Þingskjal 645 — 503. mál.
Frumvarp til laga
um breyting á lögum nr. 79/2008, um endurskoðendur,
með síðari breytingum (prófnefnd endurskoðenda,
samvinna við erlenda eftirlitsaðila o.fl.).
(Lagt fyrir Alþingi á 141. löggjafarþingi 2012–2013.)
1. gr.
a. Í stað orðanna „Endurskoðendaráð skv. 14. gr.“ í 1. mgr. kemur: Ráðherra.
b. Í stað orðsins „endurskoðendaráðs“ í 3. og 5. mgr. kemur: prófnefndar.
2. gr.
a. 2. mgr. orðast svo:
Endurmenntunin skal að lágmarki svara til 20 klukkustunda á ári og samtals 120 klukkustunda á þriggja ára tímabili. Endurmenntunartímabil skal vera það sama fyrir alla endurskoðendur. Endurmenntunartímabil endurskoðanda sem fær löggildingu í fyrsta sinn hefst 1. janúar árið eftir að löggilding er veitt.
b. Orðið „hverju“ fyrra sinni í 3. mgr. fellur brott.
3. gr.
Endurskoðandi skal varðveita vinnuskjöl vegna endurskoðunar á tryggan og öruggan hátt í sjö ár frá áritunardegi endurskoðunar.
4. gr.
5. gr.
6. gr.
a. Í stað orðsins „fylgjast“ í 2. mgr. kemur: hafa eftirlit.
b. Við 2. mgr. bætist nýr töluliður, svohljóðandi: að endurskoðandi gæti að fyrirmælum laga um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka.
c. Við bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
Endurskoðendaráð hefur heimild til samvinnu við eftirlitsaðila í ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðisins um upplýsingaskipti og eftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum félaga sem eru með skráða skrifstofu utan Evrópska efnahagssvæðisins en gefa út verðbréf sín sem skráð eru á skipulegum verðbréfamarkaði hér á landi.
7. gr.
Nú lætur endurskoðandi ekki skipast við áminningu skv. 2. mgr. eða hann vanrækir alvarlega skyldur sínar að mati endurskoðendaráðs eða hefur ítrekað verið áminntur vegna brota sinna, án þess að starfsemi hans teljist komin í gott horf, hefur ráðið heimild til að fella réttindi hans til endurskoðunarstarfa niður tímabundið. Áður en til þess kemur skal það gefa honum kost á að koma að sjónarmiðum sínum sé þess kostur.
Telji endurskoðendaráð að endurskoðandi, sem ráðið hefur tímabundið fellt niður réttindi hjá, hafi bætt að fullu úr því sem ábótavant var í rekstri hans eða vinnubrögðum og var tilefni niðurfellingar getur ráðið afturkallað niðurfellinguna.
Tímabundin niðurfelling réttinda getur ekki verið lengur en til tólf vikna.
Nú veitir endurskoðendaráð endurskoðanda áminningu eða fellir niður réttindi hans tímabundið og skal þá ráðið tilkynna ráðuneytinu það þegar í stað.
Endurskoðendaráð getur skotið máli endurskoðanda, sem réttindi til endurskoðunarstarfa hafa tímabundið verið felld niður hjá, til ráðherra. Getur ráðið m.a. gert kröfu um að ráðherra mæli fyrir um ótímabundna niðurfellingu réttinda. Þrátt fyrir ákvæði 5. mgr. helst niðurfelling réttinda endurskoðanda meðan mál er til meðferðar hjá ráðherra.
8. gr.
9. gr.
Endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki skulu veita endurskoðendaráði upplýsingar sem ráðið óskar eftir í tengslum við verkefni sem endurskoðendaráði eru falin í lögunum. Lagaákvæði um þagnarskyldu takmarka ekki skyldu til þess að veita upplýsingar samkvæmt þessari grein.
Endurskoðendaráð hefur heimild til að óska eftir upplýsingum og gögnum frá öðrum aðilum í tengslum við verkefni sem endurskoðendaráði eru falin í lögunum.
