Ferill 770. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.


Þingskjal 1341  —  770. mál.


Tillaga til þingsályktunar

um fjögurra ára sam­gönguáætlun fyrir árin 2015–2018.

(Lögð fyrir Alþingi á 144. löggjafarþingi 2014–2015.)




    Alþingi ályktar, sbr. lög um sam­gönguáætlun, nr. 33/2008, að á árunum 2015–2018 skuli unnið að sam­göngumálum í samræmi við eftirfarandi verkefnaáætlun sem er hluti af og innan ramma sam­gönguáætlunar fyrir árin 2011–2022 þar sem mörkuð er stefna og markmið sett fyrir allar greinar samgangna á gildistíma áætlunarinnar.
    Allar fjárhæðir eru á verðlagi fjárlaga 2015 í milljónum króna.

1. VEG- OG HAFNAÁÆTLUN 2015–2018.
1.1. Fjármál.
1.1.1 Tekjur og framlög.

Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr. 2015 2016 2017 2018 Samtals
06-651 Vegagerðin
Bensíngjald 7.100 7.772 8.233 9.150 32.255
Þungaskattur, kílómetragjald 780 854 904 1.004 3.542
Olíugjald 7.700 8.430 8.930 9.925 34.985
Vitagjald 274 300 317 354 1.245
Við­skipta­færslur vegna afskrifta markaðra tekna 0
Við­skipta­hreyfing 604 1.050 370 2.024
Markaðar tekjur samtals: 16.458 18.406 18.754 20.433 74.051
Framlag til inn­an­lands­flugs 258 285 285 285 1.113
Framlag til almennings­samgangna
    á höfuð­borgar­svæðinu 		896 896 896 896 3.584
Framlag til jarð­ganga – Norð­fjarðar­göng 3.000 3.000 2.230 8.230
Framlag til jarð­ganga – Dýra­fjarðar­göng 100 2.200 3.500 5.800
Framlag til jarð­ganga – Seyðis­fjarðar­göng 70 70 70 70 280
Jarðganga­rannsóknir 10 10 10 30
Framlag til jarð­ganga undir Húsa­víkur­höfða 850 950 1.800
Framlag til sjó­varn­ar­garða 106 106 106 106 424
Framlag til vitabygginga 29 29 29 29 116
Bein framlög úr ríkissjóði alls 5.209 5.446 5.826 4.896 21.377
Greiðslur úr ríkissjóði samtals 21.667 23.853 24.580 25.329 95.428
Sértekjur
Almennar sértekjur 385 385 385 385 1.540
Tekjur af Landeyja­höfn 10 10 10 10 40
Sértekjur samtals 395 395 395 395 1.580
Til ráðstöfunar alls 22.062 24.247 24.975 25.724 97.008
06-662 Hafnarframkvæmdir
Tekjur og framlög
Framlag úr ríkissjóði 789 1.072 1.104 1.137 4.102


