Ferill 53. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.

---

Þingskjal 53  —  53. mál.

Frumvarp til laga

um breytingu á lögum nr. 106/2000, um mat á umhverfisáhrifum,
með síðari breytingum (viðaukar, tilkynningarskyldar
framkvæmdir, flutningur stjórnsýslu).

(Lagt fyrir Alþingi á 144. löggjafarþingi 2014–2015.)

1. gr.

    Á eftir d-lið 3. gr. laganna kemur nýr stafliður, e-liður, svohljóðandi: Fyrirhuguð framkvæmd: Framkvæmd sem er komin á það stig að hún geti hlotið málsmeðferð skv. IV. kafla.

2. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á 4. gr. laganna:
     a.      Síðari málsliður 1. mgr. orðast svo: Á varnar- og öryggissvæðum fer ráðherra varnarmála með lögsögu í samræmi við skilgreiningu í varnarmálalögum, nr. 34/2008, sbr. og lög um lagagildi varnarsamnings milli Íslands og Bandaríkjanna og um réttarstöðu liðs Bandaríkjanna og eignir þess, nr. 110/1951, og lög um ráðstafanir í kjölfar samnings við Bandaríkin um skil á varnarsvæðinu á Keflavíkurflugvelli, nr. 176/2006.
     b.      Í stað síðari málsliðar 2. mgr. koma fimm nýir málsliðir, svohljóðandi: Skipulagsstofnun tekur ákvörðun skv. 6. gr. um hvort framkvæmd í flokki B í 1. viðauka við lög þessi skuli háð mati á umhverfisáhrifum. Skipulagsstofnun tekur einnig ákvörðun skv. 6. gr. um hvort aðrar framkvæmdir í flokki C í 1. viðauka við lög þessi en þær sem kveðið er á um í skipulagslögum og lögum um mannvirki, eða slíkar framkvæmdir sem háðar eru leyfi Mannvirkjastofnunar, skuli háðar mati á umhverfisáhrifum. Skipulagsstofnun gefur enn fremur álit skv. 11. gr. um mat á umhverfisáhrifum framkvæmdar og starfsemi sem henni fylgir. Skipulagsstofnun hefur eftirlit með að framkvæmdir í flokki C í 1. viðauka við lög þessi sem kveðið er á um í skipulagslögum og lögum um mannvirki hafi fengið viðeigandi málsmeðferð skv. 6. gr. laga þessara. Í því skyni skal Skipulagsstofnun setja á fót og starfrækja rafrænt gagnasafn um framkvæmdirnar og leyfi fyrir þeim.
     c.      Við bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
                      Sveitarstjórn tekur ákvörðun skv. 6. gr. um hvort framkvæmd, sem háð er framkvæmdaleyfi eða byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum eða lögum um mannvirki og tilgreind er í flokki C í 1. viðauka við lög þessi, skuli háð mati á umhverfisáhrifum. Undanskildar eru þó framkvæmdir sem háðar eru leyfi Mannvirkjastofnunar, sbr. 2. mgr.

3. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á 5. gr. laganna:
     a.      Í stað orðanna „1. viðauka“ í 1. mgr. kemur: flokki A í 1. viðauka.
     b.      4. mgr. fellur brott.

4. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á 6. gr. laganna:
     a.      Í stað orðanna „2. viðauka“ í 1. mgr. kemur: flokki B og flokki C í 1. viðauka.
     b.      Í stað 2. og 3. mgr. koma sex nýjar málsgreinar, svohljóðandi:
                      Framkvæmdaraðili skal tilkynna Skipulagsstofnun um fyrirhugaða framkvæmd í flokki B í 1. viðauka við lög þessi. Sama á við um fyrirhugaða framkvæmd í flokki C í 1. viðauka við lög þessi sé hún háð öðrum leyfum en samkvæmt skipulagslögum eða lögum um mannvirki eða háð leyfi Mannvirkjastofnunar. Fyrirhugaða framkvæmd í flokki C í 1. viðauka við lög þessi sem háð er framkvæmdaleyfi og byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum eða lögum um mannvirki ber framkvæmdaraðila að tilkynna leyfisveitanda, sbr. þó 2. málsl. Ráðherra setur í reglugerð ákvæði um hvaða gögn skuli lögð fram með tilkynningu um framkvæmd og þá málsmeðferð sem viðhöfð skal við ákvörðun um matsskyldu framkvæmda.
                      Vegna framkvæmdar í flokki B í 1. viðauka laga þessara skal Skipulagsstofnun innan fjögurra vikna frá því að fullnægjandi gögn um framkvæmdina berast taka ákvörðun um hvort framkvæmdin skuli háð mati samkvæmt lögum þessum. Við ákvörðun um matsskyldu skal Skipulagsstofnun fara eftir viðmiðum í 2. viðauka laga þessara. Áður skal stofnunin leita álits leyfisveitenda, framkvæmdaraðila og annarra eftir eðli máls hverju sinni. Skipulagsstofnun skal gera hlutaðeigandi grein fyrir niðurstöðu sinni og kynna hana almenningi.
                      Vegna framkvæmdar í flokki C í 1. viðauka laga þessara, sem háð er framkvæmdaleyfi og byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum eða lögum um mannvirki en þó ekki leyfi Mannvirkjastofnunar, skal sveitarstjórn innan tveggja vikna frá því að fullnægjandi gögn um framkvæmdina berast taka ákvörðun um hvort framkvæmdin skuli háð mati samkvæmt lögum þessum. Við ákvörðun um matsskyldu skal sveitarstjórn fara eftir viðmiðum í 2. viðauka laga þessara og leiðbeiningum Skipulagsstofnunar skv. 20. gr. Sveitarstjórn er heimilt að leita álits annarra aðila, svo sem annarra leyfisveitenda, eftir eðli máls hverju sinni. Leiti sveitarstjórn álits lengist frestur sveitarstjórnar til að taka ákvörðun um matsskyldu um eina viku. Skal sveitarstjórn gera hlutaðeigandi og Skipulagsstofnun grein fyrir niðurstöðu sinni og kynna hana almenningi.
                      Vegna framkvæmdar í flokki C í 1. viðauka laga þessara, sem tilkynna ber til Skipulagsstofnunar, skal stofnunin innan tveggja vikna frá því að fullnægjandi gögn um framkvæmdina berast taka ákvörðun um hvort framkvæmdin skuli háð mati samkvæmt lögum þessum. Við ákvörðun um matsskyldu skal Skipulagsstofnun fara eftir viðmiðum í 2. viðauka laga þessara. Skipulagsstofnun er heimilt að leita álits leyfisveitanda og annarra aðila eftir eðli máls hverju sinni og lengist þá frestur stofnunarinnar til að taka ákvörðun um matsskyldu um eina viku. Skal Skipulagsstofnun gera hlutaðeigandi grein fyrir niðurstöðu sinni og kynna hana almenningi.
                      Telji framkvæmdaraðili með hliðsjón af viðmiðum þeim sem fram koma í 2. viðauka laga þessara að framkvæmd í flokki B eða flokki C skuli undirgangast mat á umhverfisáhrifum skal hann tilkynna Skipulagsstofnun um það. Fallist Skipulagsstofnun á þá afstöðu hans er heimilt að sleppa málsmeðferð skv. 2.–5. mgr. 6. gr. Afstaða framkvæmdaraðila skal rökstudd í tilkynningu til Skipulagsstofnunar.
                      Öllum skal heimilt að bera fram fyrirspurn til Skipulagsstofnunar um hvort tiltekin framkvæmd falli í flokk B eða flokk C í 1. viðauka við lög þessi og skal þá stofnunin leita upplýsinga um framkvæmdina hjá framkvæmdaraðila og leyfisveitanda og taka ákvörðun um hvort hún eigi undir grein þessa.

5. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á 1. mgr. 7. gr. laganna:
     a.      Í stað orðanna „1. og 2. viðauka“ í 1. málsl. kemur: 1. viðauka.
     b.      Í stað orðanna „3. viðauka“ í 3. málsl. kemur: 2. viðauka.

6. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á 13. gr. laganna:
     a.      Við 1. mgr. bætist nýr málsliður, svohljóðandi: Ber leyfisveitanda að tilkynna Skipulagsstofnun um útgáfu leyfa samkvæmt skipulagslögum og lögum um mannvirki vegna framkvæmda er falla undir lög þessi.
     b.      Í stað orðanna „skv. 1. mgr.“ í 1. málsl. 2. mgr. kemur: samkvæmt flokki A.
     c.      Við bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
                      Við útgáfu leyfis til framkvæmdar sem fellur í flokk B og flokk C þar sem liggur fyrir ákvörðun um að framkvæmdin skuli ekki háð mati á umhverfisáhrifum skal leyfisveitandi kynna sér tilkynningu framkvæmdaraðila og ákvörðunina um matsskyldu og kanna hvort framkvæmdin sé í samræmi við tilkynnta framkvæmd. Ef liggur fyrir ákvörðun um að framkvæmd skuli háð mati á umhverfisáhrifum fer um málsmeðferð skv. 2. mgr.

7. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á 14. gr. laganna:
     a.      1. málsl. 1. mgr. orðast svo: Ákvarðanir skv. 6. gr. um matsskyldu framkvæmdar, sem tilgreind er í flokki B og flokki C í 1. viðauka við lög þessi, og ákvarðanir Skipulagsstofnunar skv. 2. mgr. 5. gr. sæta kæru til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála; sömuleiðis ákvarðanir Skipulagsstofnunar skv. 12. gr. um endurskoðun matsskýrslu.
     b.      5. mgr. fellur brott.

8. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á 16. gr. laganna:
     a.      1. mgr. orðast svo:
                  Framkvæmdaraðili er ábyrgur fyrir tilkynningum vegna ákvarðana um matsskyldu og mati á umhverfisáhrifum samkvæmt lögum þessum. Framkvæmdaraðili ber kostnað af málsmeðferð sveitarfélaga vegna ákvörðunar um matsskyldu fyrirhugaðrar framkvæmdar sem fellur í flokk C og mati á umhverfisáhrifum fyrirhugaðrar framkvæmdar og af auglýsingum og kynningu á henni.
     b.      Við bætist ný málsgrein, svohljóðandi:
                  Sveitarstjórnum er heimilt að setja gjaldskrá fyrir málsmeðferð vegna ákvörðunar um matsskyldu fyrirhugaðrar framkvæmdar sem fellur í flokk C. Upphæð gjalds skal taka mið af kostnaði við málsmeðferð sveitarfélags og má gjaldið ekki vera hærra en sá kostnaður. Gjaldskrá skal birt í B-deild Stjórnartíðinda.
     c.      Fyrirsögn greinarinnar orðast svo: Ábyrgð framkvæmdaraðila og greiðsla kostnaðar.
    

9. gr.

    19. gr. laganna orðast svo:
    Ef líklegt þykir að framkvæmd muni hafa umtalsverð umhverfisáhrif í öðru ríki innan Evrópska efnahagssvæðisins eða ef ríki á Evrópska efnahagssvæðinu, sem telur líklegt að umhverfi sitt verði fyrir umtalsverðum umhverfisáhrifum vegna framkvæmdarinnar, óskar þess ber Skipulagsstofnun að senda því ríki eins fljótt og unnt er og ekki síðar en þegar tillaga að matsáætlun er kynnt almenningi hér á landi, sbr. 1. mgr. 8. gr., lýsingu á framkvæmdinni, ásamt tiltækum upplýsingum um hugsanleg áhrif hennar yfir landamæri og upplýsingum um málsmeðferðina samkvæmt lögum þessum, og upplýsingar um þau leyfi sem framkvæmdin er háð. Skipulagsstofnun getur krafist þess að framkvæmdaraðili taki saman framangreindar upplýsingar á tungumáli þess ríkis. Skal Skipulagsstofnun gefa ríkinu hæfilegan frest til að koma sjónarmiðum sínum á framfæri og tilkynna hvort það vilji taka þátt í málsmeðferðinni við mat á umhverfisáhrifum, sbr. 2. mgr. 10. gr. Ef ríkið tilkynnir að það vilji taka þátt í málsmeðferðinni skal Skipulagsstofnun senda ríkinu frummatsskýrslu framkvæmdarinnar þegar hún er auglýst hér á landi, sbr. 2. mgr. 10. gr. Þegar álit um mat á umhverfisáhrifum liggur fyrir skal það kynnt ríkinu, sbr. 4. mgr. 11. gr. Þegar ákvörðun skv. 1. mgr. 13. gr. liggur fyrir vegna framkvæmdarinnar skal leyfisveitandi senda ríkinu upplýsingar um innihald og skilyrði ákvörðunarinnar og helstu ástæður hennar og upplýsingar um aðkomu almennings að ákvörðuninni ásamt upplýsingum um mótvægisaðgerðir.
    Ef líklegt þykir að framkvæmd í öðru ríki innan Evrópska efnahagssvæðisins muni hafa umtalsverð umhverfisáhrif hér á landi skal Skipulagsstofnun eins fljótt og unnt er kynna gögn frá viðkomandi ríki fyrir umsagnaraðilum og almenningi hér á landi að meðtalinni umsókn um leyfi til framkvæmda liggi hún fyrir. Þegar fyrir liggur mat á umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar skal Skipulagsstofnun kynna það fyrir almenningi ásamt ákvörðun um útgáfu leyfis til framkvæmdarinnar þegar það liggur fyrir.
    Ef fyrir liggur að framkvæmd muni hafa umtalsverð umhverfisáhrif yfir landamæri skal ráðherra hefja viðræður við hlutaðeigandi ríki um áhrif framkvæmdarinnar yfir landamæri og þær ráðstafanir sem fyrirhugaðar eru til að draga úr eða að koma í veg fyrir slík áhrif. Skal ráðherra í samráði við hlutaðeigandi ríki setja sér hæfilegan frest til viðræðnanna. Skal niðurstaða viðræðnanna kynnt umsagnaraðilum hér á landi og almenningi.

10. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á 20. gr. laganna:
     a.      Í stað orðanna „skv. 2. viðauka“ í a-lið 1. mgr. kemur: samkvæmt flokki B og flokki C í 1. viðauka.
     b.      Á eftir orðinu „eftirlit“ í j-lið 1. mgr. kemur: og rafrænt gagnasafn fyrir upplýsingar um þær framkvæmdir í flokki C í 1. viðauka við lög þessi sem háðar eru leyfi til framkvæmda svo sem kveðið er á um í skipulagslögum og lögum um mannvirki.
     c.      Við 2. mgr. bætist nýr stafliður, a-liður, sem verður svohljóðandi: verklag og viðmið við ákvörðun sveitarstjórna um matsskyldu framkvæmda í flokki C.

11. gr.

    Við lögin bætist nýtt ákvæði til bráðabirgða, svohljóðandi:
    Þrátt fyrir ákvæði III. kafla laga þessara eru framkvæmdir þær sem falla í flokk C í 1. viðauka við lög þessi ekki háðar ákvörðun um mat á umhverfisáhrifum skv. 6. gr. laganna fyrr en 1. júní 2015.

12. gr.

    Í stað 1. og 2. viðauka við lögin kemur nýr viðauki, 1. viðauki, sem orðast svo:
    Í flokki A eru tilgreindar þær framkvæmdir sem ávallt eru háðar mati á umhverfisáhrifum. Í flokki B og flokki C eru tilgreindar þær framkvæmdir sem kunna að hafa í för með sér umtalsverð umhverfisáhrif og metið er í hverju tilviki með tilliti til eðlis, umfangs og staðsetningar hvort háðar skuli mati á umhverfisáhrifum samkvæmt lögum þessum, sbr. einnig 2. viðauka.

	Flokkur framkvæmda
	1. Landbúnaður, skógrækt og fiskeldi		A	B	C
1.01	Framkvæmdir til endurskipulagningar á landareignum í dreifbýli sem taka til 20 ha eða stærra landsvæðis.			X
1.02	Framkvæmdir til endurskipulagningar á landareignum í dreifbýli á landsvæði allt að 20 ha.				X
1.03	Framkvæmdir til að leggja óræktað land eða lítt snortið svæði undir þaulnýtinn landbúnað.			X
1.04	Vatnsstjórnunarframkvæmdir vegna landbúnaðar, þ.m.t. áveitu- og framræsluframkvæmdir, sem hafa áhrif á 3 ha svæði eða stærra eða á verndarsvæðum.			X
1.05	Vatnsstjórnunarframkvæmdir vegna landbúnaðar, þ.m.t. áveitu- og framræsluframkvæmdir, sem hafa áhrif á allt að 3 ha svæði.				X
1.06	Nýræktun skóga á 200 ha svæði eða stærra eða á verndarsvæðum sem breytir fyrri landnotkun. Varanleg skógareyðing sem breytir fyrri landnotkun.			X
1.07	Nýræktun skóga á allt að 200 ha svæði sem breytir fyrri landnotkun.				X
1.08	Uppgræðsla lands á verndarsvæðum.			X
1.09	Þauleldi alifugla og svína með að minnsta kosti:		X
	i.	85.000 stæði fyrir kjúklinga eða 60.000 fyrir hænur,
	ii.	3.000 stæði fyrir alisvín (yfir 30 kg) eða
	iii.	900 stæði fyrir gyltur.
1.10	Þauleldi búfjár utan þess sem tilgreint er í tölulið 1.09.			X
1.11	Þauleldi á fiski þar sem ársframleiðsla er 200 tonn eða meiri og fráveita er til sjávar eða þar sem ársframleiðsla er 20 tonn eða meiri og fráveita er í ferskvatn.			X
1.12	Þauleldi á fiski þar sem ársframleiðsla er minni en 200 tonn og fráveita er til sjávar eða þar sem ársframleiðsla er minni en 20 tonn og fráveita er í ferskvatn.				X
1.13	Endurheimt lands frá hafi.			X
	2. Námuiðnaður		A	B	C
2.01	Efnistaka og/eða haugsetning á landi eða úr hafsbotni þar sem áætlað er að raska 50.000 m² svæði eða stærra eða efnismagn er 150.000 m³ eða meira.		X
2.02	Efnistaka og/eða haugsetning á verndarsvæðum.			X
2.03	Efnistaka og/eða haugsetning á landi eða úr hafsbotni þar sem áætlað er að raska 25.000 m² svæði eða stærra eða efnismagn er 50.000 m³ eða meira. Efnistaka og/eða haugsetning þar sem fleiri en einn efnistökustaður og/eða haugsetningarstaður vegna sömu framkvæmdar og á sama svæði ná samanlagt yfir 25.000 m².			X
2.04	Efnistaka og/eða haugsetning á landi eða úr hafsbotni þar sem áætlað er að raska minna en 25.000 m² svæði eða efnismagn er minna en 50.000 m³.				X
2.05	Neðanjarðarnámur.			X
2.06	Djúpborun (að frátalinni borun til að kanna stöðugleika jarðvegs), einkum:			X
	i.	borun á vinnsluholum og rannsóknarholum á háhitasvæðum,
	ii.	borun eftir jarðhita á lághitasvæðum þar sem ölkeldur, laugar eða hverir eru á yfirborði eða í næsta nágrenni,
	iii.	borun fyrir geymslu kjarnorkuúrgangs,
	iv.	vinnsla og rannsóknarboranir vegna kolvetnis utan netlaga og innan efnahagslögsögu og landgrunnsmarka,
	v.	borun eftir vatni þar sem gert er ráð fyrir að vinna að minnsta kosti 100 l/sek.,
	vi.	borun eftir vatni þar sem gert er ráð fyrir að vinna allt að 100 l/sek.			X
2.07	Iðjuver ofan jarðar til að nema kol, jarðolíu, jarðgas og málmgrýti, svo og jarðbiksleir.			X
	3. Orkuiðnaður		A	B	C
3.01	Olíuhreinsunarstöðvar (þó ekki fyrirtæki sem framleiða eingöngu smurolíur úr hráolíu) og mannvirki fyrir kolagösun og þéttingu úr a.m.k. 500 tonnum af kolum eða jarðbiksleir á dag.		X
3.02	Jarðvarmavirkjanir og önnur varmaorkuver með 50 MW uppsett varmaafl eða meira og önnur orkuver með 10 MW uppsett rafafl eða meira.		X
3.03	Kjarnorkuver og aðrir kjarnakljúfar, einnig þegar slík orkuver eða kjarnakljúfar (kjarnorkuver og aðrir kjarnakljúfar teljast ekki lengur til slíkra stöðva þegar öll kjarnakleyf efni og önnur geislamenguð efni hafa verið endanlega fjarlægð af staðnum) eru rifin niður eða tekin úr notkun (nema rannsóknastöðvar með yfir 1 kW heildarhitaafköst þar sem fram fer umbreyting á kjarnakleyfum efnum og tímgunarefnum).		X
3.04	Stöðvar þar sem geisluð kjarnakleyf efni eru endurunnin. Stöðvar til framleiðslu eða auðgunar kjarnakleyfra efna, til vinnslu geislaðra kjarnakleyfra efna eða mjög geislavirks úrgangs, til endanlegrar geymslu á geisluðum kjarnakleyfum efnum, eingöngu til endanlegrar geymslu á geislavirkum úrgangi eða eingöngu til geymslu (til meira en tíu ára) á geisluðum kjarnakleyfum efnum eða geislavirkum úrgangi annars staðar en á framleiðslustað.		X
3.05	Stöðvar til vinnslu og geymslu á geislavirkum úrgangi, utan þeirra sem tilgreindar eru í tölulið 3.04.			X
3.06	Vinnsla á meira en 500 tonnum á dag af jarðolíu og meira en 500.000 m³ af jarðgasi á dag.		X
3.07	Iðjuver til framleiðslu á rafmagni, gufu og heitu vatni og varmavinnsla úr jarðhitasvæðum sem nemur 2.500 kW hráafli eða meira.			X
3.08	Loftlínur til flutnings á raforku með 66 kV spennu eða hærri. Sæstrengir til flutnings á raforku með 132 kV spennu eða hærri og eru 20 km eða lengri.		X
3.09	Flutningskerfi gass, gufu eða heits vatns sem tengist iðnaðarframkvæmdum.			X
3.10	Leiðslur sem eru 1 km eða lengri og 50 cm í þvermál eða meira til flutnings á gasi eða vökvum.		X
3.11	Leiðslur sem eru 1 km eða lengri og 50 cm í þvermál eða meira til flutnings á koltvísýringi (CO2) til geymslu í jörðu, ásamt þrýstiaukadælu.		X
3.12	Leiðslur til flutnings á olíu og gasi og til flutnings á koltvísýringi (CO2) til geymslu í jörðu á verndarsvæðum.			X
3.13	Leiðslur til flutnings á olíu og gasi og til flutnings á koltvísýringi (CO2) til geymslu í jörðu utan verndarsvæða.				X
3.14	Geymslustöðvar fyrir jarðolíu, efni unnin úr jarðolíu eða efnavörur með 50.000 m³ geymslugetu eða meira.		X
3.15	Geymsla á jarðgasi ofan jarðar á verndarsvæðum.			X
3.16	Geymsla á jarðgasi ofan jarðar, utan verndarsvæða.				X
3.17	Neðanjarðargeymsla á eldfimu gasi á verndarsvæðum.			X
3.18	Neðanjarðargeymsla á eldfimu gasi utan verndarsvæða.				X
3.19	Geymsla jarðefnaeldsneytis ofan jarðar á verndarsvæðum.			X
3.20	Geymsla jarðefnaeldsneytis ofan jarðar, utan verndarsvæða.				X
3.21	Gerð taflna úr kolum og brúnkolum.			X
3.22	Vatnsorkuver með uppsett rafafl 200 kW eða meira.			X
3.23	Vatnsorkuver með uppsett rafafl allt að 200 kW.				X
3.24	Stöðvar sem nýta vindafl til raforkuframleiðslu (vindbú) með 2 MW uppsett rafafl eða meira.			X
3.25	Stöðvar sem nýta vindafl til raforkuframleiðslu (vindbú) með minna en 2 MW rafafl.				X
3.26	Geymslusvæði fyrir koltvísýring (CO2) í jörðu.		X
3.27	Mannvirki, sem hafa þann tilgang að fanga koltvísýring (CO2) til geymslu í jörðu, frá verksmiðjum eða iðjuverum sem heyra undir flokk A eða frá verksmiðjum eða iðjuverum þar sem árleg heildarföngun koltvísýrings nemur 1,5 megatonnum eða meira.		X
3.28	Mannvirki, sem hafa þann tilgang að fanga koltvísýring (CO2) til geymslu í jörðu , frá verksmiðjum eða iðjuverum sem falla ekki í flokk A samkvæmt tölulið 3.27.			X
	4. Framleiðsla og vinnsla málma		A	B	C
4.01	Verksmiðjur þar sem fram fer frumbræðsla á steypujárni og stáli. Framleiðsla hrámálms, sem inniheldur ekki járn úr grýti, kirni eða afleiddu hráefni, fer fram með málmvinnsluaðferðum, efnafræðilegum aðferðum eða rafgreiningaraðferðum.		X
4.02	Stöðvar til framleiðslu á 20 tonnum á dag eða meira af steypujárni og stáli (fyrsta og önnur bræðsla) ásamt samfelldri steypingu.			X
4.03	Stöðvar til framleiðslu á allt að 20 tonnum á dag af steypujárni og stáli (fyrsta og önnur bræðsla) ásamt samfelldri steypingu.				X
4.04	Stöðvar til vinnslu á járnkenndum málmum:			X
	i.	heitvölsunarstöðvar,
	ii.	smiðjur með hömrun,
	iii.	varnarhúðun með bræddum málmum.
4.05	Málmsteypusmiðjur fyrir járnkennda málma.			X
4.06	Stöðvar til bræðslu, einnig málmblendis, á járnlausum málmum öðrum en góðmálmum, einnig endurheimtum vörum (hreinsun, steypa í steypusmiðjum o.s.frv.).			X
4.07	Stöðvar þar sem unnið er að yfirborðsmeðferð málma og plastefna með rafgreiningar- og efnaaðferðum.			X
4.08	Framleiðsla og samsetning vélknúinna ökutækja og framleiðsla á hreyflum í slík ökutæki.			X
4.09	Skipasmíðastöðvar.			X
4.10	Stöðvar sem eru 1 ha að stærð eða meira til smíða og viðgerða á loftförum.			X
4.11	Stöðvar sem eru allt að 1 ha að stærð til smíða og viðgerða á loftförum.				X
4.12	Framleiðsla á járnbrautarbúnaði.			X
4.13	Málmmótun með sprengiefnum.			X
4.14	Stöðvar til að brenna og glæða málmgrýti.			X
	5. Steinefnaiðnaður		A	B	C
5.01	Koxofnar (þurreiming kola).			X
5.02	Sementsverksmiðjur.			X
5.03	Stöðvar til framleiðslu á gleri og trefjaefni.			X
5.04	Stöðvar til að bræða steinefni og framleiða steinefnatrefjar.			X
5.05	Framleiðsla á keramikvörum með brennslu, svo sem þakflísum, múrsteinum, eldföstum múrsteinum, flísum, leirmunum eða postulíni, 75 tonn á dag eða meira eða rúmtak ofns er 4 m³ eða meira.			X
5.06	Framleiðsla á keramikvörum með brennslu, svo sem þakflísum, múrsteinum, eldföstum múrsteinum, flísum, leirmunum eða postulíni, allt að 75 tonnum á dag eða rúmtak ofns er undir 4 m³.				X
	6. Efnaiðnaður		A	B	C
6.01	Efnaverksmiðjur sem framleiða:		X
	i.	lífrænt hráefni,
	ii.	ólífrænt hráefni,
	iii.	áburð sem inniheldur fosfór, köfnunarefni eða kalíum (einnig áburðarblöndur),
	iv.	grunnvörur fyrir plöntuvarnarefni og lífeyða,
	v.	grunnlyfjavörur með efnafræðilegum og líffræðilegum aðferðum,
	vi.	sprengiefni.
6.02	Meðferð á hálfunnum vörum og framleiðsla kemískra efna.			X
6.03	Framleiðsla á varnarefnum og lyfjum, málningu og lakki, gúmmílíki og peroxíðum.			X
6.04	Geymslustöðvar fyrir jarðolíu, efni unnin úr jarðolíu og önnur kemísk efni á verndarsvæðum.			X
6.05	Geymslustöðvar fyrir jarðolíu, efni unnin úr jarðolíu og önnur kemísk efni utan verndarsvæða.				X
	7. Matvælaiðnaður		A	B	C
7.01	Vinnsla á olíu og fitu úr jurtum og dýrum á verndarsvæðum.			X
7.02	Vinnsla á olíu og fitu úr jurtum og dýrum utan verndarsvæða.				X
7.03	Pökkun og niðursuða á jurta- og dýraafurðum, 75 tonn á dag eða meira, á verndarsvæðum.			X
7.04	Pökkun og niðursuða á jurta- og dýraafurðum sem ekki fellur í flokk B samkvæmt tölulið 7.03.				X
7.05	Framleiðsla á mjólkurvörum, 200 tonn á dag eða meira, á verndarsvæðum.			X
7.06	Framleiðsla á mjólkurvörum sem fellur ekki í flokk B samkvæmt tölulið 7.05.				X
7.07	Öl- og maltgerð á verndarsvæðum.			X
7.08	Öl- og maltgerð utan verndarsvæða.				X
7.09	Framleiðsla á sætindum og sírópi á verndarsvæðum.			X
7.10	Framleiðsla á sætindum og sírópi utan verndarsvæða.				X
7.11	Sláturhús á verndarsvæðum.			X
7.12	Sláturhús utan verndarsvæða.				X
7.13	Stöðvar til sterkjuframleiðslu á verndarsvæðum.			X
7.14	Stöðvar til sterkjuframleiðslu utan verndarsvæða.				X
7.15	Fiskmjöls- og lýsisverksmiðjur í þéttbýli með framleiðslugetu 1.000 tonn á sólarhring eða meiri.		X
7.16	Fiskmjöls- og lýsisverksmiðjur á verndarsvæðum; fiskmjöls- og lýsisverksmiðjur í þéttbýli með framleiðslugetu 500 tonn á sólarhring eða meiri.			X
7.17	Fiskmjöls- og lýsisverksmiðjur utan þeirra sem falla í flokk A samkvæmt tölulið 7.15 og flokk B samkvæmt tölulið 7.16.				X
7.18	Sykurverksmiðjur á verndarsvæðum.			X
7.19	Sykurverksmiðjur utan verndarsvæða.				X
	8. Textíl-, leður-, timbur- og pappírsiðnaður		A	B	C
8.01	Verksmiðjur:		X
	i.	sem framleiða pappírsdeig úr timbri eða svipuðum trefjaefnum,
	ii.	sem framleiða pappír og pappa og geta framleitt meira en 200 tonn á dag.
8.02	Verksmiðjur til framleiðslu á pappír og pappa, utan þeirra sem tilgreind eru í flokki A samkvæmt tölulið 8.01.			X
8.03	Stöðvar þar sem fram fer formeðferð (t.d. þvottur, bleiking, mersivinna) eða litun trefja eða textílefna.			X
8.04	Stöðvar þar sem fram fer sútun á húðum og skinnum.			X
8.05	Stöðvar þar sem fram fer vinnsla og framleiðsla á sellulósa.			X
	9. Gúmmíiðnaður		A	B	C
9.01	Framleiðsla og meðferð á vörum úr gúmmílíki.			X
	10. Grunnvirki		A	B	C
10.01	Mannvirkjagerð vegna þróunar iðnaðarsvæðis sem tekur til 50 ha eða stærra svæðis.			X
10.02	Mannvirkjagerð vegna þróunar iðnaðarsvæðis sem tekur til allt að 50 ha svæðis.				X
10.03	Mannvirkjagerð vegna þróunar þéttbýlis, þ.m.t. verslunarmiðstöðvar, bílastæðasvæði, íþróttaleikvangar, háskólar, sjúkrahús og aðrar sambærilegar framkvæmdir.			X
10.04	Bygging samgöngumiðstöðva fyrir margþátta samgöngustarfsemi.			X
10.05	Flugvellir með 2.100 m langa meginflugbraut eða lengri.		X
10.06	Flugvellir með styttri en 2.100 m langa meginflugbraut.			X
10.07	Nýir tveggja akreina vegir með framúrakstursrein og vegir með fjórar akreinar eða fleiri.		X
10.08	Nýir vegir sem eru 10 km eða lengri. Enduruppbygging vega þar sem samanlögð nýlagning utan eldra vegsvæðis eða breikkun úr tveimur akreinum í fjórar er a.m.k. 10 km að lengd.		X
10.09	Nýir tveggja akreina vegir styttri en 10 km í þéttbýli. Nýir vegir utan þéttbýlis á verndarsvæðum. Enduruppbygging vega utan þéttbýlis á verndarsvæðum.			X
10.10	Nýir vegir og endurbygging vega sem ekki eru tilgreindir í tölulið 10.07, 10.08 eða 10.09.				X
10.11	Hafnir (viðskiptahafnir, skipgengar vatnaleiðir og innhafnir) sem skip stærri en 1.350 tonn geta siglt um.		X
10.12	Viðlegubryggjur (að undanskildum ferjulægjum) sem tengdar eru við land og eru utan hafna, þar sem skip stærri en 1.350 tonn geta lagst að til losunar og lestunar.		X
10.13	Hafnir og viðlegubryggjur utan þéttbýlis á verndarsvæðum.			X
10.14	Aðrar hafnir og viðlegubryggjur en tilgreindar eru í flokki A samkvæmt tölulið 10.12 eða flokki B samkvæmt tölulið 10.13.				X
10.15	Byggingarframkvæmdir við skipgengar vatnaleiðir og gerð skipaskurða og fráveituskurða.			X
10.16	Stíflur og önnur mannvirki eða breytingar á árfarvegi til að hemja og/eða miðla vatni þar sem 3 km² lands eða meira fara undir vatn eða rúmtak vatns er meira en 10 milljónir m³.		X
10.17	Stíflur og önnur mannvirki eða breytingar á árfarvegi til að hemja og/eða miðla vatni á verndarsvæðum, utan þeirra sem tilgreind eru í tölulið 10.16.			X
10.18	Stíflur og önnur mannvirki eða breytingar á árfarvegi til að hemja og/eða miðla vatni á verndarsvæðum, utan þeirra sem tilgreind eru í tölulið 10.16 og 10.17.				X
10.19	Lagning járnbrauta um langar vegalengdir.		X
10.20	Járnbrautir, sporvagnar, lestir í lofti og neðanjarðar, svifbrautir og ámóta brautir af sérstakri gerð sem notaðar eru eingöngu eða aðallega til fólksflutninga.			X
10.21	Lagning áveitu- eða vatnsstokka um langan veg; loftlínur til flutnings raforku á verndarsvæðum; lagning niðurgrafinna strengja/lagna 10 km eða lengri utan þéttbýlis eða óháð vegalengd á verndarsvæðum. Lagning strengja/lagna í vatni/sjó 10 km eða lengri eða óháð vegalengd á verndarsvæðum.			X
10.22	Mannvirki til að verjast rofi á strandlengjum á verndarsvæðum, t.d. með stíflugörðum, brimbrjótum, hafnargörðum og öðrum varnarmannvirkjum gegn ágangi sjávar. Landfyllingar þar sem áætluð uppfylling er 5 ha eða stærri. Undanskilið er viðhald og endurbygging framangreindra mannvirkja.			X
10.23	Mannvirki til að verjast rofi á strandlengjum utan verndarsvæða, t.d. með stíflugörðum, brimbrjótum, hafnargörðum og öðrum varnarmannvirkjum gegn ágangi sjávar. Landfyllingar þar sem áætluð uppfylling er allt að 5 ha. Undanskilið er viðhald og endurbygging framangreindra mannvirkja.				X
10.24	Vinnsla grunnvatns eða íveita vatns í grunnvatn með 300 l/sek. meðalrennsli eða meira á ári.		X
10.25	Vinnsla grunnvatns eða íveita vatns í grunnvatn sem ekki fellur undir flokk A, tölulið 10.24.			X
10.26	Mannvirkjagerð þegar fyrirhugað er að veita meira en 1.000 l/sek. af vatni á milli vatnasviða. Flutningur á drykkjarvatni í leiðslum er undanskilinn.		X
10.27	Mannvirkjagerð þegar fyrirhugað er að veita vatni á milli vatnasviða sem ekki fellur undir flokk A, tölulið 10.26. Flutningur á drykkjarvatni í leiðslum er undanskilinn.			X
	11. Aðrar framkvæmdir		A	B	C
11.01	Kappaksturs- og reynsluakstursbrautir fyrir vélknúin ökutæki á svæðum sem skilgreind eru sem slík í skipulagi.			X
11.02	Förgunarstöðvar þar sem spilliefni eru brennd, meðhöndluð með efnum eða urðuð. Aðrar förgunarstöðvar úrgangs sem meðhöndla meira en 500 tonn af úrgangi á ári.		X
11.03	Förgunarstöðvar þar sem úrgangur er brenndur, meðhöndlaður með efnum eða urðaður og ekki eru tilgreindar í flokki A, tölulið 11.02.			X
11.04	Skolphreinsivirki frá íbúðarbyggð eða iðnaði, þ.m.t. stöðvum með þaulnýtnum landbúnaði með afkastagetu sem svarar til 50.000 persónueininga eða meira.		X
11.05	Skolphreinsivirki frá íbúðarbyggð eða iðnaði, þ.m.t. stöðvum með þaulnýtnum landbúnaði með afkastagetu sem svarar til 100 persónueininga eða meira á verndarsvæðum, svæðum á náttúruminjaskrá eða þar sem losað er í viðkvæman viðtaka, að undanskildum þeim er tilgreind eru í flokki A, tölulið 11.04.			X
11.06	Skolphreinsivirki frá íbúðarbyggð eða iðnaði, þ.m.t. stöðvum með þaulnýtnum landbúnaði utan verndarsvæða, sem ekki eru tilgreind í flokki A, tölulið 11.04, eða flokki B í tölulið 11.05.				X
11.07	Förgunarstöðvar fyrir seyru á verndarsvæðum.			X
11.08	Förgunarstöðvar fyrir seyru utan verndarsvæða.				X
11.09	Geymsla brotajárns, þ.m.t. bílar, sem er að magni 1.500 tonn á ári eða meira.			X
11.10	Geymsla brotajárns, þ.m.t. bílar, sem er að magni allt að 1.500 tonnum á ári.				X
11.11	Prófunaraðstaða fyrir vélar, hverfla eða hvarfrými.			X
11.12	Stöðvar sem framleiða steinefnatrefjar.			X
11.13	Stöðvar til að endurvinna sprengiefni eða eyða því.			X
11.14	Förgun sláturúrgangs.			X
11.15	Endurnýting úrgangs þar sem meðhöndluð eru meira en 500 tonn af úrgangi á ári.			X
11.16	Varnargarðar til varnar ofanflóðum í þéttbýli.			X
	12. Ferðalög og tómstundir		A	B	C
12.01	Skíðasvæði, skíðalyftur og kláfar og tengdar framkvæmdir á skíðasvæðum á verndarsvæðum og jöklum.			X
12.02	Skíðasvæði, skíðalyftur og kláfar á skíðasvæðum og tengdar framkvæmdir utan verndarsvæða og jökla.				X
12.03	Smábátahafnir sem hafa 150 bátalægi eða fleiri.			X
12.04	Smábátahafnir með allt að 150 bátalægi.				X
12.05	Þjónustumiðstöðvar fyrir ferðamenn á hálendi og á verndarsvæðum á láglendi utan þéttbýlis, orlofsþorp, hótel og tengdar framkvæmdir utan þéttbýlis.			X
12.06	Varanleg tjaldsvæði og hjólhýsasvæði sem eru 10 ha eða stærri.			X
12.07	Varanleg tjaldsvæði og hjólhýsasvæði allt að 10 ha.				X
12.08	Skemmtigarðar sem ná yfir 2 ha svæði eða meira.			X
12.09	Skemmtigarðar sem ná yfir allt að 2 ha svæði.				X
12.10	Golfvellir.			X
	13. Breytingar og viðbætur við framkvæmdir		A	B	C
13.01	Allar breytingar eða viðbætur við framkvæmdir sem tilgreindar eru í flokki A þegar breytingin eða viðbótin sjálf fer yfir þau viðmið sem flokkur A setur.		X
13.02	Allar breytingar eða viðbætur við framkvæmdir samkvæmt flokki A, aðrar en tilgreindar eru í tölulið 13.01, og flokki B sem hafa þegar verið leyfðar, framkvæmdar eða eru í framkvæmd og kunna að hafa umtalsverð umhverfisáhrif.			X
13.03	Allar breytingar eða viðbætur við framkvæmdir sem eru í flokki C sem hafa þegar verið leyfðar, framkvæmdar eða eru í framkvæmd og kunna að hafa umtalsverð umhverfisáhrif.				X
13.04	Framkvæmdir samkvæmt flokki A sem ráðist er í eingöngu eða aðallega til að þróa og prófa nýjar aðferðir eða vörur en eru ekki notaðar lengur en tvö ár.			X