10. gr.
Endurskoðendaráð skal hafa eftirlit með því að reglulegt gæðaeftirlit með störfum endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja fari fram, sbr. 3. tölul. 2. mgr. 15. gr. Félag löggiltra endurskoðenda skal í samráði við endurskoðendaráð annast gæðaeftirlit með störfum endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja, sbr. 4. tölul. 13. gr. Heimilt er að leggja gjald á endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki til að standa straum af kostnaði við gæðaeftirlit sem beinist að störfum þeirra.
11. gr.
Ráðherra getur afturkallað starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækja:
1. hafi fyrirtækið fengið starfsleyfið á grundvelli rangra upplýsinga,
2. fullnægi fyrirtækið ekki ákvæðum 3. gr. og 4. mgr. 4. gr.,
3. að tillögu endurskoðendaráðs, sbr. 25. gr.
Áður en til afturköllunar kemur skv. 1. mgr. skal fyrirtækinu veittur hæfilegur frestur til úrbóta sé unnt að koma úrbótum við.
Afturköllun á starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækis skal tilkynnt stjórn þess og rökstudd skriflega. Starfræki fyrirtækið útibú eða þjónustustarfsemi í öðru ríki skal tilkynningin send lögbærum eftirlitsaðilum í því ríki.
12. gr.
13. gr.
Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.
I. Inngangur.
II. Tilefni og nauðsyn lagasetningar.
Ráðuneytinu hafa borist ábendingar endurskoðendaráðs um atriði sem valdið hafa ráðinu vandkvæðum við framkvæmd þess eftirlits sem því er falið í lögunum. Einnig hafa ráðuneytinu borist ábendingar frá Félagi löggiltra endurskoðenda.
Í frumvarpi því sem lagt var fram á 140. löggjafarþingi voru m.a. lagðar til breytingar á þeim ákvæðum laga um endurskoðendur, nr. 79/2008, þar sem vísað er til alþjóðlegra endurskoðunarstaðla. Var í frumvarpinu lagt til að ekki yrði vísað til þess að staðlarnir verði sérstaklega innleiddir í íslenskan rétt í samræmi við það ferli sem lýst er í 31. gr. núgildandi laga. Þess í stað var lagt til að ráðherra yrði veitt heimild til að birta með reglugerð alþjóðlega endurskoðunarstaðla sem gefnir eru út af Alþjóðasamtökum endurskoðenda (IFAC). Á vettvangi Evrópusambandsins á sér nú stað umræða um breytingar á tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 2006/43/EB um lögboðna endurskoðun ársreikninga og samstæðureikninga, sem innleidd var með lögum nr. 79/2008. Í framangreindum tillögum er m.a. lagt til að gerðar verði breytingar á þeim ákvæðum tilskipunarinnar er lúta að alþjóðlegum endurskoðunarstöðlum. Því þykir rétt að fram fari frekari skoðun á framangreindum ákvæðum laga um endurskoðendur um alþjóðlega endurskoðunarstaðla með tilliti til þeirrar þróunar sem á sér stað á vettvangi Evrópusambandsins. Þá hefur ráðuneytið jafnframt í hyggju að taka refsiákvæði laganna til endurskoðunar og hefur fengið til samstarfs við sig sérfræðinga á sviði refsiréttar til að gera tillögur að lagabreytingum. Telur ráðuneytið rétt að endurskoðun á ákvæðum laganna er varða alþjóðlega endurskoðunarstaðla og refsiákvæðum laganna verði unnin saman.
III. Meginefni frumvarpsins.
Gert er ráð fyrir að prófnefnd endurskoðenda, sem hingað til hefur heyrt undir endurskoðendaráð, færist beint undir ráðuneytið. Er þessi breyting í samræmi við reglur sem gilda um aðrar prófnefndir á vegum ráðuneytisins. Þannig mun ráðherra skipa í prófnefndina í stað endurskoðendaráðs. Jafnframt er lögð til sú breyting að prófnefnd geri tillögu til ráðherra um reglugerð um próf og fjárhæð prófgjalda.
