Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect. Ferill 46. máls.
141. löggjafarþing 2012–2013.
Þingskjal 46 — 46. mál.
Ákvæði laga þessara taka ekki til hvala en um þá gilda sérstök lög.
a. Á eftir orðunum „við hefðbundnar veiðar á fýls-, súlu- og skarfsungum“ í 3. tölul. kemur: við hefðbundnar veiðar á selkópum, fýls-, súlu- og skarfsungum.
b. Í stað orðanna „Net, nema háf til lundaveiða“ í 1. málsl. 4. tölul. kemur: Net, nema til veiða á kópum, og háf til lundaveiða.
c. Á eftir orðunum „nema báta á sjó til fuglaveiða“ í 1. málsl. 17. tölul. kemur: og selveiða.
Vakin skal athygli á því að núverandi lagarammi um seli er ekki í samræmi við Bernarsamninginn um vernd villtra dýra og plantna og búsvæða þeirra, sem Íslendingar fullgiltu árið 1993 án sérstaks fyrirvara um sel. Samkvæmt samningnum (7. gr.) skal gera ákveðnar ráðstafanir til að tryggja vernd dýra sem heimilt er að veiða (tegunda í viðauka III). Þar á meðal er friðun á ákveðnum árstímum eða traust veiðistjórn sem nær sama árangri, möguleiki á veiðibanni ef við á til að endurheimta viðunandi stofnstærð, viðurkenndar reglur um sölu og flutning til sölu lifandi dýra eða skrokka og afurða. Þessi ákvæði eiga við allar selategundir við landið, bæði staðseli og farseli.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að selveiðar verði áfram heimilar enda aldagömul hefð og hluti af mikilvægum hlunnindum ýmissa bænda. Hvergi mun selveiði þó stunduð sem sjálfstæð atvinnugrein, og viðskipti með selaafurðir eru hverfandi. Taki villidýralögin einnig til selsins fer stjórn selveiða fram samkvæmt þeim lögum, sbr. 3. gr. um umsjón verndar, friðunar og veiða, og 11. gr. um veiðikort og hæfnispróf. Með þessum hætti mundi m.a. linna seladrápi sem nú er stundað sem eins konar skotíþrótt án nytja. Þá mundu veiðar á borð við þær sem Hringormanefnd hefur haldið uppi ekki líðast í sama horfi, sbr. 1. mgr. 7. gr. laganna.
Í frumvarpinu er lagt til að ráðherra geti mælt fyrir um sérstök griðasvæði sela í samráði við landeigendur og viðeigandi stofnanir og samtök, svo sem Náttúrufræðistofnun, Hafrannsóknastofnunina, Umhverfisstofnun, Bændasamtök Íslands, samtök fyrirtækja í ferðaþjónustu og umhverfis- og útivistarsamtök.
Slík griðasvæði þarf að velja þannig að þau stuðli sem best að viðgangi selastofna en gæta um leið að hæfilegri fjarlægð frá veiðiám og fiskimiðum sem viðkvæmust eru gagnvart ágangi selsins. Í þessu sambandi þarf einnig að taka tillit til hagsmuna sem tengjast ferðaþjónustu, sbr. velheppnað selasetur við Húnaflóa. Slík griðasvæði þykja sjálfsögð í grannlöndum okkar, tryggja dýrinu frið frá veiðum og geta jafnframt skapað kjörinn vettvang til selaskoðunar þar sem aðstæður henta. Griðasvæðin þarf að skilgreina sérstaklega, m.a. með tilliti til annarra veiða, svo sem grásleppuveiða þar sem selur er algengur „meðafli“, bæði kópar og fullorðin dýr.
Samkvæmt gildandi lögum (tilskipun um veiði á Íslandi frá 1849) má enginn skjóta landsel eða útsel á fjörðum eða víkum þar sem eru látur eða lagnir, nær en 900 m (lög nr. 116/1990). Fiskistofu er þó heimilt að ósk veiðifélags að ófriða látur, að fenginni umsögn Náttúrufræðistofnunar og Veiðimálastofnunar, en aldrei hefur reynt á það ákvæði (lög nr. 61/2006). Landselur og útselur njóta því í raun griðasvæða núna samkvæmt lögum þótt þau hafi verið nánast óvirk.
Vöðusel og annan farsel (hringanóra, blöðrusel og kampsel) má hver maður hins vegar skjóta eða veiða utan netlaga, nema hvað takmarkanir gilda í grennd við selalátur og eggver. Með þessu frumvarpi yrðu slíkar veiðar háðar sérstöku leyfi ráðherra, enda hafa þær ekki verið stundaðar hér að marki síðustu áratugi.