13. gr.

    Eftirfarandi breytingar verða á 3. viðauka laganna sem verður 2. viðauki þeirra:
     a.      Í stað orðanna „2. viðauka“ í inngangsmálslið kemur: flokki B og flokki C í 1. viðauka.
     b.      A-liður iii. liðar 2. tölul. orðast svo: friðlýstra náttúruminja og svæða sem njóta sérstakrar verndar samkvæmt lögum um náttúruvernd, þar á meðal svæða á náttúruminjaskrá og náttúruverndaráætlun, og náttúrufyrirbæra sem falla undir ákvæði 37. gr. laga um náttúruvernd, nr. 44/1999, einnig landsvæða í verndarflokki verndar- og orkunýtingaráætlunar samkvæmt lögum nr. 48/2011.
     c.      E-liður iii. liðar 2. tölul. orðast svo: svæða sem njóta verndar samkvæmt samþykktum alþjóðlegra samninga sem Ísland er bundið af, svo sem Ramsarsamningsins (votlendi) og Bernarsamningsins (verndun villtra plantna og dýra og lífsvæða í Evrópu), friðaðra og friðlýstra tegunda sem og ábyrgðartegunda; tegundir á válista falla hér undir enda válistar m.a. gefnir út til að uppfylla skyldur Íslands samkvæmt Bernarsamningnum.
     d.      Í stað orðanna „gr. 4.22“ í f-lið iii. liðar 2. tölul. kemur: ákvæði er varða hverfisverndarsvæði.
     e.      Við iv. lið 2. tölul. bætist nýr stafliður, svohljóðandi: þéttbýlla svæða.

14. gr.

    Lög þessi öðlast þegar gildi.

15. gr.

Breyting á öðrum lögum.

    Við gildistöku laga þessara verður eftirfarandi breyting á lögum nr. 105/2006, um umhverfismat áætlana, með síðari breytingum:
    Á eftir 1. málsl. 1. mgr. 3. gr. laganna kemur nýr málsliður, svohljóðandi: Óverulegar breytingar á skipulagsáætlunum eru þó ekki háðar ákvæðum laga þessara enda eru þær ekki taldar líklegar til að hafa í för með sér veruleg áhrif á umhverfið, sbr. 10. gr.

Athugasemdir við lagafrumvarp þetta.

I. Inngangur.
    Tilskipun ráðsins 85/337/EBE um mat á áhrifum sem tilteknar framkvæmdir á vegum hins opinbera eða einkaaðila kunna að hafa á umhverfið var tekin í íslenskan rétt með lögum um mat á umhverfisáhrifum, nr. 63/1993. Frá þeim tíma hefur tilskipuninni verið þrívegis breytt, þ.e. með tilskipun 97/11/EB, tilskipun 2003/35/EB og tilskipun 2009/31/EB. Tilskipun 97/11/EB fól í sér umtalsverðar breytingar á tilskipun 85/337/EBE. Voru breytingarnar það viðamiklar að nauðsynlegt þótti að ráðast í heildarendurskoðun þágildandi laga um mat á umhverfisáhrifum. Var frumvarp til laga um mat á umhverfisáhrifum samþykkt á Alþingi í maí árið 2000 og tóku lög um mat á umhverfisáhrifum, nr. 106/2000, gildi 6. júní árið 2000. Frá árinu 1997 hefur tilskipun 85/337/EBE tvívegis verið breytt, þ.e. með tilskipun 2003/ 35/EB og tilskipun 2009/31/EB. Hefur tilskipun 85/337/EBE nú fengið nýtt númer, þ.e. númerið 2011/92/EBE en til hægðarauka verður notast við eldra númer í umfjöllun um tilskipunina í frumvarpi þessu.
    Frumvarp þetta er samið af starfshópi sem falið var að vinna frumvarp um breytingu á lögum um mat á umhverfisáhrifum. Starfshópurinn var skipaður 14. júní 2011 og hann skipuðu Íris Bjargmundsdóttir, lögfræðingur í umhverfisráðuneyti, formaður, Erna Hrönn Geirsdóttir, lögfræðingur hjá Skipulagsstofnun, Jakob Gunnarsson, sérfræðingur hjá Skipulagsstofnun, og Rut Kristinsdóttir, sviðsstjóri hjá Skipulagsstofnun. Var starfshópnum falið að vinna að gerð frumvarps til laga um breytingar á lögum um mat á umhverfisáhrifum þar sem hafðar væru til hliðsjónar athugasemdir Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA) sem bárust umhverfisráðuneytinu vegna laga um mat á umhverfisáhrifum auk tillagna á grundvelli reynslu af framkvæmd laganna. Frumvarpið var lagt fram á 140. löggjafarþingi, en hlaut ekki endanlega afgreiðslu umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis. Var frumvarpið einnig lagt fram á 141. löggjafarþingi þar sem það hlaut endanlega afgreiðslu umhverfis- og samgöngunefndar með tillögum að breytingum en hlaut ekki afgreiðslu þingsins.
    Frumvarpið var lagt fram að nýju á 143. löggjafarþingi með nokkrum efnislegum breytingum en hlaut ekki endanlega afgreiðslu umhverfis- og samgöngunefndar. Þær breytingar sem gerðar voru á frumvarpinu voru m.a. í samræmi við tillögur að breytingum á frumvarpinu af hálfu umhverfis- og samgöngunefndar á 141. löggjafarþingi og í samræmi við tillögur Sambands íslenskra sveitarfélaga sem fram komu í umsögn þess um frumvarpið til umhverfis- og samgöngunefndar á 141. löggjafarþingi.
    Umhverfis- og samgöngunefnd lagði til í nefndaráliti sínu á 141. löggjafarþingi breytingu á viðmiðunarmörkum liða 1.04 og 1.05 í 10. gr. frumvarpsins, nú 12. gr. frumvarpsins, til samræmis við ákvæði 37. gr. náttúruverndarlaga, nr. 44/1999. Einnig var lögð til breyting á 13. gr. frumvarpsins, nú 15. gr. frumvarpsins, þar sem gerð er breyting á lögum nr. 105/2006 um umhverfisáhrif áætlana. Í frumvarpi því sem lagt var fram á 141. löggjafarþingi var gerð tillaga um að framkvæmdir í flokki C yrðu undanskildar lögum um umhverfismat áætlana, nr. 105/2006. Við nánari skoðun er ekki talið heimilt samkvæmt tilskipun 2001/42/EB, sem lög um umhverfismat áætlana byggja á, að undanskilja allar framkvæmdir, sem falla undir flokk C í frumvarpi þessu, umhverfismati áætlana. Tilskipunin heimilar að óverulegar breytingar á skipulagsáætlunum verði undanskildar umhverfismati áætlana þegar þær eru ekki líklegar til að hafa veruleg áhrif á umhverfið. Er því í frumvarpinu lagt til að breytingar verði gerðar á 3. gr. laga um umhverfismat áætlana í samræmi við framangreint og vísast til frekari skýringa í athugasemdum við 15. gr. frumvarpsins.
    Enn fremur er í frumvarpinu lögð til breyting á stjórnsýslu þeirra framkvæmda sem falla í flokk C. Við meðferð frumvarpsins í umhverfis- og samgöngunefnd á 141. löggjafarþingi barst nefndinni umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga. Í umsögninni var gerð tillaga um að stjórnsýsla þeirra framkvæmda sem tilgreindar eru í flokki C verði hjá sveitarfélögunum en ekki hjá Skipulagsstofnun eins og lagt hafði verið til í frumvörpum þeim sem lögð voru fram á 140. og 141. löggjafarþingi. Því er í frumvarpinu lagt til að sveitarstjórn taki ákvörðun um matsskyldu þeirra framkvæmda sem falla undir flokk C sem háðar eru framkvæmda- og byggingarleyfum þeim sem kveðið er á um í skipulagslögum og lögum um mannvirki. Eru leyfi sem Mannvirkjastofnun gefur út þar undanskilin ákvörðun sveitarstjórnar. Skipulagsstofnun mun taka ákvörðun um matsskyldu þeirra framkvæmda sem Mannvirkjastofnun veitir leyfi fyrir og þeirra framkvæmda sem háðar eru annars konar leyfum eins og starfsleyfum, einnig þegar um er að ræða framkvæmdir sem staðsettar eru utan netlaga. Í frumvarpinu er lagt til að Skipulagsstofnun hafi leiðbeiningarhlutverk gagnvart sveitarstjórnum varðandi ákvörðun um matsskyldu framkvæmda þeirra er um ræðir. Í því skyni er gert ráð fyrir að Skipulagsstofnun semji leiðbeiningar til handa sveitarstjórnum þannig að sveitarstjórnir geti tekist á við hlutverk sitt með samræmdum hætti. Einnig er í frumvarpinu lagt til að Skipulagsstofnun hafi eftirlit með málsmeðferð sveitarstjórna varðandi ákvörðunartöku um matsskyldu þeirra framkvæmda sem undir þær heyra. Er lagt til að sett verði á fót rafrænt gagnasafn þar sem skráðar verða upplýsingar um framkvæmdir og leyfi til þeirra framkvæmda sem falla undir lögin. Mun eftirlit Skipulagsstofnunar fara fram í gegnum gagnasafnið og er fyrirmynd að því sótt til laga um mannvirki og til byggingarreglugerðar. Nánar verður kveðið á um útfærslu eftirlits Skipulagsstofnunar í reglugerð.
    Frumvarpið er nú lagt fram að nýju með litlum efnislegum breytingum frá frumvarpi því sem lagt var fram á 143. löggjafarþingi. Lítils háttar breyting er gerð á orðalagi ákvæða er fjalla um geymslu CO ₂ í jörðu. Er orðalag ákvæðanna fært nær því orðalagi sem finna má í íslenskri þýðingu tilskipunar Evrópuþingsins og ráðsins nr. 2009/31/EB. Einnig er umfjöllun um vegi í liðum 10.07–10.10 í athugasemdum við einstakar greinar frumvarpsins bætt.

II. Athugasemdir ESA við innleiðingu Íslands á tilskipun 85/337/EBE.
    Umhverfisráðuneytinu bárust athugasemdir ESA með bréfi, dags. 1. febrúar 2010. Í bréfinu er vísað til þess að í ljósi nýlegs dóms Evrópudómstólsins nr. C-255/08, Framkvæmdastjórnin gegn Hollandi, hafi ESA ákveðið að hefja skoðun á innleiðingu EES/EFTA-ríkjanna á tilskipun 85/337/EBE. Gerir ESA athugasemdir við innleiðingu tilskipunarinnar í lög um mat á umhverfisáhrifum, nr. 106/2000, og vísar í því sambandi til fjölda dóma Evrópudómstólsins sem fallið hafa og varða brot aðildarríkja Evrópusambandsins á ákvæðum tilskipunarinnar. Fjalla athugasemdirnar annars vegar um þau viðmið matsskyldra og tilkynningarskyldra framkvæmda sem er að finna í 1. og 2. viðauka núgildandi laga og hins vegar um orðalag nokkurra ákvæða 1. og 2. viðauka núgildandi laga. Einnig er þar að finna athugasemdir er varða 19. gr. laganna um mat á umhverfisáhrifum yfir landamæri og 4. mgr. 5. gr. laganna þar sem er að finna heimild fyrir ráðherra til að kveða á um aðra málsmeðferð á mati á umhverfisáhrifum en kveðið er á um í lögunum.

a.     Athugasemdir ESA er varða viðmið matsskyldra og tilkynningarskyldra framkvæmda.
    Þau ákvæði 1. og 2. viðauka við lög um mat á umhverfisáhrifum sem innihalda viðmiðanir sem ESA gerir athugasemdir við eru eftirfarandi:
     Í 1. viðauka:
         25. tölul.
     Í 2. viðauka:
         A-, c-, d-, f- og g-liður 1. tölul.
         A- og c-liður 2. tölul.
         A-, b-, c-, d-, e- og h-liður 3. tölul.
         A- og h-liður 4. tölul.
         F-liður 5. tölul.
         C-liður 6. tölul.
         A-, b-, c-, d-, e-, f-, g-, h- og i-liður 7. tölul.
         C-, e-, f-, h- og i-liður 10. tölul.
         C-, d- og e-liður 11. tölul.
         A-, b-, c-, e- og f-liður 12. tölul.
    Fer ESA í athugasemdum sínum yfir þau ákvæði tilskipunarinnar sem við eiga og túlkun Evrópudómstólsins á þeim ákvæðum. Þau ákvæði tilskipunarinnar sem athugasemdir ESA lúta að eru 1. mgr. 2. gr. og 1., 2. og 3. mgr. 4. gr. tilskipunarinnar og vísar ESA í röksemdum sínum til nokkurra dóma Evrópudómstólsins þar sem fjallað hefur verið um túlkun framangreindra ákvæða tilskipunarinnar.

i. Ákvæði tilskipunar 85/337/EBE.
    Í 1. mgr. 2. gr. tilskipunar 85/337/EBE segir að aðildarríki skuli gera allar nauðsynlegar ráðstafanir til að tryggja að áður en leyfi er veitt sé þess krafist að framkvæmdir sem geta haft í för með sér veruleg áhrif á umhverfið, m.a. vegna eðlis þeirra, umfangs eða staðsetningar, séu háðar kröfum um leyfi til framkvæmda og mati á áhrifum þeirra. Þessar framkvæmdir eru skilgreindar í 4. gr. tilskipunarinnar.
    Í 1. mgr. 4. gr. tilskipunarinnar segir að framkvæmdir sem taldar eru upp í I. viðauka skuli vera háðar mati í samræmi við 5.–10. gr. tilskipunarinnar.
    Í 2. mgr. 4. gr. tilskipunarinnar segir að þegar um ræðir framkvæmdir sem taldar eru upp í II. viðauka, skuli aðildarríkin ákveða:
     a.      með því að skoða hvert tilvik um sig (e. case by case), eða
     b.      taka mið af þeim mörkum eða viðmiðunum sem aðildarríkið hefur sett (e. thresholds or criteria)
hvort framkvæmd skuli háð mati í samræmi við 5.–10. gr. tilskipunarinnar. Aðildarríkin geta ákveðið að beita báðum aðferðunum sem um getur í a- og b-lið.
    Í 3. mgr. 4. gr. tilskipunarinnar segir að þegar einstök tilvik séu skoðuð eða mörk eða viðmiðanir ákveðin skv. 2. mgr. beri að taka tillit til viðeigandi viðmiðana í III. viðauka tilskipunarinnar.
    Í III. viðauka tilskipunarinnar, sbr. 3. viðauka laga um mat á umhverfisáhrifum, koma fram viðmið um eðli framkvæmda, staðsetningu þeirra og eiginleika hugsanlegra áhrifa framkvæmda.

ii. Dómar Evrópudómstólsins.
    Evrópudómstóllinn hefur fjallað um framangreind ákvæði tilskipunar 85/337/EBE í nokkrum dómum sínum.
    Í dómum Evrópudómstólsins í máli nr. C-392/96, Framkvæmdastjórnin gegn Írlandi, og í máli nr. C-435/09, Framkvæmdastjórnin gegn Belgíu, bendir dómstóllinn á að lítil framkvæmd geti haft mikil áhrif á umhverfið ef framkvæmdin er staðsett þar sem umhverfisþættir, sbr. 3. gr. tilskipunarinnar, eins og fána og flóra, jarðvegur, vatn, loftslag eða menningarleg arfleifð eru viðkvæmir fyrir minnstu breytingum.
    Í dómum Evrópudómstólsins í máli nr. 435/97, WWF og aðrir gegn Autonome Provinz Bozen, og í máli C-87/02, Framkvæmdastjórnin gegn Ítalíu, kemst dómstóllinn að þeirri niðurstöðu að hvaða aðferð sem aðildarríki ákveður að verði notuð til ákvörðunar um matsskyldu framkvæmdar, hvort sem um er að ræða notkun lögbundinna viðmiða eða að hvert tilvik verði skoðað fyrir sig, megi sú aðferð ekki grafa undan markmiðum tilskipunarinnar. Markmið tilskipunarinnar er að engin framkvæmd, sem er líkleg til að hafa veruleg áhrif á umhverfið í skilningi tilskipunarinnar, verði undanþegin mati á umhverfisáhrifum, nema að sú framkvæmd hafi á grunni víðfeðmrar skimunar ekki verið talin hafa slík áhrif.
    Í dómum Evrópudómstólsins hefur dómstóllinn fjallað um svigrúm ríkja til ákvarðana um hvort framkvæmd skuli háð mati á umhverfisáhrifum í skilningi tilskipunarinnar.
    Í dómum Evrópudómstólsins í áðurnefndum málum nr. 392/96 og nr. 435/97, í máli nr. C-72/95, Kraaijeveld og aðrir gegn Hollandi, máli nr. C-66/06, Framkvæmdastjórnin gegn Írlandi, og í máli nr. C-427/07, Framkvæmdastjórnin gegn Írlandi, kemur fram að aðildarríki, sem sett hafi viðmiðunarmörk eða þröskulda sem í reynd verði til þess að allar framkvæmdir af ákveðinni tegund séu útilokaðar fyrir fram frá mati á umhverfisáhrifum, fari út fyrir svigrúm sitt skv. 1. mgr. 2. gr. og 2. mgr. 4. gr. tilskipunarinnar nema þær framkvæmdir sem eru undanskildar teljist í heild ekki hafa veruleg áhrif á umhverfið.
    Í fyrrnefndum dómi Evrópudómstólsins í máli nr. C-72/95 kemur fram að jafnvel þó að 2. mgr. 4. gr. tilskipunarinnar veiti aðildarríkjum svigrúm til að tilgreina að ákveðnar tegundir framkvæmda eigi að vera háðar mati á umhverfisáhrifum eða til að tilgreina þau viðmiðunarmörk eða þröskulda sem við eigi þá séu því svigrúmi takmörk sett með þeirri skyldu sem fram komi í 1. mgr. 2. gr. tilskipunarinnar en þar segir að framkvæmdir, sem eru líklegar vegna eðli, stærðar eða staðsetningar til að hafa veruleg áhrif á umhverfið, eigi að vera háðar mati á umhverfisáhrifum. Að sömu niðurstöðu komst dómstóllinn í máli nr. C-392/96, Framkvæmdastjórnin gegn Írlandi, og máli nr. C-255/08, Framkvæmdastjórnin gegn Hollandi.
    Jafnframt kemst dómstóllinn að þeirri niðurstöðu í fyrrgreindum málum nr. C-392/96, nr. C-66/06, nr. C-255/08 og nr. C-435/09, Framkvæmdastjórnin gegn Belgíu, að þau aðildarríki sem hafa tilgreind viðmiðunarmörk eða þröskuldsgildi í ákvæðum viðaukanna sem aðeins byggjast á stærð framkvæmdarinnar án þess að taka tillit til allra þeirra þátta sem nefndir eru í viðauka III, þ.e. eðlis áhrifa af framkvæmdinni eða staðsetningar hennar, fari út fyrir svigrúm sitt skv. 1. mgr. 2. gr. og 2. mgr. 4. gr. tilskipunarinnar.
    Dómstóllinn hefur einnig komist að svipaðri niðurstöðu í málum þar sem aðildarríki hafa tilgreint verndarsvæði sem viðmiðunarmörk. Í máli nr. C-474/99, Framkvæmdastjórnin gegn Spáni, komst dómstóllinn að þeirri niðurstöðu að við ákveðnar kringumstæður geti viðmiðunarmörk, t.d. er varða staðsetningu verndarsvæðis, haft þær afleiðingar að undanskildar mati á umhverfisáhrifum verði fjöldi framkvæmda sem eru utan við vernduð svæði en eru líklegar til að hafa veruleg áhrif á umhverfið. Skv. 1. mgr. 2. gr. og 2. mgr. 4. gr. tilskipunarinnar er aðildarríkjum því óheimilt að setja viðmiðunarmörk þar sem aðeins er að finna viðmið er varða staðsetningu, en viðmiðum sem varða stærð og eðli áhrifa framkvæmdanna er sleppt. Samkvæmt athugasemdum ESA sem fær stoð í fyrrnefndri dómaframkvæmd Evrópudómstólsins er niðurstaðan sú að aðildarríki, sem setur þröskuldsgildi eða viðmið á grundvelli 2. mgr. 4. gr. tilskipunarinnar sem aðeins taka mið af stærð framkvæmdar og/eða staðsetningu án þess að horft sé til annarra viðmiða III. viðauka tilskipunarinnar, fari út fyrir svigrúm sitt skv. 1. mgr. 2. gr. og 2. mgr. 4. gr. tilskipunarinnar.
    Í athugasemdum ESA segir að við innleiðingu tilskipunar 85/337/EBE í íslenskan rétt hafi Ísland farið þá leið að nota þröskuldsgildi eða viðmiðunarmörk við skilgreiningu ákveðinna framkvæmdaflokka í 2. viðauka laganna sem ættu að vera háðir nánari skoðun og mati á áhrifum. Ísland hafi einnig notað frekari viðmið fyrir ákveðna framkvæmdaflokka eins og staðsetningu framkvæmdar innan verndarsvæðis eða staðsetningu á öðrum skilgreindum stöðum eins og hálendi eða láglendi. Afleiðing þess sé að framkvæmdir, sem tilgreindar eru í 2. viðauka laganna og eru á verndarsvæðum eða öðrum tilgreindum svæðum, eru háðar ákvörðun um matsskyldu en framkvæmdir, sem tilgreindar eru í 2. viðauka laganna og falla utan viðmiðunarmarka eða eru utan verndarsvæða, eru ekki háðar slíkri ákvörðun. Þær framkvæmdir eru því útilokaðar frá hvers konar mati á umhverfisáhrifum nema þær falli undir ákvæði 1. viðauka laganna.
    Niðurstaða ESA er því sú að framkvæmdir, sem heyra undir framkvæmdaflokka þá sem tilgreindir eru í viðauka II tilskipunarinnar en falla utan við viðmiðunarmörk 1. og 2. viðauka laganna eða eru ekki taldar þar upp og/eða eru ekki á verndarsvæðum, séu ekki háðar mati á umhverfisáhrifum eða nánari skoðun. Falla slík tilvik því utan við gildissvið laga um mat á umhverfisáhrifum.
    Í núgildandi lögum um mat á umhverfisáhrifum er farin sú leið að tilgreina þröskuldsgildi eða viðmiðunarmörk við mat á því hvort framkvæmd skuli vera háð mati á umhverfisáhrifum eða ákvörðun um matsskyldu. Í lögunum er ekki gert ráð fyrir að þær framkvæmdir sem falla utan við viðmiðunarmörk viðaukanna séu metnar með hliðsjón af 3. viðauka laganna. Eru þær framkvæmdir sem ekki ná tilgreindum þröskuldsgildum eða viðmiðunarmörkum í 2. viðauka laganna því ekki tilkynningarskyldar til Skipulagsstofnunar til ákvörðunar um matsskyldu og tekur Skipulagsstofnun þar með ekki afstöðu til þess hvort þær framkvæmdir skuli vera matsskyldar samkvæmt lögunum.

b.     Athugasemdir ESA við orðalag nokkurra ákvæða viðauka við lög um mat á umhverfis     áhrifum.
    Eins og að framan greinir gerði ESA einnig athugasemdir við orðalag einstakra ákvæða viðauka núgildandi laga. Leiddu þær athugasemdir til breytinga á einstökum ákvæðum viðaukanna. Hér á eftir er að finna yfirlit yfir þau ákvæði laganna sem gerð var athugasemd við að hálfu ESA.

