingarstofnunar og viðkomandi starfsmenn slíkra aðila skulu hafa lokið námskeiðum sem viðurkennd eru af Byggingarstofnun.
Skilyrði fyrir veitingu starfsleyfa skv. 1. og 2. mgr. er að sett hafi verið upp fullnægjandi gæðastjórnunarkerfi vegna starfseminnar í samræmi við kröfur sem ákveðnar eru í reglugerð.
Byggingarstofnun getur svipt þjónustuaðila starfsleyfi ef hann uppfyllir ekki lengur skilyrði fyrir leyfisveitingu. Sama á við ef þjónustuaðili hlítir ekki fyrirmælum Byggingarstofnunar eða brýtur ítrekað gegn ákvæðum laga þessara eða reglugerða sem settar eru samkvæmt þeim.
Ráðherra setur í reglugerð nánari kröfur um framkvæmd þessarar greinar, þ.m.t. um veitingu starfsleyfa, framkvæmd námskeiða og prófa fyrir starfsmenn þjónustuaðila brunavarna.
Byggingarstofnun er heimilt að innheimta gjald vegna útgáfu starfsleyfa samkvæmt þessari grein og fyrir námskeiðahald. Upphæð gjalds skal taka mið af kostnaði við þjónustu og framkvæmd einstakra verkefna og skal byggð á rekstraráætlun þar sem þau atriði eru rökstudd sem ákvörðun gjalds byggist á. Gjaldið má ekki vera hærra en sá kostnaður. Gjaldskrá skal birt í B-deild Stjórnartíðinda.
Frumvarp þetta er samið í umhverfisráðuneytinu. Breytingarnar eru í fyrsta lagi tilkomnar vegna þeirra breytinga sem lagðar eru til á löggjöf um byggingarmálefni í frumvarpi til laga um mannvirki. Í öðru lagi eru lagðar til nokkrar breytingar til viðbótar sem æskilegt er talið að gerðar verði á lögum um brunavarnir í ljósi reynslunnar þau níu ár sem lögin hafa verið í gildi.
Í frumvarpi til laga um mannvirki eru lagðar til margháttaðar breytingar á stjórnsýslu byggingarmála. Er lagt til að sett verði á fót ný stofnun, Byggingarstofnun, sem taki við því hlutverki sem Brunamálastofnun hefur sinnt, auk þess sem stofnunin taki við ábyrgð á framkvæmd byggingarmála sem hingað til hefur verið í höndum Skipulagsstofnunar. Gert er ráð fyrir að undir Byggingarstofnun heyri flest öll mál er varða öryggi bygginga, þ.m.t. brunavarnir og rafmagnsöryggi, en þessir þættir hafa hingað til heyrt undir hinar ýmsu stofnanir og ráðuneyti. Með slíkri sameiningu málaflokksins er ætlunin að ná fram aukinni skilvirkni stjórnsýslu og gera unnt að einfalda allt eftirlit með öryggi mannvirkja með það að markmiði að auka gæði þeirra, endingu og öryggi. Í frumvarpi þessu er gert ráð fyrir að öll ákvæði sem verið hafa í lögum um brunavarnir varðandi hlutverk Brunamálastofnunar færist undir lög um mannvirki og undir Byggingarstofnun. Hins vegar er lagt til að lög um brunavarnir haldi gildi sínu sem sjálfstæð lög og að mestu óbreytt, fyrir utan þær breytingar á yfirstjórn málaflokksins sem hér eru raktar, enda hafa þau í aðalatriðum reynst vel frá því að þau voru sett árið 2000.
Í frumvarpinu er þessu til viðbótar lagt til að björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum verði eitt af lögbundnum verkefnum slökkviliða. Í meira en áratug hafa langflest slökkvilið landsins sinnt þessu verkefni án lagaskyldu. Björgun fólks úr farartækjum, t.d. eftir umferðarslys, krefst sérhæfðs búnaðar og þjálfunar þeirra sem búnaðinn nota. Þegar beita þarf slíkum tækjum er nauðsynlegt að slökkvilið sé á staðnum vegna eldhættu við farartækið. Hefur því skapast sú hefð að slökkvilið sinni þessu verkefni og er kennsla í meðferð búnaðarins hluti af námsefni Brunamálaskólans. Búnaðurinn nýtist einnig við björgun fólks úr mannvirkjum. Með því að gera verkefnið lögbundið er tryggt að þessi þjónusta sé fyrir hendi á öllu landinu og hún uppfylli tilteknar lágmarkskröfur. Þannig verður unnt að setja reglur um lágmarksbúnað, þjálfun starfsmanna, forvarnir og viðbragðsáætlanir.
Forvarnir eru afar mikilvægur þáttur eldvarnaeftirlits. Til að leggja áherslu á mikilvægi forvarna er lagt til að því orði verði bætt við markmiðsgrein laganna og mikilvægi þeirra þannig dregið enn betur fram en áður.
Hér er í fyrsta lagi lögð til sú breyting að utan gildissviðs laganna falli eingöngu skip sem hafi haffærisskírteini í ljósi þess að í auknum mæli er farið að breyta notkun skipa, til að mynda með því að gera þau að veitingastöðum í höfnum eða á landi. Er því mikilvægt að slökkvilið geti þar haft aðkomu og gert kröfur um eldvarnir. Þá er lagt til að gildissvið laga um brunavarnir verði rýmkað þannig að björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum með sérhæfðum björgunarbúnaði falli undir lögin. Með sérhæfðum búnaði er m.a. átt við svokallaðar klippur og glennur sem notaðar eru t.d. við að ná fólki úr bifreiðum eftir umferðarslys. Ákvæðið nær til hvers konar björgunarstarfa þar sem slíks búnaðar er þörf, svo sem eftir umferðarslys, flugslys og hvers konar aðra björgun á fastklemmdu fólki. Ekki er hér þó átt við þá starfsemi björgunarsveita sem felst í rústabjörgun.
Hér er í fyrsta lagi lögð til lítils háttar útvíkkun á hugtakinu eldvarnir. Lagt er til að eldvarnir nái einnig til þess að hindra útbreiðslu elds. Í öðru lagi er lögð til breyting á skilgreiningu hugtaksins mannvirki til samræmis við skilgreiningu hugtaksins í frumvarpi til laga um mannvirki. Sá munur er þó á að samgöngumannvirki teljast til mannvirkja samkvæmt lögum um brunavarnir en þau falla hins vegar utan gildissviðs laga um mannvirki. Í gildi er reglugerð um brunavarnir í samgöngumannvirkjum sem sett var með stoð í lögum nr. 75/2000, um brunavarnir, og er gert ráð fyrir að hún haldi gildi sínu.
Eins og fram kemur í almennum athugasemdum frumvarpsins er lagt til að Brunamálastofnun verði lögð niður og Byggingarstofnun taki við hlutverki hennar.