1.1.2 Skipting útgjalda.

Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr. 2015 2016 2017 2018 Samtals
06-651 Vegagerðin. Gjöld.
Rekstur Vegagerðarinnar
1.01 Almennur rekstur
Yfirstjórn, skrifstofuhald o.fl. 407 414 414 414 1.649
Vaktstöð siglinga 284 297 297 297 1.175
Viðhald vita og leiðsögukerfa 142 145 145 145 577
1.02 Innheimtukostn­aður markaðra tekna 81 81 81 81 324
Rekstur samtals 914 937 937 937 3.725
1.41 Rekstur Landeyjahafnar 10 10 10 10 40
Þjónusta, styrkir, ­rannsóknir og viðhald
1.07 Þjónusta 3.648 4.285 4.285 4.285 16.503
1. Viðhald vegmerkinga
2. Samningar við ­sveitarfélög
3. Viðhaldssvæði
4. Vetrarviðhald
1.11 Styrkir til ferja og sérleyfishafa 1.498 1.610 1.610 1610 6.328
1. Ferjur
2. Sérleyfi á landi
1.12 Styrkir til almennings­samgangna á höfuðborgarsv. 896 896 896 896 3.584
1.13 Styrkir til inn­an­lands­flugs 259 285 285 285 1.114
1.21 Rannsóknir
1. Rannsóknasjóður 144 150 150 150 594
2. Rannsóknir, Fjarðar­heiðar­göng 70 70
Þjónusta, styrkir og ­rannsóknir 6.515 7.226 7.226 7.226 28.193
5.10 Viðhald 5.850 6.000 6.000 6.000 23.850
1. Veg­göng
2. Viðhald, bundið slitlag
3. Viðhald malarvega
4. Styrkingar og endurbætur
5. Brýr og varnargarðar
6. Umferðaröryggi
7. Vatnaskemmdir
8. Viðhald girðinga
9. Frágangur gamalla efnisnáma
10. Minjar og saga
Viðhald samtals 5.850 6.000 6.000 6.000 23.850
Stofnkostn­aður, vegir
Stofn- og tengivegakerfi
1. Almenn verkefni 3.283 4.246 4.601 6.250 18.380
2. Tengivegir malbik 910 964 946 966 3.786
3. Breikkun brúa 100 100 100 100 400
4. Jarð­göng 3.010 3.180 4.510 3.580 14.280
4.1 Jarð­göng, Bakki 850 950 1.800
Stofn- og tengivegir samtals 8.153 9.440 10.157 10.896 38.646
Annað en stofn- og tengivegir
1. Héraðsvegir 70 80 80 80 310
2. Landsvegir utan stofn­vega­kerfis 120 120 120 120 480
3. Styrkvegir 50 50 50 50 200
4. Reiðvegir 60 60 60 60 240
5. Smábrýr 40 40 50 50 180
6. Girðingar 50 50 50 60 210
7. Sam­göngu­rannsóknir 20 20 20 20 80
Annað en stofn- og tengivegir samtals: 410 420 430 440 1.700
6.60 Vitabyggingar 29 30 30 30 119
6.80 Sjó­varn­ar­garðar 106 109 110 110 435
6.81 Vestmannaeyjaferja 0 0 0 0 0
Afskrift markaðra tekna 75 75 75 75 300
Sértekjur -395 -395 -395 -395 -1.580
Samtals 06-651 21.667 23.852 24.580 25.329 95.428
Greitt úr ríkissjóði 5.209 5.446 5.826 4.896 21.377
Innheimt af ríkistekjum 16.383 18.331 18.679 20.358 73.751
Við­skipta­hreyfingar 75 75 75 75 300
Samtals 21.667 23.852 24.580 25.329 95.428
06-662 Hafnarframkvæmdir
1.01 Almennur rekstur 13 4 4 4 25
6.70 Hafnabótasjóður 147 535 752 898 2.332
6.72 Landeyja­höfn 387 297 345 232 1.261
6.73 Húsa­víkur­höfn 238 233 471
6.76 Ferjubryggjur 3 3 3 3 12
788 1.072 1.104 1.137 4.101
Greitt úr ríkissjóði 788 1.072 1.104 1.137 4.101
1.2 Stofn- og tengivegir.


Veg­nr.


Kafla­nr. 		Vegheiti Lengd kafla [km] Veg teg­und Kostn­aður millj. kr. 2015
VV 15.800 		2016
VV 15.800 		2017
VV 15.800 		2018
VV 15.800 		2019+ Fram­hald