	1. viðauki
2. tölul.	Jarðvarmavirkjanir og önnur varmaorkuver með 50 MW uppsett varmaafl eða meira og önnur orkuver með 10 MW uppsett rafafl eða meira.
5. tölul.	Verksmiðjur þar sem fram fer frumframleiðsla eða endurbræðsla á málmum.
10. tölul.	i.    Stofnbrautir í þéttbýli.
	ii.    Nýir vegir utan þéttbýlis sem eru 10 km eða lengri. Enduruppbygging vega utan þéttbýlis þar sem nýlagning samkvæmt áætlunum er a.m.k. 10 km að lengd.
11. tölul.	Hafnir (viðskiptahafnir, skipgengar vatnaleiðir og innhafnir) sem skip stærri en 1.350 tonn geta siglt um.
13. tölul.	Kerfi til að vinna grunnvatn ef árlegt magn vatns sem unnið er eða veitt á er 10 milljónir m3 eða meira.
18. tölul.	Leiðslur sem eru 1 km eða lengri og 50 cm í þvermál eða meira til flutnings á gasi eða vökvum sem eru eldfimir eða hættulegir umhverfi.
22. tölul.	Loftlínur utan þéttbýlis til flutnings á raforku með 66 kV spennu eða hærri. Sæstrengir til flutnings á raforku með 132 kV spennu eða hærri og eru 20 km eða lengri.
23. tölul.	Geymslustöðvar fyrir jarðolíu, efni unnin úr jarðolíu eða efnavörur með 50.000 m3 geymslugetu eða meira.
	2. viðauki
A-liður 2. tölul.	Efnistaka á landi eða úr hafsbotni þar sem áætluð efnistaka raskar 25.000 m2 svæði eða stærra eða er 50.000 m3 eða meiri. Efnistaka þar sem fleiri en einn efnistökustaður vegna sömu framkvæmdar og á sama svæði ná samanlagt yfir 25.000 m2.
C-liður ii. 2. tölul.	Borun eftir jarðhita á lághitasvæðum þar sem ölkeldur, laugar eða hverir eru á yfirborði eða í næsta nágrenni,
C-liður iv. 2. tölul.	Borun eftir neysluvatni miðað við 2 milljóna m3 ársnotkun eða meiri,
D-liður 2. tölul.	Jarðvarmavirkjanir ofan jarðar til að nema kol, jarðolíu, jarðgas og málmgrýti, svo og jarðbiksleir.
G-liður 4. tölul.	Stálskipasmíðastöðvar.
C-liður 10. tölul.	Tengibrautir í þéttbýli. Allir nýir vegir utan þéttbýlis á verndarsvæðum og á svæðum sem eru á náttúruminjaskrá. Enduruppbygging vega utan þéttbýlis á verndarsvæðum. Hafnir utan þéttbýlis á verndarsvæðum.
J-liður 10. tölul.	Vinnsla grunnvatns og tilflutningur grunnvatns.
C-liður 12. tölul.	Þjónustumiðstöðvar fyrir ferðamenn utan þéttbýlis á verndarsvæðum á láglendi.
D-liður 12. tölul.	Þjónustumiðstöðvar fyrir ferðamenn á hálendi.

    Á fundum umhverfisráðuneytis með ESA hefur ESA upplýst að gerð sé krafa um að þær framkvæmdir, sem falla utan við viðmiðunarmörk 2. viðauka núgildandi laga um mat á umhverfisáhrifum, séu metnar út frá þeim viðmiðunum sem fram koma í 3. viðauka laganna. Enn fremur hefur ESA upplýst að ekki sé gerð krafa um sambærilega málsmeðferð fyrir þær framkvæmdir og framkvæmdir sem er að finna í 2. viðauka núgildandi laga. Er Íslandi þannig heimilt að taka upp einfaldari málsmeðferð fyrir þær framkvæmdir sem falla utan við viðmiðunarmörk 2. viðauka laganna. Í ljósi þess er í frumvarpi þessu gerð tillaga um að þær framkvæmdir, sem falla utan viðmiðunarmarka skv. 2. viðauka núgildandi laga og eru háðar framkvæmda- eða byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum eða lögum um mannvirki að undanskildum leyfum þeim sem Mannvirkjastofnun veitir, verði tilkynningarskyldar til sveitarstjórnar. Einnig er gerð tillaga um að þær framkvæmdir fái sérstaka málsmeðferð sem er einfaldari en sú málsmeðferð sem ráð er fyrir gert varðandi tilkynningarskyldar framkvæmdir í núgildandi lögum.
    Síðasta viðamikla breytingin sem gerð var á lögum um mat á umhverfisáhrifum var gerð með lögum nr. 74/2005. Frá þeim tíma hafa komið í ljós vankantar á einstökum ákvæðum laganna sem nauðsynlegt þykir að laga. Í frumvarpinu eru því einnig gerðar tillögur um breytingar á lögunum á grundvelli þess.

III. Tilefni og nauðsyn lagasetningar.
    Tilefni lagasetningar þessarar eru athugasemdir ESA við innleiðingu Íslands á einstökum ákvæðum tilskipunar 85/337/EBE. Eru athugasemdir ESA tilkomnar vegna dómsniðurstöðu Evrópudómstólsins eins og að framan greinir. Að mati ESA uppfyllir Ísland ekki ákvæði tilskipunarinnar hvað varðar viðmið þau sem fram koma í 1. og 2. viðauka laga um mat á umhverfisáhrifum. Er markmið lagasetningar þessarar að uppfylla ákvæði tilskipunarinnar að þessu leyti og koma til móts við athugasemdir ESA ásamt því að gera einstakar lagfæringar á lögunum sem þörf er talin á.
    Upphaflega var tilskipun 85/337/EBE innleidd í íslenskan rétt með lögum nr. 63/1993. Hefur tilskipun 85/337/EBE þrívegis verið breytt; með tilskipun 97/11/EB sem innleidd var í íslenskan rétt með setningu núgildandi laga nr. 106/2000, tilskipun 2003/35/EB og tilskipun 2009/31/EB sem teknar hafa verið inn í EES-samninginn.

IV. Meginefni frumvarpsins.
    Í frumvarpinu er gerð tillaga um að framkvæmdir þær sem eru matsskyldar skv. 5. gr. laganna og tilkynningarskyldar til ákvörðunar um mat á umhverfisáhrifum skv. 6. gr. laganna verði flokkaðar í þrjá flokka, flokk A, B og C. Í flokk A falla þær framkvæmdir sem eru matsskyldar samkvæmt núgildandi lögum og finna má í 1. viðauka laganna. Í flokki B er að finna þær framkvæmdir sem kunna að vera háðar mati á umhverfisáhrifum samkvæmt núgildandi lögum og falla þar undir 2. viðauka. Í flokki C eru þær framkvæmdir sem fallið hafa utan viðmiðunarmarka þeirra framkvæmda sem tilgreindar eru í 2. viðauka og nauðsynlegt þykir í ljósi athugasemda ESA að bæta við gildandi lög. Lagt er til að í stað þriggja viðauka verði tveir viðaukar. Í 1. viðauka verða tilgreindar þær framkvæmdir sem falla í A-, B- og C-flokk og í 2. viðauka verði að finna ákvæði þau sem eru í 3. viðauka núgildandi laga með viðbótum. Gerðar eru breytingar á einstökum ákvæðum viðaukanna til að þau falli betur að ákvæðum tilskipunarinnar en einnig þótti ástæða til að gera orðalag skýrara og breyta mælieiningum og stærðarmörkum á nokkrum stöðum. Gerð er tillaga að breyttri uppsetningu viðauka þar sem framkvæmdir samkvæmt núgildandi 1. og 2. viðauka eru númeraðar. Framkvæmdir eru flokkaðar saman og tilgreint er hvort viðkomandi framkvæmd falli í flokk A, B eða C. Talið er að sú uppsetning sé einfaldari og aðgengilegri en núverandi uppsetning viðaukanna.
    Gerð er tillaga að mismunandi málsmeðferð hvers flokks fyrir sig. Varðandi matsskyldar framkvæmdir, sem er að finna í 1. viðauka núgildandi laga og gerð er tillaga um að falli í flokk A, verður um óbreytta málsmeðferð að ræða frá núgildandi lögum. Varðandi þær framkvæmdir sem kunna að vera háðar mati á umhverfisáhrifum, samkvæmt núgildandi 2. viðauka laganna og gerð er tillaga um að falli í flokk B, verður einnig um óbreytta málsmeðferð að ræða. Varðandi þær framkvæmdir sem fallið hafa utan viðmiðunarmarka núgildandi laga, og gerð er tillaga um að verði tilkynningarskyldar og falli í flokk C, er í frumvarpi þessu gerð tillaga að einfaldari málsmeðferð en lagt er til varðandi þær framkvæmdir sem falla í flokk B. Er markmið einfaldari málsmeðferðar að stytta þann tíma sem tekur að taka ákvörðun um matsskyldu. Gert er ráð fyrir að framkvæmdir þær, sem falla í flokk C og háðar eru framkvæmda- eða byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum og lögum um mannvirki að undanskildum leyfum þeim sem Mannvirkjastofnun veitir, verði tilkynntar til leyfisveitanda framkvæmdarinnar. Mun sveitarstjórn fjalla um framkvæmdina og taka ákvörðun um hvort hún sé matsskyld. Gerð er tillaga um að Skipulagsstofnun útbúi leiðbeiningar um verklag og viðmið við ákvörðun sveitarstjórna um matsskyldu framkvæmda í flokki C sem sveitarstjórn notar við ákvörðun um matsskyldu framkvæmda. Gert er ráð fyrir að aðrar framkvæmdir, sem falla í flokk C og eru háðar annars konar leyfum en framkvæmda- og byggingarleyfum samkvæmt skipulagslögum og lögum um mannvirki, verði tilkynntar til Skipulagsstofnunar sem mun taka ákvörðun um matsskyldu framkvæmdarinnar. Varðandi þær framkvæmdir sem falla í flokk C verða gerðar vægari kröfur til framkvæmdaraðila um skil á gögnum með tilkynningu um framkvæmd til Skipulagsstofnunar og sveitarfélaganna og styttri tímafresti þessara aðila til að taka ákvörðun um matsskyldu en verið hefur varðandi þær tilkynningarskyldu framkvæmdir sem nú er að finna í 2. viðauka laganna. Enn fremur verður Skipulagsstofnun og sveitarstjórnum heimilt en ekki skylt að leita umsagnar. Lagt er til að sveitarstjórnir geti sett gjaldskrá fyrir málsmeðferð vegna ákvörðunar um matsskyldu fyrirhugaðrar framkvæmdar sem fellur í flokk C. Skal upphæð gjalds taka mið af kostnaði við málsmeðferð sveitarfélags og má gjaldið ekki vera hærra en sá kostnaður. Í frumvarpinu er gerð tillaga um að Skipulagsstofnun hafi eftirlit með ákvörðunum sveitarstjórna um matsskyldu framkvæmda. Fer eftirlitið fram í gegnum rafrænt gagnasafn þar sem skráðar verða inn upplýsingar um framkvæmdir og framkvæmdaleyfi sem falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Talið er að með framangreindum breytingum verði kröfum tilskipunarinnar fullnægt ásamt því að kröfum Sambands íslenskra sveitarfélaga, um að ákvörðun um matsskyldu framkvæmda í flokki C verði í höndum sveitarfélaga, er mætt.
    Með frumvarpi þessu er lögð til tillaga að breytingu á lögum um mat á umhverfisáhrifum, nr. 106/2000, með síðari breytingum. Einnig er lögð til tillaga að breytingu á lögum um umhverfismat áætlana, nr. 105/2006. Ef frumvarp þetta verður að lögum mun það kalla á breytingu á reglugerð nr. 1123/2005 um mat á umhverfisáhrifum. Einnig kallar frumvarpið á að Skipulagsstofnun útbúi leiðbeiningar fyrir sveitarfélög vegna verklags og viðmiða um matsskyldu framkvæmda í flokki C og að tekið verði í notkun rafrænt gagnasafn og verður fyrirmynd þess sótt í ákvæði laga um mannvirki og til byggingarreglugerðar. Eru tillögur þessar tilkomnar vegna athugasemda ESA við innleiðingu Íslands á tilskipun 85/337/EBE en öllum aðildarríkjum Evrópska efnahagssvæðisins ber að innleiða þá tilskipun í sinn landsrétt.

V. Samræmi við stjórnarskrá og alþjóðlegar skuldbindingar.
    Frumvarp þetta hefur ekki gefið sérstakt tilefni til mats á samræmi við stjórnarskrá þar sem um er að ræða breytingu á núgildandi ákvæðum laga um mat á umhverfisáhrifum, nr. 106/2000. Þær breytingar sem frumvarpið felur í sér eru í samræmi við skuldbindingar sem Ísland hefur gengist undir með aðild að alþjóðlegum og evrópskum samningum. Þar má nefna Ramsarsamninginn um votlendi sem Ísland gerðist aðili að árið 1977 og samninginn um líffræðilega fjölbreytni sem Ísland gerðist aðili að árið 1992.

VI. Samráð.
    Frumvarp þetta varðar Skipulagsstofnun, framkvæmdaraðila og sveitarfélögin í landinu því fyrirsjáanlega fjölgar framkvæmdum sem verða tilkynningarskyldar til ákvörðunar um matsskyldu og útgefnum leyfum sveitarfélaganna ef frumvarp þetta verður að lögum. Í skipulagslögum er kveðið á um heimild fyrir sveitarfélög til að innheimta framkvæmdaleyfisgjald fyrir framkvæmdir sem afla þarf framkvæmdaleyfis fyrir. Sambærilega heimild er að finna í ákvæðum laga um mannvirki er varðar byggingarleyfi. Er gjaldtaka sveitarfélaga vegna ákvarðana um matsskyldu framkvæmda ekki talin hafa nægjanlega lagastoð í framangreindum ákvæðum skipulagslaga og mannvirkjalaga. Nauðsynlegt þykir því að kveða á um að sveitarstjórnum verði heimilt að setja gjaldskrá fyrir málsmeðferð vegna ákvörðunar um matsskyldu þeirra framkvæmda sem falla í flokk C. Skal upphæð gjaldsins taka mið af kostnaði þeim sem sveitarfélög verða fyrir vegna ákvarðana um matsskyldu framkvæmda. Verður Skipulagsstofnun áfram einungis heimilt að innheimta gjald vegna vinnu við mat á umhverfisáhrifum framkvæmda. Gert er ráð fyrir að Skipulagsstofnun hafi leiðbeiningarhlutverk gagnvart sveitarfélögunum vegna ákvarðana um matsskyldu fyrir framkvæmdir þær sem háðar eru leyfi sveitarfélaganna og falla í flokk C. Í því sambandi mun Skipulagsstofnun setja saman leiðbeiningar sem sveitarfélög skuli líta til við ákvörðun um matsskyldu. Einnig er gert ráð fyrir að Skipulagsstofnun hafi eftirlitshlutverk með framfylgd sveitarfélaganna á lögunum í gegnum rafrænt gagnasafn. Í gagnasafnið verða skráðar upplýsingar um þær framkvæmdir sem sótt er um leyfi fyrir og falla undir lög þessi og mun Skipulagsstofnun þannig geta haft eftirlit með framkvæmd laganna.
    Áður en frumvarp þetta var lagt fram á 140. löggjafarþingi Alþingis var það sent til umsagnar tiltekinna framkvæmdaraðila, sveitarfélaga og hagsmunaaðila ásamt því að almenningi var gefinn kostur á að koma að athugasemdum við frumvarpið á heimasíðu umhverfisráðuneytisins. Alls bárust 29 umsagnir og leiddu ábendingar sem þar var að finna til nokkurra breytinga á einstökum ákvæðum frumvarpsins. Fjölluðu flestar umsagnir sem bárust um breytingu á ákvæðum varðandi skógrækt og þann kostnaðarauka sem lagabreyting mun hafa í för með sér fyrir framkvæmdaraðila.
    Samþykkt frumvarpsins leiðir til þess að skógrækt undir 200 ha verður tilkynningarskyld framkvæmd til ákvörðunar um matsskyldu sem er í samræmi við tilskipun 85/337/EBE. Gerð er krafa um að tilkynning til ákvörðunar um matsskyldu skógræktar innihaldi ýmsar upplýsingar eins og kveðið verður á um í reglugerð. Varðandi þær athugasemdir sem gerðar hafa verið við kostnaðarauka skógræktenda má benda á að skógræktandi gerir skógræktaráætlanir og stór hluti af þeim gögnum og þeirri vinnu getur nýst sem efniviður í tilkynningu til ákvörðunar um matsskyldu og því ætti umframkostnaður vegna tilkynningar á framkvæmd ekki að verða mjög hár.
    Einnig fjölluðu nokkrar umsagnir um hvernig túlka bæri athugasemdir ESA og niðurstöður Evrópudómstólsins varðandi innleiðingu tilskipunarinnar.
    Í einni umsögn segir m.a. að í frumvarpsdrögum sé ekki gert ráð fyrir að heimilt sé að kveða á um tilkynningarskyldu framkvæmda fyrir fram með setningu almennra viðmiðana hafi dómur Evrópudómstólsins í máli nr. C-255/08 ekki bannað það, enda sé skýrt kveðið á um það í tilskipun 97/11/EB að slíkt sé heimilt. Dómurinn feli í sér að óheimilt sé að kveða aðeins á um tiltekin stærðarmörk heldur verði að horfa til þeirra þátta sem tilgreindir eru í viðauka III núgildandi laga þegar settar séu almennar viðmiðanir, svo sem varðandi staðsetningu og eðli framkvæmdar. Séu viðmið um hvort tilkynningarskyld framkvæmd eigi að vera matsskyld í 3. viðauka núgildandi laga um mat á umhverfisáhrifum og sé heimilt að beita þeim annars vegar með setningu almennra viðmiðana eða að meta hverju sinni hvort ástæða sé til að meta umhverfisáhrif. Með frumvarpinu verði óheimilt að útiloka fyrir fram tilteknar framkvæmdir jafnvel þó að augljóst sé að mat á umhverfisáhrifum sé óþarft. Enn fremur segir að frumvarpsdrögin séu byggð á röngum ályktunum af gildandi EB-reglum um þær skyldur sem hvíli á ríkjum innan EES hvað það varðar. Fara þurfi nánar yfir álit ESA, dómaframkvæmd og gildandi tilskipanir til að leiða betur í ljós raunverulegar skyldur Íslands á þessu sviði.
    Í annarri umsögn segir m.a. að í frumvarpsdrögum hafi því verið haldið fram að dómur Evrópudómstólsins í máli nr. C-255/08 krefjist þess að lögum nr. 106/2000 verði breytt með þeim hætti sem lagt sé til í frumvarpsdrögunum. Sé fjallað um þann dóm í riti sem framkvæmdastjórn Evrópusambandsins gaf út um dóma Evrópudómstólsins í málum er varða mat á umhverfisáhrifum. Ekki sé hægt að lesa úr því riti þá túlkun sem frumvarpsdrögin virðast byggjast á. Skýrt komi fram að þröskuldsgildi verði að innihalda viðmið um stærð framkvæmda, eðli framkvæmda og staðsetningu. Það kalli vissulega á endurskoðun á 2. viðauka núgildandi laga um mat á umhverfisáhrifum en annars konar breytingu á viðaukanum en þá sem lögð sé til í frumvarpsdrögunum. Enn fremur segir að frá því að lög nr. 106/2000 tóku gildi hafi meira en 400 framkvæmdir verið tilkynntar til ákvörðunar um matsskyldu en aðeins 7% þeirra hafi verið skyldaðar í mat. Veki það spurningu um hvort þröskuldsgildi 2. viðauka laganna séu of lág.
    Í núgildandi 2. viðauka við lög um mat á umhverfisáhrifum er að finna um 50 ákvæði er innihalda viðmiðunargildi og er í öllum tilfellum annaðhvort miðað við staðsetningu eða stærð framkvæmdar. Í núgildandi lögum er aðeins í örfáum tilvikum að finna viðmiðunargildi sem tekur mið af hvoru tveggja, þ.e. bæði staðsetningu og stærð, en hvergi er að finna ákvæði þar sem tekið er mið af öllum þremur atriðunum, þ.e. staðsetningu, stærð og eiginleikum og/eða eðli áhrifa framkvæmdar. Fjallað hefur verið, hér að framan, á mjög ítarlegan hátt um þau ákvæði tilskipunarinnar sem um ræðir og dómaframkvæmd Evrópudómstólsins varðandi túlkun þeirra ákvæða. Evrópudómstóllinn hefur sagt í dómum sínum að ekki sé heimilt að setja viðmið sem taki aðeins til hluta af þeim viðmiðum sem fram koma í 3. viðauka núgildandi laga heldur verður að horfa til allra viðmiðanna, þ.e. stærðar og staðsetningar framkvæmdar og eiginleika áhrifa framkvæmdarinnar. Einnig hefur dómstóllinn sagt að hvaða aðferð sem aðildarríkin styðjist við til ákvörðunar um matsskyldu þá megi sú aðferð ekki grafa undan markmiðum tilskipunarinnar.
    Í ljósi framangreinds er það því talin vönduð málsmeðferð og í samræmi við markmið tilskipunarinnar að matsskylda framkvæmda skv. B- og C-flokki sé ákvörðuð í hverju tilviki fyrir sig með því að framkvæmd sé gerð tilkynningarskyld til Skipulagsstofnunar eða sveitarstjórnar eins og lagt er til í frumvarpi þessu. Það liggur fyrir að aðildarríki geti ekki sett viðmiðunargildi þannig að allar framkvæmdir af tiltekinni tegund falli sjálfkrafa utan mats- og tilkynningarskyldu nema hægt sé að sýna fram á að allar þær framkvæmdir, þegar þær eru skoðaðar í heild, séu ekki líklegar til að hafa veruleg umhverfisáhrif. Að bæta við viðmiðum eins og staðsetningu framkvæmdar, eiginleikum/eðli hennar ásamt eðli áhrifa af framkvæmd við þau viðmið sem nú eru til staðar, t.d. varðandi stærð, í núgildandi lögum fæli í sér umfangsmikla rannsóknarvinnu til að tryggja að þær framkvæmdir, sem falla utan við þau viðmið, séu ekki líklegar til að hafa veruleg umhverfisáhrif og fari þar með gegn markmiðsákvæði tilskipunarinnar.
    Eins og áður segir kemur fram í framangreindum athugasemdum að fjöldi framkvæmda, sem hefur verið skyldaður í mat frá því að lög nr. 106/2000 tóku gildi, sem er um 7%, vekur spurningar um hvort þröskuldsgildi 2. viðauka laganna séu of lág. Á það skal bent að 2. viðauki íslensku laganna inniheldur fjölda stærðarviðmiða ásamt nokkrum staðsetningarviðmiðum. Eins og fram hefur komið er ekki heimilt að setja viðmið vegna matsskyldu framkvæmda nema að teknu tilliti til allra þeirra þátta sem nefndir eru í 3. viðauka laganna. Ekki er hægt að taka undir það álit að þröskuldsgildi séu of lág þar sem ekki liggur fyrir heildstæð athugun á því hvort svo sé. Í sumum tilfellum gæti það átt við en ekki í öðrum og færi niðurstaðan eftir samspili allra þeirra þátta sem nefndir eru í 3. viðauka laganna, þ.e. hvert eðli framkvæmdarinnar er, staðsetning hennar og eðli hugsanlegra áhrifa af framkvæmdinni. Einnig má benda á að tilgangur með umhverfismati framkvæmda er að upplýsingar liggi fyrir um áhrif framkvæmdarinnar á umhverfið áður en ráðist er í framkvæmdina. Þegar þær upplýsingar liggja fyrir eru meiri líkur á að tekin verði upplýst ákvörðun um leyfi fyrir framkvæmdinni og hvernig best verði að henni staðið til þess að hún hafi sem minnst umhverfisáhrif. Samkvæmt niðurstöðum danskrar rannsóknar sem birtist árið 2005 í 7. hefti tímaritsins Journal of Environmental Assessment Policy and Management voru 3% framkvæmda sem tilkynntar voru til ákvörðunar um matsskyldu í Danmörku skyldaðar í mat. Leiddi rannsóknin einnig í ljós að lög og reglugerðir um mat á umhverfisáhrifum urðu þess valdandi að gerðar voru breytingar á 45% framkvæmdanna. Helmingur breytinga á framkvæmdunum var gerður áður en málsmeðferð vegna tilkynningar til ákvörðunar um matsskyldu hófst með það að markmiði að gera framkvæmdina þannig úr garði að hún yrði ekki ákvörðuð matsskyld. Af framangreindu má ætla að lág tíðni framkvæmda sem hafa verið ákvarðaðar matsskyldar bendi til þess að málsmeðferðin ein og sér leiði til þess að framkvæmdaraðilar eru meðvitaðri um umhverfisáhrif framkvæmda og að framkvæmdirnar séu hannaðar á þann hátt að þær hafi sem minnst umhverfisáhrif.
    Frumvarpsdrög voru send sjávarútvegs- og landbúnaðarráðuneytinu til umsagnar en engar athugasemdir bárust.
    Við meðferð frumvarpsins hjá umhverfis- og samgöngunefnd á 141. löggjafarþingi barst nefndinni umsögn Sambands íslenskra sveitarfélaga. Í umsögninni var sett fram sú tillaga að ákvörðun um matsskyldu framkvæmda í flokki C yrði í höndum sveitarfélaganna. Er í frumvarpinu brugðist við þeim athugasemdum með því að leggja til að sveitarfélög taki ákvörðun um matsskyldu þeirra framkvæmda sem falla í flokk C og háðar eru framkvæmda- og byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum og lögum um mannvirki að undanskildum þeim leyfum sem Mannvirkjastofnun veitir.

VII. Mat á áhrifum.
    Verði frumvarpið að lögum hefur það í för með sér að fleiri framkvæmdir verða tilkynningarskyldar til ákvörðunar um matsskyldu heldur en er samkvæmt núgildandi lögum. Það mun leiða til upplýstari ákvarðanatöku um fleiri framkvæmdir hvað varðar áhrif á umhverfið. Einnig mun það gefa almenningi aukin tækifæri til að afla sér upplýsinga um fleiri framkvæmdir en verið hefur þar sem ákvörðun um matsskyldu framkvæmdar er auglýst og því verða fleiri framkvæmdir auglýstar en verið hefur.
    Mun breytingin hafa í för með sér fjölgun tilkynninga til ákvörðunar um matsskyldu frá framkvæmdaraðilum þar sem framkvæmdir sem falla í flokk C eru hrein viðbót við þær framkvæmdir sem tilgreindar eru í núgildandi lögum. Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að framkvæmdir, sem falla í flokk C og eru háðar framkvæmda- og byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum og lögum um mannvirki að undanskildum þeim leyfum sem Mannvirkjastofnun veitir, verði tilkynntar til leyfisveitanda framkvæmdarinnar, þ.e. sveitarstjórnar eða byggingarfulltrúa sveitarfélags þegar um byggingarleyfi er að ræða. Mun sveitarstjórn sjá um málsmeðferð við ákvörðun um matsskyldu framangreindra framkvæmda. Mun sveitarstjórn geta innheimt kostnað þann sem hlýst af málsmeðferð framkvæmdar hjá framkvæmdaraðila. Lagt er til að Skipulagsstofnun útbúi leiðbeiningar fyrir sveitarfélög varðandi verklag og viðmið við ákvörðun sveitarstjórna um matsskyldu framkvæmda í flokki C. Reynt er að draga úr áhrifum fjölgunar framkvæmda sem boðað er í frumvarpinu með því að leggja til að tekin verði upp einfaldari málsmeðferð fyrir þær framkvæmdir sem ekki hafa verið tilkynningarskyldar til ákvörðunar um matsskyldu fram að þessu. Talið er raunhæft að gera ráð fyrir styttri tíma til ákvörðunar um matsskyldu framkvæmda sem falla í flokk C en þeirra sem falla í flokk B. Í fyrsta lagi er fljótlegra að fara yfir fylgigögn með tilkynningu um framkvæmd sem fellur í flokk C en flokk B þar sem um umfangsminni gögn er að ræða sem horfa þarf til við matið. Í öðru lagi er talið að yfirferð umsagna vegna framkvæmda sem falla í flokk C verði einfaldari og fljótlegri en vegna framkvæmda sem falla í flokk B. Gert er ráð fyrir að í allnokkrum tilfellum verði tilkynntar framkvæmdir þess eðlis að ekki verði talin ástæða til að leita eftir umsögnum um þær og einnig verði ekki talin ástæða til að leita til eins margra umsagnaraðila og er með framkvæmdir sem falla í flokk B. Einnig má benda á að eftir því sem umsagnaraðilum fækkar aukast líkur á skjótari málsmeðferð þar sem minni líkur eru á að mál tefjist vegna þess að einstaka umsagnaraðilar skili seint inn umsögnum. Í frumvarpi þessu er lagt til að framkvæmdir þessar falli í flokk C og eru í frumvarpinu gerðar tillögur að um 40 mismunandi framkvæmdum sem falla í þann flokk.
    Samkvæmt reglugerð um framkvæmdaleyfi er það leyfisveitandi sem metur hvort framkvæmd sé framkvæmdaleyfisskyld en framkvæmd sem tilgreind er í lögum um mat á umhverfisáhrifum er ávallt háð framkvæmdaleyfi. Í ljósi framangreinds er því talið að frumvarpið muni hafa í för með sér aukið álag á sveitarfélög vegna fjölgunar umsókna til sveitarfélaga um leyfi vegna þeirra framkvæmda sem falla í flokk C og málsmeðferðar vegna ákvörðunar um matsskyldu þeirra framkvæmda. Fyrirsjáanlegt er einnig að fjölgun tilkynninga til ákvörðunar um matsskyldu muni valda auknu álagi á stjórnsýslu ríkisins, m.a. á úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála. Ekki liggja fyrir upplýsingar um hver verði aukningin í málafjölda en ljóst er að fjöldi tilkynninga til ákvörðunar um matsskyldu mun lítið breytast í sumum flokkum framkvæmda en í öðrum algengum framkvæmdum, t.d. vegagerð og efnistöku, mun tilkynningum væntanlega fjölga. Varðandi enn aðra framkvæmdaflokka, t.d. mannvirkjagerð vegna þróunar þéttbýlis, er talið erfitt að áætla fjölgun tilkynninga. Þó verður að hafa í huga að væntanlega mun stærstur hluti nýrra tilkynninga á grundvelli flokks C fela í sér umfangsminni framkvæmdir og/eða framkvæmdir á svæðum sem eru síður viðkvæm. Það leiðir til þess að umfang tilkynninga til ákvörðunar um matsskyldu mun verða smærra í sniðum, tilkynningar munu taka styttri tíma í afgreiðslu og ekki verður þörf á umsagnarferli í öllum tilfellum vegna þess. Álag vegna fjölgunar tilkynninga ætti því að verða viðráðanlegt.
    Talið er að verði frumvarpið að lögum muni það hafa í för með sér óverulega aukið álag á helstu umsagnaraðila. Eins og að framan greinir er búist við að í allnokkrum tilfellum geti sveitarstjórnir afgreitt mál án umsagnarferlis eða leitað til færri umsagnaraðila en verið hefur varðandi framkvæmdir þær sem falla í flokk B. Búist er því við að fjölgun umsagnarbeiðna til helstu umsagnaraðila verði viðráðanleg.
    Búist er við að fjölgun tilkynninga til ákvörðunar um matsskyldu verði mismikil eftir flokkum framkvæmda. Þær framkvæmdir þar sem búist er við mestri fjölgun tilkynninga eru: skógrækt, fiskeldi, efnistaka og haugsetning, smávirkjanir, niðurgrafning jarðstrengja, vegir, niðurgrafning vatnsleiðslna og breytingar og viðbætur við framkvæmdir sem falla í C flokk.
    Sá ávinningur sem hlýst af samþykki frumvarpsins er vandaðri undirbúningur framkvæmda og upplýstari ákvörðunartaka um útgáfu leyfa fyrir fleiri framkvæmdir en nú er samkvæmt gildandi lögum. Leyfisveitandi verður að kynna sér tilkynningu framkvæmdaraðila og ákvörðun Skipulagsstofnunar og sveitarstjórnar um matsskyldu þeirra framkvæmda sem falla í flokk B og C. Einnig mun frumvarpið leiða til aukins eftirlits með útgáfu framkvæmdaleyfa þar sem gert er ráð fyrir að framkvæmdir og þau framkvæmdaleyfi sem falla undir lögin verði skráð inn í rafrænt gagnasafn. Enn fremur verður við ákvörðun um matsskyldu framkvæmdar horft til fleiri þátta en nú er gert í gildandi lögum varðandi staðsetningu framkvæmda á verndarsvæðum og sjónarmið um sjálfbæra þróun.