Vegna breytinga á yfirstjórn brunamála er 5. gr. gildandi laga felld brott og færist efni hennar yfir í 5. gr. frumvarps til laga um mannvirki. Þar eru talin upp öll verkefni Byggingarstofnunar, þ.m.t. þau verkefni sem stofnunin hefur á grundvelli laga um brunavarnir. Er hlutverkið að mestu leyti óbreytt. Þó er lagt til að Byggingarstofnun hafi ekki það hlutverk, sem Brunamálastofnun hefur haft, að yfirfara brunahönnun nýbygginga, viðbóta og breytinga á mannvirkjum sem slökkviliðsstjórar og byggingarfulltrúar vísa til stofnunarinnar. Um er að ræða verkefni sem framangreindir aðilar eiga að geta sinnt og er hluti af byggingar- og eldvarnaeftirliti sveitarfélaganna. Leiðbeiningar- og ráðgjafarhlutverki Byggingarstofnunar verður samkvæmt nýjum lögum sinnt með öðrum hætti, svo sem með útgáfu skoðunarhandbóka. Þar sem lagt er til að stjórnsýsla byggingaröryggismála verði samræmd undir einni öflugri ríkisstofnun undir stjórn forstjóra sem ábyrgð ber á rekstri hennar er gert ráð fyrir að brunamálaráð sem starfað hefur á grundvelli laga um brunavarnir verði lagt niður. Brunamálaráð hefur verið forstjóra Brunamálastofnunar til ráðgjafar. Í frumvarpi til laga um mannvirki er lagt til að Byggingarstofnun leiti í störfum sínum samráðs við hina ýmsu hagsmunaaðila, þ.m.t. Samband íslenskra sveitarfélaga. Ekki er hins vegar gert ráð fyrir að sérstakt fagráð starfi að baki stofnunarinnar, heldur leiti stofnunin þeirrar ráðgjafar sem hún þarfnast hverju sinni eftir aðstæðum. Útvíkkun á hlutverki stofnunarinnar kallar á samráð við mun fleiri aðila en þá sem setið hafa í brunamálaráði. Eðlilegt er að stofnunin skipuleggi sjálf einhvers konar samráðsvettvang, mismunandi eftir málefnum og málaflokkum sem undir stofnunina heyra.
Ekki er talin þörf á að binda slíkt samráð eða fyrirkomulag þess í lög umfram það sem gert er í frumvarpi til laga um mannvirki.
Greinin þarfnast ekki skýringa.
Hér eru lagðar til nokkrar breytingar á ákvæðum laganna um Brunamálaskólann vegna frumvarps til laga um mannvirki. Gerð er tillaga um að í stað skólaráðs Brunamálaskólans verði skipað sérstakt fagráð fyrir skólann forstjóra Byggingarstofnunar til ráðgjafar um fagleg málefni skólans. Ábyrgð á rekstri skólans verði hins vegar alfarið í höndum forstjóra Byggingarstofnunar. Ekki er gert ráð fyrir breytingum á starfsemi skólans en að heimilt verði að fela menntastofnun starfrækslu hans. Byggingarstofnun verður þó ávallt ábyrg fyrir þeirri starfsemi hvort sem hún annast hana sjálf eða felur hana öðrum. Enn fremur er heimilt að gera samning við slökkvilið eða aðra fagaðila um framkvæmd einstakra þátta í starfsemi skólans.
Í ákvæðinu er lögfest það verkefni slökkviliðs að bjarga fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum með sérhæfðum björgunarbúnaði. Vísast til umfjöllunar í almennum athugasemdum og skýringum með 2. gr. frumvarpsins.
Lagðar eru til breytingar til samræmis við ákvæði frumvarps til laga um mannvirki. Hér er hlutverk slökkviliðs við byggingareftirlit skilgreint og það m.a. tengt svokölluðum öryggis- og lokaúttektum sem fjallað er nánar um í því frumvarpi. Öryggisúttekt er úttekt á öryggi og hollustuháttum mannvirkja þegar þau eru tekin í notkun og er óheimilt að flytja inn í eða taka mannvirki í notkun fyrr en slík úttekt hefur verið framkvæmd. Lokaúttekt skal framkvæmd innan þriggja ára frá því að mannvirki er tekið í notkun. Byggingarfulltrúar eða eftir atvikum faggiltar skoðunarstofur framkvæma öryggis- og lokaúttektir að viðstöddum fulltrúum slökkviliðs. Einnig er lagt til að sveitarfélagi verði heimilt að setja gjaldskrá vegna kostnaðar slökkviliða við öryggis- og lokaúttektir. Hafa sveitarfélög sams konar heimild í lögum um mannvirki til gjaldtöku vegna kostnaðar byggingarfulltrúa við úttektir á mannvirkjum.
Í frumvarpinu er slökkviliðsstjóra gert skylt að kæra eiganda eða forráðamann húsnæðis til lögreglu ef hætta skapast af ástandi brunavarna og viðkomandi sinnir ekki tilmælum slökkviliðsstjóra um úrbætur án ástæðulauss dráttar, eða ef um ítrekuð brot viðkomandi er að ræða.
Hér er lagt til að Byggingarstofnun samþykki brunavarnaáætlanir sveitarfélaga í stað þess að gefa um þær umsagnir. Breytingin hefur ekki áhrif á það vinnulag sem skapast hefur við afgreiðslu þessara áætlana.
Breytingin kemur til vegna ákvæðis 2. mgr. 5. gr. núgildandi laga, en þar er fjallað um hlutverk Brunamálastofnunar. Í ljósi þess að 5. gr. er í heild sinni felld brott í frumvarpinu er lagt til að fjallað verði um eldvarnaeftirlit með mannvirkjum vegna rannsókna og vinnslu kolvetnis í íslenskri efnahagslögsögu og innan landgrunnsmarka í 2. mgr. 13. gr. a.
Breytingin er hliðstæð breytingum 2. og 8. gr. frumvarpsins.
Samkvæmt frumvarpi til laga um mannvirki færast löggildingar hönnuða og iðnmeistara úr höndum umhverfisráðherra til Byggingarstofnunar. Lögð er til sama breyting hvað varðar löggildingar slökkviliðsmanna. Í b-lið er lagt til að lögfest verði að slökkviliðsmenn þurfi að standast læknisskoðun til að mega stunda reykköfun. Í undirbúningi er endurskoðun á reglugerð um reykköfun og hefur verið um það rætt að nauðsynlegt sé að lögfesta það verklag, sem mörg slökkvilið hafa tekið upp, að skylda starfsmenn sína til að standast læknisskoðun áður en þeim er heimilt að stunda reykköfun. Reykköfun er hættulegt og erfitt starf sem einungis hraust og vel þjálfað fólk er fært um að sinna. Þess vegna er talið nauðsynlegt að krefjast reglubundinnar læknisskoðunar.