Öryggi


Greið­færni


Um­hverfi


Byggða­mál
Kaflaheiti
SUÐURSVÆÐI I
Undir­búningur verka utan áætlunar 200 50 50 50 50 +
1 Hring­vegur
d4 Norð­austan Selfoss, brú á Ölfusá 5 C8 4.500 50 50 50 + X X X
d6 Selfoss–Hveragerði 10 B15,5 5.000 100 500 900 + X X
d8 Um Hellis­heiði B15,5 / A22 2.100 880 70 X X
249 Þórsmerkur­vegur
01 Breikkun brúar á Seljalandsá C8 38 38 X X
355 Reykja­vegur
01 Biskups­tungna­braut–Laugar­vatns­vegur 8 C8 700 450 250 X X X
Samtals Suðursvæði I 930 758 850 1.000
SUÐURSVÆÐI II (Reykjavík og Suð­vestursvæði)
Undir­búningur verka utan áætlunar 160 40 40 40 40 +
41 Reykjanes­braut
15 Undir­göng í Kópavogi A34 320 100 100 200 X
14–15 Sunnan Hafnar­fjarðar 9 A34 6.300 1.000 + X X
48 Kjósarskarðs­vegur
Hval­fjörður–Þingvalla­vegur 13,2 C7 750 300 + X X
411 Arnarnes­vegur
Reykjanes­braut–Fífuhvamms­vegur A22 700 320 380 100 X X
415 Álftanes­vegur
04 Hafnar­fjarðar­vegur–Bessa­staða­vegur 4,5 A22 900 276 X X X
427 Suðurstrandar­vegur 6
450 Sunda­braut*
Bætt umferðar­flæði, almennings­sam­göngur 200 200 200 200 X X X
Umferðar­stýring á höfuð­borgar­svæðinu 50 30 30 30 X X X
Öryggis­aðgerðir 100 100 100 100 X
Hjóla- og ­göngustígar 200 250 300 300 X X X
Göngubrýr og undir­göng 100 100 100 100 X X X
Samtals Suðursvæði II 1.292 1.500 970 1.970
* Leitað verði leiða til að fjármagna Sunda­braut með aðkomu einkaaðila
VESTURSVÆÐI
Undir­búningur verka utan áætlunar 200 50 50 50 50
52 Uxahryggja­vegur
05 Ýmsir staðir C8 800 200 300 + X X
60 Vestfjarða­vegur
25–28 Um Gufudals­sveit Óvíst C8 Óvíst 50 300 1.200 1.200 + X X X
31–33 Eiði–Kjálka­fjörður 16,1 C8 3.850 450 X X X
35–37 Dynjandis­heiði 32,0 C8 4.500 400 450 + X X
61 Djúp­vegur
36–39 Súðavíkur­hlíð, snjó­flóða­varnir C8 130 120 X X X
68 Innstranda­vegur
10 Heydalsá–Þorpar 235 50 + X X
643 Stranda­vegur
04 Um Bjarnar­fjarðar­háls 7,0 C7 650 200 450 X X X
04 Um Veiðileysu­háls 700 200 + X X
Samtals Vestursvæði 750 1.130 2.070 1.950
NORÐURSVÆÐI
Undir­búningur verka utan áætlunar 200 50 50 50 50
1 Hring­vegur
r6 Akureyri, öryggis­aðgerðir 200 100 100 X X X
r6 Jökulsá og Skjálfanda­fljót 50 50 50 X X X
862 Detti­foss­vegur
02–04 Detti­foss­vegur vestri – Norð­austur­vegur 30,0 C8 2.400 212 + X X X
Samtals Norðursvæði 262 200 200 100
AUSTURSVÆÐI
Undir­búningur verka utan áætlunar 200 50 50 50 50
1 Hring­vegur
t7 Skriðuvatn–Axar­vegur 6,0 C8 350 350 X X X
u4–u5 Um Beru­fjarðar­botn 4,7 C8 970 200 400 170 + X X
v6–v9 Um Horna­fjarðar­fljót 18 C8 4.250 88 750 900 + X X
y0 Morsá (Skeiðará) 430 230 X X
93 Seyðis­fjarðar­vegur
Öryggis­aðgerðir 100 X X
94 Borgar­fjarðar­vegur 250 + X X
Samtals Austursvæði 50 668 1.200 1.720
SAMTALS STOFN- OG TENGIVEGIR 3.284 4.256 5.290 6.740
SAMEIGINLEGT OG ÓSKIPT
Stofn- og tengivegir
Tengivegir, malbik 910 964 947 966 + X X X
Breikkun brúa 100 100 100 100 + X X
Annað
Sam­göngu­rannsóknir 20 20 20 20 +
Héraðsvegir 69 70 90 90 +
Landsvegir utan stofn­vega­kerfis 120 120 120 120 +
Styrkvegir 50 50 50 50 +
Reiðvegir 60 60 60 60 +
Smábrýr 40 40 50 50 + X X
Girðingar 50 50 50 60 + X
Samtals sam­eigin­legt og óskipt 1.419 1.474 1.487 1.516
SAMTALS STOFNKOSTNAÐUR 4.703 5.730 6.777 8.256
JARÐGANGAÁÆTLUN
60 Vestfjarða­vegur
39 Dýra­fjarðar­göng 11,8 T8,5 7.500 100 1.500 3.000 + X X
92 Norð­fjarðar­vegur
09 Norð­fjarðar­göng 16,0 T8,5 12.500 3.000 3.000 2.230 X X
93 Seyðis­fjarðar­vegur
02–03 Fjarðar­heiðar­göng T8,5 20.000 70 70 70 + X X
Sam­eig­in­leg­ur jarð­ganga­kostn­aður 10 10 10 10 +
Samtals jarð­gangnaáætlun 3.010 3.180 3.810 3.080
UTAN ÞJÓÐVEGAKERFIS
Jarð­göng, Bakki 3.100 850 950
Samtals utan þjóðvegakerfis 850 950
SAMTALS STOFNKOSTNAÐUR OG JARÐGÖNG 8.563 9.860 10.587 11.336