Athugasemdir við einstakar greinar frumvarpsins.

Um 1. gr.

    Í l. gr. er lögð til sú breyting á 3. gr. laganna að bætt er við nýjum staflið. Talin er þörf á að skýra hugtakið „fyrirhuguð framkvæmd“ sem fjallað er um í 2. mgr. 5. gr. núgildandi laga og því er lagt til að „fyrirhuguð framkvæmd“ sé skýrð sem framkvæmd sem komin sé á það stig að hún geti hlotið málsmeðferð skv. IV. kafla laganna. Í úrskurði umhverfisráðherra frá 28. janúar 2010, málsnúmer 09110008, er varðar ákvörðun Skipulagsstofnunar um sameiginlegt mat á umhverfisáhrifum Suðvesturlína, kemur fram að framkvæmd geti ekki talist „fyrirhuguð“ skv. 2. mgr. 5. gr. laganna nema hún sé komin á það stig að hún geti hlotið málsmeðferð skv. IV. kafla laganna. Ekki er því talið nægjanlegt að framkvæmdin sé á hugmyndastigi.

Um 2. gr.

    Í a-lið 2. gr. frumvarpsins er lögð til breyting á 1. mgr. 4. gr. laganna. Lagt er til að á varnar- og öryggissvæðum fari ráðherra varnarmála með lögsögu í samræmi við skilgreiningu svæðanna í varnarmálalögum, nr. 34/2008, sbr. og lög nr. 110/1951 og lög nr. 176/2006. Um þessi svæði er fjallað í varnarmálalögum, nr. 34/2008, sbr. lög nr. 110/1951, og í lögum nr. 176/2006, um ráðstafanir í kjölfar samnings við Bandaríkin um skil á varnarsvæðinu á Keflavíkurflugvelli. Samkvæmt þeim lögum skiptist varnarsvæðið á Keflavíkurflugvelli í flugvallarsvæði, öryggissvæði og starfssvæði Þróunarfélags Keflavíkurflugvallar. Með auglýsingum í B-deild Stjórnartíðinda nr. 38/2007, nr. 1263/2007, nr. 773/2008 og nr. 519/2010 var mörkum varnarsvæðisins breytt þannig að flugvallarsvæðið og hluti af starfssvæði Þróunarfélags Keflavíkurflugvallar falla nú utan skilgreinds varnarsvæðis en öryggissvæði fellur áfram undir varnarsvæði. Er framangreind breyting á ákvæði 1. mgr. 4. gr. laganna í samræmi við ákvæði skipulagslaga, nr. 123/2010, um lögsögu á varnar- og öryggissvæðum.
    Í b-lið 2. gr. frumvarpsins er lögð til breyting á 2. mgr. 4. gr. laganna þar sem kveðið er á um hlutverk Skipulagsstofnunar. Lagt er til að í stað síðari málsliðar 2. mgr. komi fimm nýir málsliðir.
    Lagt er til að Skipulagsstofnun taki ákvörðun um matsskyldu þeirra framkvæmda sem falla í flokk B. Einnig er lagt til að Skipulagsstofnun taki ákvörðun um matsskyldu þeirra framkvæmda sem falla í flokk C sem ekki eru háðar leyfum þeim sem kveðið er á um í skipulagslögum og lögum um mannvirki. Um er að ræða framkvæmdir sem háðar eru öðrum leyfum en framkvæmdaleyfi sveitarstjórnar og byggingarleyfi byggingarfulltrúa eins og t.d. starfsleyfi en einnig falla þar undir framkvæmda- og byggingarleyfi sem Mannvirkjastofnun gefur út. Eins er kveðið á um að Skipulagsstofnun gefi álit um mat á umhverfisáhrifum framkvæmdar og þeirrar starfsemi sem henni fylgir og er það óbreytt ákvæði frá núgildandi lögum.
    Lagt er til að Skipulagsstofnun hafi eftirlit með að framkvæmdir sem falla í flokk C og háðar eru leyfum þeim sem kveðið er á um í skipulagslögum og lögum um mannvirki, ef frá eru taldar framkvæmdir þær sem Mannvirkjastofnun veitir leyfi fyrir, hafi fengið viðeigandi málsmeðferð samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum. Lagt er til að í því skyni setji Skipulagsstofnun á fót og starfræki rafrænt gagnasafn þar sem skráðar verði þær framkvæmdir sem falla í flokk C, sem tilkynntar eru til ákvörðunar um matsskyldu og Skipulagsstofnun hefur eftirlit með, ásamt þeim leyfum til framkvæmda sem veitt eru vegna þeirra framkvæmda.
    Í c-lið 2. gr. frumvarpsins er lagt til að við 4. gr. laganna bætist ný málsgrein sem verði 3. mgr. er fjalli um hlutverk sveitarstjórna í framkvæmd laganna. Lagt er til að sveitarstjórn taki ákvörðun um hvort framkvæmd sem tilgreind er í flokki C og háð er framkvæmda- eða byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum eða lögum um mannvirki ef frá eru talin leyfi til framkvæmda sem Mannvirkjastofnun veitir skuli háð mati á umhverfisáhrifum. Mun sveitarstjórn því fara með málsmeðferð er varðar matsskyldu þeirra framkvæmda er falla í flokk C sem sveitarstjórn eða starfsmenn sveitarfélaganna gefa út leyfi fyrir, svo sem framkvæmdaleyfi og byggingarleyfi.

Um 3. gr.

    Í greininni eru lagðar til tvær breytingar á 5. gr. laganna.
    Í a-lið 3. gr. frumvarpsins er lögð til sú breyting á 1. mgr. 5. gr. laganna að í staðinn fyrir 1. viðauka standi flokkur A í 1. viðauka. Er breyting þessi tilkomin vegna breytingar á uppsetningu viðauka laganna.
    Í b-lið 3. gr. frumvarpsins er lögð til sú breyting að 4. mgr. 5. gr. verði felld brott. Er tillagan tilkomin vegna athugasemda ESA. Fjallar 4. mgr. 5. gr. núgildandi laga um heimild ráðherra til að heimila annars konar málsmeðferð á mati á umhverfisáhrifum framkvæmdar en kveðið er á um í lögunum. Þar segir eftirfarandi: „Ráðherra getur heimilað í sérstökum undantekningartilvikum, að fenginni umsögn Skipulagsstofnunar og leyfisveitenda, að mat á umhverfisáhrifum framkvæmdar, eða hluta hennar, samkvæmt þessari grein og 6. gr. fari fram með öðrum hætti en kveðið er á um í lögum þessum. Málsmeðferð slíks mats skal vera jafngild þeirri málsmeðferð sem mælt er fyrir um í IV. kafla.“ Í athugasemdum ESA kemur fram varðandi 4. mgr. 5. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum að ef ráðherra ákveður að heimila annars konar málsmeðferð við mat á umhverfisáhrifum framkvæmdar eða hluta hennar en kveðið er á um í lögunum þá skapist hætta á að framkvæmdin muni ekki falla undir 19. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum þar sem fjallað sé um viðræður við önnur ríki Evrópska efnahagssvæðisins ef um áhrif yfir landamæri er að ræða. Sé það í ósamræmi við 7. gr. tilskipunarinnar sem fjallar um áhrif framkvæmda yfir landamæri og sé óljóst hver forsenda er fyrir ráðstöfuninni ef hún er ekki til þess að sneiða hjá skyldum tilskipunarinnar. Ljóst er að ekki er að finna í tilskipun um mat á umhverfisáhrifum heimild fyrir ríki til að viðhafa aðra málsmeðferð en þar er boðuð og tekin er upp í III. kafla laga um mat á umhverfisáhrifum. Einnig er ákvæði 4. mgr. 5. gr. laganna óljóst um hvaða undantekningartilvik gætu fallið þar undir. Í athugasemdum með ákvæðinu í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 106/2000, um mat á umhverfisáhrifum, segir: „Þessi tillaga er sett fram í ljósi reynslunnar en sú málsmeðferð að framkvæmd skuli vera ákveðin löngu áður en hún hefst, t.d. um staðsetningu eða umfang, á ekki við um allar framkvæmdir. Dæmi um slíkt er framkvæmd sem er þess eðlis að hún verði ekki metin í heild sinni á þeim tíma sem þarf til að vinna áfram að undirbúningi framkvæmdar eða ekki sé hægt að ákveða fyrir fram nákvæmlega staðsetningu hennar, t.d. borholu.“ Ekki er ljóst hvaða tilvik átt er við í framangreindri skýringu en fyrir liggur að heimild þessi hefur aldrei verið nýtt. Einfaldast er því talið að ákvæði 4. mgr. 5. gr. verði fellt brott úr lögum um mat á umhverfisáhrifum.

Um 4. gr.

    Í 4. gr. er lögð til breyting á 6. gr. laganna sem fjallar um málsmeðferð þeirra framkvæmda sem kunna að vera háðar mati á umhverfisáhrifum.
    Í a-lið er lagt til að í 1. mgr. standi flokki B og flokki C í 1. viðauka í stað 2. viðauka. Er breyting þessi tilkomin vegna breytingu á uppsetningu viðauka laganna.
    Í b-lið er lagt til að í stað 2. og 3. mgr. 6. gr. komi sex nýjar málsgreinar.
    Í 1. mgr., sem verður 2. mgr. 6. gr. laganna, er fjallað um þá aðila sem taka við tilkynningum framkvæmdaraðila um fyrirhugaða framkvæmd sem fellur í flokk B eða flokk C í 1. viðauka við lögin.
    Í flokk B falla þær framkvæmdir sem í núgildandi lögum falla undir 2. viðauka laganna og er gert ráð fyrir að um óbreytta málsmeðferð verði að ræða fyrir þær framkvæmdir. Lagt er til að tekinn verði upp flokkur C sem er nýr flokkur framkvæmda en undir hann falla framkvæmdir sem ekki hafa verið tilkynningarskyldar til ákvörðunar um matsskyldu fram að þessu. Um er að ræða þær framkvæmdir sem ESA gerði athugasemdir við að féllu utan við gildissvið núgildandi laga og væri þar með ekki tekin ákvörðun um matsskyldu þeirra eftir þeim viðmiðum sem fram koma í núgildandi 3. viðauka laganna, sbr. almennar athugasemdir með frumvarpinu. Lagt er til að ef framkvæmd er talin upp í flokki B þá beri framkvæmdaraðila að tilkynna framkvæmd til Skipulagsstofnunar til ákvörðunar um matsskyldu. Lagt er til að sami háttur sé hafður á ef framkvæmd er talin upp í flokki C og framkvæmdin er háð öðrum leyfum en kveðið er á um í skipulagslögum eða lögum um mannvirki eða leyfi Mannvirkjastofnunar. Ef fyrirhuguð framkvæmd er talin upp í flokki C og er jafnframt háð leyfum þeim er falla undir skipulagslög og lög um mannvirki en þó ekki leyfum Mannvirkjastofnunar er gerð tillaga um að framkvæmdaraðili tilkynni framkvæmdina til ákvörðunar um matsskyldu.
    Í ákvæðinu er einnig lagt til að kveðið verði á um í reglugerð hvaða gögn skuli lögð fram til Skipulagsstofnunar og sveitarstjórnar þegar framkvæmd er tilkynnt til ákvörðunar um matsskyldu og þá málsmeðferð sem viðhöfð skal.
    Í 2. mgr., sem verður 3. mgr. 6. gr. laganna, er kveðið á um málsmeðferð Skipulagsstofnunar ef um er að ræða framkvæmd sem fellur í flokk B. Lagt er til að Skipulagsstofnun skuli innan fjögurra vikna frá því að fullnægjandi gögn um framkvæmdina berast henni taka ákvörðun um matsskyldu framkvæmdarinnar. Um er að ræða óbreytta málsmeðferð frá núgildandi lögum er varðar tilkynningar um framkvæmdir er kunna að hafa umtalsverð umhverfisáhrif sem finna má í 2. viðauka laganna ef frá er talið að lagt er til að tímafrestur sá sem Skipulagsstofnun hefur til að tilkynna hvort framkvæmd sé matsskyld byrji ekki að líða fyrr en fullnægjandi gögn hafa borist stofnuninni. Með fullnægjandi gögnum er átt við endanleg gögn sem umsagnaraðilar geta byggt umsagnir sínar á og geta verið grundvöllur ákvarðana Skipulagsstofnunar um matsskyldu. Gert er ráð fyrir að þau gögn sem farið er fram á að framkvæmdaraðili leggi fram til Skipulagsstofnunar með tilkynningu um framkvæmd sem fellur í flokk B verði eftirfarandi eftir því sem við á:
     a.      lýsing á fyrirhugaðri framkvæmd, umfangi hennar og helstu framkvæmda og rekstrarþáttum, sbr. 1. tölul. 2. viðauka við lög þessi,
     b.      uppdráttur af fyrirhugaðri framkvæmd og afstöðu hennar í landi þar sem fram koma mörk framkvæmdasvæðis, mannvirki sem fyrir eru á svæðinu og upplýsingar um fyrirhugaða framkvæmd,
     c.      upplýsingar um hvernig fyrirhuguð framkvæmd fellur að gildandi skipulagsáætlunum,
     d.      lýsing á staðháttum, landslagi, gróðurfari og landnotkun og hvort fyrirhugað framkvæmdasvæði sé á eða nærri verndarsvæðum, sbr. 2. tölul. 2. viðauka við lög þessi,
     e.      lýsing á hvaða þættir framkvæmdar og/eða rekstrar valda helst áhrifum á umhverfið, sbr. 3. tölul. 2. viðauka við lög þessi,
     f.      upplýsingar um fyrirliggjandi álit umsagnaraðila og annarra eftir eðli máls sem framkvæmdaraðili kann að hafa leitað eftir.
    Um er að ræða sömu gögn og gerð hefur verið krafa um að framkvæmdaraðili skili inn með tilkynningum um framkvæmdir þær sem falla undir 2. viðauka núgildandi laga og kveðið er á um í 10. gr. reglugerðar nr. 1123/2005.
    Enn fremur er kveðið á um að Skipulagsstofnun beri að fara eftir viðmiðum þeim sem fram koma í 2. viðauka við ákvörðun um matsskyldu og einnig ber Skipulagsstofnun að leita álits leyfisveitenda, framkvæmdaraðila og annarra eftir eðli máls hverju sinni. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá núgildandi lögum.
    Í 3. mgr. og 4. mgr., sem verða 4. og 5. mgr. 6. gr. laganna, er kveðið á um málsmeðferð framkvæmda sem falla í flokk C. Lagt er til að þær framkvæmdir sem falla í flokk C fái einfaldari og fljótlegri málsmeðferð en framkvæmdir sem falla í flokk B. Lagt er til að ef framkvæmd fellur í flokk C skuli sveitarstjórn eða Skipulagsstofnun innan tveggja vikna frá því að fullnægjandi gögn um framkvæmdina berast þeim taka ákvörðun um matsskyldu framkvæmdarinnar. Eins og með framkvæmdir sem falla í flokk B er lagt til að sveitarstjórn og Skipulagsstofnun fari eftir viðmiðum þeim sem fram koma í 2. viðauka, 3. viðauka núgildandi laga, við ákvörðun um matsskyldu. Einnig er lagt til að sá frestur, sem sveitarstjórn og Skipulagsstofnun hafa til að tilkynna hvort framkvæmd sé háð mati, reiknist ekki fyrr en frá þeim tíma þegar fullnægjandi gögn hafa borist þeim. Með fullnægjandi gögnum er átt við að gögnin séu endanleg gögn sem að mati sveitarstjórnar eða Skipulagsstofnunar er hægt að byggja ákvörðun um matsskyldu á. Í samræmi við að gert sé ráð fyrir einfaldari og fljótlegri málsmeðferð framkvæmda sem falla í flokk C er gerð lágmarkskrafa til þeirra gagna sem fylgja skulu tilkynningu um framkvæmd. Þau gögn sem fylgja skulu tilkynningu um framkvæmd sem fellur í C-flokk eru eftirfarandi, ef við á:
     a.      stutt og hnitmiðuð lýsing á fyrirhugaðri framkvæmd, umfangi og helstu framkvæmda- og rekstrarþáttum og helstu hugsanlegum umhverfisáhrifum,
     b.      uppdráttur af fyrirhugaðri framkvæmd og afstöðu hennar í landi þar sem fram koma mörk framkvæmdasvæðis og mannvirki sem fyrir eru á svæðinu,
     c.      stutt lýsing á staðháttum og hvort fyrirhugað framkvæmdasvæði sé á eða nærri verndarsvæðum, sbr. 2. tölul. 2. viðauka við lög þessi.
    Kveðið verður á um gögn þessi í reglugerð eins og verið hefur varðandi þær framkvæmdir sem kunna að vera háðar mati á umhverfisáhrifum samkvæmt núgildandi lögum og þá einnig höfð hliðsjón af því að framlögð gögn þurfa að gefa nægilega skýra mynd af fyrirhugaðri framkvæmd til þess að hægt sé að taka afstöðu til þeirra atriða sem tilgreind eru í 2. viðauka laganna.
    Möguleiki er á lengingu á fresti um eina viku ef sveitarstjórn eða Skipulagsstofnun telja nauðsynlegt að leita álits leyfisveitanda, framkvæmdaraðila og annarra aðila. Ekki er gerð krafa um að sveitarstjórn eða Skipulagsstofnun leiti alltaf álits leyfisveitenda, framkvæmdaraðila og annarra eins og er gert varðandi framkvæmdir sem falla í flokk B heldur verður það heimilt ef sveitarstjórn eða Skipulagsstofnun telja það nauðsynlegt. Búist er við að í mörgum tilfellum muni sveitarstjórn eða Skipulagsstofnun geta afgreitt mál án nokkurs eða fulls umsagnarferlis. Verði umsagna óskað af hálfu sveitarstjórnar eða Skipulagsstofnunar mun frestur sá sem þeir aðilar hafa til að taka ákvörðun um matsskyldu lengjast um eina viku. Þrátt fyrir að frestur verði aðeins lengdur um eina viku til ákvörðunar um matsskyldu framkvæmdar er gert ráð fyrir að umsagnaraðilum verði áfram veittur 10 daga frestur til umsagna eins og venja hefur verið fram að þessu.
    Lagt er til að málsmeðferð, er varðar ákvörðun um matsskyldu framkvæmdar í flokki C, sé svipuð hvort sem framkvæmdin er tilkynnt sveitarstjórn eða Skipulagsstofnun til matsskyldu. Það sem er frábrugðið er að þegar sveitarstjórn tekur ákvörðun um matsskyldu þá ber henni, til viðbótar við að fara eftir viðmiðum í 2. viðauka laganna, að fara að leiðbeiningum Skipulagsstofnunar sem fjallað er um í 20. gr. laganna, sbr. 10. gr. frumvarpsins. Einnig ber sveitarstjórn að gera Skipulagsstofnun grein fyrir niðurstöðu sinni varðandi matsskyldu framkvæmdar sem tilkynnt hefur verið sveitarstjórn ásamt því að veita stofnuninni upplýsingar um þau leyfi sem veitt hafa verið vegna þeirra framkvæmda. Fram kemur í núgildandi ákvæði 2. mgr. 6. gr. laganna að Skipulagsstofnun kynni almenningi niðurstöðu sína um matsskyldu framkvæmdar. Skipulagsstofnun hefur að jafnaði auglýst niðurstöðu sína í útbreiddu dagblaði á landsvísu og gert er ráð fyrir að sami háttur verði hafður á er varðar framkvæmdir sem falla í flokk C. Einnig er gert ráð fyrir að ákvörðun sveitarstjórnar um matsskyldu framkvæmdar sé kæranleg ákvörðun eins og verið hefur um ákvarðanir Skipulagsstofnunar samkvæmt núgildandi lögum.
    Í 5. mgr., sem verður 6. mgr. 6. gr. laganna, er kveðið á um að framkvæmdaraðili geti tilkynnt framkvæmd til Skipulagsstofnunar ef hann telur að framkvæmdin skuli undirgangast mat á umhverfisáhrifum með hliðsjón af þeim viðmiðum sem fram koma í 2. viðauka laganna. Með slíkri tilkynningu framkvæmdaraðila skal fylgja rökstuðningur þar sem fram kemur afstaða hans. Ef Skipulagsstofnun fellst á þá afstöðu hans er heimilt að sleppa þeirri málsmeðferð sem boðuð er í 2.–5. mgr. 6. gr. laganna.
    Í reglugerð um mat á umhverfisáhrifum er að finna sams konar ákvæði. Talið er eðlilegt að slíkt ákvæði eigi sér skýra lagastoð og því er gerð tillaga um að það verði tekið upp í lög um mat á umhverfisáhrifum. Er ákvæði þetta sett til hægðarauka fyrir bæði framkvæmdaraðila og stjórnsýsluna. Möguleiki er að flýta málsmeðferð þeirra framkvæmda sem kunna að vera háðar mati á umhverfisáhrifum sem framkvæmdaraðili telur að muni þurfa að fara í mat á umhverfisáhrifum.
    Í 6. mgr., sem verður 7. mgr. 6. gr. laganna, er lagt til að í stað orðalagsins sem nú er að finna í 3. mgr. 6. gr. laganna þar sem segir „Almenningi skal heimilt að tilkynna framkvæmd eða bera fram fyrirspurn um matsskyldu framkvæmda sem taldar eru upp í 2. viðauka til Skipulagsstofnunar“ komi orðalagið „Öllum skal heimilt að bera fram fyrirspurn til Skipulagsstofnunar um hvort tiltekin framkvæmd falli í flokk B eða flokk C í 1. viðauka við lög þessi“.
    Í framangreindri breytingu felst að í stað þess að almenningi sé heimilt að bera fram fyrirspurn um framkvæmd sé öllum það heimilt. Algengt er að framkvæmdaraðili vilji afla sér upplýsinga um hvort framkvæmd sé tilkynningarskyld áður en framkvæmd er formlega tilkynnt. Eðlilegra þykir því að orðalagi ákvæðisins sé breytt á þann hátt að öllum sé heimilt að bera fram fyrirspurn um matsskyldu framkvæmda en ekki aðeins almenningi.
    Í breytingunni felst einnig að heimild almennings til að tilkynna framkvæmd er felld niður en almenningi er áfram heimilt að bera fram fyrirspurn um matsskyldu framkvæmda. Hefur framkvæmd þessa ákvæðis í reynd verið þannig að fyrirspurn berst frá almenningi sem Skipulagsstofnun þarf að fylgja eftir með því að afla viðeigandi upplýsinga frá framkvæmdaraðila og leyfisveitanda. Er breyting þessi tilkomin vegna þess að nægjanlegt er talið að almenningi sé heimilt að bera fram fyrirspurn til Skipulagsstofnunar um hvort tiltekin framkvæmd falli í flokk B eða flokk C. Ákvæðið, eins og það er sett fram í núgildandi lögum, hefur valdið misskilningi um að almenningur geti tilkynnt framkvæmd til Skipulagsstofnunar til ákvörðunar um matsskyldu. Það er framkvæmdaraðila að tilkynna framkvæmd til ákvörðunar um matsskyldu þar sem hann hefur forræði á framkvæmdinni og þeim gögnum sem henni fylgja og geta verið grundvöllur ákvörðunar um matsskyldu. Almenningur getur hins vegar komið með ábendingar eða fyrirspurnir til Skipulagsstofnunar um framkvæmdir. Skýrara er því talið að aðeins sé kveðið á um heimild almennings til að bera fram fyrirspurn um matsskyldu þeirra framkvæmda sem taldar eru upp í flokki B eða flokki C.
    Í breytingunni felst enn fremur að lagt er til að í stað 2. viðauka standi 1. viðauki og er sú breyting í samræmi við breytingu á viðaukum laganna.
    Í frumvarpinu er einnig lagt til að fyrirspurnum um matsskyldu verði aðeins beint til Skipulagsstofnunar eins og verið hefur í núgildandi lögum en ekki einnig til sveitarstjórna. Er það fyrirkomulag talið til hagræðingar fyrir framkvæmdaraðila og almenning og einnig tryggir það samræmi varðandi ákvarðanir um hvort tiltekin framkvæmd falli undir lögin.
    

Um 5. gr.

    Í 5. gr. er lögð til breyting á 7. gr. laganna. Í stað 1. og 2. viðauka kemur 1. viðauki og í stað 3. viðauka kemur 2. viðauki. Er breyting þessi í samræmi við breytingu á viðaukum laganna.

Um 6. gr.

    Í 6. gr. er lögð til þrenns konar breyting á 13. gr. laganna sem fjallar um leyfi til framkvæmda.
    Í a-lið 6. gr. er lögð til breyting á 1. mgr. 13. gr. laganna. Lagt er til að við bætist nýr málsliður þar sem sú skylda er lögð á leyfisveitanda þeirra leyfa sem kveðið er á um í skipulagslögum og lögum um mannvirki að tilkynna Skipulagsstofnun um útgáfu leyfa vegna þeirra framkvæmda sem falla undir lögin.
    Í b-lið 6. gr. er lögð til sú breyting á 1. málsl. 2. mgr. 13. gr. laganna að í stað þess að vísað sé til 1. mgr. verði vísað til flokks A. Er sú breyting í samræmi við breytingu á viðaukum laganna.
    Í c-lið 6. gr. er lagt til að við 13. gr. laganna bætist ný málsgrein, sem verður 3. mgr. 13. gr. núgildandi laga, þar sem segir að við útgáfu leyfis til framkvæmdar, sem fellur í flokk B eða flokk C og ákveðið hefur verið að skuli ekki vera háð mati á umhverfisáhrifum, skuli leyfisveitandi kynna sér tilkynningu framkvæmdaraðila og ákvörðun Skipulagsstofnunar eða sveitarstjórnar um matsskyldu framkvæmdarinnar og kanna hvort hún er í samræmi við tilkynnta framkvæmd. Ef ákvörðun liggur fyrir um að framkvæmd skuli háð mati á umhverfisáhrifum fer um málsmeðferð skv. 2. mgr.
    Rétt þykir að skýra betur skyldur leyfisveitanda varðandi þær framkvæmdir sem falla í flokk B og flokk C og ákvörðun hefur verið tekin um að séu ekki háðar mati á umhverfisáhrifum. Í 2. mgr. 13. gr. núgildandi laga er kveðið á um að leyfisveitandi kynni sér matsskýrslu framkvæmdaraðila um framkvæmdina og taki rökstudda afstöðu til álits Skipulagsstofnunar um mat á umhverfisáhrifum hennar. Lúta skyldur leyfisveitanda að því að taka tillit til niðurstöðu Skipulagsstofnunar við afgreiðslu framkvæmdaleyfis því aðeins að matsskyldum framkvæmdum. Talið er eðlilegt að skyldur leyfisveitanda varði einnig tilkynningarskyldar framkvæmdir. Mikilvægt er að leyfisveitandi gangi úr skugga um að sú framkvæmd sem hann er að veita leyfi fyrir sé eins og hún var tilkynnt til Skipulagsstofnunar eða leyfisveitanda. Þá eru einnig oft í ákvörðunum um matsskyldu framkvæmdar tilgreindar mótvægisaðgerðir eða ábendingar um verklag sem æskilegt er að leyfisveitandi kynni sér áður en leyfi er gefið út.
    Enn fremur er lagt til að þegar niðurstaða liggur fyrir um að framkvæmd sem fellur í flokk B eða flokk C sé matsskyld þá beri leyfisveitanda að kynna sér matsskýrslu framkvæmdaraðila um framkvæmdina og taka rökstudda afstöðu til álits Skipulagsstofnunar eins og á við varðandi matsskyldar framkvæmdir skv. flokki A, sbr. 2. mgr. 13. gr. laganna.

Um 7. gr.

    Í 7. gr. frumvarpsins er lögð til tvenns konar breyting á 14. gr. laganna sem fjallar um málskot.
    Í a-lið er lögð til breyting á 1. málslið 1. mgr. 14. gr. laganna. Lagt er til að orðið Skipulagsstofnun verði fellt niður og í stað 2. viðauka standi flokki B og flokki C. Er breytingin í samræmi við breytingu á viðaukum laganna og þá skipan mála að sveitarstjórn og Skipulagsstofnun taki ákvörðun um matsskyldu framkvæmda er falla í flokk C.
    Í b-lið er lögð til breyting á 5. mgr. 14. gr. laganna þannig að hún verði felld á brott. Samkvæmt 14. gr. laganna, sbr. a-lið 7. gr. frumvarpsins eru ákvarðanir um matsskyldu framkvæmdar kæranlegar til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála, einnig ákvarðanir Skipulagsstofnunar skv. 2. mgr. 5. gr. laganna ásamt 12. gr. laganna. Aðrar ákvarðanir sem teknar eru á grundvelli laganna eru hins vegar kæranlegar til ráðherra eins og ákvörðun Skipulagsstofnunar um hvort framkvæmd falli undir 2. viðauka núgildandi laga eða flokk B eða flokk C, sbr. 6. efnismgr. 4. gr. frumvarpsins. Samkvæmt stjórnsýslurétti er meginreglan sú að ráðherra fer með yfirstjórn stjórnsýslunnar nema hún sé undanskilin í lögum. Til ráðherra verða því kærðar allar stjórnvaldsákvarðanir lægra settra stjórnvalda sem skýrlega hafa ekki verið undanþegnar valdi hans. Samkvæmt 4. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum fer ráðherra með yfirstjórn þeirra mála sem lögin taka yfir. Í ljósi þess er því talið óþarfi að það sé tiltekið í lögunum að úrskurður ráðherra séu fullnaðarúrskurður á stjórnsýslustigi.
    Samkvæmt 6. gr. laga um úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála eru úrskurðir nefndarinnar fullnaðarúrskurðir á stjórnsýslustigi. Er því einnig talið óþarfi að það sé tiltekið í lögunum að úrskurðir úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála séu fullnaðarúrskurðir á stjórnsýslustigi

Um 8. gr.