Hér er lagt til að slökkviliðsstjóra og öðrum eftirlitsmönnum verði heimiluð myndataka á þeim stöðum sem eftirlits er þörf, m.a. flóttaleiðum í húsnæði og öðrum vanköntum á eldvörnum. Er nauðsynlegt að hnykkja á því að myndataka sé þessum aðilum heimil þar sem hún er mikilvægur þáttur í gagnaöflun slökkviliðs, m.a. þegar kæra þarf mál til lögreglu.
Í ákvæðinu eru lagðar til breytingar til samræmis við ákvæði laga um mannvirki.
Breytingin er hliðstæð breytingum 15. gr. frumvarpsins.
Í frumvarpi til laga um mannvirki eru tekin upp ákvæði um viðskipti með byggingarvörur. Þar er að finna ákvæði um málsmeðferð ef vara uppfyllir ekki kröfur laganna og réttarúrræði Byggingarstofnunar. Vísað er til þessa kafla mannvirkjafrumvarpsins hér í stað laga um öryggi vöru og opinbera markaðsgæslu.
Þar sem verkefni rafmagnsöryggissviðs Neytendastofu, áður Löggildingarstofu, sem varða rafmagnsöryggi í mannvirkjum, færðust undir Brunamálastofnun við gildistöku laga nr. 29/2009 er vísun til Löggildingarstofu felld brott hér.
Hér er lagt til að það verði sérstaklega tekið fram að Byggingarstofnun geti krafið sveitarfélög um nauðsynlegar upplýsingar um stöðu brunavarna og um búnað og starfsemi slökkviliða í sveitarfélaginu. Komið hefur fyrir að fyrirspurnum Brunamálastofnunar um þessi atriði hefur ekki verið sinnt en í ljósi eftirlitshlutverks stofnunarinnar er nauðsynlegt að henni berist slíkar upplýsingar.
Í frumvarpinu er lagt til að heimildir slökkviliðsstjóra til að beita þvingunarúrræðum vegna mannvirkja þegar eldhætta skapast verði ekki takmarkaðar við að mannvirki sé í notkun í ljósi þess að úrbætur geta einnig verið nauðsynlegar í yfirgefnum húsum, auk þess sem óljóst getur verið í einstökum tilvikum hvort húsnæði sé í notkun eða ekki. Er því lagt til að orðin „í notkun“ verði fellt út úr 2. mgr. 29. gr. Mikilvægt er þá að slökkviliðsstjóri hafi úrræði til að knýja fram úrbætur þegar eigandi eða umráðamaður mannvirkis eða lóðar sinnir ekki þeim kröfum sem settar eru um brunavarnir, sbr. VI. kafla laganna. Er því lagt til að bætt sé við 2. mgr. 29. gr. að slökkviliðsstjóri geti einnig beitt þvingunarúrræðum vegna brota á ákvæðum laganna eða reglugerða settra samkvæmt þeim.
Lagt er til að kveðið verði á um að birta skuli í B-deild Stjórnartíðinda gjaldskrá þá sem kveðið er á um í 3. mgr. 29. gr. laganna. Er breyting þessi í samræmi við ákvæði d. liðar 9. gr. frumvarpsins.
Lagt er til að ákvæði laganna um brunavarnagjald falli niður en sambærilegt ákvæði verði tekið upp í frumvarp til laga um mannvirki og heiti hér eftir byggingareftirlitsgjald. Gert er ráð fyrir að gjaldið verði innheimt með óbreyttum hætti með iðgjöldum vátryggingafélaga og að gjaldstofninn verði áfram vátryggingarfjárhæð brunatrygginga fasteigna og lausafjár. Þar sem gert er ráð fyrir að gjaldið verði notað til að fjármagna starfsemi Byggingarstofnunar er eðlilegt að ákvæði um innheimtu þess verði fært yfir í lög um mannvirki.
Ákvæðið þarfnast ekki skýringa.
Lagt er til að við lögin bætist nýtt ákvæði um þjónustuaðila brunavarna. Fjallað er um þessa aðila í e-lið 1. mgr. 5. gr. gildandi laga en nánari útfærslu á þeim kröfum sem heimilt er að gera til starfsemi þessara aðila hefur skort. Um er að ræða aðila sem annast þjónustu við ýmsan búnað vegna brunavarna, svo sem handslökkvitæki og reykköfunarbúnað. Allt er þetta mikilvægur öryggisbúnaður sem nauðsynlegt er að sé meðhöndlaður af traustum aðilum sem hafa yfir nægjanlegri þekkingu að ráða. Því er hér lagt til að þessir aðilar þurfi starfsleyfi Byggingarstofnunar. Verður stofnuninni þá heimilt að setja sér gjaldskrá og innheimta gjald vegna útgáfu starfsleyfa og fyrir námskeiðahald samkvæmt greininni.
Lagt er til að lögin taki gildi 1. janúar 2011 til samræmis við gildistöku nýrra laga um mannvirki.
Fylgiskjal I.
Umhverfisráðuneyti:
Í frumvarpinu er lagt til að björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum verði eitt af lögbundnum verkefnum slökkviliða. Breytingunni er ætlað að tryggja að þessi þjónusta verði fyrir hendi um allt land og að hún uppfylli tilteknar lágmarkskröfur. Björgun fólks úr farartækjum, t.d. eftir umferðarslys, krefst sérhæfðs búnaðar og þjálfunar þeirra sem búnaðinn nota. Þegar beita þarf slíkum tækjum er nauðsynlegt að slökkvilið sé á staðnum vegna eldhættu við farartækið. Hefur það fallið í hlut slökkviliða að sinna þessu verkefni. Búnaðurinn nýtist einnig við björgun fólks úr mannvirkjum. Í athugasemdum við frumvarpið kemur fram að langflest slökkvilið landsins hafi sinnt þessu verkefni í meira en áratug án lagaskyldu og er kennsla í meðferð klippibúnaðar hluti af námi við Brunamálaskólann. Ekki er því um nýjan kostnað að ræða fyrir sveitarfélögin nema í undantekningartilvikum. Ráðuneytið hefur í samráði við félag slökkviliðsstjóra og Brunamálastofnun metið hugsanlegan kostnað af framkvæmd þessa verkefnis. Heildarkostnaður allra slökkviliða vegna þessa þáttar er áætlaður eftirfarandi:
Stofnkostnaður, þ.e. búnaður, þjálfun o.fl.: u.þ.b. 500–600 millj. kr. samtals á landinu öllu.
Árlegur rekstrarkostnaður, þ.e. afskriftir, endurmenntun, stjórnunar- og skrifstofu kostnaður, kostnaður vegna útkalla: u.þ.b. 87–90 millj. kr. samtals á landinu.
Eins og áður segir hafa langflest slökkvilið landsins sinnt þessu verkefni í meira en áratug án lagaskyldu. Búnaðinn eiga flest slökkvilið nú þegar. Ekki er því um nýjan kostnað að ræða fyrir sveitarfélögin nema í undantekningartilvikum.
Í frumvarpinu er einnig kveðið á um heimild um gjaldtöku til sveitarfélaga vegna kostnaðar slökkviliða vegna öryggis- og lokaúttekta, sbr. lög um mannvirki. Miða skal við að innheimt gjöld verði ekki meiri en kostnaður við úttektirnar.