1.3 Hafnarframkvæmdir og sjóvarnir 2015–2018.
Sundurliðun einstakra gjaldaliða.

1.3.1 Stofnkostn­aður.

Tafla 1. Hafnamannvirki, heildarfjárveitingar.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr. 2015 2016 2017 2018 Samtals
Hafnamannvirki, ríkishluti framkvæmda
Ríkishluti framkvæma innan grunnnets, tafla 2 104,8 516,5 743,5 824,4 2.189,2
Ríkishluti framkvæma utan grunnnets, tafla 4 42,6 18,5 8,5 73,6 143,2
Ríkishluti framkvæmda alls 147,4 535,0 752,0 898,0 2.332,4
Fjárheimildir
Fjárveiting á fjárlögum 147,4 535,0 752,0 898,0 2.332,4
Ónotaðar fjárheimildir í upphafi tímabils
Fjárveiting alls til ráðstöfunar 147,4 535,0 752,0 898,0 2.332,4


Hafnir í grunnneti, ríkisstyrktar.
Tafla 2. Fjárveitingar til hafna í grunnneti, nýframkvæmdir.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr.
Kjördæmi 2015 2016 2017 2018 Samtals Skýringar
Hafnir/hafnasamlög
NORÐVESTURKJÖRDÆMI
Snæfellsbær (Rifs­höfn) 66,5 110,4 95,3 272,2 Endurbygging Norðurkants
Grundar­fjörður 100,2 100,2 Lenging Norðurgarðs
Stykkishólmur 8,4 8,4 Stofndýpkun hafnar
Vesturbyggð (Bíldudalur) 4,5 44,3 73,6 122,4 Lengja flotbryggju 2015,
    lenging stórskipakants
    2017–2018
Bolungarvík 49,8 77,8 127,6 Endurbygging Brjóts
    2017–18, endurbygging
    Grundargarðs 2018
Ísa­fjarðarbær (Ísa­fjörður) 1,9 1,9 Innsiglingarmerki
    í Skutulsfirði
Skagaströnd 2 ,6 108,8 94,5 205,9 Endurbygging Ásgarðs.
Skaga­fjörður (Sauðárkrókur) 10,2 10,2 Varnargarður við
    smábáta­höfn
7 ,1 187,4 307,4 346,9 848,8
NORÐAUSTURKJÖRDÆMI
Fjallabyggð (Siglu­fjörður) 136,3 92,5 228,8 Endurnýjun hafnarbryggju
Hafnasamlag Norðurlands (Akureyri) 24,1 72,1 188,8 285,0 Hafnsögubátur
Vopna­fjörður 5,4 27,3 32,7 Dýpkun og breikkun rennu
Djúpivogur 19,9 19,9 Flotbryggja
19,9 160,4 170,0 216,1 566,4
SUÐURKJÖRDÆMI
Horna­fjörður 19,5 19,5 Viðhaldsdýpkun
Vestmannaeyjar 30,8 30,8 Dýpkun við Hörgaeyrargarð
Þorláks­höfn 57,9 64,4 121,0 12,1 255,3 Dýpkun og stækkun 2015,
    dýpkun 2016–17,
    endurbygging
    Svartaskersbryggju 2018
Grindavík 67,2 87,6 154,8 Endurbygging Miðgarðs
Sandgerði 58,7 58,7 Endurnýjun Suðurbryggju
77,4 64,4 188,2 189,2 519,1
Óskipt
Frum­rannsóknir 0,0 6,0 10,0 20,0 36,0
Viðhaldsdýpkanir og
    viðhald skjólgarða 		0 ,4 98,3 67,9 52,2 218,8
Fjárveitingar til hafna
    í grunnneti alls 		104 ,8 516,5 743,5 824,4 2.189,2