Frumvarpið var fyrst flutt á 140. þingi en náði ekki afgreiðslu, og er nú endurflutt með breytingum sem m.a. var bent á í ýmsum vönduðum umsögnum til umhverfis- og samgöngunefndar við meðferð málsins. Nú er meðal annars gert ráð fyrir að ráðherra geti heimilað veiðar á farsel, svo sem í rannsóknarskyni og vegna sérstaks ágangs. Þá er bann við veiðum í látrum og grennd þeirra skilgreint nákvæmar og stuðst við fjarlægðarmörk 17. gr. um fuglabjörg, sem eru nokkru þrengri en núverandi ákvæði um láturvernd í tilskipuninni frá 1849. Í umsögnum er bent á að rostungur telst ekki til sela (Phocidae) þótt hreifadýr sé (Pinnipedia), heldur mynda rostungar sérstaka ætt, Odobenidae. Rostungur er ekki nefndur í undantekningarákvæðum 2. mgr. 2. gr. og nýtur því alfriðunar skv. 6. gr. laganna. Engin þörf er því á að fjalla um rostung í frumvarpinu. Lagt er til að í 9. gr. villidýralaganna sé gert ráð fyrir hefðbundnum aðferðum við selveiðar utan griðasvæða. Í lögunum er reyndar getið sérstaklega um kópanet í 4. tölul. 9. gr. laganna. Tekið skal fram að frumvarpsgreinin lýsir ekki neins konar afstöðu flutningsmanna til þeirra veiðiaðferða sem um ræðir.
Tilgangur þessa frumvarps er fyrst og fremst að tryggja að selur njóti þeirrar verndar sem okkur er skylt að veita honum, m.a. vegna skuldbindinga í Bernarsáttmálanum, að selveiðar gangi ekki nærri stofnum og að skipulag við selveiðar sé með svipuðum hætti og við veiðar villtra dýra sem fjallað er um í lögunum, sem meðal annars tryggir fulla skráningu veiddra dýra og ætti að veita betri yfirsýn um selveiðar og stöðu selastofna en nú er raunin.
141. löggjafarþing 2012–2013.
Þingskjal 46 — 46. mál.
Frumvarp til laga
um breytingu á lögum um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum
og villtum spendýrum, nr. 64/1994, með síðari breytingum.
Flm.: Birgitta Jónsdóttir, Árni Þór Sigurðsson, Mörður Árnason.
1. gr.
2. gr.
Ákvæði laga þessara taka ekki til hvala en um þá gilda sérstök lög.
3. gr.
a. Á eftir orðunum „við hefðbundnar veiðar á fýls-, súlu- og skarfsungum“ í 3. tölul. kemur: við hefðbundnar veiðar á selkópum, fýls-, súlu- og skarfsungum.
b. Í stað orðanna „Net, nema háf til lundaveiða“ í 1. málsl. 4. tölul. kemur: Net, nema til veiða á kópum, og háf til lundaveiða.
c. Á eftir orðunum „nema báta á sjó til fuglaveiða“ í 1. málsl. 17. tölul. kemur: og selveiða.
4. gr.
Selir.
5. gr.
Greinargerð.
Vakin skal athygli á því að núverandi lagarammi um seli er ekki í samræmi við Bernarsamninginn um vernd villtra dýra og plantna og búsvæða þeirra, sem Íslendingar fullgiltu árið 1993 án sérstaks fyrirvara um sel. Samkvæmt samningnum (7. gr.) skal gera ákveðnar ráðstafanir til að tryggja vernd dýra sem heimilt er að veiða (tegunda í viðauka III). Þar á meðal er friðun á ákveðnum árstímum eða traust veiðistjórn sem nær sama árangri, möguleiki á veiðibanni ef við á til að endurheimta viðunandi stofnstærð, viðurkenndar reglur um sölu og flutning til sölu lifandi dýra eða skrokka og afurða. Þessi ákvæði eiga við allar selategundir við landið, bæði staðseli og farseli.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að selveiðar verði áfram heimilar enda aldagömul hefð og hluti af mikilvægum hlunnindum ýmissa bænda. Hvergi mun selveiði þó stunduð sem sjálfstæð atvinnugrein, og viðskipti með selaafurðir eru hverfandi. Taki villidýralögin einnig til selsins fer stjórn selveiða fram samkvæmt þeim lögum, sbr. 3. gr. um umsjón verndar, friðunar og veiða, og 11. gr. um veiðikort og hæfnispróf. Með þessum hætti mundi m.a. linna seladrápi sem nú er stundað sem eins konar skotíþrótt án nytja. Þá mundu veiðar á borð við þær sem Hringormanefnd hefur haldið uppi ekki líðast í sama horfi, sbr. 1. mgr. 7. gr. laganna.