Að öðru leyti telur ráðuneytið að frumvarpið valdi sveitarfélögum ekki auknum kostnaði.
Fylgiskjal II.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Samkvæmt því er ekki gert ráð fyrir að samþykkt þessa frumvarps hafi í för með sér aukinn kostnað fyrir ríkissjóð. Það er þó, eins og áður sagði, lagt fram samhliða frumvarpi til laga um mannvirki sem áætlað er að auki árleg útgjöld ríkissjóðs um 184 m.kr. og lækki tekjur um 5 m.kr. Vísast að öðru leyti til kostnaðarumsagnar um það frumvarp.
Þskj. 744 — 427. mál.
Frumvarp til laga
um breytingu á lögum um brunavarnir, nr. 75/2000,
með síðari breytingum.
(Lagt fyrir Alþingi á 138. löggjafarþingi 2009–2010.)
1. gr.
2. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 2. gr. laganna:a. Á eftir 1. málsl. kemur nýr málsliður, svohljóðandi: Lögin gilda enn fremur um björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum með sérhæfðum björgunarbúnaði.
b. Á eftir orðinu „skipum“ í 2. málsl. kemur: með haffærisskírteini.
3. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 3. gr. laganna:a. Skilgreining hugtaksins eldvarnir verður svohljóðandi: Allar fyrirbyggjandi aðgerðir sem miða að því að koma í veg fyrir eldsvoða eða hindra útbreiðslu elds.
b. Skilgreining hugtaksins mannvirki verður svohljóðandi: Hvers konar jarðfastar framkvæmdir manna, svo sem hús og aðrar byggingar eða skýli, samgöngumannvirki, virkjanir, dreifi- og flutningskerfi rafveitna, hitaveitna, vatnsveitna og fjarskipta, fráveitumannvirki, göngubrýr í þéttbýli og togbrautarbúnaður til fólksflutninga. Til mannvirkja teljast einnig tímabundnar og lausar byggingar sem ætlaðar eru til svefns eða daglegrar dvalar manna í fjóra mánuði eða lengur á sama stað, svo sem starfsmannabúðir og húsvagnar. Mannvirki á eða í hafi, vötnum og ám sem hafa fasta staðsetningu teljast einnig til mannvirkja samkvæmt lögum þessum.
4. gr.
4. gr. laganna orðast svo:Umhverfisráðherra fer með yfirstjórn mála samkvæmt lögum þessum. Byggingarstofnun er ráðherra til aðstoðar um málefni er falla undir lög þessi, sbr. lög um mannvirki.
5. gr.
5., 7. og 8. gr. laganna falla brott.6. gr.
Í stað orðsins „Brunamálastofnun“ tvívegis í 6. gr. laganna og sama orðs hvarvetna annars staðar í lögunum kemur í viðeigandi beygingarfalli: Byggingarstofnun.7. gr.
9. gr. laganna orðast svo:Byggingarstofnun starfrækir Brunamálaskóla sem ætlaður er slökkviliðsmönnum, þ.m.t. slökkviliðsstjórum og eldvarnaeftirlitsmönnum. Skólinn skal annast umsjón með menntun, fræðslu og þjálfun slökkviliðsmanna sem fram fer á vegum Byggingarstofnunar. Byggingarstofnun er heimilt með samningi að fela menntastofnun starfrækslu Brunamálaskólans. Enn fremur er heimilt að gera samning við slökkvilið eða aðra fagaðila um framkvæmd einstakra þátta í starfsemi skólans.
Ráðherra skipar til fjögurra ára í senn fjögurra manna fagráð, og jafnmarga menn til vara, sem er Byggingarstofnun til ráðgjafar um fagleg málefni Brunamálaskólans. Samband íslenskra sveitarfélaga, Landssamband slökkviliðs- og sjúkraflutningamanna og Félag slökkviliðsstjóra tilnefna hvert sinn fulltrúa í fagráð og skipar ráðherra formann.
Ráðherra setur í reglugerð nánari ákvæði um starfsemi Brunamálaskólans og hlutverk fagráðs.
8. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 11. gr. laganna:a. Á eftir 2. mgr. kemur ný málsgrein, svohljóðandi:
Björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum með sérhæfðum björgunarbúnaði skal vera eitt af verkefnum slökkviliðs samkvæmt lögum þessum.
b. 3. mgr., sem verður 4. mgr., orðast svo:
Í reglugerð skal kveða á um lágmarkskröfur varðandi tækjakost, húsnæði og mannafla slökkviliða, svo og vatnsöflun til slökkvistarfa. Jafnframt skal í reglugerð kveða á um búnað og þjálfun slökkviliðsmanna vegna mengunaróhappa á landi og vegna björgunar á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum að fengnum tillögum Byggingarstofnunar og í samráði við Umhverfisstofnun.
9. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 12. gr. laganna:a. A-liður 1. mgr. orðast svo: framkvæma í samvinnu við byggingarfulltrúa öryggisúttekt og eftir atvikum lokaúttekt, sbr. lög um mannvirki, gefa umsagnir um brunavarnir við meðferð byggingarleyfisumsókna óski byggingarfulltrúi þess og hafa þannig eftirlit með því að nýbyggingar og lóðir fullnægi kröfum samkvæmt lögum og reglugerðum um brunavarnir áður en notkun þeirra er heimiluð.
b. 1. málsl. c-liðar 1. mgr. orðast svo: hafa, í samvinnu við byggingarfulltrúa, eftirlit með því hvort fólk tekur sér búsetu í atvinnuhúsnæði án þess að byggingarleyfi samkvæmt lögum um mannvirki hafi verið veitt fyrir breyttri notkun þess og grípa til viðeigandi þvingunarúrræða skv. VIII. kafla laga þessara og X. kafla laga um mannvirki ef þörf krefur.
c. Á eftir e-lið 1. mgr. kemur nýr stafliður, svohljóðandi: ef ljóst þykir að hætta geti skapast af ástandi brunavarna og sinni eigandi eða forráðamaður húsnæðisins ekki tilmælum slökkviliðsstjóra um úrbætur án ástæðulauss dráttar, eða ef um ítrekuð brot viðkomandi eigenda eða forráðamanna er að ræða, skal kæra viðkomandi aðila til lögreglu.
d. Við bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
Sveitarfélagi er heimilt að setja sér gjaldskrá um fjárhæð gjalda fyrir aðkomu slökkviliðs við gerð öryggis- og lokaúttekta skv. a-lið 1. mgr. og um innheimtu þeirra. Upphæð gjalda skal taka mið af kostnaði við framkvæmd einstakra verkefna og skal byggð á rekstraráætlun þar sem þau atriði eru rökstudd sem ákvörðun gjalds byggist á. Gjöld skulu ekki vera hærri en nemur kostnaði við framkvæmd úttektanna. Gjöldum þessum fylgir lögveð í viðkomandi fasteign eða lóð og má innheimta gjaldfallin gjöld með fjárnámi. Gjaldskrá skal birt í B-deild Stjórnartíðinda.