Hafnir utan grunnnets, ríkisstyrktar.
Tafla 3. Fjárveitingar til hafna utan grunnnets, nýframkvæmdir.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr.
Kjördæmi 2015 2016 2017 2018 Samtals Skýringar
Hafnir / hafnasamlög
NORÐVESTURKJÖRDÆMI
Vesturbyggð (Patreks­fjörður) 11,8 18,5 30,3
Ísa­fjarðarbær (Suðureyri) 4,3 37,3 41,6 Endurbygging Vesturkants
Norður­fjörður 15,6 15,6 Dýpkun smábátahafnar
    og flotbryggja
Strandabyggð (Hólmavík) 11 ,2 36,3 47,5 Öldubrjótur 2015,
    stálþil 2018
38 ,6 18,5 4,3 73,6 135,0
NORÐAUSTURKJÖRDÆMI
Hafnasamlag Norðurlands
    (Grenivík) 		4 ,0 4,0 Dýpkun
Breiðdalsvík 4,2 4,2 Lenging flotbryggju
4,0 0,0 4,2 0,0 8,2
Fjárveitingar til hafna
    utan grunnnets alls 		42 ,6 18,5 8,5 73,6 143,2


Tafla 4. Sundurliðun framkvæmda í höfnum í grunnneti.
     Skýringar: Frumáætlun um heildarkostnað við framkvæmdir, virðisaukaskattur meðtalinn.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr.
Höfn 2015 2016 2017 2018 Hlutur ríkissj. 2019+
Fram­hald
Verkefni
NORÐVESTURKJÖRDÆMI
Snæfellsbær
Rifs­höfn:
Endurbygging Norðurkants, stálþil, þekja
    og lagnir (180 m) 		110,0 182,5 157,5 75%
Grundar­fjörður
Lenging Norðurgarðs, stálþil, þekja og lagnir
    (130 m, dýpi 10 m) 		207 60% +
Stykkishólmur
Stofndýpkun hafnar við flotbryggjur og víðar
    (áætlað magn 10.000 m3) 		13,8 75%
Vesturbyggð
Bíldudalur:
Lengja flotbryggju (20 m) 9,3 60%
Lenging stórskipakants, stálþil, þekja
    og lagnir (105 m, dýpi 8–10 m) 		91,6 152,1 60% +
Bolungarvík
Endurbygging Brjóts, fremri hluti, stálþil,
    langir og þekja (78 m, dýpi 9 m) 		82,3 97,8 75% +
Endurbygging Grundargarðs 27,2 85%
Ísa­fjarðarbær
Ísa­fjörður:
Innsiglingarmerki, 2 stk. í Skutulsfirði,
    endurnýjuð 		4,0 60%
Skagaströnd
Endurbygging Ásgarðs, stálþil, þekja
    og lagnir (120 m, dýpi 6 m) 		4 ,2 179,8 156,2 75%
Skaga­fjörður
Sauðárkrókur:
Varnargarður við nýja smábáta­höfn (80 m) 21 60%
NORÐAUSTURKJÖRDÆMI
Fjallabyggð
Siglu­fjörður:
Endurnýjun hafnarbryggju, stálþil, þekja
    og lagnir (205 m, dýpi 6–10m) 		167,0 153,0 75%
Stofndýpkun rennu og við bryggju
    (50.000 m3, dýpi 8,5 m) 		73,0 60%
Hafnasamlag Norðurlands
Akureyri:
Hafnsögubátur með a.m.k. 40 tonna togkrafti