Lögð er til breyting á endurmenntunartímabili endurskoðenda þannig að í stað þess að hver endurskoðandi hafi sérstakt endurmenntunartímabil, eins og nú er, verði aðeins eitt endurmenntunartímabil fyrir alla endurskoðendur. Þeir endurskoðendur sem fá réttindi innan tímabilsins skila endurmenntunareiningum í hlutfalli við þann tíma sem viðkomandi hefur haft réttindi. Gera verður breytingar á reglugerð um endurmenntun endurskoðenda til samræmis við þessa tillögu.
Lagt er til að kveðið verði sérstaklega á um það í lögunum að endurskoðendaráð hafi eftirlit með því að endurskoðendur gæti að fyrirmælum laga nr. 64/2006, um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka.
Gerð er tillaga um að endurskoðendaráði verði heimilað að fella niður réttindi endurskoðanda til endurskoðunarstarfa tímabundið í 12 vikur ef endurskoðandi lætur ekki skipast við áminningu eða hann vanrækir alvarlega skyldur sínar að mati endurskoðendaráðs eða hefur ítrekað verið áminntur vegna brota sinna, án þess að starfsemi hans teljist komin í gott horf. Þannig getur endurskoðendaráð fellt niður í 12 vikur réttindi endurskoðanda sem t.d. sinnir endurskoðunarverkefnum án þess að vera með gilda starfsábyrgðartryggingu.
Gerð er tillaga um að ráðherra geti afturkallað starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækja þegar fyrirtæki hafa fengið starfsleyfið á grundvelli rangra upplýsinga, þau fullnægja ekki ákvæðum laganna um skilyrði fyrir veitingu starfsleyfis eða eftir tillögu endurskoðendaráðs. Telja verður æskilegt að ráðherra hafi umrædda heimild ef endurskoðunarfyrirtæki uppfyllir ekki lengur skilyrði laganna fyrir starfsleyfisveitingu.
Lagðar eru til breytingar til innleiðingar á tveimur ákvörðunum framkvæmdastjórnarinnar. Ákvörðun 2010/485/ESB miðar að því að greiða fyrir samvinnu lögbærra yfirvalda í aðildarríkjunum og lögbærra yfirvalda Ástralíu og Bandaríkjanna hvað varðar eftirlit með endurskoðendum. Ákvörðun 2011/30/ESB kveður á um jafngildi opinberra eftirlitskerfa, gæðatryggingarkerfa og rannsóknar- og viðurlagakerfa aðildarríkjanna annars vegar og tiltekinna þriðju ríkja hins vegar. Með breytingunni verður endurskoðendaráði veitt heimild til að gera samning við eftirlitsaðila í tilteknum ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðisins um samvinnu við eftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum.
IV. Samræmi við stjórnarskrá og alþjóðlegar skuldbindingar.
Lagðar eru til breytingar til innleiðingar á tveimur ákvörðunum framkvæmdastjórnarinnar. Ákvörðun 2010/485/ESB miðar að því að greiða fyrir samvinnu lögbærra yfirvalda í aðildarríkjunum og lögbærra yfirvalda Ástralíu og Bandaríkjanna hvað varðar eftirlit með endurskoðendum. Ákvörðun 2011/30/ESB kveður á um jafngildi opinberra eftirlitskerfa, gæðatryggingarkerfa og rannsóknar- og viðurlagakerfa aðildarríkjanna annars vegar og tiltekinna þriðju ríkja hins vegar.
V. Samráð.
Við samningu frumvarpsins hafði ráðuneytið samráð við endurskoðendaráð og Félag löggiltra endurskoðenda. Komu aðilar með gagnlegar ábendingar um efnisatriði frumvarpsins.
VI. Mat á áhrifum.
Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Um 3. gr.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Um 6. gr.