10. gr.
Í stað orðanna „umsögn Brunamálastofnunar og samþykki sveitarstjórnar“ í 1. málsl. 1. mgr. 13. gr. laganna kemur: samþykki Byggingarstofnunar og viðkomandi sveitarstjórnar.11. gr.
Á undan 1. málsl. 2. mgr. 13. gr. a laganna kemur nýr málsliður, svohljóðandi: Byggingarstofnun annast framkvæmd eldvarnaeftirlits vegna mannvirkja samkvæmt grein þessari og setur um það reglur sem hljóta skulu staðfestingu ráðherra.12. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 16. gr. laganna:a. Í stað 1. málsl. 2. mgr. koma tveir nýir málsliðir, svohljóðandi: Slökkviliðsstjóri stjórnar slökkvistarfi við eldsvoða og björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum. Slökkviliðsstjóri hefur enn fremur stjórn á vettvangi við mengunaróhöpp á landi.
b. Á eftir orðinu „brunavörnum“ í 4. mgr. kemur: björgunarstörfum.
13. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 17. gr. laganna:a. Í stað orðsins „Ráðherra“ í 3. málsl. 1. mgr. kemur: Byggingarstofnun.
b. Á eftir 1. mgr. kemur ný málsgrein, svohljóðandi:
Slökkviliðsmenn sem stunda reykköfun skulu hafa staðist læknisskoðun samkvæmt því sem nánar er kveðið á um í reglugerð.
c. 2. mgr., sem verður 3. mgr., orðast svo:
Ráðherra skal að fenginni tillögu Byggingarstofnunar setja reglugerð um menntun og önnur skilyrði til að öðlast löggildingu, um reglubundna læknisskoðun vegna reykköfunar og um réttindi og skyldur slökkviliðsstjóra og slökkviliðsmanna.
14. gr.
Í stað orðanna „að atvinnuhúsnæði og öðrum vinnustöðum“ í 1. mgr. 20. gr. laganna kemur: til skoðunar og eftirlits, þar á meðal til myndatöku, á öllum þeim stöðum.15. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 3. mgr. 23. gr. laganna:a. Í stað orðsins „byggingarnefndar“ í 1. málsl. kemur: byggingarfulltrúa.
b. 2. málsl. orðast svo: Áður en byggingarfulltrúi veitir samþykki sitt skal hann leita álits slökkviliðsstjóra.
16. gr.
2. og 3. málsl. 1. mgr. 24. gr. laganna orðast svo: Brunahönnun skal lögð fyrir byggingarnefnd til samþykktar, sé hún til staðar, að öðrum kosti byggingarfulltrúa. Byggingarnefnd eða byggingarfulltrúi skulu leita álits slökkviliðsstjóra um brunahönnun áður en hún er samþykkt.17. gr.
4. mgr. 25. gr. laganna orðast svo:Telji Byggingarstofnun að vara fullnægi ekki kröfum skv. 1. mgr. er stofnuninni heimilt að banna sölu eða afhendingu vörunnar og krefjast þess að hún verði afturkölluð og tekin af markaði. Um málsmeðferð Byggingarstofnunar og réttarfarsúrræði fer samkvæmt ákvæðum VIII. kafla laga um mannvirki.
18. gr.
Orðin „og Löggildingarstofu“ í 2. málsl. 1. mgr. 27. gr. laganna falla brott.19. gr.
Við 28. gr. laganna bætist ný málsgrein, svohljóðandi:Byggingarstofnun getur krafið sveitarfélög nauðsynlegra upplýsinga um stöðu brunavarna og um búnað og starfsemi slökkviliða í sveitarfélaginu.
20. gr.
Eftirfarandi breytingar verða á 29. gr. laganna:a. Orðin „í notkun“ í 1. málsl. 2. mgr. falla brott og á eftir orðunum „eldfimra efna“ í sama málslið kemur: eða vegna brota á ákvæðum laga þessara eða reglugerða settra samkvæmt þeim.
b. Við 3. mgr. bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Gjaldskrá skal birt í B-deild Stjórnartíðinda.
21. gr.
37. gr. laganna fellur brott.22. gr.
1. málsl. 2. mgr. 38. gr. laganna orðast svo: Byggingarstofnun annast úthlutun styrkja.23. gr.
Á eftir 38. gr. laganna kemur ný grein, 38. gr. a, sem orðast svo ásamt fyrirsögn:Þjónustuaðilar brunavarna.
Aðilar sem bjóða þjónustu við viðhald, skoðun, áfyllingu og þrýstiprófun handslökkvitækja og reykköfunarbúnaðar skulu hafa starfsleyfi Byggingarstofnunar. Skilyrði til að öðlast slíkt starfsleyfi er að viðkomandi þjónustuaðili uppfylli kröfur reglugerðar sem ráðherra setur um húsnæði, öryggi og lágmarkstækjabúnað vegna starfseminnar og að þeir starfsmenn sem annast uppsetningu, viðhald og skoðun slíks búnaðar hafi lokið námskeiði og staðist próf sem Byggingarstofnun heldur.
Aðilar sem annast uppsetningu, viðhald og þjónustu brunaviðvörunarkerfa og slökkvikerfa, svo og þeir sem annast brunaþéttingar mannvirkja, skulu hafa starfsleyfi Byggingarstofnunar og viðkomandi starfsmenn slíkra aðila skulu hafa lokið námskeiðum sem viðurkennd eru af Byggingarstofnun.
Skilyrði fyrir veitingu starfsleyfa skv. 1. og 2. mgr. er að sett hafi verið upp fullnægjandi gæðastjórnunarkerfi vegna starfseminnar í samræmi við kröfur sem ákveðnar eru í reglugerð.
Byggingarstofnun getur svipt þjónustuaðila starfsleyfi ef hann uppfyllir ekki lengur skilyrði fyrir leyfisveitingu. Sama á við ef þjónustuaðili hlítir ekki fyrirmælum Byggingarstofnunar eða brýtur ítrekað gegn ákvæðum laga þessara eða reglugerða sem settar eru samkvæmt þeim.
Ráðherra setur í reglugerð nánari kröfur um framkvæmd þessarar greinar, þ.m.t. um veitingu starfsleyfa, framkvæmd námskeiða og prófa fyrir starfsmenn þjónustuaðila brunavarna.
Byggingarstofnun er heimilt að innheimta gjald vegna útgáfu starfsleyfa samkvæmt þessari grein og fyrir námskeiðahald. Upphæð gjalds skal taka mið af kostnaði við þjónustu og framkvæmd einstakra verkefna og skal byggð á rekstraráætlun þar sem þau atriði eru rökstudd sem ákvörðun gjalds byggist á. Gjaldið má ekki vera hærra en sá kostnaður. Gjaldskrá skal birt í B-deild Stjórnartíðinda.
24. gr.