    (upphæð án vsk.) 		40,2 120,2 314,6 60%
Vopna­fjörður
Dýpkun og breikkun innsiglingarrennu 11,2 56,5 60% +
Djúpivogur
Flotbryggja, landgangur (80 m) 41,2 60%
SUÐURKJÖRDÆMI
Horna­fjörður
Viðhaldsdýpkun í höfn (áætlað 25.000 m3/ár) 40,2 60%
Vestmannaeyjar
Dýpkun við Hörgaeyrargarð 63,7 60%
Þorláks­höfn
Dýpkun í innsiglingu og höfn
    (áætlað 30.000 m3) 		37 ,1 60%
Undir­búningur að stækkun Þorlákshafnar 42,6 60%
Dýpkun snúningssvæðis, þvermál 200 m
    (65.000 m3, rif 120 m) 		40 133 250 60%
Endurbygging Svartaskersbryggju 20 75% +
Grindavík
Endurbygging Miðgarðs, stálþil (180 m) 111,1 144,9 75% +
Sandgerði
Endurbygging Suðurbryggju, stálþil (145 m) 97 75% +
Óskipt
Frum­rannsóknir 6,0 10,0 20,0 100%
Viðhaldsdýpkanir og viðhald skjólgarða 0,6 143,4 99,1 76,2 85%
Samtals áætlað í grunnneti 215,2 877,4 1.281,0 1.434,5
Áætluð skipting vegna viðhaldsdýpkana
Grundar­fjörður, Suður­höfn (5.000 m3) 8,5 85%
Ísa­fjörður, innsiglingarrenna (15.000 m3) 22,3 85%
Dalvík, dýpkun innan hafnar (10.000 m3) 15 85%
Horna­fjörður, í höfn (25.000 m3/ár) 41,4 42,6 43,9 85%
Vestmanneyjar, í innsiglingu og höfn
    (45.000 m3) 		74,3 85%
Óskipt 0,6 27,7 19,2 23,8 85%


Tafla 5. Sundurliðun framkvæmda í höfnum utan grunnnets.
     Skýringar: Frumáætlun um heildarkostnað við framkvæmdir, virðisaukaskattur meðtalinn.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr.
Höfn 2015 2016 2017 2018 Hlutur ríkissj. 2019+ Fram­hald
Verkefni
NORÐVESTURKJÖRDÆMI
Vesturbyggð
Patreks­fjörður:
Flotbryggja með (40 m) 20,0 60%
Dýpkun við flotbryggju (2.000 m3) 4,4 60%
Grjótvörn við Oddann endurbyggð og styrkt
    á um 160 m kafla (3.900 m3) 		27,0 85%
Ísa­fjarðarbær
Suðureyri:
Endurbygging Vesturkants, stálþil
    (60 m, dýpi 6 m) 		7,1 61,6 75% +
Norður­fjörður
Dýpkun smábátahafnar (700 m² í -2,5 m) 12,4 75%
Flotbryggja (20m) 13,4 75%
Strandabyggð, Hólmavík
Fljótandi öldubrjótur til að skýla
    smábátaaðstöðu (30 x 3 m flot) 		18 ,5 75%
Endurbygging stálþils (50 m dýpi 6 m) 50 90% +
NORÐAUSTURKJÖRDÆMI
Hafnasamlag Norðurlands
Grenivík:
Dýpkun innan hafnar 8,3 60%
Breiðdalsvík
Lenging á flotbryggju (10 m) 7 75%
Samtals áætlað utan grunnnets 77,0 27,0 14,1 111,6