    Í 8. gr. frumvarpsins eru lagðar til breytingar á 16. gr. laganna sem fjallar um ábyrgð framkvæmdaraðila og kostnað við mat á umhverfisáhrifum.
    Í a-lið 8. gr. frumvarpsins er kveðið á um að framkvæmdaraðili sé ábyrgur fyrir tilkynningum vegna ákvarðana um matsskyldu. Samkvæmt núgildandi lögum ber framkvæmdaraðila að tilkynna framkvæmd til ákvörðunar um matsskyldu. Í ljósi þeirra breytinga á málsmeðferð þeirra framkvæmda sem háðar eru ákvörðun um matsskyldu sem frumvarpið leggur til þykir rétt að ítreka að það er framkvæmdaraðili sem er ábyrgur fyrir því að tilkynna framkvæmd til sveitarstjórnar eða Skipulagsstofnunar til ákvörðunar um matsskyldu. Einnig er lagt til að framkvæmdaraðili beri kostnað af málsmeðferð sveitarfélaga vegna ákvörðunar um matsskyldu þeirra framkvæmda sem falla í flokk C. Útgáfa framkvæmdaleyfa samkvæmt skipulagslögum er nátengd málsmeðferð þeirri sem fram fer í tengslum við ákvörðun um matsskyldu framkvæmda. Kveðið er á um í skipulagslögum að sveitarfélög geti innheimt gjald vegna kostnaðar við útgáfu framkvæmdaleyfis. Mun gjald vegna málsmeðferðar við ákvörðun um matsskyldu bætast við það gjald. Á það skal bent að þau gögn sem framkvæmdaraðili þarf að leggja fram vegna umsóknar um framkvæmdaleyfi og krafist verður vegna ákvörðunar um matsskyldu framkvæmdar sem tilgreind er í flokki C eru oft þau sömu og því er ekki talið að um mikinn umframkostnað verði að ræða fyrir framkvæmdaraðila vegna málsmeðferðar við ákvörðun um matsskyldu framkvæmdarinnar en nú þegar er til staðar í tengslum við útgáfu framkvæmdaleyfa.
    Í b-lið 8. gr. frumvarpsins er lagt til að sett verði heimild fyrir sveitarstjórn til að setja gjaldskrá fyrir málsmeðferð vegna ákvörðunar um matsskyldu þeirra framkvæmda sem falla í flokk C. Miðað er við að upphæð gjalds sem sveitarfélag verður heimilt að innheimta taki mið af þeim kostnaði sem sveitarfélagið verður fyrir vegna málsmeðferðarinnar. Skal sveitarstjórn láta birta gjaldskrána í B-deild Stjórnartíðinda.
    Í c-lið 8. gr. frumvarpsins er lagt til að fyrirsögn 16. gr. laganna breytist í samræmi við útvíkkun á gildissvið ákvæðisins. Þar sem 16. gr. laganna mun eftir breytingu heimila sveitarfélögum að innheimta kostnað vegna ákvörðunar um matsskyldu framkvæmda þykir rétt að fyrirsögn greinarinnar verði breytt í „Ábyrgð framkvæmdaraðila og greiðsla kostnaðar“.

Um 9. gr.

    Í 9. gr. frumvarpsins er lögð til breyting á 19. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum sem fjallar um mat á umhverfisáhrifum yfir landamæri. Byggist tillaga að breytingu á ákvæðum 7. og 9. gr. tilskipunar 85/337/EB. Í athugasemdum ESA var gerð athugasemd við að framangreind ákvæði tilskipunarinnar væru ekki að fullu innleidd með 19. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum og þær sérstöku kröfur sem fram koma í 7. og 9. gr. tilskipunarinnar væri því ekki að finna í lögum um mat á umhverfisáhrifum. Við nánari skoðun á 7. og 9. gr. tilskipunar um mat á umhverfisáhrifum er ljóst að nokkuð vantar upp á að ákvæði tilskipunarinnar sé að fullu innleidd. Ekki er í 19. gr. laganna að finna allar þær skyldur sem fram koma í framangreindum ákvæðum tilskipunarinnar sem Íslandi ber að framfylgja ef líklegt er talið að framkvæmd hafi áhrif yfir landamæri. Þá er ekki í núgildandi lögum um mat á umhverfisáhrifum að finna ákvæði sem fjallar um viðbrögð hér á landi við tilkynningu frá öðrum ríkjum innan EES um líkleg umhverfisáhrif framkvæmda yfir landamæri en slíkt ákvæði gerir íslenskum stjórnvöldum og almenningi kleift að koma að athugasemdum við framkvæmdir í öðrum EES-ríkjum sem líklegar eru til að hafa áhrif hér á landi. Lagt er því til í 9. gr. frumvarpsins að 19. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum verði breytt á þann hátt að ákvæði tilskipunarinnar verði tekin upp með nákvæmari hætti en nú er gert. Ljóst verði því hverjar skyldur Íslands eru gagnvart öðrum EES-ríkjum þegar líklegt er talið að framkvæmdir hér á landi hafi áhrif yfir landamæri ásamt því að fyrir liggi hvernig stjórnvöld og almenningur hér á landi geti komið að athugasemdum við framkvæmdir í öðrum ríkjum innan EES sem líklegar eru til að hafa áhrif hér á landi.
    Í 1. mgr. er fjallað um málsmeðferð tilkynninga til annarra ríkja innan EES-svæðisins þar sem líklegt er talið að framkvæmd hér á landi muni hafa veruleg umhverfisáhrif. Gerð er krafa um að Skipulagsstofnun sendi eins fljótt og unnt er lýsingu á framkvæmdinni ásamt öllum tiltækum upplýsingum um hugsanleg áhrif hennar yfir landamæri til umrædds ríkis en einnig getur annað EES-ríki, sem telur líklegt að það verði fyrir umhverfisáhrifum af framkvæmdinni, óskað eftir upplýsingunum. Þarna er um breytingu að ræða á núgildandi ákvæði 1. mgr. 19. gr. laganna. Með breytingunni getur EES-ríki, sem telur líklegt að það verði fyrir umhverfisáhrifum vegna framkvæmdar hér á landi, óskað að fyrra bragði eftir að því verði veittar upplýsingar um framkvæmdina. Einnig er lagt til að sett séu tímamörk er varða sendingu Skipulagsstofnunar á upplýsingum til annars EES-ríkis sem líklegt er að verði fyrir umhverfisáhrifum. Lagt er til að Skipulagsstofnun sendi ríkinu eins fljótt og unnt er, og ekki síðar en þegar tillaga að matsáætlun er kynnt almenningi, upplýsingar um framkvæmdina. Gert er ráð fyrir að stjórnvöld og almenningur í EES-ríki sem líklegt er að verði fyrir áhrifum af framkvæmd hér á landi geti haft sömu áhrif á framkvæmdina eins og almenningur hér á landi. Er því talið rétt að upplýsa viðkomandi EES-ríki á sama tíma og almenning hér á landi og miða því við þau tímamörk þegar tillaga að matsáætlun er kynnt fyrir almenning, sbr. 1. mgr. 8. gr. laga um mat á umhverfisáhrifum. Þar er um að ræða fyrstu kynningu á framkvæmd sem háð er mati á umhverfisáhrifum til almennings og ætti tillaga að matsáætlun að geta gefið nokkuð raunhæfa mynd af framkvæmdinni og geta verið nægjanlegur grundvöllur fyrir önnur EES-ríki til að taka ákvörðun um hvort þau ætla að taka þátt í frekari málsmeðferð framkvæmdarinnar. Kveðið er á um að Skipulagsstofnun veiti EES-ríkjum allar tiltækar upplýsingar um framkvæmdina, m.a. upplýsingar um þá málsmeðferð sem framkvæmdin fær við mat á umhverfisáhrifum hennar, afrit af umsókn um leyfi til framkvæmda og upplýsingar um þau leyfi sem framkvæmdin er háð. Ber Skipulagsstofnun að gefa viðkomandi EES-ríki hæfilegan frest til að koma á framfæri sjónarmiðum sínum varðandi framkvæmdina og til að tilkynna hvort það hyggst taka þátt í málsmeðferð hennar. Sá tími sem líður frá því að drög að matsáætlun liggur fyrir og þar til frummatsskýrsla er auglýst til athugasemda ætti að vera nægjanlegur fyrir viðkomandi EES-ríki til að tilkynna til Skipulagsstofnunar hvort það hyggst taka þátt í umræddri málsmeðferð við mat á umhverfisáhrifum skv. 2. mgr. 10. gr. laganna. Ef viðkomandi EES-ríki tilkynnir Skipulagsstofnun að það ætli að taka þátt í málsmeðferðinni ber Skipulagsstofnun að senda ríkinu frummatsskýrslu vegna framkvæmdarinnar á sama tíma og hún er kynnt almenningi hér á landi. Einnig ber Skipulagsstofnun að senda ríkinu álit um mat á umhverfisáhrifum þegar það liggur fyrir. Eru framangreindar kröfur í samræmi við 7. gr. tilskipunar um mat á umhverfisáhrifum. Í ákvæðinu er einnig kveðið á um að leyfisveitandi upplýsi viðkomandi ríki, þegar ákvörðun um útgáfu leyfis til framkvæmda liggur fyrir, um innihald ákvörðunarinnar, skilyrði hennar, helstu ástæður ákvörðunarinnar, mótvægisaðgerðir og hver hafi verið aðkoma almennings að ákvörðuninni. Eru framangreindar kröfur í samræmi við 9. gr. tilskipunarinnar.
    Fram kemur í ákvæðinu að Skipulagsstofnun hafi heimild til að krefjast þess að framkvæmdaraðili taki saman þær upplýsingar um hugsanleg áhrif framkvæmdarinnar í viðkomandi ríki á tungumáli þess sem Skipulagsstofnun ber að senda ríkinu og er sú heimild óbreytt frá núgildandi lögum. Lagt er til því til viðbótar að Skipulagsstofnun geti krafist þess að framkvæmdaraðili taki saman upplýsingar um málsmeðferð samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum ásamt upplýsingum um þau leyfi sem framkvæmdin er háð á tungumáli þess ríkis.
    Í 2. mgr. er kveðið á um málsmeðferð hér á landi ef upplýsingar berast um að framkvæmd í öðru ríki innan Evrópska efnahagssvæðisins sé líkleg til að valda umtalsverðum umhverfisáhrifum hér á landi. Gerð er tillaga um að Skipulagsstofnun sendi eins fljótt og unnt er opinberum stofnunum og stjórnvöldum hér á landi allar fyrirliggjandi upplýsingar um framkvæmdina ásamt upplýsingum um málsmeðferð framkvæmdarinnar í viðkomandi ríki og afriti af umsókn um leyfi vegna framkvæmdarinnar, ef það liggur fyrir. Einnig skal Skipulagsstofnun kynna almenningi hér á landi framkvæmdina. Með því að Skipulagsstofnun kynni framkvæmd hér á landi á framangreindan hátt gefst stjórnvöldum og almenningi hér á landi kostur á að koma að athugasemdum við framkvæmdina hjá viðkomandi ríki. Þegar fyrir liggur mat á umhverfisáhrifum framkvæmdarinnar ásamt ákvörðun um útgáfu leyfis til framkvæmdarinnar skal Skipulagsstofnun kynna það fyrir almenningi. Eru framangreindar kröfur í samræmi við 7. gr. tilskipunarinnar.
    Í 3. mgr. er kveðið á um að ef fyrir liggur að framkvæmd muni hafa umtalsverð umhverfisáhrif yfir landamæri skuli ráðherra hefji viðræður við hlutaðeigandi ríki um áhrif framkvæmdarinnar yfir landamæri og þær ráðstafanir sem fyrirhugaðar eru til að draga úr eða koma í veg fyrir áhrif. Í 7. gr. tilskipunarinnar er kveðið á um að ríki sem um ræðir hefji slíkar viðræður og því er um gagnkvæma skyldu að ræða og ekki gerð krafa um hvort ríki hafi frumkvæði að slíkum viðræðum. Þrátt fyrir framangreint er talið heppilegra að kveða á um að ráðherra hafi ávallt frumkvæði að slíkum viðræðum. Ef framkvæmd í öðru EES-ríki er talin líkleg til að hafa umtalsverð umhverfisáhrif hér á landi er það hagur allra aðila hér á landi að fá sem fyrst sem mestar upplýsingar um áhrif framkvæmdarinnar hér á landi og þær mótvægisaðgerðir sem til stendur að hefja vegna hennar. Ef framkvæmd hér á landi er talin líkleg til að hafa umtalsverð umhverfisáhrif hjá öðru EES-ríki er það talið eðlilegt að ráðherra hefji viðræður við hlutaðeigandi EES-ríki þar sem framkvæmd hér á landi veldur áhrifunum. Í lok viðræðnanna skal ráðherra upplýsa opinberar stofnanir og stjórnvöld ásamt almenningi um niðurstöðu þeirra viðræðna.

Um 10. gr.

    Í 10. gr. er lögð til breyting á 20. gr. laganna er fjallar um reglugerðarheimild ráðherra.
    Í a-lið 10. gr. frumvarpsins er lögð til breyting á a-lið 1. mgr. 20. gr. laganna. Lagt er til að í stað 2. viðauka komi flokkur B og flokkur C í 1. viðauka. Er breyting þessi í samræmi við breytingu á viðaukum laganna.
    Í b-lið 10. gr. frumvarpsins er lögð til breyting á j-lið 1. mgr. 20. gr. laganna. Lagt er til að við orðið eftirlit verði bætt orðunum rafrænt gagnasafn fyrir upplýsingar um þær framkvæmdir í flokki C í 1. viðauka við lögin sem háðar eru leyfi til framkvæmda svo sem kveðið er á um í skipulagslögum og lögum um mannvirki. Er breyting þessi í samræmi við þá skipan mála að sveitarstjórn taki ákvörðun um matsskyldu þeirra framkvæmda er falla í flokk C og háðar eru framkvæmdaleyfi og byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum og lögum um mannvirki. Gerð er tillaga um að Skipulagsstofnun hafi eftirlit með ákvörðunum sveitarstjórnar er varða þær framkvæmdir og þau framkvæmdaleyfi sem falla undir lögin. Lagt er til að í því skyni verði rekið rafrænt gagnasafn þar sem skráðar verða þær framkvæmdir sem tilkynntar hafa verið til ákvörðunar um matsskyldu og þau leyfi sem veitt hafa verið vegna þeirra framkvæmda. Er fyrirmyndin sótt til laga um mannvirki, nr. 160/2010, og til byggingarreglugerðar, en þar er að finna ákvæði er fjalla um skráningu byggingarleyfa í gagnagrunn til eftirlits fyrir Mannvirkjastofnun. Lagt er til að útfærsla á skráningu í gagnasafnið verði sett í reglugerð um mat á umhverfisáhrifum.
    Í c-lið 10. gr. frumvarpsins er lögð til breyting á 2. mgr. 20. gr. er kveður á um útgáfu Skipulagsstofnunar á leiðbeiningum um mat á umhverfisáhrifum. Lagt er til að nýjum lið verði bætt við ákvæðið sem verði a-liður. Þar er kveðið á um að Skipulagsstofnun gefi út leiðbeiningar um verklag og viðmið við ákvörðun sveitarstjórna um matsskyldu framkvæmda í flokki C. Þar sem í frumvarpi þessu er gert ráð fyrir þeirri nýbreytni að sveitarstjórnir sjái um málsmeðferð og ákvörðun um matsskyldu þeirra framkvæmda sem falla í flokk C og eru háðar framkvæmdaleyfi eða byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum eða lögum um mannvirki er talið nauðsynlegt að sveitarstjórn geti sótt leiðbeiningar um viðmið og verklag við slíkar ákvarðanir til Skipulagsstofnunar.

Um 11. gr.

    Í 11. gr. frumvarpsins er lagt til að við lögin bætist nýtt ákvæði til bráðabirgða. Gert er ráð fyrir að sveitarfélögin og Skipulagsstofnun þurfi tíma til undirbúnings vegna breytinga þeirra sem kveðið er á um í frumvarpinu. Leyfisveitendur þurfa að vera í stakk búnir til að geta tekið á móti tilkynningum til ákvörðunar um matsskyldu frá framkvæmdaraðilum, sbr. 4. gr. frumvarpsins. Einnig þarf að áætla Skipulagsstofnun tíma til uppsetningar á rafrænu gagnasafni og til að útbúa leiðbeiningar, sbr. 10. gr. frumvarpsins. Enn fremur þarf að kynna vel þær breytingar sem frumvarpið felur í sér fyrir framkvæmdaraðilum og almenningi. Í ljósi framangreinds er því lagt til í frumvarpinu að framkvæmdir sem falla í flokk C verði ekki háðar ákvörðun um mat á umhverfisáhrifum skv. 6. gr. laganna fyrr en 1. júní 2015.

Um 12. gr.