Lög þessi öðlast gildi 1. janúar 2011.Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
Frumvarp þetta er samið í umhverfisráðuneytinu. Breytingarnar eru í fyrsta lagi tilkomnar vegna þeirra breytinga sem lagðar eru til á löggjöf um byggingarmálefni í frumvarpi til laga um mannvirki. Í öðru lagi eru lagðar til nokkrar breytingar til viðbótar sem æskilegt er talið að gerðar verði á lögum um brunavarnir í ljósi reynslunnar þau níu ár sem lögin hafa verið í gildi.
Í frumvarpi til laga um mannvirki eru lagðar til margháttaðar breytingar á stjórnsýslu byggingarmála. Er lagt til að sett verði á fót ný stofnun, Byggingarstofnun, sem taki við því hlutverki sem Brunamálastofnun hefur sinnt, auk þess sem stofnunin taki við ábyrgð á framkvæmd byggingarmála sem hingað til hefur verið í höndum Skipulagsstofnunar. Gert er ráð fyrir að undir Byggingarstofnun heyri flest öll mál er varða öryggi bygginga, þ.m.t. brunavarnir og rafmagnsöryggi, en þessir þættir hafa hingað til heyrt undir hinar ýmsu stofnanir og ráðuneyti. Með slíkri sameiningu málaflokksins er ætlunin að ná fram aukinni skilvirkni stjórnsýslu og gera unnt að einfalda allt eftirlit með öryggi mannvirkja með það að markmiði að auka gæði þeirra, endingu og öryggi. Í frumvarpi þessu er gert ráð fyrir að öll ákvæði sem verið hafa í lögum um brunavarnir varðandi hlutverk Brunamálastofnunar færist undir lög um mannvirki og undir Byggingarstofnun. Hins vegar er lagt til að lög um brunavarnir haldi gildi sínu sem sjálfstæð lög og að mestu óbreytt, fyrir utan þær breytingar á yfirstjórn málaflokksins sem hér eru raktar, enda hafa þau í aðalatriðum reynst vel frá því að þau voru sett árið 2000.
Í frumvarpinu er þessu til viðbótar lagt til að björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum verði eitt af lögbundnum verkefnum slökkviliða. Í meira en áratug hafa langflest slökkvilið landsins sinnt þessu verkefni án lagaskyldu. Björgun fólks úr farartækjum, t.d. eftir umferðarslys, krefst sérhæfðs búnaðar og þjálfunar þeirra sem búnaðinn nota. Þegar beita þarf slíkum tækjum er nauðsynlegt að slökkvilið sé á staðnum vegna eldhættu við farartækið. Hefur því skapast sú hefð að slökkvilið sinni þessu verkefni og er kennsla í meðferð búnaðarins hluti af námsefni Brunamálaskólans. Búnaðurinn nýtist einnig við björgun fólks úr mannvirkjum. Með því að gera verkefnið lögbundið er tryggt að þessi þjónusta sé fyrir hendi á öllu landinu og hún uppfylli tilteknar lágmarkskröfur. Þannig verður unnt að setja reglur um lágmarksbúnað, þjálfun starfsmanna, forvarnir og viðbragðsáætlanir.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Forvarnir eru afar mikilvægur þáttur eldvarnaeftirlits. Til að leggja áherslu á mikilvægi forvarna er lagt til að því orði verði bætt við markmiðsgrein laganna og mikilvægi þeirra þannig dregið enn betur fram en áður.
Um 2. gr.
Hér er í fyrsta lagi lögð til sú breyting að utan gildissviðs laganna falli eingöngu skip sem hafi haffærisskírteini í ljósi þess að í auknum mæli er farið að breyta notkun skipa, til að mynda með því að gera þau að veitingastöðum í höfnum eða á landi. Er því mikilvægt að slökkvilið geti þar haft aðkomu og gert kröfur um eldvarnir. Þá er lagt til að gildissvið laga um brunavarnir verði rýmkað þannig að björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum með sérhæfðum björgunarbúnaði falli undir lögin. Með sérhæfðum búnaði er m.a. átt við svokallaðar klippur og glennur sem notaðar eru t.d. við að ná fólki úr bifreiðum eftir umferðarslys. Ákvæðið nær til hvers konar björgunarstarfa þar sem slíks búnaðar er þörf, svo sem eftir umferðarslys, flugslys og hvers konar aðra björgun á fastklemmdu fólki. Ekki er hér þó átt við þá starfsemi björgunarsveita sem felst í rústabjörgun.
Um 3. gr.
Hér er í fyrsta lagi lögð til lítils háttar útvíkkun á hugtakinu eldvarnir. Lagt er til að eldvarnir nái einnig til þess að hindra útbreiðslu elds. Í öðru lagi er lögð til breyting á skilgreiningu hugtaksins mannvirki til samræmis við skilgreiningu hugtaksins í frumvarpi til laga um mannvirki. Sá munur er þó á að samgöngumannvirki teljast til mannvirkja samkvæmt lögum um brunavarnir en þau falla hins vegar utan gildissviðs laga um mannvirki. Í gildi er reglugerð um brunavarnir í samgöngumannvirkjum sem sett var með stoð í lögum nr. 75/2000, um brunavarnir, og er gert ráð fyrir að hún haldi gildi sínu.
Um 4. gr.
Eins og fram kemur í almennum athugasemdum frumvarpsins er lagt til að Brunamálastofnun verði lögð niður og Byggingarstofnun taki við hlutverki hennar.
Um 5. gr.
Vegna breytinga á yfirstjórn brunamála er 5. gr. gildandi laga felld brott og færist efni hennar yfir í 5. gr. frumvarps til laga um mannvirki. Þar eru talin upp öll verkefni Byggingarstofnunar, þ.m.t. þau verkefni sem stofnunin hefur á grundvelli laga um brunavarnir. Er hlutverkið að mestu leyti óbreytt. Þó er lagt til að Byggingarstofnun hafi ekki það hlutverk, sem Brunamálastofnun hefur haft, að yfirfara brunahönnun nýbygginga, viðbóta og breytinga á mannvirkjum sem slökkviliðsstjórar og byggingarfulltrúar vísa til stofnunarinnar. Um er að ræða verkefni sem framangreindir aðilar eiga að geta sinnt og er hluti af byggingar- og eldvarnaeftirliti sveitarfélaganna. Leiðbeiningar- og ráðgjafarhlutverki Byggingarstofnunar verður samkvæmt nýjum lögum sinnt með öðrum hætti, svo sem með útgáfu skoðunarhandbóka. Þar sem lagt er til að stjórnsýsla byggingaröryggismála verði samræmd undir einni öflugri ríkisstofnun undir stjórn forstjóra sem ábyrgð ber á rekstri hennar er gert ráð fyrir að brunamálaráð sem starfað hefur á grundvelli laga um brunavarnir verði lagt niður. Brunamálaráð hefur verið forstjóra Brunamálastofnunar til ráðgjafar. Í frumvarpi til laga um mannvirki er lagt til að Byggingarstofnun leiti í störfum sínum samráðs við hina ýmsu hagsmunaaðila, þ.m.t. Samband íslenskra sveitarfélaga. Ekki er hins vegar gert ráð fyrir að sérstakt fagráð starfi að baki stofnunarinnar, heldur leiti stofnunin þeirrar ráðgjafar sem hún þarfnast hverju sinni eftir aðstæðum. Útvíkkun á hlutverki stofnunarinnar kallar á samráð við mun fleiri aðila en þá sem setið hafa í brunamálaráði. Eðlilegt er að stofnunin skipuleggi sjálf einhvers konar samráðsvettvang, mismunandi eftir málefnum og málaflokkum sem undir stofnunina heyra.