Sjóvarnir 2015–2018.
Tafla 6. Fjárveitingar til sjóvarna.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr.
Kjördæmi 2015 2016 2017 2018 Samtals Skýringar
Sveitarfélag
NORÐVESTURKJÖRDÆMI
Snæfellsbær 25,5 25,5 Hellnar, Hellissandur, Ólafsvík
Dalabyggð 9,5 9,5 Við Ægis­braut
Reykhólahreppur 9,3 9,3 Flatey
Skagaströnd, ­sveitarfélag 11,2 11,2 Norðan við Réttarholt
Skagabyggð 14,4 14,4 Víkur, Kálfshamarsvík
Skaga­fjörður, ­sveitarfélag 8,5 8,5 Reykir á Reykjaströnd,
    Hraun í Fljótum
8 ,5 34,9 25,5 9,5 78,4
NORÐAUSTURKJÖRDÆMI
Dalvíkurbyggð 18,0 19,1 37,1 Árskógssandur, vestan hafnar
    og við Brimnes, Hauganes
    og Dalvík
Svalbarðsstrandarhreppur 5 ,4 5,4 Norðan tjarnar
Borgar­fjarðarhreppur 17,1 17,1 Við Merki í átt að Sæbakka
Seyðis­fjörður 13,1 13,1 Við Sunnuver og Hafsíld
Fjarðabyggð 8,8 8,8 Mjóeyri við Eskifjörð
23,4 30,2 27,9 0,0 81,5
SUÐURKJÖRDÆMI
Horna­fjörður 17,5 17,5 Suðurfjörur
Mýrdalshreppur 32,4 100,5 132,9 Austan Víkurár, sandfangari;
    styrking eldri sandfangara.
Árborg, ­sveitarfélag 9,7 9,7 Eyrar­bakki, flóðvörn neðan
    við Baugsstaðarjómabúið
Grindavík 9,7 9,7 Arfadalsvík
Sandgerðisbær 22,9 22,9 Norðurkotstjörn,
    sunnan Setbergs,
    sunnan Hvalsnestorfu
Gerðahreppur 33 ,9 33,9 Við Garðskagavita,
    Netfiskur–Lambastaðavör,
    golfvöllur í Leiru
Vogar, ­sveitarfélag 15,5 15,5 Norðan Marargötu,
    Breiðagerðisvík.
74 ,3 25,2 42,1 100,5 242,1
SUÐVESTURKJÖRDÆMI
Garðabær (Álftanes svf.) 11,6 11,6 Við Skansinn
Seltjarnarnes 18,1 18,1 Gróttueiði, við Ráðagerði
0,0 18,1 11,6 0,0 29,7
Óskipt 0,0 0,8 2,9 0,0 3,7
Sjóvarnir samtals 106,2 109,2 110,0 110,0 435,4
Sjóvarnir, fjárveiting 106,2 109,2 110,0 110,0 435,4
Fjárveiting alls
    til ráðstöfunar 		106 ,2 109,2 110,0 110,0 435,4