    Í 12. gr. er lögð til breyting á 1. og 2. viðauka laganna. Í stað tveggja viðauka, 1. og 2. viðauka, kemur einn viðauki, 1. viðauki. Eru þær framkvæmdir sem áður var að finna í 1. viðauka að finna í flokki A og framkvæmdir sem áður var að finna í 2. viðauka að finna í flokki B. Til verður nýr framkvæmdaflokkur, flokkur C, þar sem er að finna framkvæmdir sem ekki hafa áður verið háðar ákvörðunum um matsskyldu. Framkvæmdir eru flokkaðar saman en um er að ræða sömu framkvæmdaflokka og finna má í 2. viðauka núgildandi laga.
     1. kafli. Landbúnaður, skógrækt og fiskeldi.
    Í lið 1.01 er lagt til að framkvæmd til endurskipulagningar á landareignum í dreifbýli, sem taki til 20 ha eða stærra landsvæðis, falli í flokk B en ákvæði þetta er að finna í a-lið 1. tölul. 2. viðauka núgildandi laga.
    Í lið 1.02 er gerð tillaga um að framkvæmdir til endurskipulagningar á landareignum í dreifbýli á landsvæði, sem er allt að 20 ha, falli í flokk C en um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA.
    Í lið 1.03 er lagt til að framkvæmdir til að leggja óræktað land eða lítt snortið svæði undir þaulnýtinn landbúnað falli í flokk B en ákvæði þetta er að finna í b-lið 1. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Í leiðbeiningarriti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins um skilgreiningar á tilteknum framkvæmdaflokkum í viðauka I og II tilskipunar um mat á umhverfisáhrifum, sem gefið var út árið 2008, kemur fram að það hafi verið eftirlátið aðildarríkjum að ákveða hvers konar svæði falli undir „óræktað land“ eða „lítt snortið svæði“ í ljósi þess að landnotkun og landbúnaður sé ólíkur milli landa. Hafi sum ríki útbúið leiðbeiningar með það að markmiði að skýra hvernig ákvæðið skuli túlkað. Er hugtakinu „óræktað land“ ætlað að taka til allra svæða sem eru ekki skipulögð sem landbúnaðarsvæði (e. agriculturally managed). Hins vegar er landsvæði (afrétt, varanlegir hagar) sem er tímabundið tekið úr ræktun ekki skilgreint sem „óræktað land“. Í áðurnefndri skýrslu kemur fram að hugtakið „þaulnýtinn“ sé skýrt í þessu samhengi sem aðgerðir sem notaðar séu til að bæta með merkjanlegum hætti gæði lands með það markmið að auka landbúnaðarframleiðslu þess.
    Í lið 1.04 er gerð tillaga um að vatnsstjórnunarframkvæmdir vegna landbúnaðar, þ.m.t. áveitu- og framræsluframkvæmdir, sem hafa áhrif á 3 ha svæði eða stærra eða eru á verndarsvæðum, falli í flokk B. Ákvæði þetta er að finna í c-lið 1. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Í frumvarpi til laga um breytingu á lögum um mat á umhverfisáhrifum, nr. 106/2000, sem lagt var fram á 141. löggjafarþingi var gerð tillaga um að viðmiðunarmörk væru óbreytt frá því sem nú er samkvæmt gildandi lögum, þ.e. að vatnsstjórnunarframkvæmdir vegna landbúnaðar, þ.m.t. áveitu- og framræsluframkvæmdir, sem hafa áhrif á 10 ha svæði eða stærra eða eru á verndarsvæðum, falli í flokk B. Í breytingartillögu meiri hluta umhverfis- og samgöngunefndar við frumvarpið (141. löggjafarþing, þingskjal 1082 í 87. máli) er gerð tillaga um að viðmiðunarmörkum framkvæmdarinnar verði breytt og þau færð úr 10 ha í 3 ha. Í nefndaráliti meiri hluta umhverfis- og samgöngunefndar Alþingis með breytingartillögunni segir eftirfarandi: „Stjórnvöld og umhverfisverndarsamtök hafa á undanförnum árum lagt áherslu á endurheimt votlendis og að forðast verði eins og kostur er að skerða frekar votlendi og önnur lykilvistkerfi Íslands. Skv. 37. gr. náttúruverndarlaga nýtur votlendi, þ.e. mýrar og flóar sem eru þrír hektarar að stærð eða stærri, sérstakrar verndar. Leggur Umhverfisstofnun til að þessi stærðarviðmið verði samræmd og gerir meiri hlutinn tillögu í samræmi við það.“
    Einnig er lagt til að orðalag ákvæðisins verði gert skýrara með því að bæta við orðunum „sem hafa áhrif á“.
    Í lið1.05 er að finna nýtt ákvæði sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA en þar er gerð tillaga um að vatnsstjórnunarframkvæmdir vegna landbúnaðar, þ.m.t. áveitu og framræsluframkvæmdir, sem hafa áhrif á allt að 3 ha svæði, falli í flokk C. Varðandi rökstuðning að öðru leyti vísast til umfjöllunar um lið 1.04.
    Í lið 1.06 er lagt til að nýræktun skóga á 200 ha svæði eða stærra eða á verndarsvæðum sem breytir fyrri landnotkun og varanleg skógareyðing sem breytir fyrri landnotkun falli í flokk B. Í tilskipun 85/337/EBE, sem breytt var með tilskipun 97/11/EB, segir í tölul. 1(d) í II. viðauka tilskipunarinnar að skógrækt og skógarruðningur sem hafi þann tilgang að breyta landnotkun (e. initial afforestation and deforestation for the purposes of conversion to another type of land use) sé tilkynningarskyld framkvæmd. Ákvæði um tilkynningarskyldu nýræktunar skóga og ruðnings á skógi er að finna í núgildandi d-lið 1. tölul. 2. viðauka laganna. Þar segir að nýræktun skóga á 200 ha svæði eða stærra eða á verndarsvæðum og ruðningur á náttúrulegum skógi sé tilkynningarskyld framkvæmd. Lagt er til að orðalagi ákvæðisins verði breytt í samræmi við texta tilskipunarinnar þannig að tilkynningarskylda varðandi nýræktun og eyðingu skóga miðist við að um breytingu á fyrri landnotkun sé að ræða og að fellt verði niður skilyrði um að tilkynningarskyld skógareyðing miðist aðeins við náttúrulegan skóg.
    Nýræktun skóga á Íslandi felur í sér breytta landnýtingu þar sem ræktunin hefur í för með sér miklar breytingar á vistkerfi og landslagi. Skógrækt er ólík hefðbundinni ræktun í landbúnaði með því að vera langtímaráðstöfun á landi, auk þess að vera mun fyrirferðarmeiri í landslagi. Eru umhverfisáhrif skógræktar jafnframt talin vera mismunandi eftir markmiðum skógræktarinnar svo sem vegna timburnytja, útivistar og náttúruverndar.
    Á stefnuskrá íslenskra stjórnvalda er að staðfesta landslagssamning Evrópu. Landslagssamningurinn hefur það að markmiði að vernda landslagsheildir og ósnortin víðerni. Leggur samningurinn ríka áherslu á að við áætlanagerð og framkvæmdir eigi að huga að því hvernig þær geti haft áhrif á landslag.
    Þegar frumvarp þetta var sent til umsagnar var gerð sú tillaga að ruðningur á náttúrulegum skógi yrði tilkynningarskyldur til ákvörðunar um matsskyldu framkvæmdarinnar þegar um breytingu á landnotkun væri að ræða. Í umsögn Skógræktar ríkisins og fleiri um frumvarpið var gerð athugasemd við að notað væri orðalagið „ruðningur“. Bent var á að heppilegra væri að nota orðalagið „varanleg skógareyðing“ þar sem hugtakið „ruðningur“ næði ekki til allra þeirra leiða sem hægt er að nota til að eyða skógi. Það næði t.d. ekki til eiturúðunar eða til þess þegar skógar fara undir miðlunarlón. Þá var einnig lagt til að ákvæðið næði til allra skóga en ekki aðeins náttúruskóga þar sem það væri í samræmi við tilskipunina en í henni væri fjallað um „deforestation“ en ekki t.d. „deforestation of natural forests“. Auk þess væru engu minni umhverfisáhrif af eyðingu gróðursetts skógar en náttúruskógar. Eftir sem áður næði ákvæðið ekki til fellingar skógar til nytja svo fremi að séð væri til þess að skógurinn yxi upp að nýju, enda væri þar ekki um að ræða breytingu á landnotkun.
    Er tekið undir framangreindar athugasemdir og lagt til í frumvarpi þessu að varanleg skógareyðing sem breyti fyrri landnotkun verði tilkynningarskyld framkvæmd til ákvörðunar um matsskyldu og falli í B-flokk.
    Skógrækt ríkisins hefur byggt skilgreiningu á skógarruðningi á alþjóðlegum skilgreiningum og viðmiðum en hún er eftirfarandi: Ruðningur á náttúrulegum skógi sem felur í sér varanlega eyðingu skógar (trjákennds gróðurs) sem fullvaxinn getur náð a.m.k. 2 m hæð, er a.m.k. 0,5 ha að flatarmáli og þekur a.m.k. 10% svæðis. Lagt er til í frumvarpi þessu að skilgreining á skógarruðningi verði yfirfærð á skógareyðingu og að sú skilgreining verði notuð við mat á umhverfisáhrifum skógareyðingar.
    Varðandi skilgreiningu á hugtakinu skógur þá hefur einnig verið talið óljóst hver viðmiðin eru, þ.e. hvenær trjákenndur gróður á svæði getur talist skógur. Í ritinu Skógrækt í skipulagsáætlunum sveitarfélaga, sem gefið var út af Skógrækt ríkisins og Skipulagsstofnun í ágúst 2008, segir á bls. 17 að Skógrækt ríkisins telji að skógur sé land vaxið trjákenndum gróðri sem a) geti náð a.m.k. tveggja metra hæð þegar hann er fullvaxinn, b) krónuþekja er a.m.k. 10% og c) er a.m.k. 0,5 ha að flatarmáli. Að auki megi aðallandnýting á svæðinu ekki vera önnur en skógrækt eða skógarnytjar. Þannig geti t.d. þéttbýli ekki talist skógur þótt hæð og þekja trjáa dugi, því þar sé helsta landnýting íbúðarbyggð. Þykir ástæða til að notast við framangreinda skilgreiningu á skógi við mat á umhverfisáhrifum nýræktunar skóga.
    Í lið 1.07 eru lagt til það nýmæli að nýræktun skóga á allt að 200 ha svæði sem breyti fyrri landnotkun falli í flokk C. Er breyting þessi tilkomin vegna framangreindra athugasemda ESA. Ef frumvarp þetta verður að lögum er ljóst að öll skógræktarverkefni verða tilkynningarskyld í samræmi við tilskipun 85/337/EBE. Varðandi rökstuðning að öðru leyti vísast til umfjöllunar um lið 1.06.
    Í lið1.08 er fjallað um uppgræðslu lands á verndarsvæðum. Er um að ræða óbreytt ákvæði núgildandi laga sem er að finna í e-lið 1. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falla í flokk B.
    Í lið 1.09 er fjallað um þauleldi alifugla og svína. Um er að ræða nánast óbreytt ákvæði frá núgildandi f-lið 1. tölul. 2. viðauka ef frá er talin örlítil breyting á orðalagi ákvæðisins. Í núgildandi lögum segir: „Stöðvar þar sem fram fer þauleldi alifugla og svína með: i. 85.000 stæði fyrir kjúklinga eða 60.000 fyrir hænur, ii. 3.000 stæði fyrir alisvín (yfir 30 kg) eða fleiri eða iii. 900 stæði fyrir gyltur eða fleiri.“ Er lagt til að ákvæðið segi: Þauleldi alifugla og svína með að minnsta kosti: i. 85.000 stæði fyrir kjúklinga eða 60.000 fyrir hænur, ii. 3.000 stæði fyrir alisvín (yfir 30 kg) eða iii. 900 stæði fyrir gyltur. Er breytingin talin gera ákvæðið skýrara án þess að breyta túlkun þess. Lagt er til að framkvæmdin falli í flokk A til samræmis við tilskipun 85/337/EBE.
    Í lið 1.10 er gerð tillaga um nýtt ákvæði sem kveður á um að þauleldi búfjár, utan þess sem tilgreint er í tölulið 1.09, skuli falla í flokk B. Skv. 3. tölul. 1. gr. búnaðarlaga, nr. 70/1998, er skilgreining á „búfé“ að um sé að ræða hross, nautgripi, sauðfé, geitur, svín, loðdýr, kanínur og alifugla, auk þess eldisfiska og önnur dýr sem haldin eru til nytja. Er breyting þessi í samræmi við tilskipun 85/337/EBE. Í íslenskum lögum er hvergi að finna skilgreiningu á þauleldi. Samkvæmt Umhverfisstofnun Evrópu ( www.eea.europa.eu/) er þauleldi (e. intensive animal husbandry) skýrt sem: „Specialized system of breeding animals where the livestock are kept indoors and fed on concentrated foodstuffs, with frequent use of drugs to control diseases which are a constant threat under these conditions.“ Það mætti útleggja þauleldi á íslensku sem: Framleiðslukerfi þar sem dýr eru ræktuð innan dyra og fóðruð á tilbúnu fóðri og þar sem þörf er á tíðri lyfjagjöf til að hafa stjórn á sjúkdómum semeru stöðug ógn við þessar aðstæður.
    Í lið 1.11 er lagt til að þauleldi á fiski, þar sem ársframleiðsla er 200 tonn eða meiri og fráveita er til sjávar eða þar sem ársframleiðsla er 20 tonn eða meiri og fráveita er í ferskvatn, falli í flokk B. Um óbreytt ákvæði núgildandi laga er að ræða en ákvæði þetta er að finna í g-lið 1. tölul. 2. viðauka. Í leiðbeiningarriti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins um skilgreiningar á tilteknum framkvæmdaflokkum í I. og II. viðauka tilskipunar um mat á umhverfisáhrifum kemur fram skilgreining á hvenær eldi á fiski sé þauleldi. Samkvæmt skýrslunni er eldi á fiski talið þauleldi þegar það hefur í för með sér eldisþéttleika sem fer langt yfir þau mörk sem er að finna við náttúrulegar aðstæður. Yfirleitt er hér átt við starfsemi sem felur í sér fóðurgjöf, lyfjagjöf og aðra tækni sem notuð er við þauleldi búfjár.
    Í lið 1.12 er um nýmæli að ræða þar sem lagt er til að þauleldi á fiski, þar sem ársframleiðsla er minni en 200 tonn og fráveita er til sjávar eða þar sem ársframleiðsla er minni en 20 tonn og fráveita er í ferskvatn, falli í flokk C. Er nýmæli þetta tilkomið vegna framangreindra athugasemda ESA.
    Í lið 1.13 er að finna óbreytt ákvæði frá h-lið 1. tölul. 2. viðauka núgildandi laga þar sem kveðið er á um endurheimt lands frá hafi. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
     2. kafli. Námuiðnaður.
    Í lið 2.01 er kveðið á um efnistöku og/eða haugsetningu á landi eða úr hafsbotni þar sem áætlað er að raska 50.000 m² svæði eða stærra eða efnismagn er 150.000 m³ eða meira. Um er að ræða breytingu á ákvæði því sem finna má í 21. tölul. 1. viðauka núgildandi laga. Talið er brýnt að haugsetning efnis fái á allan hátt sömu málsmeðferð og efnistaka enda ljóst að um sambærileg umhverfisáhrif er að ræða af hvoru tveggja. Má benda á nauðsyn þessarar viðbótar hvað snertir haugsetningu efnis úr jarðgöngum (hvort heldur vegna virkjana eða vegagerðar) og ekki síður varðandi haugsetningu efnis sem fellur t.d. til frá húsagrunnum á stærri þéttbýlissvæðum. ESA gerði athugasemdir við ákvæðið þar sem í lagaákvæðinu var ekki sérstaklega kveðið á um efnistöku í árfarvegi. Talið er að efnistaka í árfarvegi falli undir efnistöku á landi og því er ekki gerð tillaga til breytinga á ákvæðinu er varðar þann þátt. Lagt er til að framkvæmdin falli í A-flokk.
    Í lið 2.02 er fjallað um efnistöku og/eða haugsetningu á verndarsvæðum en þar er um að ræða nýtt ákvæði. Í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 106/2000 var efnistaka á verndarsvæðum tilkynningarskyld framkvæmd en í frumvarpi því sem varð að lögum nr. 74/2005 var ákvæðið fellt brott og er engar skýringar á þeirri niðurfellingu að finna í athugasemdum við frumvarpið. Rétt er því talið að efnistaka á verndarsvæðum bætist aftur við núgildandi lög enda getur lítil efnistaka á verndarsvæði haft mikil neikvæð umhverfisleg áhrif í för með sér, svo sem vegna áhrifa á fornminjar og þar sem framkvæmdir fara inn á hraun. Er verndarsvæði skilgreint í iii. lið 2. tölul. 3. viðauka núgildandi laga. Í frumvarpi þessu er lögð til breyting á a-lið ákvæðisins þannig að í stað friðlýstra náttúruminja og svæða sem njóta sérstakrar verndar samkvæmt lögum um náttúruvernd segir: friðlýstra náttúruminja og svæða sem njóta sérstakrar verndar samkvæmt lögum um náttúruvernd, þar á meðal svæða á náttúruminjaskrá og náttúruverndaráætlun, og náttúrufyrirbæra sem falla undir ákvæði 37. gr. laga um náttúruvernd, nr. 44/1999. Rétt þykir að haugsetning á verndarsvæðum verði einnig tilkynningarskyld framkvæmd og vísast til fyrrgreindra raka í lið 2.01. Lagt er til að framkvæmdin falli í B-flokk.
    Í lið 2.03 er gerð tillaga um efnistöku og/eða haugsetningu á landi eða úr hafsbotni þar sem áætlað er að raska stærra en 25.000 m² svæði eða efnismagn er meira en 50.000 m³. Efnistaka og/eða haugsetning þar sem fleiri en einn efnistökustaður og/eða haugsetningarstaður vegna sömu framkvæmdar og á sama svæði ná samanlagt yfir 25.000 m². Hér er um að ræða breytt ákvæði a-liðar 2. tölul. 2. viðauka núgildandi laga en rétt þykir að ákvæðið eigi einnig við um haugsetningu og vísast til framangreindra raka í lið 2.01. Gerð er tillaga um að framkvæmdir þessar falli í flokk B.
    Í lið 2.04 er gerð tillaga um efnistöku og/eða haugsetningu á landi eða úr hafsbotni þar sem áætlað er að raska minna en 25.000 m² svæði eða efnismagn er minna en 50.000 m³. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og gert er ráð fyrir að framkvæmdir þessar falli í flokk C. Rétt þykir að ákvæðið eigi einnig við um haugsetningu og vísast til framangreindra raka í lið 2.02.
    Í lið 2.05 er fjallað um neðanjarðarnámur og er um óbreytt ákvæði að ræða frá núgildandi lögum. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B en ákvæðið er að finna í b-lið 2. tölul. 2. viðauka núgildandi laga.
    Í lið 2.06 er fjallað um djúpborun en borun til að kanna stöðugleika jarðvegs er þar undanskilin. Í núgildandi lögum er í v. lið c-liðar 2. tölul. 2. viðauka tekið fram að borun til að kanna stöðugleika jarðvegs teljist ekki djúpborun. Þykir fara betur á að setja undantekningu þá ekki sem sérstakan lið heldur að tiltaka hana í fyrirsögn ákvæðisins. Þessi liður skiptist í sex undirliði, fimm liði sem eru nánast óbreyttir frá núgildandi lögum og einn lið sem í er að finna nýmæli.
    Í i. lið er fjallað um borun á vinnsluholum og rannsóknarholum á háhitasvæðum. Undanþegnar eru grannar borholur í vöktunar- eða könnunarskyni. Ástæða þess er að yfirleitt krefjast borholur í vöktunar- eða könnunarskyni ekki sérstaks borplans. Yfirleitt er ekki þörf á veglagningu, notkun skolvatns er lítil sem og magn borsvarfs. Slíkar holur eru ekki látnar blása og það fylgja þeim ekki gufustrókar, hávaði eða jarðhitavökvi sem getur haft neikvæð áhrif á vistkerfi. Þarna er um óbreytt ákvæði að ræða sem er að finna í i. lið c-liðar 2. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og fellur framkvæmdin því í flokk B.
    Liður ii fjallar um borun eftir jarðhita á lághitasvæðum þar sem ölkeldur, laugar eða hverir eru á yfirborði eða í næsta nágrenni. Gerði ESA athugasemdir við að með ákvæðinu væri verið að útiloka lághitasvæði þar sem ekki sé að finna ölkeldur, laugar eða hveri á yfirborðinu eða í næsta nágrenni. Ljóst er að mestu umhverfisáhrif djúpborana á jarðhitasvæðum verða vegna borana á háhitasvæðum og þeim lághitasvæðum þar sem merki um jarðhita eru á yfirborði, þ.e. við borun getur orðið röskun á eðli eða virkni ölkeldna, hvera og lauga. Í þeim tilfellum sem um er að ræða lághitasvæði án slíkra ummerkja á yfirborði er talið að áhrif borana á umhverfið séu hvorki þess eðlis né að umfangi að ástæða sé til að þau falli undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Þarna er því um óbreytt ákvæði að ræða sem er að finna í ii. lið c-liðar 2. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og fellur framkvæmdin í flokk B.
    Liður iii fjallar um borun fyrir geymslu kjarnorkuúrgangs. Þarna er um óbreytt ákvæði að ræða sem er að finna í iii. lið c-liðar 2. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og fellur framkvæmdin því í flokk B.
    Í lið iv er fjallað um vinnslu og rannsóknarboranir vegna kolvetnis utan netlaga og innan efnahagslögsögu og landgrunnsmarka. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá núgildandi lögum sem er að finna í vi. lið c-liðar 2. tölul. 2. viðauka og fellur því framkvæmdin í flokk B.
    Liður v fjallar um borun eftir vatni þar sem gert er ráð fyrir að vinna að minnsta kosti 100 l/sek. Þarna er um breytingu að ræða frá núgildandi lögum. Í iv. lið c-liðar 2. tölul. 2. viðauka núgildandi laga segir að átt sé við borun eftir neysluvatni miðað við 2 milljóna m³ ársnotkun eða meira. Gerði ESA athugasemd við að með orðnotkuninni neysluvatn væri verið að undanskilja grunnvatn sem væri borað eftir í öðrum tilgangi og þar með væri ákvæði tilskipunarinnar ekki uppfyllt. Í ljósi þess þykir rétt að víkka út orðalag ákvæðisins og láta það ná til vatns í stað eingöngu neysluvatns. Einnig þykir rétt að breyta mælieiningu úr rúmmetrum, m³, í lítra á sekúndu, l/sek., í samræmi við almenna hugtakanotkun á Íslandi. Þar sem framkvæmdin fellur undir 2. viðauka í núgildandi lögum fellur framkvæmdin í flokk B.
    Í lið vi er um að ræða nýtt ákvæði sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og fjallar það um borun eftir vatni þar sem gert er ráð fyrir að vinna allt að 100 l/sek. Lagt er til að framkvæmdin falli í flokk C.
    Í lið 2.07 er fjallað um iðjuver ofan jarðar sem nema kol, jarðolíu, jarðgas og málmgrýti, svo og jarðbiksleir. Í d-lið 2. tölul. 2. viðauka núgildandi laga segir að ákvæðið eigi aðeins við um jarðvarmavirkjanir. Gerði ESA athugasemdir við þennan lið en fram kemur að með því að tilgreina jarðvarmavirkjanir sé verið að undanskilja aðrar tegundir iðjuvera og því sé ákvæði tilskipunarinnar ekki uppfyllt. Rétt þykir því að breyta ákvæðinu og því er lagt til að ákvæðið eigi ekki aðeins við um jarðvarmavirkjanir. Þar sem framkvæmdin fellur undir d-lið 2. tölul. 2. viðauka í núgildandi lögum er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    3. kafli. Orkuiðnaður.
    Í lið 3.01 er fjallað um olíuhreinsunarstöðvar (þó ekki fyrirtæki sem framleiða eingöngu smurolíur úr hráolíu) og mannvirki fyrir kolagösun og þéttingu úr a.m.k. 500 tonnum af kolum eða jarðbiksleir á dag. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá núgildandi lögum sem fellur undir 1. tölul. 1. viðauka og því er lagt til að framkvæmdin falli í flokk A.
    Í lið 3.02. er kveðið á um jarðvarmavirkjanir og önnur varmaorkuver með 50 MW uppsett varmaafl eða meira og önnur orkuver með 10 MW uppsett rafafl eða meira. Eins og fyrr greinir gerði ESA athugasemdir við þetta ákvæði laganna og taldi að önnur varmaorkuver næðu ekki yfir „other combustion installations“ sem kveðið er á um í tilskipuninni. Talið er að önnur varmaorkuver sé þýðing á „other combustion installations“ og er því lagt til að ákvæðið verði óbreytt frá núgildandi lögum sem er að finna í 2. tölul. 1. viðauka. Er lagt til að framkvæmdin falli í flokk A.
    Í lið 3.03 er fjallað um kjarnorkuver og aðrir kjarnakljúfa, einnig þegar slík orkuver eða kjarnakljúfar (kjarnorkuver og aðrir kjarnakljúfar teljast ekki lengur til slíkra stöðva þegar öll kjarnakleyf efni og önnur geislamenguð efni hafa verið endanlega fjarlægð af staðnum) eru rifin niður eða tekin úr notkun (nema rannsóknastöðvar með yfir 1 kW heildarhitaafköst þar sem fram fer umbreyting á kjarnakleyfum efnum og tímgunarefnum). Um er að ræða óbreytt ákvæði frá núgildandi lögum sem fellur undir 3. tölul. 1. viðauka og því er lagt til að framkvæmdin falli í flokk A.
    Í lið 3.04 er fjallað um stöðvar þar sem geisluð kjarnakleyf efni eru endurunnin. Stöðvar til framleiðslu eða auðgunar kjarnakleyfra efna, til vinnslu geislaðra kjarnakleyfra efna eða mjög geislavirks úrgangs, til endanlegrar geymslu á geisluðum kjarnakleyfum efnum, eingöngu til endanlegrar geymslu á geislavirkum úrgangi eða eingöngu til geymslu (til meira en tíu ára) á geisluðum kjarnakleyfum efnum eða geislavirkum úrgangi annars staðar en á framleiðslustað. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá núgildandi lögum sem fellur undir 4. tölul. 1. viðauka og því er lagt til að framkvæmdin falli í flokk A.
    Í lið 3.05 er kveðið á um að stöðvar til vinnslu og geymslu á geislavirkum úrgangi, öðrum en þeim sem tilgreindur er í tölulið 3.04, séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða viðbót við g-lið 3. tölul. 2. viðauka núgildandi laga sem segir stöðvar til vinnslu og geymslu á geislavirkum úrgangi. Sú viðbót sem lögð er til að bætt verði við textann er í samræmi við lið 3(g) í viðauka II í tilskipun 85/337/EBE. Lagt er til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 3.06 er fjallað um vinnslu á meira en 500 tonnum á dag af jarðolíu og meira en 500.000 m³ af jarðgasi á dag. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá núgildandi lögum sem fellur þar undir 16. tölul. 1. viðauka og gerð er tillaga um að framkvæmdin falli í flokk A.
    Í lið 3.07 er kveðið á um iðjuver til framleiðslu á rafmagni, gufu og heitu vatni auk varmavinnslu úr jarðhitasvæðum sem nemur 2.500 kW hráafli eða meira. Um er að ræða breytt ákvæði frá núgildandi lögum sem fellur þar undir a-lið 3. tölul. 2. viðauka. Þar eru vatnsorkuver talin upp en betur þótti fara á að setja þau sér í lið 3.22 og 3.23. Gerð er tillaga um að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 3.08 er kveðið á um loftlínur til flutnings á raforku með 66 kV spennu eða hærri og sæstrengi til flutnings á raforku sem eru með 132 kV spennu eða hærri og eru 20 km eða lengri. Um er að ræða breytingu á ákvæði núgildandi laga sem rekja má til athugasemda ESA er lutu að núgildandi ákvæði 22. tölul. 1. viðauka laganna þar sem kveðið er á um að loftlínur utan þéttbýlis séu matsskyldar. Skv. 20. tölul. viðauka I í tilskipun 85/337/EBE eru loftlínur til flutnings á raforku með 220 kV spennu eða hærri og eru 15 km eða lengri matsskyldar óháð staðsetningu. Gerð er tillaga um að framkvæmdin falli í flokk A sem er í samræmi við tilskipun 85/337/EBE.
    Í lið 3.09 er kveðið á um flutningskerfi gass, gufu eða heits vatns sem tengist iðnaðarframkvæmdum. Um er að ræða breytingu á núgildandi b-lið 3. tölul. 2. viðauka laganna þar sem segir að flutningskerfi gass, gufu eða heits vatns, flutningur á raforku með jarðstrengjum utan þéttbýlis sem eru 10 km eða lengri og eru grafnir niður eða lagðir í stokk, flutningur á raforku með loftlínum á verndarsvæðum og sæstrengir séu tilkynningarskyld framkvæmd. Í tilskipuninni er fjallað um flutningskerfi undir formerkjum orkuiðnaðar og í b-lið 3. tölul. viðauka II segir: „Industrial installations for carrying gas, steam and hot water; transmission of electrical energy by overhead cables (projects not included in Annex I).“ Núgildandi ákvæði laganna inniheldur því þrengri viðmið en tilskipunin kveður á um. Rétt þykir að þýða ákvæði tilskipunarinnar beint og færa þann hluta flutningskerfis sem ekki heyrir undir iðnað og setja undir grunnvirki í tölul. 10.21. Áréttað er að þegar talað er um flutningskerfi fyrir heitt vatn er ekki verið að vísa til dreifikerfis, þ.e. stofnæða, götuæða og heimæða til neytenda. Lagt er til að framkvæmdin falli í flokk B sem er í samræmi við núgildandi lög og texta tilskipunar 85/337/EBE.
    Í lið 3.10 er lagt til að lagning leiðslna sem eru 1 km eða lengri og 50 cm í þvermál eða meira til flutnings á gasi eða vökvum sé matsskyld framkvæmd. Gerði ESA athugasemd við orðalag ákvæðisins eins og það kemur fyrir í núgildandi lögum. Í núgildandi ákvæði 18. tölul. 1. viðauka er tilgreint að gas eða vökvar þurfi að vera eldfimir eða hættulegir umhverfi til að falla undir ákvæðið. Telur ESA að það útiloki að flutningur á gasi eða vökvum sem ekki eru eldfimir eða hættulegir umhverfi geti verið matsskyld framkvæmd. Ljóst er að tilskipunin gerir ekki greinarmun á því hvort að gas og vökvar séu eldfimir og hættulegir umhverfi sínu til að falla undir ákvæðið. Er því lögð til breyting á ákvæðinu á þann hátt að flutningur á gasi og vökvum falli undir ákvæðið án þess að þeir séu eldfimir eða hættulegir umhverfi sínu. Að öðru leyti er um að ræða óbreytt ákvæði frá 18. tölul. 1. viðauka núgildandi laga. Lagt er því til að framkvæmdin falli í flokk A.
    Í lið 3.11 er kveðið á um að leiðslur sem eru 1 km eða lengri og 50 cm í þvermál eða meira til flutnings á koltvísýringi (CO ₂) til geymslu í jörðu, ásamt þrýstiaukadælu sé matsskyld framkvæmd. Um nýmæli er að ræða sem kemur inn í tilskipun 85/337/EBE með tilskipun 2009/31/EB. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 3.12 er kveðið á um leiðslur til flutnings á olíu og gasi og til flutnings á koltvísýringi (CO ₂) til geymslu í jörðu á verndarsvæðum (framkvæmdir sem ekki falla í flokk A samkvæmt tölulið 3.11). Um nýmæli er að ræða þar sem kveðið er á um flutning á CO ₂. Það ákvæði kemur inn í tilskipun 85/337/EBE með tilskipun 2009/31/EB. Annar hluti ákvæðisins er óbreyttur og er að finna í núgildandi g-lið 10. tölul. 2. viðauka. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 3.13 er kveðið á um leiðslur til flutnings á olíu og gasi og til flutnings á koltvísýringi (CO ₂) til geymslu í jörðu utan verndarsvæða. Um nýmæli er að ræða sem kemur inn í tilskipun 85/337/EBE með tilskipun 2009/31/EB. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 3.14 er kveðið á um að geymslustöðvar fyrir jarðolíu, efni unnin úr jarðolíu eða efnavörur með 50.000 m³ geymslugetu eða meira séu matsskyld framkvæmd. ESA gerði athugasemdir við þetta ákvæði laganna þar sem í tilskipuninni er kveðið á um 200.000 tonn. 1 m³ samsvarar 1 tonni og er því talið að ákvæði laganna uppfylli ákvæði tilskipunarinnar. Um óbreytt ákvæði er því að ræða frá 23. tölul. 1. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk A.
    Í lið 3.15 er kveðið á um að geymsla á jarðgasi á verndarsvæðum sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði sem er að finna í c-lið 3. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 3.16 er kveðið á um að geymsla á jarðgasi ofan jarðar utan verndarsvæða sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk C.
    Í lið 3.17 er kveðið á um að neðanjarðargeymsla á eldfimu gasi á verndarsvæðum sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá d-lið 3. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 3.18 er kveðið á um að neðanjarðargeymsla á eldfimu gasi utan verndarsvæða sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða nýmæli sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk C.
    Í lið 3.19 er kveðið á um að geymsla jarðefnaeldsneytis ofan jarðar á verndarsvæðum sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði sem er að finna í e-lið 3. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 3.20 er kveðið á um að geymsla jarðefnaeldsneytis ofan jarðar utan verndarsvæða sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk C.
    Í lið 3.21 er kveðið á um að gerð taflna úr kolum og brúnkolum sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði sem er að finna í f-lið 3. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 3.22 er kveðið á um að vatnsorkuver með uppsett rafafl 200 kW eða meira séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um nýmæli er að ræða þar sem lagt er til að ákvæðið verði fært til samræmis við tilskipun 85/337/EBE. Í tilskipuninni eru vatnsorkuver tilgreind í sér tölulið, sbr. lið 3(h) í viðauka II, en ekki blandað saman við ákvæði sem fjalla um iðjuver eins og er í núgildandi lögum, sbr. b-lið 3. tölul. 2. viðauka. Lagt er til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 3.23 er kveðið á um að vatnsorkuver með uppsett rafafl allt að 200 kW séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmdin falli í flokk C.
    Í lið 3.24 er kveðið á um að stöðvar sem nýta vindafl til raforkuframleiðslu (vindbú) með 2 MW uppsett rafafl eða meira séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði h-liðar 3. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 3.25 er kveðið á um að stöðvar sem nýta vindafl til raforkuframleiðslu (vindbú) með minna en 2 MW rafafl séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmdin falli í flokk C.
    Í lið 3.26 er kveðið á um geymslusvæði fyrir koltvísýring (CO ₂) í jörðu. Er um nýmæli að ræða sem tilkomið er vegna tilskipunar 2009/31/EB sem breytir tilskipun 85/337/EB. Í 18. lið aðfaraorða tilskipunarinnar kemur fram að tilskipunin eigi ekki við um framkvæmdir þar sem heildargeymslurými sé undir 100 kílótonnum, um sé að ræða rannsóknir, þróun eða prófanir á nýjum framleiðsluvörum og -ferlum og fellur framangreint því ekki undir ákvæði þetta né ákvæði 3.27 og 3.28.
    Í lið 3.27 er kveðið á um mannvirki sem hafa þann tilgang að fanga koltvísýring (CO ₂) til geymslu í jörðu, frá verksmiðjum eða iðjuverum sem heyra undir flokk A eða frá verksmiðjum eða iðjuverum þar sem árleg heildarföngun koltvísýrings nemur 1,5 megatonnum eða meira. Er um nýmæli að ræða sem tilkomið er vegna tilskipunar 2009/31/EB sem breytir tilskipun 85/337/EB.
    Í lið 3.28 er kveðið á um mannvirki sem hafa þann tilgang að fanga koltvísýring (CO ₂) til geymslu í jörðu frá verksmiðjum eða iðjuverum sem falla ekki í flokk A samkvæmt tölulið 3.27.
     4. kafli. Framleiðsla og vinnsla málma.
    Í lið 4.01 er kveðið á um verksmiðjur þar sem fram fer frumbræðsla á steypujárni og stáli og um framleiðsla hrámálms sem inniheldur ekki járn úr grýti, kirni eða afleiddu hráefni, sem fer fram með málmvinnsluaðferðum, efnafræðilegum aðferðum eða rafgreiningaraðferðum. Gerði ESA athugasemdir við að ákvæði 5. tölul. 1. viðauka núgildandi laga, þar sem kveðið er á um matsskyldu verksmiðju þar sem fram fer frumframleiðsla eða endurbræðsla á málmum, væri ekki sambærilegt við ákvæði tilskipunar 85/337/EBE. Ljóst er að það er verulegur munur á orðalagi tilskipunarinnar og íslenska ákvæðisins. Orðalagið endurbræðsla á málmum má skilja á þann veg að það felli alla endurvinnslu málma með uppbræðslu vegna formbreytingar undir ákvæðið, sem er talið of langt gengið, en jafnframt er hægt að túlka ákvæðið á þann hátt að framleiðsla áls úr súráli falli ekki undir ákvæðið. Án skýringa dugir ákvæði núgildandi laga ekki til að kveða upp úr um slík álitamál. Það er því nauðsynlegt að lagaákvæðið taki bæði til frumvinnslu málma úr málmgrýti og öðrum jarðefnum sem og frekari vinnslu (aðgreining og einangrun) málma úr efnasamböndum (t.d. rafgreining áls úr súráli og hreinsun kísils úr kísiloxíðum) án tillits til aðferða við málmvinnsluna. Hefur Skipulagsstofnun orðið að kveða upp úr um túlkun á því hvort tilteknar framkvæmdir falli undir 1. eða 2. viðauka laganna. Með skoðun lögskýringargagna, þ.e. athugasemda við frumvarp til laga um mat á umhverfisáhrifum og tilskipunar 85/337/EBE, hafa framkvæmdir ávallt verið túlkaðar í samræmi við tilskipunina. Rétt þykir því að taka ákvæðið upp eins og það kemur fyrir í tilskipuninni og lagt er til að framkvæmdin falli í flokk A.
    Í lið 4.02 er kveðið á um að stöðvar til framleiðslu á 20 tonnum á dag eða meira af steypujárni og stáli (fyrsta og önnur bræðsla) ásamt samfelldri steypingu séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá a-lið 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 4.03 er kveðið á um að stöðvar til framleiðslu á allt að 20 tonnum á dag af steypujárni og stáli (fyrsta og önnur bræðsla) ásamt samfelldri steypingu séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og gerð er tillaga um að framkvæmdin falli í flokk C.
    Í lið 4.04, lið i, ii og iii, er kveðið á um að stöðvar til vinnslu á járnkenndum málmum, þ.e. heitvölsunarstöðvar, smiðjur með hömrun og varnarhúðun með bræddum málmum, séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá i., ii. og iii. lið b-liðar 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 4.05 er kveðið á um að málmsteypusmiðjur fyrir járnkennda málma séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá c-lið 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 4.06 er kveðið á um að stöðvar til bræðslu, einnig málmblendis, á járnlausum málmum öðrum en góðmálmum, einnig endurheimtum vörum (hreinsun, steypa í steypusmiðjum o.s.frv.) séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá d-lið 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 4.07 er kveðið á um stöðvar þar sem unnið er að yfirborðsmeðferð málma og plastefna með rafgreiningar- og efnaaðferðum. Um er að ræða breytingu á orðalagi e-liðar 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga þar sem ástæða þótti til að gera orðalagið skýrara. Er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 4.08 er kveðið á um að framleiðsla og samsetning vélknúinna ökutækja og framleiðsla á hreyflum í slík ökutæki sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá f-lið 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 4.09 er kveðið á um að skipasmíðastöðvar séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða breytingu á g-lið 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga þar sem kveðið er á um að stálskipasmíðastöðvar séu tilkynningarskyld framkvæmd. Gerði ESA athugasemdir við að ákvæðið ætti aðeins við um stálskipasmíðastöðvar. Hér er því lagt til að ákvæðið nái til allra skipasmíðastöðva og að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 4.10 er kveðið á um að stöðvar sem eru 1 ha að stærð eða meira til smíða og viðgerða á loftförum séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá h-lið 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 4.11 er kveðið á um að stöðvar sem eru allt að 1 ha að stærð til smíða og viðgerða á loftförum séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og gerð er tillaga um að framkvæmdin falli í flokk C.
    Í lið 4.12 er kveðið á um að framleiðsla á járnbrautarbúnaði sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá i-lið 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 4.13 er kveðið á um að málmmótun með sprengiefnum sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá j-lið 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 4.14 er kveðið á um að stöðvar til að brenna og glæða málmgrýti séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá k-lið 4. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
     5. kafli. Steinefnaiðnaður.
    Í lið 5.01 er kveðið á um að koksofnar (þurreiming kola) séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá a-lið 5. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 5.02 er kveðið á um að sementsverksmiðjur séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá b-lið 5. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 5.03 er kveðið á um að stöðvar til framleiðslu á gleri og trefjaefni séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá d-lið 5. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 5.04 er kveðið á um að stöðvar til að bræða steinefni og framleiða steinefnatrefjar séu tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá e-lið 5. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 5.05 er kveðið á um að framleiðsla á keramikvörum með brennslu, svo sem þakflísum, múrsteinum, eldföstum múrsteinum, flísum, leirmunum eða postulíni, 75 tonn á dag eða meira eða rúmtak ofns er 4 m³ eða meira, sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá f-lið 5. tölul. 2. viðauka núgildandi laga og er lagt til að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 5.06 er kveðið á um að framleiðsla á keramikvörum með brennslu, svo sem þakflísum, múrsteinum, eldföstum múrsteinum, flísum, leirmunum eða postulíni, allt að 75 tonnum á dag eða rúmtak ofns er undir 4 m³, sé tilkynningarskyld framkvæmd. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og gerð er tillaga um að framkvæmdin falli í flokk C.
    6. kafli. Efnaiðnaður.
    Í lið 6.01, liðum i–vi, er kveðið á um efnaverksmiðjur sem framleiða lífrænt og ólífrænt hráefni, áburð sem inniheldur fosfór, köfnunarefni eða kalíum, grunnvörur fyrir plöntuvarnarefni og lífeyða, grunnlyfjavörur og sprengiefni. Um er að ræða óbreytt ákvæði sem finna má í 7. tölul. 1. viðauka núgildandi laga. Gerð er tillaga um að framkvæmdir þessar falli í flokk A.
    Í lið 6.02 er kveðið á um meðferð á hálfunnum vörum og framleiðslu kemískra efna. Um er að ræða óbreytt ákvæði sem finna má í a-lið 6. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 6.03 er kveðið á um framleiðslu á varnarefnum og lyfjum, málningu og lakki, gúmmílíki og peroxíðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi b-liðar 6. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 6.04 er kveðið á um geymslustöðvar fyrir jarðolíu, efni unnin úr jarðolíu og önnur kemísk efni á verndarsvæðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi c-liðar 6. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 6.05 er kveðið á um geymslustöðvar fyrir jarðolíu, efni unnin úr jarðolíu og önnur kemísk efni utan verndarsvæða. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
     7. kafli. Matvælaiðnaður.