Ekki er talin þörf á að binda slíkt samráð eða fyrirkomulag þess í lög umfram það sem gert er í frumvarpi til laga um mannvirki.
Um 6. gr.
Greinin þarfnast ekki skýringa.
Um 7. gr.
Hér eru lagðar til nokkrar breytingar á ákvæðum laganna um Brunamálaskólann vegna frumvarps til laga um mannvirki. Gerð er tillaga um að í stað skólaráðs Brunamálaskólans verði skipað sérstakt fagráð fyrir skólann forstjóra Byggingarstofnunar til ráðgjafar um fagleg málefni skólans. Ábyrgð á rekstri skólans verði hins vegar alfarið í höndum forstjóra Byggingarstofnunar. Ekki er gert ráð fyrir breytingum á starfsemi skólans en að heimilt verði að fela menntastofnun starfrækslu hans. Byggingarstofnun verður þó ávallt ábyrg fyrir þeirri starfsemi hvort sem hún annast hana sjálf eða felur hana öðrum. Enn fremur er heimilt að gera samning við slökkvilið eða aðra fagaðila um framkvæmd einstakra þátta í starfsemi skólans.
Um 8. gr.
Í ákvæðinu er lögfest það verkefni slökkviliðs að bjarga fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum með sérhæfðum björgunarbúnaði. Vísast til umfjöllunar í almennum athugasemdum og skýringum með 2. gr. frumvarpsins.
Um 9. gr.
Lagðar eru til breytingar til samræmis við ákvæði frumvarps til laga um mannvirki. Hér er hlutverk slökkviliðs við byggingareftirlit skilgreint og það m.a. tengt svokölluðum öryggis- og lokaúttektum sem fjallað er nánar um í því frumvarpi. Öryggisúttekt er úttekt á öryggi og hollustuháttum mannvirkja þegar þau eru tekin í notkun og er óheimilt að flytja inn í eða taka mannvirki í notkun fyrr en slík úttekt hefur verið framkvæmd. Lokaúttekt skal framkvæmd innan þriggja ára frá því að mannvirki er tekið í notkun. Byggingarfulltrúar eða eftir atvikum faggiltar skoðunarstofur framkvæma öryggis- og lokaúttektir að viðstöddum fulltrúum slökkviliðs. Einnig er lagt til að sveitarfélagi verði heimilt að setja gjaldskrá vegna kostnaðar slökkviliða við öryggis- og lokaúttektir. Hafa sveitarfélög sams konar heimild í lögum um mannvirki til gjaldtöku vegna kostnaðar byggingarfulltrúa við úttektir á mannvirkjum.
Í frumvarpinu er slökkviliðsstjóra gert skylt að kæra eiganda eða forráðamann húsnæðis til lögreglu ef hætta skapast af ástandi brunavarna og viðkomandi sinnir ekki tilmælum slökkviliðsstjóra um úrbætur án ástæðulauss dráttar, eða ef um ítrekuð brot viðkomandi er að ræða.
Um 10. gr.
Hér er lagt til að Byggingarstofnun samþykki brunavarnaáætlanir sveitarfélaga í stað þess að gefa um þær umsagnir. Breytingin hefur ekki áhrif á það vinnulag sem skapast hefur við afgreiðslu þessara áætlana.
Um 11. gr.
Breytingin kemur til vegna ákvæðis 2. mgr. 5. gr. núgildandi laga, en þar er fjallað um hlutverk Brunamálastofnunar. Í ljósi þess að 5. gr. er í heild sinni felld brott í frumvarpinu er lagt til að fjallað verði um eldvarnaeftirlit með mannvirkjum vegna rannsókna og vinnslu kolvetnis í íslenskri efnahagslögsögu og innan landgrunnsmarka í 2. mgr. 13. gr. a.
Um 12. gr.
Breytingin er hliðstæð breytingum 2. og 8. gr. frumvarpsins.
Um 13. gr.
Samkvæmt frumvarpi til laga um mannvirki færast löggildingar hönnuða og iðnmeistara úr höndum umhverfisráðherra til Byggingarstofnunar. Lögð er til sama breyting hvað varðar löggildingar slökkviliðsmanna. Í b-lið er lagt til að lögfest verði að slökkviliðsmenn þurfi að standast læknisskoðun til að mega stunda reykköfun. Í undirbúningi er endurskoðun á reglugerð um reykköfun og hefur verið um það rætt að nauðsynlegt sé að lögfesta það verklag, sem mörg slökkvilið hafa tekið upp, að skylda starfsmenn sína til að standast læknisskoðun áður en þeim er heimilt að stunda reykköfun. Reykköfun er hættulegt og erfitt starf sem einungis hraust og vel þjálfað fólk er fært um að sinna. Þess vegna er talið nauðsynlegt að krefjast reglubundinnar læknisskoðunar.
Um 14. gr.
Hér er lagt til að slökkviliðsstjóra og öðrum eftirlitsmönnum verði heimiluð myndataka á þeim stöðum sem eftirlits er þörf, m.a. flóttaleiðum í húsnæði og öðrum vanköntum á eldvörnum. Er nauðsynlegt að hnykkja á því að myndataka sé þessum aðilum heimil þar sem hún er mikilvægur þáttur í gagnaöflun slökkviliðs, m.a. þegar kæra þarf mál til lögreglu.
Um 15. gr.
Í ákvæðinu eru lagðar til breytingar til samræmis við ákvæði laga um mannvirki.
Um 16. gr.
Breytingin er hliðstæð breytingum 15. gr. frumvarpsins.
Um 17. gr.
Í frumvarpi til laga um mannvirki eru tekin upp ákvæði um viðskipti með byggingarvörur. Þar er að finna ákvæði um málsmeðferð ef vara uppfyllir ekki kröfur laganna og réttarúrræði Byggingarstofnunar. Vísað er til þessa kafla mannvirkjafrumvarpsins hér í stað laga um öryggi vöru og opinbera markaðsgæslu.
Um 18. gr.
Þar sem verkefni rafmagnsöryggissviðs Neytendastofu, áður Löggildingarstofu, sem varða rafmagnsöryggi í mannvirkjum, færðust undir Brunamálastofnun við gildistöku laga nr. 29/2009 er vísun til Löggildingarstofu felld brott hér.