Í frumvarpinu er lagt til að ráðherra geti mælt fyrir um sérstök griðasvæði sela í samráði við landeigendur og viðeigandi stofnanir og samtök, svo sem Náttúrufræðistofnun, Hafrannsóknastofnunina, Umhverfisstofnun, Bændasamtök Íslands, samtök fyrirtækja í ferðaþjónustu og umhverfis- og útivistarsamtök.
Slík griðasvæði þarf að velja þannig að þau stuðli sem best að viðgangi selastofna en gæta um leið að hæfilegri fjarlægð frá veiðiám og fiskimiðum sem viðkvæmust eru gagnvart ágangi selsins. Í þessu sambandi þarf einnig að taka tillit til hagsmuna sem tengjast ferðaþjónustu, sbr. velheppnað selasetur við Húnaflóa. Slík griðasvæði þykja sjálfsögð í grannlöndum okkar, tryggja dýrinu frið frá veiðum og geta jafnframt skapað kjörinn vettvang til selaskoðunar þar sem aðstæður henta. Griðasvæðin þarf að skilgreina sérstaklega, m.a. með tilliti til annarra veiða, svo sem grásleppuveiða þar sem selur er algengur „meðafli“, bæði kópar og fullorðin dýr.
Samkvæmt gildandi lögum (tilskipun um veiði á Íslandi frá 1849) má enginn skjóta landsel eða útsel á fjörðum eða víkum þar sem eru látur eða lagnir, nær en 900 m (lög nr. 116/1990). Fiskistofu er þó heimilt að ósk veiðifélags að ófriða látur, að fenginni umsögn Náttúrufræðistofnunar og Veiðimálastofnunar, en aldrei hefur reynt á það ákvæði (lög nr. 61/2006). Landselur og útselur njóta því í raun griðasvæða núna samkvæmt lögum þótt þau hafi verið nánast óvirk.
Vöðusel og annan farsel (hringanóra, blöðrusel og kampsel) má hver maður hins vegar skjóta eða veiða utan netlaga, nema hvað takmarkanir gilda í grennd við selalátur og eggver. Með þessu frumvarpi yrðu slíkar veiðar háðar sérstöku leyfi ráðherra, enda hafa þær ekki verið stundaðar hér að marki síðustu áratugi.
Frumvarpið var fyrst flutt á 140. þingi en náði ekki afgreiðslu, og er nú endurflutt með breytingum sem m.a. var bent á í ýmsum vönduðum umsögnum til umhverfis- og samgöngunefndar við meðferð málsins. Nú er meðal annars gert ráð fyrir að ráðherra geti heimilað veiðar á farsel, svo sem í rannsóknarskyni og vegna sérstaks ágangs. Þá er bann við veiðum í látrum og grennd þeirra skilgreint nákvæmar og stuðst við fjarlægðarmörk 17. gr. um fuglabjörg, sem eru nokkru þrengri en núverandi ákvæði um láturvernd í tilskipuninni frá 1849. Í umsögnum er bent á að rostungur telst ekki til sela (Phocidae) þótt hreifadýr sé (Pinnipedia), heldur mynda rostungar sérstaka ætt, Odobenidae. Rostungur er ekki nefndur í undantekningarákvæðum 2. mgr. 2. gr. og nýtur því alfriðunar skv. 6. gr. laganna. Engin þörf er því á að fjalla um rostung í frumvarpinu. Lagt er til að í 9. gr. villidýralaganna sé gert ráð fyrir hefðbundnum aðferðum við selveiðar utan griðasvæða. Í lögunum er reyndar getið sérstaklega um kópanet í 4. tölul. 9. gr. laganna. Tekið skal fram að frumvarpsgreinin lýsir ekki neins konar afstöðu flutningsmanna til þeirra veiðiaðferða sem um ræðir.
Tilgangur þessa frumvarps er fyrst og fremst að tryggja að selur njóti þeirrar verndar sem okkur er skylt að veita honum, m.a. vegna skuldbindinga í Bernarsáttmálanum, að selveiðar gangi ekki nærri stofnum og að skipulag við selveiðar sé með svipuðum hætti og við veiðar villtra dýra sem fjallað er um í lögunum, sem meðal annars tryggir fulla skráningu veiddra dýra og ætti að veita betri yfirsýn um selveiðar og stöðu selastofna en nú er raunin.