    Í lið 7.01 er kveðið á um vinnslu á olíu og fitu úr jurtum og dýrum á verndarsvæðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi a-liðar 7. tölul. 2. viðauka laganna. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 7.02 er kveðið á um vinnslu á olíu og fitu úr jurtum og dýrum utan verndarsvæða. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 7.03 er kveðið á um pökkun og niðursuðu á jurta- og dýraafurðum, 75 tonn á dag eða meira, á verndarsvæðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi b-liðar 7. tölul. 2. viðauka laganna. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 7.04 er kveðið á um pökkun og niðursuðu á jurta- og dýraafurðum, nema þær framkvæmdir sem falla undir lið 7.03. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 7.05 er kveðið á um framleiðslu á mjólkurvörum, 200 tonn á dag eða meira, á verndarsvæðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi c-liðar 7. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 7.06 er kveðið á um framleiðslu á mjólkurvörum, nema þær framkvæmdir sem falla undir lið 7.05. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 7.07 er kveðið á um öl- og maltgerð á verndarsvæðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi d-liðar 7. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 7.08 er kveðið á um öl- og maltgerð utan verndarsvæða. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 7.09 er kveðið á um framleiðslu á sætindum og sírópi á verndarsvæðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi e-liðar 7. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 7.10 er kveðið á um framleiðslu á sætindum og sírópi utan verndarsvæða. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 7.11 er kveðið á um sláturhús á verndarsvæðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi f-liðar 7. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 7.12 er kveðið á um sláturhús utan verndarsvæða. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 7.13 er kveðið á um stöðvar til sterkjuframleiðslu á verndarsvæðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi g-liðar 7. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 7.14 er kveðið á um stöðvar til sterkjuframleiðslu utan verndarsvæða. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 7.15 er kveðið á um fiskimjöls- og lýsisverksmiðjur í þéttbýli með framleiðslugetu 1.000 tonn á sólarhring eða meiri. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi 24. tölul. 1. viðauka laganna. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 7.16 er kveðið á um fiskimjöls- og lýsisverksmiðjur á verndarsvæðum og fiskimjöls- og lýsisverksmiðjur í þéttbýli með framleiðslugetu 500 tonn á sólarhring eða meiri. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi h-liðar 7. tölul. 2. viðauka laganna. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 7.17 er kveðið á um fiskimjöls- og lýsisverksmiðjur utan þeirra sem falla í flokk A samkvæmt tölulið 7.15 og flokk B samkvæmt tölulið 7.16. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 7.18 er kveðið á um sykurverksmiðjur á verndarsvæðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi i-liðar 7. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 7.19 er kveðið á um sykurverksmiðjur utan verndarsvæða. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
     8. kafli. Textíl-, leður-, timbur- og pappírsiðnaður.
    Í lið 8.01, i. og ii. lið, er kveðið á um verksmiðjur sem framleiða pappírsdeig úr timbri eða svipuðum trefjaefnum og verksmiðjur sem framleiða pappír og pappa og geta framleitt meira en 200 tonn á dag. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi i. og ii. liðar 20. tölul. 1. viðauka laganna. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 8.02 er kveðið á um verksmiðjur til framleiðslu á pappír og pappa, utan þeirra sem tilgreindar eru í flokki A í lið 8.01. Um er að ræða breytingu á ákvæði núgildandi a-liðar 8. tölul. 2. viðauka laganna þar sem gerð er tillaga um að notað verði orðið verksmiðjur í stað iðnvera. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 8.03 er kveðið á um stöðvar þar sem fram fer formeðferð (t.d. þvottur, bleiking, mersivinna) eða litun trefja eða textílefna. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi b-liðar 8. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 8.04 er kveðið á um stöðvar þar sem fram fer sútun á húðum og skinnum. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi c-liðar 8. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 8.05 er kveðið á um stöðvar þar sem fram fer vinnsla og framleiðsla á sellulósa. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi d-liðar 8. tölul. 2. viðauka. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
     9. kafli. Gúmmíiðnaður.
    Í lið 9.01 er kveðið á um framleiðslu og meðferð á vörum úr gúmmílíki. Um er að ræða óbreytt ákvæði 9. tölul. 2. viðauka laganna. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.
     10. kafli. Grunnvirki.
    Í lið 10.01 er kveðið á um mannvirkjagerð vegna þróunar iðnaðarsvæðis sem tekur til 50 ha eða stærra svæðis. Um er að ræða breytt ákvæði frá i-lið 25. tölul. 1. viðauka núgildandi laga þar sem kveðið er á um iðnaðarframkvæmdir sem taki til stærra svæðis en 50 ha. Talið er að orðalagið „Mannvirkjagerð vegna þróunar iðnaðarsvæðis“ sé nær orðalagi tilskipunarinnar þar sem segir „Industrial estate development projects“. Í tilskipuninni fellur ákvæðið undir flokkinn „Infrastructure projects“ sem þýtt hefur verið sem „Grunnvirkjaframkvæmdir“. Af því má leiða að þau mannvirki sem átt er við séu þau sem annaðhvort þjóna sjálf sem innviðir í samfélaginu eða hafi áhrif á grunnvirki eins og samgöngumannvirki sem ætti að gefa vísbendingar um einkenni og umfang framkvæmdanna. Varðar það væntanlega fyrst og fremst hversu umferðarskapandi viðkomandi mannvirki eru, en einnig er ástæða til að horfa til stærðar og umfangs mannvirkjanna og hvernig þau falla að byggðamynstri og umhverfi. Í tilskipun 85/337/EBE tilheyrir framkvæmd þessi viðauka II en í núgildandi lögum er framkvæmdin matsskyld og fellur undir 1. viðauka laganna. Í ljósi þess að gert er ráð fyrir í frumvarpi þessu að iðnaðarframkvæmdir sem taki til 50 ha eða minna verði tilkynningarskyld framkvæmd er gerð tillaga um að iðnaðarframkvæmdir sem taka til 50 ha eða stærra svæðis verði flokkaðar í samræmi við tilskipunina. Gerð er því tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B. Samkvæmt leiðbeiningarriti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins um skilgreiningar á tilteknum framkvæmdaflokkum í viðauka I og II tilskipunarinnar um mat á umhverfisáhrifum er skilgreining á iðnaðarsvæði sú að það taki til samtímanota nokkurra fyrirtækja sem séu í nálægð hvert við annað. Geti þessi fyrirtæki nýtt sér sameiginlega innviði svæðisins til iðnaðar eða viðskipta.
    Í lið 10.02 er kveðið á um mannvirkjagerð vegna þróunar iðnaðarsvæðis sem tekur til allt að 50 ha svæðis. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 10.03 er kveðið á um að mannvirkjagerð vegna þróunar þéttbýlis, þ.m.t. verslunarmiðstöðvar, bílastæðasvæði, íþróttaleikvangar, háskólar, sjúkrahús og aðrar sambærilegar framkvæmdir falli í flokk B. Í ii. lið 25. tölul. 1. viðauka núgildandi laga er kveðið á um að bygging verslunarmiðstöðva sem eru stærri en 40.000 m² og bygging bílastæðahúsa fyrir fleiri en 1.400 stæði sé matsskyld framkvæmd. Er sá töluliður byggður á grein 10(b) í viðauka II með tilskipun 85/337/EBE um byggingarframkvæmdir í þéttbýli, m.a. byggingu verslunarmiðstöðva og bílastæða (e. urban development projects, including the construction of shopping centres and car parks). Ljóst er að ii. liður 25. tölul. 1. viðauka laganna er skilgreindur mun þrengra en ákvæði tilskipunarinnar þar sem í 25. tölul er aðeins fjallað um byggingu verslunarmiðstöðva og bílastæðahúsa en í tilskipuninni er kveðið á um byggingarframkvæmdir, m.a. verslunarmiðstöðvar og stærri bílastæði (e. car parks) án þess að þar sé um tæmandi upptalningu að ræða.
    Hugtakið „urban development projects“ í lið 10(b) tilskipunarinnar mætti þýða sem mannvirkjagerð vegna þróunar þéttbýlis. Í tilskipuninni fellur ákvæðið undir flokkinn „Infrastructure projects“ sem þýtt hefur verið sem „Grunnvirkjaframkvæmdir“. Við mat á því hvaða mannvirki geta fallið hér undir eiga við sömu sjónarmið varðandi hlutverk þeirra í samfélaginu og áhrif á grunnvirki eins og þegar um er að ræða mannvirkjagerð vegna þróunar iðnaðarsvæðis, sbr. lið 10.01 hér að framan. Óljóst er hversu víðtækt ákvæðið er og er litlar upplýsingar að hafa í texta ákvæðisins sjálfs í tilskipuninni um hvað sé átt við með mannvirkjagerð vegna þróunar þéttbýlis né hvaða aðrar framkvæmdir eigi þar undir en verslunarmiðstöðvar og bílastæði. Eru aðildarríkin talin hafa ákveðið svigrúm til að ákveða hvaða framkvæmdir falli undir ákvæðið. Reynslan sýnir að útfærsla þessa ákvæðis í löggjöf aðildarríkjanna er ólík og virðist ráðast af aðstæðum í hverju landi. Samkvæmt skýrslu Framkvæmdastjórnar ESB til Evrópuþingsins og Ráðherraráðsins frá árinu 2003 hafa aðildarríki Evrópusambandsins m.a. talið verslunarmiðstöðvar, stærri bílastæði, byggingu íbúðarhúsa, íþróttaleikvanga, viðskiptahverfi/ skrifstofur, samgöngumiðstöðvar, háskóla, spítala, leikhús/ kvikmyndahús, frístundabyggð/íþróttamiðstöðvar (e. Holiday Village/Leisure centre) falla undir ákvæðið. Virðist meginreglan vera sú að þessar framkvæmdir eru yfirleitt í þéttbýli og geta valdið vissum umhverfisáhrifum, eins og hávaða og sjónmengun, aukinni umferð sem tengist röskun við framkvæmdir, t.d. á byggingum, upptöku lands og skerðingu landrýmis vegna lokunar, auk sjónrænna áhrifa.
    Leiðbeiningar varðandi túlkun á ákvæði tilskipunarinnar er helst að sækja í dóma Evrópudómstólsins og í leiðbeiningarrit framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins um skilgreiningar á tilteknum framkvæmdaflokkum í viðauka I og II tilskipunar um mat á umhverfisáhrifum, útgefnum árið 2008. Í framangreindu leiðbeiningarriti framkvæmdastjórnarinnar er að finna samantekt á þeim atriðum sem vert er að skoða þegar metið er hvaða framkvæmdir falli undir ákvæði tilskipunarinnar og byggist sú umfjöllun á dómaframkvæmd Evrópudómstólsins. Skal því horft til framangreindra leiðbeininga við túlkun ákvæðisins hér á landi. Samkvæmt þeirri umfjöllun geta eftirfarandi framkvæmdir fallið undir tölulið 10.3:
     1.      Framkvæmdir sem hafa svipuð einkenni og bílastæðasvæði (e. car parks) og verslunarmiðstöðvar. Sem dæmi eru nefnd geymslusvæði fyrir almenningsvagna (e. bus garages).
     2.      Byggingarframkvæmdir eins og bygging íbúðarhúsa, spítala, háskóla, íþróttaleikvanga, kvikmyndahúsa og leikhúsa. Þarna er um að ræða framkvæmdir sem almennt eiga sér stað í þéttbýli (e. are of an urban nature) og geta valdið svipuðum áhrifum á umhverfið. Benda má á varðandi byggingu íbúðarhverfa að í sumum Evrópulöndum er skipulags- og leyfisveitingakerfi með þeim hætti að einn aðili getur sótt um leyfi fyrir byggingu heilla íbúðarhverfa, en slíkt á ekki við hér á landi þar sem fyrirkomulag hverfa er ákveðið í deiliskipulagi en framkvæmdaraðilar sækja síðan um byggingarleyfi fyrir hverri byggingarframkvæmd.
     3.      Framkvæmdir sem eru í senn þéttbýlisframkvæmdir og framkvæmdir við grunnvirki, svo sem bygging holræsa- og vatnsveitukerfa.
    Í leiðbeiningariti framkvæmdastjórnarinnar er bent á að aðildarríkin geti farið þá leið í innleiðingu tilskipunarinnar að fella einhverjar ofangreindra framkvæmda undir skilgreiningu annarra framkvæmdaflokka í viðauka II. Það geti til dæmis átt við varðandi íþróttaleikvanga og vatnsveituframkvæmdir.
    Á það skal bent að þrátt fyrir að ákvæðið sé þannig framsett að það eigi við framkvæmdir í þéttbýli þá segir í leiðbeiningum framkvæmdastjórnarinnar að horfa eigi frekar til eðlis framkvæmdar, þ.e. að hún sé í eðli sínu þéttbýlisframkvæmd, frekar en til staðsetningar hennar. Samkvæmt framangreindu gæti því framkvæmd, sem staðsett er utan þéttbýlis en hefur á sér yfirbragð og einkenni þéttbýlisframkvæmdar, fallið undir ákvæðið.
    Ekki er ljóst hvers vegna framkvæmd þessi hefur í núgildandi lögum fallið undir 1. viðauka en gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B í samræmi við tilskipunina.
    Í lið 10.04 er kveðið á um byggingu samgöngumiðstöðva fyrir margþátta samgöngustarfsemi. Um er að ræða breytt ákvæði frá núgildandi a-lið 10. tölul. 2. viðauka laganna en þar segir að bygging járnbrauta og samgöngumiðstöðva sé tilkynningarskyld framkvæmd. Lagt er til að járnbrautir séu felldar brott úr ákvæðinu þar sem kveðið er á um tilkynningarskyldu járnbrauta í lið 10.19. Einnig er gerð tillaga um að texti ákvæðisins sé færður nær þeim texta sem finna má í tilskipuninni en þar segir á ensku „construction of railways and intermodal transshipment facilities, and of intermodal terminals (projects not included in Annex I)“. Gerð er tillaga um að framkvæmdin falli í flokk B.
    Í lið 10.05 er kveðið á um flugvelli með 2.100 m langa meginflugbraut eða lengri. Um er að ræða óbreytt ákvæði 9. tölul. 1. viðauka laganna. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 10.06 er kveðið á um flugvelli með styttri en 2.100 m langa meginflugbraut. Um er að ræða óbreytt ákvæði b-liðar 10. tölul. 2. viðauka laganna og er gerð tillaga um að framkvæmdin falli í flokk B.
    Varðandi liði 10.07–10.10 sem fjallað er um hér að aftan ber að nefna að í lögum þessum er miðað við að til vega teljist þeir vegir sem eru að eðli til sambærilegir við þá vegi sem flokkast til þjóðvega skv. 2. mgr. 8. gr. vegalaga, nr. 80/2007. Þrátt fyrir framangreint þá útilokar það ekki að annars konar vegir en vegir sem teljast til þjóðvega samkvæmt vegalögum geti fallið hér undir eins og t.d. einkavegir. Það er því eðli vegar sem ræður því hvort hann fellur undir ákvæði laga þessara en ekki eignarhald hans. Einnig þykir rétt að árétta að þrátt fyrir að vísað sé til skilgreiningar á þjóðvegum í vegalögum getur vegur samkvæmt lögum um mat á umhverfisáhrifum átt við um sambærilega vegi sem ekki eru taldir upp í vegaskrá skv. 1. mgr. 8. gr. vegalaga, svo sem tengibrautir í þéttbýli.
    Í lið 10.07 er kveðið á um nýja tveggja akreina vegi með framúrakstursrein og vegi með fjórar akreinar eða fleiri. Um er að ræða breytingu á núverandi ákvæði i. liðar 10. tölul. 1. viðauka laganna en þar er kveðið á um matsskyldu stofnbrauta í þéttbýli. Samkvæmt athugasemdum við frumvarp til laga um mat á umhverfisáhrifum, sem síðar varð að lögum nr. 106/2000, var með stofnbrautum í þéttbýli m.a. átt við breikkun vega úr tveimur akreinum í fjórar og gerð mislægra gatnamóta, þ.e. lagningu vega með fleiri en tvær akreinar. Í athugasemdum ESA kemur fram að samkvæmt núgildandi lögum sé lagning styttri vega en 10 km utan þéttbýlis, sbr. tölulið 10.08 hér að aftan, sem eru „motorways“ eða „expressways“, ekki matsskyld eða tilkynningarskyld framkvæmd en samkvæmt tölulið 7(b) í I. viðauka tilskipunar 85/337/EB á lagning „motorways“ og „expressways“ að vera matsskyld framkvæmd. Skilgreining hugtakanna „motorways“ og „expressways“ er að finna í tilskipun 85/337/EB, athugasemdum ESA og í leiðbeiningarriti framkvæmdastjórnar Evrópusambandsins um skilgreiningar á tilteknum framkvæmdaflokkum í viðauka I og II tilskipunar um mat á umhverfisáhrifum. Í ljósi skilgreininga sem þar eru settar fram er fátítt að vegir hér á landi geti flokkast undir „motorways“ og „expressways“ m.a. vegna umfangs, en talið er að vegur með tveimur akreinum með framúrakstursrein með eða án mislægra gatnamóta komist næst þeim skilgreiningum. Talið er heppilegra að miða við tveggja akreina veg með framúrakstursrein en stofnbraut þar sem það hugtak er ekki skilgreint í vegalögum. Til að koma til móts við framangreindar athugasemdir ESA er lagt til að nýir tveggja akreina vegir með framúrakstursrein og vegir með fjórar akreinar eða fleiri, óháð vegalengd, séu framkvæmdir sem falli í flokk A þar sem oft er um að ræða mikil mannvirki.
    Í lið 10.08 er kveðið á um nýja vegi sem eru 10 km eða lengri og enduruppbyggingu vega þar sem samanlögð nýlagning utan eldra vegsvæðis eða breikkun úr tveimur akreinum í fjórar er a.m.k. 10 km að lengd. Um er að ræða breytingu á núgildandi ii. lið 10. tölul. 1. viðauka laganna sem tilkomin er vegna framangreindra athugasemda ESA, en í núgildandi lögum er einungis kveðið á um nýja vegi utan þéttbýlis. Ef til þess kæmi að lagður yrði 10 km vegur innan svæðis sem skilgreint er sem þéttbýli og væri ekki af sama umfangi og vegir sem getið er um í tölulið 10.07, þ.e. með tvær akreinar og framúrakstursrein, teldist eðlilegt að sú framkvæmd félli hér undir. Jafnframt er í I. viðauka tilskipunar 85/337/EB kveðið á um breytingar og/eða breikkun á vegum úr tveimur akreinum eða færri í fjórar akreinar eða fleiri þar sem breyting og/eða breikkun er á lengri en 10 km samfelldum kafla. Að öðru leyti þykir rétt að skerpa á orðalagi ákvæðisins og setja skýrari viðmið um beitingu þess. Gerð er tillaga um að framkvæmdir þessar falli í flokk A.
    Í lið 10.09 er kveðið á um nýja tveggja akreina vegi styttri en 10 km í þéttbýli, nýja vegi utan þéttbýlis á verndarsvæðum og enduruppbyggingu vega utan þéttbýlis á verndarsvæðum sem tilkynningarskylda framkvæmd. Um er að ræða breytingu á ákvæði c-liðar 10. gr. 2. viðauka laganna. Í samræmi við töluliði 10.07 og 10.08 er lagt til að nýir tveggja akreina vegir styttri en 10 km í þéttbýli falli undir þennan lið óháð því hvort um sé að ræða tengibrautir eða stofnvegi. Gerð er tillaga um að framkvæmdir þessar falli í flokk B.
    Í lið 10.10 er kveðið á um að nýir vegir og endurbygging vega sem ekki eru tilgreindir í liðum 10.07–10.09 séu tilkynningarskyldar framkvæmdir. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmdin falli í flokk C. Þessi liður á í reynd eingöngu við vegi utan þéttbýlis þar sem gera má ráð fyrir að liðir 10.07–10.09 taki til vega innan þéttbýlis, en ekki er gert ráð fyrir að götur innan hverfa falli undir ákvæði liða 10.07–10.10.
    Í lið 10.11 er kveðið á um að hafnir (viðskiptahafnir, skipgengar vatnaleiðir og innhafnir), sem skip stærri en 1.350 tonn geti siglt um, séu matsskyld framkvæmd. Um er að ræða óbreytt ákvæði núgildandi 11. tölul. 1. viðauka laganna. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 10.12 er kveðið á um viðlegubryggjur (að undanskildum ferjulægjum) sem tengdar eru við land og eru utan hafna, þar sem skip stærri en 1.350 tonn geta lagst að til losunar og lestunar. Um nýmæli er að ræða. Í athugasemdum ESA var gerð athugasemd við að í 1. viðauka væri ekki að finna slíkar bryggjur og rétt þykir að bæta úr því þar sem 8.(b) tölul. viðauka I tilskipunarinnar kveður á um slíkt. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 10.13 er kveðið á um hafnir og viðlegubryggjur utan þéttbýlis á verndarsvæðum. Um er að ræða breytt ákvæði frá núgildandi ákvæði 4. málsl. c-liðar 10. tölul. 2. viðauka sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA. Rétt þykir að ákvæðið nái einnig yfir viðlegubryggjur utan þéttbýlis á verndarsvæðum til samræmis við ákvæði liðar 10.12. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 10.14 er kveðið á um aðrar hafnir og viðlegubryggjur en tilgreindar eru í flokki A samkvæmt tölulið 10.12 og flokki B samkvæmt tölulið 10.13. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 10.15 er kveðið á um byggingarframkvæmdir við skipgengar vatnaleiðir og gerð skipaskurða og fráveituskurða. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá núgildandi d-lið 10. tölul. 2. viðauka. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 10.16 er kveðið á um stíflur og önnur mannvirki eða breytingar á árfarvegi til að hemja og/eða miðla vatni þar sem 3 km² lands eða meira fara undir vatn eða rúmtak vatns er meira en 10 milljónir m³. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá 17. tölul. 1. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 10.17 er kveðið á um stíflur og önnur mannvirki eða breytingar á árfarvegi til að hemja og/eða miðla vatni á verndarsvæðum, utan þeirra framkvæmda sem tilgreindar eru í tölulið 10.16. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá e-lið 10. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 10.18 er kveðið á um stíflur og önnur mannvirki eða breytingar á árfarvegi til að hemja og/eða miðla vatni á verndarsvæðum, utan þeirra sem tilgreind eru í tölulið 10.16 og í tölulið 10.17. Um nýmæli er að ræða sem eru tilkomin vegna framangreindra athugasemda ESA sem lagt er til að falli í flokk C.
    Í lið 10.19 er kveðið á um lagningu járnbrauta um langar vegalengdir. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá 8. tölul. 1. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 10.20 er kveðið á um járnbrautir, sporvagnar, lestir í lofti og neðan jarðar, svifbrautir og ámóta brautir af sérstakri gerð sem notaðar eru eingöngu eða aðallega til fólksflutninga. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá f-lið 10. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 10.21 er kveðið á um lagningu áveitu eða vatnsstokka um langan veg, loftlínur til flutnings raforku á verndarsvæðum, lagningu niðurgrafinna strengja/lagna 10 km eða lengri utan þéttbýlis eða óháð vegalengd á verndarsvæðum og lagningu strengja/lagna í vatni/sjó 10 km eða lengri eða óháð vegalengd á verndarsvæðum. Um er að ræða breytt ákvæði frá h- lið 10. tölul. 2. viðauka núgildandi laga en þar segir að vatnsleiðslur utan þéttbýlis 10 km eða lengri og grafnar niður séu tilkynningarskyld framkvæmd. Lagt er til að ákvæðinu verði breytt til samræmis við ákvæði tilskipunarinnar þar sem stendur í j-lið 10. tölul. viðauka II að um sé að ræða lagningu vatnsveitna um langan veg (e. installations of long distance aqueducts). Í aðeins einum dómi Evrópudómstólsins er að finna vísbendingu um hvað felst í orðunum „um langan veg“. Í máli nr. C 227/01, er varðar túlkun á 7. tölul. viðauka I tilskipunarinnar sem fjallar um lagningu lína um langan veg fyrir járnbrautir, kemst dómstóllinn að þeirri niðurstöðu að „um langan veg“ þýði 13 km og lengri vegalengd. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B. Eins og fram kemur í umfjöllun um ákvæði 3.09 hér að framan er núgildandi ákvæði b-liðar 3. tölul. 2. viðauka talið innihalda þrengri viðmið en tilskipunin kveður á um, þ.e. flutningskerfið er ekki einskorðað við flutningskerfi tengt iðnaði. Auk þess hefur verið sett inn séríslenskt ákvæði um niðurgrafna háspennustrengi sem ættu í raun frekar heima undir grunnvirkjum. Þau umhverfislegu áhrif sem slíkar niðurgrafnar framkvæmdir hafa eru talin svipuð óháð því hvað flutt er með lögninni/strengnum. Í ljósi þess er æskilegt að sett séu sambærileg ákvæði vegna annarra niðurgrafinna línulegra framkvæmda sem talin eru hafa sams konar áhrif, þ.m.t. lagnir sem flytja vatn (heitt eða kalt), skolp og eins vegna strengja, hvort sem um er að ræða rafstrengi eða fjarskiptastrengi. Í umfjöllun um „niðurgrafna“ strengi er átt við framkvæmdir sem fela í sér að grafa þarf góðan skurð með gröfu. Oft þarf að leggja vegslóða meðfram skurðinum sem þarf að geta borið þung tæki og þörf er á aðfluttu efni til framkvæmdanna. Vegna háspennustrengja hefur viðmiðið verið að grafa þurfi alla strengi sem eru 66 kV og stærri í jörðu. Minni strengir (33 kV, 11 kV og minni) eru að öllu jöfnu plægðir niður ef um plægjanlegt land er að ræða, ellegar grafnir niður. Rask vegna strengja sem plægðir eru niður er mun minna en vegna niðurgrafinna strengja og því hefur hingað til ekki verið litið svo á að plægðir strengir flokkist sem niðurgrafnir. Lagnir geta ýmist verið grafnar niður eða plægðar og því ætti það sama að eiga við um þær, þ.e. plægðar lagnir mundu ekki flokkast sem niðurgrafnar. Er lagning strengja/lagna í vatni eða sjó ekki einskorðuð við að þeir séu niðurgrafnir. Lagt er til að framkvæmdin falli í flokk B sem er í samræmi við núgildandi lög og texta tilskipunar 85/337/EBE.
    Í lið 10.22 er kveðið á um mannvirki til að verjast rofi á strandlengjum á verndarsvæðum, t.d. með stíflugörðum, brimbrjótum, hafnargörðum og öðrum varnarmannvirkjum gegn ágangi sjávar og landfyllingar þar sem áætluð uppfylling er 5 ha eða stærri. Undanskilið er viðhald og endurbygging framangreindra mannvirkja. Um er að ræða nánast óbreytt ákvæði frá i-lið 10. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Orðið náttúruminjaskrá er fellt úr orðalagi ákvæðisins þar sem samhliða er í frumvarpinu lögð til breyting á a-lið iii. liðar 2. tölul. 3. viðauka laganna sem verður 2. viðauki og fjallar um verndarsvæði. Samkvæmt framangreindri breytingu fellur náttúruminjaskrá undir verndarsvæði og því er talið óþarfi að tilgreina bæði verndarsvæði og náttúruminjaskrá í ákvæðinu. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 10.23 er kveðið á um mannvirki til að verjast rofi á strandlengjum utan verndarsvæða t.d. með stíflugörðum, brimbrjótum, hafnargörðum og öðrum varnarmannvirkjum gegn ágangi sjávar og landfyllingar þar sem áætluð uppfylling er allt að 5 ha. Undanskilið er viðhald og endurbygging framangreindra mannvirkja. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og lagt er til að framkvæmdin falli í flokk C.
    Í lið 10.24 er kveðið á um vinnslu grunnvatns eða íveitu vatns í grunnvatn með 300 l/sek. meðalrennsli eða meira á ári. Um er að ræða breytingu á orðalagi ákvæðis 13. tölul. 1. viðauka laganna. Í athugasemdum ESA segir að ákvæði núgildandi laga nái ekki yfir það sem tilskipunin kveður á um. Í tilskipun 85/337/EBE er kveðið á um það sem nefnt er á ensku „artificial groundwater recharge schemes“, en „groundwater recharge“ hefur verið þýtt sem grunnvatn eða vatn sem er „veitt á“ sem þykir óljós þýðing. Talið er að í tilskipuninni sé átt við vinnslu grunnvatns eða íveitu í grunnvatnsforða, t.d. með niðurdælingu vatns í lek jarðlög. Einnig er það talið eðlilegra, í samræmi við almenna hugtakanotkun hérlendis, að nota heldur l/sek. sem viðmið í stað rúmmetra. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 10.25 er kveðið á um vinnslu grunnvatns eða íveitu vatns í grunnvatn sem ekki fellur undir flokk A, tölulið 10.24. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 10.26 er kveðið á um mannvirkjagerð þegar fyrirhugað er að veita meira en 1.000 l/sek. af vatni á milli vatnasviða. Flutningur á drykkjarvatni í leiðslum er undanskilinn. Um er að ræða breytingu á 14. tölul. 1. viðauka laganna. Talið er að um ranga þýðingu sé að ræða á orðalagi tilskipunar 85/337/EBE en þar er talað um „works for the transfer of water between river basins“. Lind er heiti á náttúrufyrirbæri þar sem grunnvatn kemur fram á yfirborði. Lind sem slík verður ekki flutt á milli vatnasvæða/vatnasviða heldur vatnið sem úr henni kemur. Vatnasvæði er t.d. Arnarvatnsheiði en þar eru mörg vatnasvið sem vatn fellur af til norðurs eða suðurs. Vatnasvið er svæði sem vatn rennur frá til eins óss við sjó, stöðuvatns eða fallvatns. Talið er réttara að tala um vatnasvið í skilningi ákvæðisins, enda er hugtakið vatnasvæði frekar notað yfir landsvæði, t.d. Arnarvatnsheiði. Að sama skapi er talið eðlilegra að miða við l/sek. í stað m³ á ári í samræmi við hugtakanotkun hérlendis. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 10.27 er kveðið á um mannvirkjagerð þegar fyrirhugað er að veita vatni á milli vatnasviða sem ekki fellur undir flokk A, tölulið 10.26. Flutningur á drykkjarvatni í leiðslum er undanskilinn. Um orðalagsbreytingu er að ræða frá ákvæði k-liðar 10. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
     11. kafli. Aðrar framkvæmdir.
    Í lið 11.01 er fjallað um kappaksturs- og reynsluakstursbrautir fyrir vélknúin ökutæki á svæðum sem skilgreind eru sem slík í skipulagi. Um er að ræða breytingu á núgildandi a-lið 11. tölul. 2. viðauka laganna. Fram að þessu hefur túlkun á varanlegum kappakstursbrautum verið sú að þær sem lagðar hafa verið malbiki séu varanlegar, sbr. úrskurð umhverfisráðuneytisins frá 23. febrúar 2009, mál nr. 08060035. Við nánari skoðun þykir rétt að hverfa frá þeirri túlkun. Gerðar hafa verið varanlegar akstursbrautir sem taka yfir stór svæði, fela í sér mikla landmótun og hafa varanleg áhrif á ásýnd, gróður og jarðmyndanir. Þá er ljóst að vélknúin ökutæki geta valdið hávaða, haft áhrif á andrúmsloft og skapað hættu á mengun jarðvegs/vatns. Litlu virðist þar breyta hvort um er að ræða malbikaðar brautir eður ei. Rétt þykir því að fella hugtakið „varanleg“ úr ákvæðinu og miða varanleika brauta við að þær séu á staðfestri skipulagsáætlun. Þá heyra ekki undir ákvæðið brautir sem lagðar eru tímabundið vegna einstakra keppna eða viðburða. Með þessari tillögu er byggt á því að í skipulagsáætlun er mörkuð stefna um tiltekna landnotkun til ákveðins tíma óháð þeirri hugsanlegu mannvirkjagerð, landmótun eða starfsemi sem fram fer á viðkomandi svæði. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 11.02 er fjallað um förgunarstöðvar þar sem spilliefni eru brennd, meðhöndluð með efnum eða urðuð og aðrar förgunarstöðvar úrgangs sem meðhöndla meira en 500 tonn af úrgangi á ári. Um er að ræða óbreytt ákvæði 12. tölul. 1. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 11.03 er fjallað um förgunarstöðvar þar sem úrgangur er brenndur, meðhöndlaður með efnum eða urðaður og ekki eru tilgreindar í flokki A, tölulið 11.2. Um er að ræða breytingu á orðalagi núgildandi b-liðar 11. tölul. 2. viðauka laganna þar sem bætt er við að um sé að ræða framkvæmdir sem ekki eru tilgreindar í flokki A og fjallað er um í lið 11.02. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í liðum 11.04–11.06 er fjallað um hreinsivirki fyrir skolp. Í lögum nr. 9/2009 er hreinsivirki skilgreint sem búnaður til hreinsunar á skolpi og/eða ofanvatni áður en því er veitt í viðtaka, þ.m.t. rotþrær með siturlögnum. Hér er bæði átt við hreinsivirki frá íbúðarbyggð og frá iðnaði, þ.m.t. frá þaulnýtnum landbúnaði. Er talin ástæða til að hnykkja sérstaklega á því að þaulnýtinn landbúnaður teljist til iðnaðar.
    Í lið 11.04 er fjallað um skolphreinsivirki frá íbúðarbyggð eða iðnaði, þ.m.t. stöðvum með þaulnýtnum landbúnaði með afkastagetu sem svarar til 50.000 persónueininga eða meira. Um er að ræða orðalagsbreytingu á ákvæði 15. tölul. 1. viðauka núgildandi laga þar sem segir að skolphreinsistöðvar með afkastagetu sem svari til 50.000 persónueininga eða meira séu matsskyld framkvæmd. Í 13. tölul. viðauka I við tilskipun 85/337/EBE segir að skolphreinsistöðvar (e. waste water treatment plants) með yfir 150 þúsund persónueiningar séu matsskyld framkvæmd. Í núgildandi lögum er því gengið lengra en tilskipunin segir og þykir ekki ástæða til að breyta því hér. Tilskipun 97/11/EB, sem núgildandi lög eru byggð á, mælir fyrir um lágmarkskröfur þær sem ríki verða að uppfylla en þeim er í sjálfsvald sett hvort þau vilja gera ríkari kröfur en þær sem settar eru fram í tilskipuninni. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 11.05 er fjallað um skolphreinsivirki frá íbúðarbyggð eða iðnaði, þ.m.t. stöðvum með þaulnýtnum landbúnaði með afkastagetu sem svarar til 100 persónueininga eða meira á verndarsvæðum, svæðum á náttúruminjaskrá eða þar sem losað er í viðkvæman viðtaka, að undanskildum þeim er tilgreind eru í flokki A, tölulið 11.04. Um er að ræða breytingu á orðalagi núgildandi c-liðar 11. tölul. 2. viðauka laganna þar sem segir að skolphreinsistöðvar á verndarsvæðum og svæðum á náttúruminjaskrá séu tilkynningarskyld framkvæmd. Mikilvægt er að þarna falli undir hreinsivirki sem losa í viðkvæman viðtaka en það er viðtaki sem gæti orðið fyrir áhrifum vegna mengunar sé ekki gripið til verndaraðgerða eða viðtaki sem hefur orðið fyrir áhrifum vegna mengunar, sbr. ákvæði í reglugerð nr. 798/1999 um fráveitur og skolp. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 11.06 er fjallað um skolphreinsivirki frá íbúðarbyggð eða iðnaði, þ.m.t. stöðvum með þaulnýtnum landbúnaði utan verndarsvæða, sem ekki eru tilgreind í flokki A, tölulið 11.04, eða flokki B í tölulið 11.05. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA. Skv. 1. og 2. gr. falla leyfisskyldar framkvæmdir undir gildissvið núgildandi laga um mat á umhverfisáhrifum. Það er því ljóst að undir lið 11.06 falla aðeins skolphreinsivirki sem eru leyfisskyld en ákvæði um starfsleyfisskyldar skolphreinsistöðvar er að finna í fylgiskjali 2 við reglugerð nr. 785/1999 um starfsleyfi fyrir atvinnurekstur sem getur haft í för með sér mengun. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 11.07 er kveðið á um förgunarstöðvar fyrir seyru á verndarsvæðum. Um er að ræða óbreytt ákvæði d-liðar 11. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 11.08 er kveðið á um förgunarstöðvar fyrir seyru utan verndarsvæða. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 11.09 er fjallað um geymslu brotajárns, þ.m.t. bíla, sem er að magni 1.500 tonn á ári eða meira. Um er að ræða óbreytt ákvæði e-liðar 11. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 11.10 er fjallað um geymslu brotajárns, þ.m.t. bíla, sem er að magni allt að 1.500 tonnum á ári. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er gerð tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 11.11 er fjallað um prófunarstaði fyrir vélar, hverfla eða hvarfrými. Um er að ræða óbreytt ákvæði f-liðar 11. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 11.12 er fjallað um stöðvar sem framleiða steinefnatrefjar. Um er að ræða nánast óbreytt ákvæði g-liðar 11. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að orðið manngert verði fellt úr ákvæðinu þar sem það er ekki talið skipta máli varðandi mat á umhverfisáhrifum hvort um manngerðar steinefnatrefjar sé að ræða eður ei. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 11.13 er fjallað um stöðvar til að endurvinna sprengiefni eða eyða því. Um er að ræða óbreytt ákvæði h-liðar 11. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 11.14 er fjallað um stöðvar til förgunar sláturúrgangs. Um er að ræða óbreytt ákvæði i-liðar 11. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 11.15 er fjallað um endurnýtingu úrgangs þar sem meðhöndluð eru meira en 500 tonn af úrgangi á ári. Um er að ræða breytt ákvæði j-liðar 11. tölul. 2. viðauka núgildandi laga en óljóst hefur verið talið fram að þessu hvernig eigi að túlka núgildandi ákvæði sem segir að endurvinnslustöð sé tilkynningarskyld framkvæmd. Með því að breyta hugtakinu yfir í endurnýtingu fellur öll endurnýting úrgangs undir lögin, en ekki bara sá hluti endurnýtingar sem telst vera endurvinnsla. Ef lögin ná einungis yfir endurvinnslu úrgangs ná þau ekki yfir ýmsa starfsemi sem gæti mögulega haft töluverð umhverfisáhrif en sem dæmi má nefna gasvinnslu úr úrgangi og framleiðslu á olíu úr úrgangi. Slík starfsemi telst ekki endurvinnsla heldur endurnýting. 500 tonn eru í samræmi við skiptingu í fylgiskjali 1 með reglugerð nr. 785/1999. Þar fellur meðhöndlun úrgangs yfir 500 tonnum í eftirlitsflokk 1 til 4. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 11.16 er fjallað um varnargarða til varnar ofanflóðum í þéttbýli. Um er að ræða breytingu á orðalagi núgildandi k-liðar 11. tölul. 2. viðauka laga þar sem í stað snjóflóðavarnargarða segir varnargarðar. Skv. 1. gr. laga um varnir gegn snjóflóðum og skriðuföllum, nr. 49/1997, eru ofanflóð samheiti fyrir snjóflóð og skriðuföll. Æskilegt er talið að skýrt sé að varnargarðar vegna hvors tveggja heyri undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
     12. kafli. Ferðalög og tómstundir.
    Í lið 12.01 er fjallað um skíðasvæði, skíðalyftur og kláfa og tengdar framkvæmdir á skíðasvæðum á verndarsvæðum og jöklum. Um breytingu er að ræða á orðalagi ákvæðis a-liðar 12. tölul. 2. viðauka núgildandi laga þar sem gildissvið ákvæðisins er víkkað nokkuð út. Er við ákvæðið bætt „og tengdar framkvæmdir“ (e. associated developments) og er breyting sú í samræmi við ákvæði 12(a) í viðauka II tilskipunar 85/337/EBE. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 12.02 er fjallað um skíðasvæði, skíðalyftur og kláfa á skíðasvæðum og tengdar framkvæmdir utan verndarsvæða og jökla. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er lagt til að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 12.03 er fjallað um smábátahafnir sem hafa 150 bátalægi eða fleiri. Um er að ræða óbreytt ákvæði b-liðar 12. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 12.04 er fjallað um smábátahafnir með allt að 150 bátalægi. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er lagt til að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 12.05 er fjallað um þjónustumiðstöðvar fyrir ferðamenn á hálendi og á verndarsvæðum á láglendi utan þéttbýlis, orlofsþorp, hótel og tengdar framkvæmdir utan þéttbýlis. Í ákvæði 12(c) í viðauka II tilskipunar 85/337/EBE segir: „Holiday villages and hotel complexes outside urban areas and associated developments.“ Í núgildandi lögum er þessu ákvæði tilskipunarinnar skipt upp í tvo aðskilda liði. Í c-lið 12. tölul. 2. viðauka laganna er kveðið á um þjónustumiðstöðvar fyrir ferðamenn utan þéttbýlis á verndarsvæðum á láglendi. Í d-lið 12. tölul. 2. viðauka laganna er kveðið á um þjónustumiðstöðvar fyrir ferðamenn á hálendi. Eru íslensku ákvæðin ólík texta tilskipunarinnar og taka ekki á þeim framkvæmdum sem tilskipunin nefnir. Gerir ESA athugasemd við ákvæðin en ekki liggur fyrir hvers vegna orðalagið er með þessum hætti og engar athugasemdir er að finna í núgildandi lögum sem útskýrir það. Hér er því lagt til að c- og d-liður 12. tölul. verði sameinaðir í einn lið með beinni þýðingu á texta tilskipunarinnar ásamt því að séríslensk ákvæði eru látin halda sér. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 12.06 er fjallað um varanleg tjaldsvæði og hjólhýsasvæði sem eru 10 ha eða stærri. Um er að ræða óbreytt ákvæði e-liðar 12. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 12.07 er fjallað um varanleg tjaldsvæði og hjólhýsasvæði allt 10 ha. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er lagt til að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 12.08 er fjallað um skemmtigarða sem ná yfir 2 ha svæði eða meira. Um er að ræða nánast óbreytt ákvæði f-liðar 12. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Kveðið er skýrar á um að um sé að ræða 2 ha svæði eða stærra. Lagt er til að framkvæmd þessi falli í flokk B.
    Í lið 12.09 er fjallað um skemmtigarða sem ná yfir allt að 2 ha svæði. Um nýmæli er að ræða sem tilkomið er vegna framangreindra athugasemda ESA og er lagt til að framkvæmd þessi falli í flokk C.
    Í lið 12.10 er fjallað um golfvelli. Um nýmæli er að ræða en rétt þykir að taka golfvelli upp í lög um mat á umhverfisáhrifum. Í tilskipun 85/337/EBE er ekki að finna ákvæði um golfvelli og er það sett í hendur aðildarríkja að ákveða hvort golfvellir eigi að falla undir lög um mat á umhverfisáhrifum. Víða í aðildarríkjum EES-samningsins falla golfvellir undir lög um mat á umhverfisáhrifum, m.a. í Noregi. Undanfarin ár hefur orðið gífurleg aukning á uppbyggingu golfvalla hérlendis með miklum umhverfisáhrifum enda er oft óraskað land nýtt undir slíkar framkvæmdir. Einnig geta golfvellir haft önnur umhverfisáhrif, svo sem vegna áburðargjafar og vökvunar og haft í för með sér aukið álag á ýmis grunnvirki eins og veitur og umferðarmannvirki. Hér er því lagt til að golfvellir falli í flokk B þar sem talið er að þeir geti haft sambærileg áhrif og aðrar framkvæmdir sem taldar eru upp í þessum kafla, þ.e. ferðalög og tómstundir.
     13. kafli. Breytingar og viðbætur við framkvæmdir.
    Í lið 13.01 er kveðið á um allar breytingar eða viðbætur við framkvæmdir sem tilgreindar eru í flokki A þegar breytingin eða viðbótin sjálf fer yfir þau viðmið sem flokkur A setur. Um nýmæli er að ræða sem finna má í 22. tölul. 1. viðauka tilskipunar 85/337/EBE eins og henni var breytt með tilskipun 2003/35/EB. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk A.
    Í lið 13.02 er kveðið á um allar breytingar eða viðbætur við framkvæmdir samkvæmt flokki A, aðrar en tilgreindar eru í tölul. 13.01, og flokki B sem hafa þegar verið leyfðar, framkvæmdar eða eru í framkvæmd og kunna að hafa umtalsverð umhverfisáhrif. Um er að ræða breytingu á orðalagi a-liðar 13. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Gerð er tillaga um að skipta ákvæðinu upp þannig að framkvæmdir samkvæmt flokki A, aðrar en þær sem tilgreindar eru í tölulið 13.01, og flokki B sem hafa þegar verið leyfðar, framkvæmdar eða eru í framkvæmd og kunna að hafa umtalsverð umhverfisáhrif falli í flokk B en framkvæmdir samkvæmt flokki C sem hafa þegar verið leyfðar, framkvæmdar eða eru í framkvæmd og kunna að hafa umtalsverð umhverfisáhrif falli í flokk C og kveðið er á um í lið 13.03.
    Í lið 13.03 eru allar breytingar eða viðbætur við framkvæmdir sem eru í flokki C sem hafa þegar verið leyfðar, framkvæmdar eða eru í framkvæmd og kunna að hafa umtalsverð umhverfisáhrif. Gerð er tillaga um að framkvæmdin falli í flokk C, sbr. athugasemd við lið 13.02.
    Í lið 13.04 er kveðið á um framkvæmdir samkvæmt flokki A sem ráðist er í eingöngu eða aðallega til að þróa og prófa nýjar aðferðir eða vörur en eru ekki notaðar lengur en tvö ár. Um er að ræða óbreytt ákvæði frá b-lið 13. tölul. 2. viðauka núgildandi laga. Gerð er tillaga um að framkvæmd þessi falli í flokk B.