Um 19. gr.
Hér er lagt til að það verði sérstaklega tekið fram að Byggingarstofnun geti krafið sveitarfélög um nauðsynlegar upplýsingar um stöðu brunavarna og um búnað og starfsemi slökkviliða í sveitarfélaginu. Komið hefur fyrir að fyrirspurnum Brunamálastofnunar um þessi atriði hefur ekki verið sinnt en í ljósi eftirlitshlutverks stofnunarinnar er nauðsynlegt að henni berist slíkar upplýsingar.
Um 20. gr.
Í frumvarpinu er lagt til að heimildir slökkviliðsstjóra til að beita þvingunarúrræðum vegna mannvirkja þegar eldhætta skapast verði ekki takmarkaðar við að mannvirki sé í notkun í ljósi þess að úrbætur geta einnig verið nauðsynlegar í yfirgefnum húsum, auk þess sem óljóst getur verið í einstökum tilvikum hvort húsnæði sé í notkun eða ekki. Er því lagt til að orðin „í notkun“ verði fellt út úr 2. mgr. 29. gr. Mikilvægt er þá að slökkviliðsstjóri hafi úrræði til að knýja fram úrbætur þegar eigandi eða umráðamaður mannvirkis eða lóðar sinnir ekki þeim kröfum sem settar eru um brunavarnir, sbr. VI. kafla laganna. Er því lagt til að bætt sé við 2. mgr. 29. gr. að slökkviliðsstjóri geti einnig beitt þvingunarúrræðum vegna brota á ákvæðum laganna eða reglugerða settra samkvæmt þeim.
Lagt er til að kveðið verði á um að birta skuli í B-deild Stjórnartíðinda gjaldskrá þá sem kveðið er á um í 3. mgr. 29. gr. laganna. Er breyting þessi í samræmi við ákvæði d. liðar 9. gr. frumvarpsins.
Um 21. gr.
Lagt er til að ákvæði laganna um brunavarnagjald falli niður en sambærilegt ákvæði verði tekið upp í frumvarp til laga um mannvirki og heiti hér eftir byggingareftirlitsgjald. Gert er ráð fyrir að gjaldið verði innheimt með óbreyttum hætti með iðgjöldum vátryggingafélaga og að gjaldstofninn verði áfram vátryggingarfjárhæð brunatrygginga fasteigna og lausafjár. Þar sem gert er ráð fyrir að gjaldið verði notað til að fjármagna starfsemi Byggingarstofnunar er eðlilegt að ákvæði um innheimtu þess verði fært yfir í lög um mannvirki.
Um 22. gr.
Ákvæðið þarfnast ekki skýringa.
Um 23. gr.
Lagt er til að við lögin bætist nýtt ákvæði um þjónustuaðila brunavarna. Fjallað er um þessa aðila í e-lið 1. mgr. 5. gr. gildandi laga en nánari útfærslu á þeim kröfum sem heimilt er að gera til starfsemi þessara aðila hefur skort. Um er að ræða aðila sem annast þjónustu við ýmsan búnað vegna brunavarna, svo sem handslökkvitæki og reykköfunarbúnað. Allt er þetta mikilvægur öryggisbúnaður sem nauðsynlegt er að sé meðhöndlaður af traustum aðilum sem hafa yfir nægjanlegri þekkingu að ráða. Því er hér lagt til að þessir aðilar þurfi starfsleyfi Byggingarstofnunar. Verður stofnuninni þá heimilt að setja sér gjaldskrá og innheimta gjald vegna útgáfu starfsleyfa og fyrir námskeiðahald samkvæmt greininni.
Um 24. gr.
Lagt er til að lögin taki gildi 1. janúar 2011 til samræmis við gildistöku nýrra laga um mannvirki.
Fylgiskjal I.
Umhverfisráðuneyti:
Umsögn með frumvarpi til laga um breytingu á lögum um brunavarnir.
Í frumvarpinu er lagt til að björgun á fastklemmdu fólki úr mannvirkjum og farartækjum verði eitt af lögbundnum verkefnum slökkviliða. Breytingunni er ætlað að tryggja að þessi þjónusta verði fyrir hendi um allt land og að hún uppfylli tilteknar lágmarkskröfur. Björgun fólks úr farartækjum, t.d. eftir umferðarslys, krefst sérhæfðs búnaðar og þjálfunar þeirra sem búnaðinn nota. Þegar beita þarf slíkum tækjum er nauðsynlegt að slökkvilið sé á staðnum vegna eldhættu við farartækið. Hefur það fallið í hlut slökkviliða að sinna þessu verkefni. Búnaðurinn nýtist einnig við björgun fólks úr mannvirkjum. Í athugasemdum við frumvarpið kemur fram að langflest slökkvilið landsins hafi sinnt þessu verkefni í meira en áratug án lagaskyldu og er kennsla í meðferð klippibúnaðar hluti af námi við Brunamálaskólann. Ekki er því um nýjan kostnað að ræða fyrir sveitarfélögin nema í undantekningartilvikum. Ráðuneytið hefur í samráði við félag slökkviliðsstjóra og Brunamálastofnun metið hugsanlegan kostnað af framkvæmd þessa verkefnis. Heildarkostnaður allra slökkviliða vegna þessa þáttar er áætlaður eftirfarandi:
Stofnkostnaður, þ.e. búnaður, þjálfun o.fl.: u.þ.b. 500–600 millj. kr. samtals á landinu öllu.
Árlegur rekstrarkostnaður, þ.e. afskriftir, endurmenntun, stjórnunar- og skrifstofu kostnaður, kostnaður vegna útkalla: u.þ.b. 87–90 millj. kr. samtals á landinu.
Eins og áður segir hafa langflest slökkvilið landsins sinnt þessu verkefni í meira en áratug án lagaskyldu. Búnaðinn eiga flest slökkvilið nú þegar. Ekki er því um nýjan kostnað að ræða fyrir sveitarfélögin nema í undantekningartilvikum.
Í frumvarpinu er einnig kveðið á um heimild um gjaldtöku til sveitarfélaga vegna kostnaðar slökkviliða vegna öryggis- og lokaúttekta, sbr. lög um mannvirki. Miða skal við að innheimt gjöld verði ekki meiri en kostnaður við úttektirnar.
Að öðru leyti telur ráðuneytið að frumvarpið valdi sveitarfélögum ekki auknum kostnaði.
Fylgiskjal II.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breytingar á lögum um brunavarnir,
nr. 75/2000, með síðari breytingum.
Samkvæmt því er ekki gert ráð fyrir að samþykkt þessa frumvarps hafi í för með sér aukinn kostnað fyrir ríkissjóð. Það er þó, eins og áður sagði, lagt fram samhliða frumvarpi til laga um mannvirki sem áætlað er að auki árleg útgjöld ríkissjóðs um 184 m.kr. og lækki tekjur um 5 m.kr. Vísast að öðru leyti til kostnaðarumsagnar um það frumvarp.
