Ferill 562. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.


144. löggjafarþing 2014–2015.
Þingskjal 1137  —  562. mál.

2. umræða.


Nefndarálit


um frumvarp til laga um breytingu á lögum um jafna stöðu og jafnan rétt
kvenna og karla, nr. 10/2008, með síðari breytingum (vörukaup, þjónusta).

Frá meiri hluta allsherjar- og menntamálanefndar.


    Nefndin hefur fjallað um málið og fengið á sinn fund Hönnu Sigríði Gunnsteinsdóttur frá velferðarráðuneyti og Helga Þórsson frá Félagi íslenskra tryggingastærðfræðinga. Umsagnir bárust frá Alþýðusambandi Íslands, Bandalagi starfsmanna ríkis og bæja, Jafnréttisstofu, Landssambandi eldri borgara og Siðmennt, félagi siðrænna húmanista. Þá liggja einnig fyrir umsagnir sem bárust um sama mál á 143. löggjafarþingi (176. mál) ásamt nefndaráliti allsherjar- og menntamálanefndar (þskj. 1096).
    Tilgangur frumvarpsins er að gera nauðsynlegar breytingar á lögum um jafna stöðu og jafnan rétt kvenna og karla í því skyni að innleiða með fullnægjandi hætti tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins 2004/113/EB um jafna meðferð kvenna og karla að því er varðar aðgang að og afhendingu á vörum og þjónustu.
    Markmið tilskipunarinnar er að stuðla að jafnrétti kynjanna við kaup á vörum og þjónustu, þannig felur tilskipunin í sér að óheimilt er að verðleggja vöru eða þjónustu á grundvelli kyns kaupanda. Tilskipunin nær ekki til vinnumarkaðar. Með frumvarpinu er lagt til nýtt ákvæði, 24. gr. a, sem felur í sér að aðgangur að eða afhending vöru annars vegar og aðgangur að eða veiting þjónustu hins vegar verði ekki hagstæðari fyrir annað kynið. Bann við slíkri mismunun mun gilda um alla sem útvega vörur og veita þjónustu sem býðst almenningi á almennum markaði sem og á opinberum markaði, þar með talið opinbera aðila. Ákvæðið útilokar þó ekki mismunandi meðferð kynjanna ef lögmæt markmið réttlæta slíkt sem og ef aðferðirnar til að ná þeim eru viðeigandi og nauðsynlegar. Má þar nefna þau lögmætu markmið sem liggja að baki því þegar athvarfi er komið á fót sem ætlað er öðru kyninu til verndar þolendum ofbeldis.
    Með frumvarpinu er ekki gert ráð fyrir að hið nýja ákvæði eigi við um viðskipti á sviði fjölskyldu- og/eða einkalífs eða um málefni í tengslum við störf á vinnumarkaði. Það þýðir m.a. að ákvæðið gildir ekki um tryggingar sem tengjast störfum á vinnumarkaðnum, hvort sem þær eru lögbundnar eða ekki. Hins vegar munu breytingarnar í einhverjum tilvikum hafa áhrif á ákvörðun tryggingafélaga um iðgjöld vegna vátrygginga, svo sem líf- og sjúkdómatrygginga, þar sem horft hefur verið til kyns sem áhrifaþáttar í áhættumati í vátryggingastarfsemi og annarri fjármálaþjónustu. Með hinu nýja ákvæði verður bannað að byggja áhættumatsmun eingöngu á þeim þætti að um ólík kyn sé að ræða. Hins vegar er ekki loku fyrir það skotið að lífeðlisfræðilegur munur á körlum og konum geti haft áhrif í einstaka tilfellum, svo sem tengdum fjölskyldusögu viðkomandi, sbr. leiðbeinandi tilmæli framkvæmdastjórnar ESB um túlkun á 5. gr. tilskipunarinnar í ljósi dóms Evrópudómstólsins í máli C-236/09 Test- Achats. Þó kemur skýrt fram í tilmælunum að slíkur munur geti ekki átt við í tilviki meðgöngu eða fæðingar.
    Við umfjöllun nefndarinnar kom fram að það muni alltaf verða í verkahring eftirlitsaðila og dómstóla að framkvæma hið huglæga mat á því hvort lögmæt markmið réttlæta tiltekna mismunun og hvort aðferðirnar til að ná þeim eru viðeigandi og nauðsynlegar. Í greinargerð með frumvarpinu eru dregin upp ýmis dæmi úr skýrslu evrópsks samstarfsnets eftirlitsaðila á sviði jafnréttismála (e. Equinet) um framkvæmd aðildarríkja Evrópusambandsins á tilskipuninni sem kom út í október 2014. Er þar fjallað um þá reynslu sem komin er á beitingu ákvæða tilskipunarinnar, þ.e. hvernig framkvæmdar- og eftirlitsaðilar með jafnrétti í hverju ríki fyrir sig túlka ákvæði hennar sem og dómstólar ríkjanna og Evrópudómstóllinn. Vísast um það efni til greinargerðar með frumvarpinu. Við umfjöllun nefndarinnar kom einnig fram að öll aðildarríki að Evrópska efnahagssvæðinu hafa þegar innleitt efni tilskipunarinnar og var útfærslan í Danmörku og Svíþjóð með svipuðum hætti og lagt er til með frumvarpinu. Þá kom jafnframt fram við umfjöllun nefndarinnar að það valdi ekki vandkvæðum að miða gildistöku laganna við 1. júlí 2015 þar sem ákvæðin munu aðeins ná til nýrra samninga sem gerðir verða eftir þann tíma. Því muni ekki vera þörf á lengri aðlögunartíma hér á landi.
    Meiri hlutinn leggur til að frumvarpið verði samþykkt óbreytt.
    Guðbjartur Hannesson var fjarverandi við afgreiðslu málsins.

Alþingi, 26. mars 2015.

Unnur Brá Konráðsdóttir,
form.
Jóhanna María Sigmundsdóttir, frsm. Páll Valur Björnsson.
Líneik Anna Sævarsdóttir. Elsa Lára Arnardóttir. Vilhjálmur Árnason.