Um 13. gr.

    Í a-lið greinarinnar er lögð til breyting á 1. mgr. 3. viðauka laganna sem verður 2. viðauki laganna. Í stað orðanna 2. viðauka kemur: flokki B og flokki C í 1. viðauka og er það í samræmi við breytingu á viðaukum laganna.
    Lagðar eru til tvær breytingar á iii. lið 2. tölul. 3. viðauka laganna, sem verður 2. viðauki laganna. Við ákvörðun um matsskyldu framkvæmda ber að líta til þess hvort tilkynnt framkvæmd skv. 6. gr. laganna falli undir þau viðmið sem tiltekin eru í 3. viðauka núgildandi laga. Eitt af þeim viðmiðum sem tiltekin eru er staðsetning framkvæmdar og þar á meðal hvort framkvæmdin sé á verndarsvæði. Þykir skilgreining verndarsvæðis ekki vera nægjanlega skýr né uppfylla stefnumörkun íslenskra stjórnvalda um sjálfbæra þróun og þykir ástæða til að bæta þar úr.
    Við a-lið bætist eftirfarandi: „þar á meðal svæða á náttúruminjaskrá og náttúruverndaráætlun, og náttúrufyrirbæra sem falla undir ákvæði 37. gr. laga um náttúruvernd, nr. 44/1999, einnig landsvæða í verndarflokki verndar- og orkunýtingaráætlunar samkvæmt lögum nr. 48/2011“. Er breyting þessi í samræmi við lög um náttúruvernd, nr. 44/1999, og lög um verndar- og orkunýtingaráætlun, nr. 48/2011.
    Lagt er til að við e-lið iii. liðar 2. tölul. bætist friðaðar og friðlýstar tegundir ásamt ábyrgðartegundum. Í stefnumörkun stjórnvalda til sjálfbærrar þróunar árin 2010–2013 sem ber yfirskriftina „Velferð til framtíðar“ er það sett sem markmið að leiðbeiningarreglur samningsins um líffræðilega fjölbreytni um hvernig fjalla skal um líffræðilega fjölbreytni við mat á umhverfisáhrifum verði hafðar til hliðsjónar við mat á umhverfisáhrifum. Í ljósi þess þykir ekki fullnægjandi að við ákvörðun um matsskyldu sé aðeins horft til þeirra svæða sem njóta verndar samkvæmt Bernarsamningnum og þeirra tegunda válista sem gefnir hafa verið út til að uppfylla skyldur Íslands samkvæmt honum. Nauðsynlegt er talið að einnig verði horft til friðaðra og friðlýstra tegunda ásamt ábyrgðartegundum við ákvörðun um matsskyldu og með því að bæta við áðurgreindu ákvæði er komið til móts við þau sjónarmið.
    Einnig er lögð til breyting á f-lið iii. liðar 2. tölul. 3. viðauka laganna, sem verður 2. viðauki laganna, þar sem vísað er til ákvæðis skipulagsreglugerðar nr. 400/1998. Í gildi hefur tekið ný skipulagsreglugerð nr. 90/2013 og rétt þykir því að vísa til ákvæða hennar sem fjalla um hverfisvernd.
    Enn fremur er lögð til breyting á iv. lið 2. tölul. 3. viðauka laganna, sem verður 2. viðauki þeirra. Lagt er til að nýjum tölulið, j-lið, verði bætt við þar sem kveðið verður á um að við mat á álagsþoli náttúrunnar verði horft til þess hvort um þéttbýlt svæði sé að ræða. Er breyting þessi tilkomin vegna framangreindra athugasemda ESA en rétt þykir að bæta þessu ákvæði við til samræmis við g-lið 2. tölul. viðauka III tilskipunar 85/337/EEB.

Um 14. gr.

    Greinin þarfnast ekki skýringar.

Um 15. gr.

    Í greininni er lögð til breyting á lögum nr. 105/2006, um umhverfismat áætlana. Gerð er tillaga um að við ákvæði 1. mgr. 3. gr. laganna bætist nýr málsliður sem verður 2. málsl. 1. mgr. 3. gr. laganna. Lagt er til að óverulegar breytingar á skipulagsáætlunum falli ekki undir lögin enda séu þær ekki taldar líklegar til að hafa í för með sér veruleg áhrif á umhverfið, sbr. 10. gr. laganna.
    Samkvæmt skipulagslögum er unnt að fara með breytingu á aðalskipulagi sem óverulega breytingu þegar hún hefur ekki verulegar breytingar á landnotkun í för með sér og er ekki líkleg til að hafa mikil áhrif á einstaka aðila eða á stór svæði. Að sama skapi er heimilt að fara með breytingu á deiliskipulagi sem óverulega þegar hún víkur óverulega frá notkun, nýtingarhlutfalli, útliti og formi viðkomandi svæðis.
    Samkvæmt tilskipun 2001/42/EB um umhverfismat áætlana, en lögin um umhverfismat áætlana eru byggð á tilskipuninni, er heimild fyrir ríki til að undanskilja óverulegar breytingar á skipulagsáætlunum umhverfismati áætlana enda séu þær ekki taldar líklegar til að hafa í för með sér veruleg áhrif á umhverfið. Þar sem framkvæmdir sem falla í flokk C verða tilkynningarskyldar til Skipulagsstofnunar á framkvæmdarstigi er það talið óþarflega íþyngjandi fyrir stjórnsýsluna að umhverfismat fyrir óverulegar breytingar á skipulagsáætlunum muni einnig fara fram á skipulagsstigi eins og verður ef lögum um umhverfismat áætlana verður ekki breytt. Er því lagt til að heimild tilskipunar 2001/42/EB verði nýtt og óverulegar breytingar á skipulagsáætlunum verði undanskyldar umhverfismati áætlana þegar þær eru ekki líklegar til að hafa veruleg áhrif á umhverfið.


Fylgiskjal I.

Umhverfis- og auðlindaráðuneyti:

Mat á áhrifum frumvarpsins á fjárhag sveitarfélaga
skv. 129. gr. sveitarstjórnarlaga, nr. 138/2011.

    Frumvarpið varðar Skipulagsstofnun, framkvæmdaraðila og sveitarfélögin í landinu vegna fyrirsjáanlegrar fjölgunar framkvæmda sem verða tilkynningarskyldar til ákvörðunar um matsskyldu og fjölgun útgefinna framkvæmdaleyfa sveitarfélaganna ef frumvarpið verður að lögum. Frumvarpið á sér nokkurn aðdraganda þar sem það hefur í þrígang verið lagt fram á Alþingi án þess að hljóta endanlega afgreiðslu, á 140., 141. og 143. löggjafarþingi. Frumvarpið var lagt fram með nokkrum efnislegum breytingum á 143. löggjafarþingi sem m.a. voru í samræmi við tillögu að breytingu á frumvarpinu af hálfu umhverfis- og samgöngunefndar á 141. löggjafarþingi og í samræmi við tillögur Sambands íslenskra sveitarfélaga sem fram komu í umsögn þess um frumvarpið þegar það var lagt fram á 141. löggjafarþingi. Frumvarpið er nú lagt fram að nýju með smávægilegum efnislegum breytingum frá frumvarpi því sem lagt var fram á 143. löggjafarþingi. Lítils háttar breyting er gerð á orðalagi ákvæða er fjalla um geymslu CO ₂ í jörðu ásamt því að umfjöllun um vegi í athugasemdum við einstakar greinar frumvarpsins er lagfærð.
    Í frumvarpinu er gerð tillaga um að framkvæmdir, sem háðar eru mati á umhverfisáhrifum og framkvæmdir sem kunna að vera háðar mati á umhverfisáhrifum og eru tilkynningarskyldar til Skipulagsstofnunar til ákvörðunar um matsskyldu, verði flokkaðar í þrjá flokka, A, B og C. Í flokki A eru þær framkvæmdir sem eru háðar mati á umhverfisáhrifum samkvæmt núgildandi lögum og finna má í 1. viðauka laganna. Málsmeðferð vegna framkvæmda sem falla í flokk A er óbreytt miðað við gildandi lög. Í flokki B eru þær framkvæmdir sem kunna að vera háðar mati á umhverfisáhrifum samkvæmt núgildandi lögum og finna má í 2. viðauka laganna. Þar er málsmeðferð sömuleiðis óbreytt miðað við gildandi lög. Flokkur C er nýr flokkur framkvæmda. Í þeim flokki eru framkvæmdir sem fallið hafa utan viðmiðunarmarka núgildandi laga og nauðsynlegt þykir í ljósi athugasemda ESA að bæta við gildandi lög. Málsmeðferð þeirra framkvæmda sem eru í flokki C samkvæmt frumvarpi þessu og eru nú tilkynningarskyldar til ákvörðunar um matsskyldu er tvenns konar. Þegar framkvæmd í flokki C er háð framkvæmda- eða byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum og lögum um mannvirki, að undanskildum leyfum þeim sem Mannvirkjastofnun veitir, skal framkvæmdaraðili tilkynna framkvæmdina til leyfisveitanda framkvæmdarinnar. Skal sveitarstjórn taka ákvörðun um hvort framkvæmdin sé háð mati á umhverfisáhrifum á grundvelli leiðbeininga sem Skipulagsstofnun gefur út. Þegar framkvæmd í flokki C er háð öðrum leyfum en kveðið er á um í skipulagslögum eða lögum um mannvirki eða háð leyfi Mannvirkjastofnunar skal framkvæmdaraðili tilkynna framkvæmdina til Skipulagsstofnunar. Skal Skipulagsstofnun taka ákvörðun um hvort framkvæmdin sé háð mati á umhverfisáhrifum. Gerð er tillaga að breyttri uppsetningu viðauka þannig að í stað þriggja viðauka í núgildandi lögum verða tveir viðaukar þar sem framkvæmdir samkvæmt núgildandi 1. og 2. viðauka eru flokkaðar saman í einn viðauka, framkvæmdirnar eru númeraðar og tilgreint er hvort viðkomandi framkvæmd falli í flokk A, B eða C. Talið er að sú uppsetning sé einfaldari og aðgengilegri en núverandi uppsetning viðaukanna. Einnig eru lagðar til breytingar á einstökum ákvæðum viðaukanna til að þau falli betur að ákvæðum tilskipunarinnar. Er orðalag ákvæðanna gert skýrara og mælieiningum breytt á nokkrum stöðum.
    Gert er ráð fyrir að málsmeðferð framkvæmda sem samkvæmt frumvarpinu falla í flokk C verði einfaldari en sú sem gildir um framkvæmdir sem falla í flokk B. Markmið með því er að stytta þann tíma sem tekur að taka ákvörðun um matsskyldu framkvæmdar. Gert er ráð fyrir að tilkynningar framkvæmdaraðila verði smærri í sniðum og fljótafgreiddari en þær framkvæmdir sem falla í flokk B og verða áfram afgreiddar af Skipulagsstofnun. Varðandi þær framkvæmdir sem falla í flokk C verða gerðar vægari kröfur til framkvæmdaraðila um skil á gögnum með tilkynningu um framkvæmd og styttri tímafresti leyfisveitanda eða eftir atvikum Skipulagsstofnunar til að taka ákvörðun um matsskyldu en verið hefur varðandi þær tilkynningarskyldu framkvæmdir sem nú er að finna í 2. viðauka laganna.
    Í frumvarpinu er gert ráð fyrir að fleiri framkvæmdir verði tilkynningarskyldar til ákvörðunar um matsskyldu heldur en samkvæmt núgildandi lögum. Mun breytingin hafa í för með sér fjölgun tilkynninga til ákvörðunar um matsskyldu frá framkvæmdaraðilum enda eru þær framkvæmdir sem falla í flokk C hrein viðbót við þær framkvæmdir sem tilgreindar eru í núgildandi lögum. Gert er ráð fyrir að fjöldi tilkynninga til ákvörðunar um matsskyldu muni lítið breytast í sumum flokkum framkvæmda en í öðrum algengum framkvæmdum, t.d. vegagerð og efnistöku mun tilkynningum væntanlega fjölga umtalsvert. Varðandi enn aðrar framkvæmdir, t.d. mannvirkjagerð í þéttbýli, er talið erfitt að áætla fjölgun tilkynninga.
    Í umsögn Skipulagsstofnunar um frumvarpið til umhverfis- og samgöngunefndar þegar það var lagt fram á 141. löggjafarþingi var áætlað að fjöldi mála sem árlega munu falla undir flokk C verði á bilinu 40–50 að meðaltali. Þar sem nokkur óvissa er um málið er það álit Sambands íslenskra sveitarfélaga að þessi vikmörk þurfi að vera meiri eða á bilinu 40–60 framkvæmdir á ári. Erfitt er að áætla hvaða áhrif fjölgun framkvæmda í flokki C mun hafa á einstök sveitarfélög. Í minni sveitarfélögum þar sem fáar framkvæmdir eiga sér stað má þó gera ráð fyrir mjög fáum tilkynningum um framkvæmd á ári hverju eða jafnvel að nokkur ár geti liðið á milli tilkynninga um framkvæmd. Þó verður að hafa í huga að væntanlega mun stærstur hluti nýrra tilkynninga á grundvelli flokks C fela í sér umfangsminni framkvæmdir og/eða framkvæmdir á svæðum sem eru síður viðkvæm. Þau mál ættu því ekki að kalla á umfangsmikla málsmeðferð.
    Vinna við yfirferð umsóknar í C-flokki getur að áliti Skipulagsstofnunar numið allt að 10 tímum hjá sérfræðingi. Miðað við að taxti sérfræðings sé 10.000 kr. á klukkustund má gera ráð fyrir að kostnaður við yfirferð tilkynningar verði að meðaltali um 100 þús. kr. Sveitarfélög munu óhjákvæmilega þurfa að yfirfara tilkynningu ásamt gögnum sem henni fylgja með tilliti til þess hvort framkvæmd geti verið matsskyld. Gera má ráð fyrir að sú yfirferð sé í flestum málum ekki flókin og geti jafnvel í mörgum tilvikum fallið að almennri yfirferð gagna í tengslum við undirbúning leyfisveitinga. Einhver mál hljóta þó að reynast flóknari og kalla á frekari yfirferð en í þeim tilvikum getur leyfisveitandi kallað eftir umsögnum frá sérfróðum aðilum. Samkvæmt frumvarpinu mun Skipulagsstofnun semja leiðbeiningar fyrir sveitarfélögin vegna yfirferðar og málsmeðferðar umsókna sem ætti að auðvelda þeim að framkvæma verkefnið í samræmi við lögin á skilvirkan hátt.
    Ákvörðun um hvort framkvæmd sé matsskyld er kæranleg til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála og er hugsanlegt að sveitarfélög verði fyrir einhverjum útgjöldum vegna slíkra kærumála. Undanfarin ár hafa að jafnaði þrjú mál árlega vegna framkvæmda í flokki B verið kærð til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindaráðuneytisins eða ráðherra en hann fór með úrskurðarvald vegna slíkra mála þar til úrskurðarnefnd umhverfis- og auðlindamála var sett á fót 1. janúar 2012 með lögum nr. 130/2011. Óljóst er hversu mörg mál verða kærð til úrskurðarnefndarinnar vegna framkvæmda í flokki C og er ekki unnt að leggja mat á útgjaldaauka sveitarfélaga vegna hugsanlegrar fjölgunar kærumála.
    Niðurstaða ráðuneytisins er sú að verði frumvarpið að lögum muni heildarútgjöld sveitarfélaga aukast vegna yfirferðar og málsmeðferðar umsókna um tilkynningar vegna framkvæmda í flokki C. Nemur sá útgjaldaauki á bilinu 4–6 millj. kr. á ári. Gert er ráð fyrir að hrein útgjaldaaukning sveitarfélaga verði mun minni því gert er ráð fyrir að þessi kostnaður verði innheimtur hjá tilkynningarskyldum framkvæmdaraðilum með gjaldtöku, sbr. 8. gr. frumvarpsins. Þessi niðurstaða ráðuneytisins hefur verið kynnt Sambandi íslenskra sveitarfélaga sem gerir ekki athugasemd við hana.


Fylgiskjal II.

Fjármála- og efnahagsráðuneyti,
skrifstofa opinberra fjármála:

Umsögn um frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. 106/2000,
um mat á umhverfisáhrifum, með síðari breytingum (viðaukar,
tilkynningarskyldar framkvæmdir, flutningur stjórnsýslu).

    Í frumvarpinu eru lagðar til breytingar á lögum um mat á umhverfisáhrifum vegna athugasemda Eftirlitsstofnunar EFTA (ESA) við innleiðingu Íslands á tilskipun 2011/92/EBE (eldra nr. 85/337/EBE) sem fjallar um mat á umhverfisáhrifum og var leidd í íslenskan rétt með lögum nr. 106/2000. Samkvæmt núgildandi lögum eru framkvæmdir undir tilgreindum viðmiðunarmörkum ekki tilkynningarskyldar til Skipulagsstofnunar og tekur stofnunin því ekki afstöðu til þess hvort þessar framkvæmdir skuli vera matsskyldar. Markmiðið með frumvarpinu er að koma til móts við athugasemdir ESA hvað þetta varðar svo að ákvörðunartakan verði upplýstari og taki til fleiri framkvæmda en nú er áskilið í lögunum.
    Í frumvarpinu er lagt til að framkvæmdir sem undir lögin falla verði flokkaðar í þrjá flokka í stað tveggja áður. Í flokk A falli framkvæmdir sem eru matsskyldar samkvæmt gildandi lögum og falla þar undir 1. viðauka með lögunum. Í flokk B falli framkvæmdir sem kunna að vera háðar mati á umhverfisáhrifum samkvæmt gildandi lögum og falla þar undir 2. viðauka laganna og í flokk C falli framkvæmdir sem hingað til hafa fallið utan viðmiðunarmarka laganna en er nauðsynlegt, í ljósi athugasemda ESA, að fella undir lögin. Listi yfir matsskyldar framkvæmdir verði þannig í einum viðauka sem skipt verði í þessa þrjá flokka, A, B og C. Gert er ráð fyrir að framkvæmdir sem falla í flokk C fái einfaldari og fljótlegri málsmeðferð en framkvæmdir sem falla í flokk B. Sveitarstjórnir taki ákvörðun um hvort framkvæmd í flokki C sem háð er framkvæmda- eða byggingarleyfi samkvæmt skipulagslögum og lögum um mannvirki skuli háð mati á umhverfisáhrifum. Skipulagsstofnun tekur ákvörðun um aðrar framkvæmdir, þ.m.t. framkvæmdir sem háðar eru leyfi Mannvirkjastofnunar. Skipulagsstofnun skal útbúa leiðbeiningar um verklag og viðmið við ákvörðun sveitarstjórna um matsskyldu ásamt því að hafa eftirlit með málsmeðferð sveitarstjórna vegna ákvarðanatöku um matsskyldu þeirra framkvæmda sem undir þær heyra. Í því felst m.a. að tekið verður í notkun rafrænt gagnasafn. Í frumvarpinu eru einnig lagðar til breytingar á einstökum ákvæðum viðaukanna til að þau falli betur að ákvæðum tilskipunarinnar, orðalag er gert skýrara og mælieiningum breytt á einstaka stað.
    Þá er einnig ákvæði í frumvarpinu um meðferð mála vegna framkvæmda sem ná yfir landamæri, þ.e. annaðhvort framkvæmdir sem talið er að hafi umtalsverð umhverfisáhrif í öðru ríki innan Evrópska efnahagssvæðisins eða framkvæmdir í öðrum ríkjum Evrópska efnahagssvæðisins sem talið er að hafi umtalsverð umhverfisáhrif hér á landi.
    Telja má að lögfesting frumvarpsins hafi óveruleg áhrif á útgjöld sveitarfélaga og að útgjaldaaukningu verði hægt að mæta með gjaldtöku. Um þau áhrif er fjallað í annarri umsögn en fjármála- og efnahagsráðuneytið hefur ekki lagt mat á þær áætlanir. Hér er eingöngu fjallað um áhrif lagasetningarinnar á fjárhag ríkissjóðs.
    Verði frumvarpið að lögum má gera ráð fyrir einhverri fjölgun mála hjá Skipulagsstofnun því fleiri framkvæmdir verða tilkynningarskyldar til ákvörðunar um matsskyldu. Kærumálum til úrskurðarnefndar umhverfis- og auðlindamála kann einnig að fjölga. Fjármála- og efnahagsráðuneytið telur þó ekki ástæðu til að ætla að þessi breyting hafi í för með sér teljandi aukningu í starfsemi þessara aðila umfram ýmsar aðrar breytingar í rekstrarumhverfi þeirra. Þá ætti að vera mögulegt að halda utan um rafrænt gagnasafn í málaskrá Skipulagsstofnunar, þ.e. miðað við áætlaðan fjölda framkvæmda í flokki C og leyfa fyrir þeim. Verði fjöldi mála meiri en áætlað er gæti þurft að útbúa sérstakt gagnasafn og má ætla að því fylgi kostnaður þótt hann verði ekki verulegur. Ekki er því talið að lögfesting frumvarpsins muni hafa umtalsverð áhrif á útgjöld ríkissjóðs.