Lagt er til að endurskoðendaráð hafi sérstaklega eftirlit með því að endurskoðendur fari að ákvæðum laga um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka, nr. 64/2006, en í g-lið 1. mgr. 2. gr. þeirra laga er sérstaklega tekið fram að endurskoðendur falli undir lögin.
Lagðar eru til breytingar til innleiðingar á tveimur ákvörðunum framkvæmdastjórnarinnar. Ákvörðun 2010/485/ESB miðar að því að greiða fyrir samvinnu lögbærra yfirvalda í aðildarríkjunum og lögbærra yfirvalda Ástralíu og Bandaríkjanna hvað varðar eftirlit með endurskoðendum. Ákvörðun 2011/30/ESB kveður á um jafngildi opinberra eftirlitskerfa, gæðatryggingarkerfa og rannsóknar- og viðurlagakerfa aðildarríkjanna annars vegar og tiltekinna þriðju ríkja hins vegar. Með breytingunni verður endurskoðendaráði veitt heimild til samvinnu og gerð samstarfssamninga við eftirlitsaðila í tilteknum ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðisins um upplýsingaskipti og eftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum.
Um 7. gr.
Um 8. gr.
Um 9. gr.
Jafnframt er lagt til að kveðið verði á um það í lögunum að endurskoðendaráði sé heimilt að óska eftir upplýsingum og gögnum frá öðrum aðilum í tengslum við þau verkefni sem ráðinu eru falin með lögunum. Eins og segir í skýringum við 1. mgr. er hér átt við eftirlit skv. 15. gr. laganna, mál sem ráðið tekur til meðferðar að eigin frumkvæði skv. 16. gr. laganna og samvinnu við erlenda eftirlitsaðila skv. 15. gr. laganna.
Um 10. gr.
Um 11. gr.
Um 12. gr.
Um 13. gr.
Fylgiskjal.
Fjármálaráðuneyti,
fjárlagaskrifstofa:
Umsögn um frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. nr. 79/2008,
um endurskoðendur, með síðari breytingum (prófnefnd endurskoðenda,
samvinna við erlenda eftirlitsaðila o.fl.).
Helstu breytingar sem í frumvarpinu felast eru eftirtaldar: Í fyrsta lagi er lagt til að prófnefnd endurskoðenda sem hingað til hefur heyrt undir endurskoðendaráð færist beint undir ráðuneytið. Er þessi breyting í samræmi við reglur sem gilda um aðrar prófnefndir á vegum ráðuneytisins. Í öðru lagi er lögð til breyting á endurmenntunartímabili endurskoðenda þannig að í stað þess að hver endurskoðandi hafi sitt endurmenntunartímabil eins og nú er verði aðeins eitt tímabil fyrir alla endurskoðendur. Í þriðja lagi er lagt til að endurskoðendaráði verði falið að hafa eftirlit með því að endurskoðendur gæti að fyrirmælum laga nr. 64/2006, um aðgerðir gegn peningaþvætti og fjármögnun hryðjuverka. Í fjórða lagi er lagt til að endurskoðendaráði verði í tilteknum tilvikum heimilað að fella tímabundið í 12 vikur niður réttindi endurskoðanda til endurskoðunarstarfa. Í fimmta lagi er lagt til að ráðherra geti í tilteknum tilvikum afturkallað starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækja. Í sjötta lagi er lagt til að innleiddar verði tvær ákvarðanir framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins, annars vegar ákvörðun um bætta samvinnu yfirvalda í aðildarríkjunum og lögbærra yfirvalda Ástralíu og Bandaríkjanna hvað varðar eftirlit með endurskoðendum og hins vegar ákvörðun um að jafngilda opinber eftirlitskerfi, gæðatryggingakerfi og rannsóknar- og viðurlagakerfi aðildarríkjanna annars vegar og tiltekinna þriðju ríkja hins vegar.
Verði frumvarpið óbreytt að lögum er ekki ástæða til að ætla að það hafi í för með sér aukin útgjöld fyrir ríkissjóð.