Tafla 7. Framkvæmdir við sjóvarnir.
     Skýringar: Frumáætlun um heildarkostnað við framkvæmdir, virðisaukaskattur meðtalinn.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr.
Sveitarfélag 2015 2016 2017 2018 Hlutur
ríkissj.
Verkefni, sjóvarnir
NORÐVESTURKJÖRDÆMI
Snæfellsbær
Hellnar við Gróuhól (100 m – 1.200 m3) 11,0 7/8
Hellissandur, við Hellis­braut 1 (100 m – 1.800 m3) 9,6 7/8
Ólafsvík, við Ennis­braut 23–37 (160 m – 1.600 m3) 8,6 7/8
Dalabyggð
Sjóvörn við Ægis­braut, styrking (250 m – um 2.000 m3) 10,9 7/8
Reykhólahreppur
Flatey, sjóvörn við gamla þorpið (um 25–30 m – 600 m3) 10,6 7/8
Skagaströnd, ­sveitarfélag
Norðan við Réttarholt, sjóvörn við Landsendarétt
    (200 m – 2.200 m3) 		12,8 7/8
Skagabyggð
Víkur, milli fjárhúss og sögunarhúss (180 m – 2.000 m3) 11,3 7/8
Kálfshamarsvík, eiðið nær landi (80 m – 1.000 m3) 5,1 7/8
Skaga­fjörður, ­sveitarfélag
Reykir á Reykjaströnd, við Grettislaug (70 m – 900 m3) 7,5 7/8
Hraun í Fljótum, við Stakkgarðshólma (20 m – 300 m3) 2,2 7/8
NORÐAUSTURKJÖRDÆMI
Dalvíkurbyggð
Dalvík, lenging á sjóvörn austan hafnar
    (100 m – 1.600 m3) 		11,0 7/8
Árskógssandur, vestan hafnar, lengja vörn í norður
    (80 m – 1.600 m3) 		10,8 7/8
Árskógssandur, Brimnes, framan við fjárhús
    (80 m – 1.500 m3) 		10 ,0 7/8
Hauganes, vestan hafnar
    (80 m – 1.600 m3) 		10 ,6 7/8
Svalbarðsstrandarhreppur
Norðan tjarnar (100 m – 1.000 m3) 6,2 7/8
Borgar­fjarðarhreppur
Við Merki í átt að Sæbakka (300 m – 4.000 m3) 19,5 7/8
Seyðis­fjörður
Við Sunnuver og Hafsíld (200 m – 2500 m3) 15,0 7/8
Fjarðabyggð
Mjóeyri við Eskifjörð (160 m – 2000 m3) 10,0 7/8
SUÐURKJÖRDÆMI
Horna­fjörður
Suðurfjörur, rofvörn (um 175 m – 2.300 m3) 20,0 7/8
Mýrdalshreppur
Sjóvörn við Víkurá, endurbygging sandfangara
    (10.000 m3) 		70,0 7/8
Sjóvörn austan Víkurár, sandfangari (300 m – 50.000 m3) 37,0 44,8 7/8
Vestmannaeyjar
Endurbygging sjóvarnar á Þrælaeiði, verk frá 2013
    (150 m – 2.000 m3) 		7/8
Árborg, ­sveitarfélag
Flóðvörn neðan við Baugstaðarjómabúið
    (80 m – 1.600 m3) 		4,9 7/8
Eyrar­bakki, endurbygging sjóvarnar móts
    við Eyrargötu 49 (80 m – 1.200 m3) 		6,2 7/8
Grindavíkurbær
Arfadalsvík syðst, við fjárhús Gerðistanga (svæði
    á náttúruminjaskrá) (120 m –1.400 m3) 		8,0 7/8
Sunnan Staðarbótar, ýta upp malarkambi
    í skörð í sjávarkambi 		3,1 7/8
Sandgerðisbær
Norðurkotstjörn, endurbyggja og styrkja vörn við æðarvarp (300 m – 2.200 m3) 10,8 7/8
Eyktarhólmi – Hólkot, sunnan Setbergs
    (um 100 m –1.500 m3) 		7 ,7 7/8
Sunnan Hvalsnestorfu við Hrossatjörn
    (100 m –1.500 m3) 		7 ,7 7/8
Gerðahreppur
Vestan bílaplans hjá Garðskagavita, endurbyggja
    vörnina (85 m – 1.300 m3) 		6 ,2 7/8
Nesfiskur – Lambastaðavör, endurbyggja vörn á þremur
    stöðum (alls um 350 m – 3.500 m3) 		17 ,5 7/8
Golfvöllur Leiru, endurbyggja vörn meðfram innri hluta
    4. ­brautar (um 300 m – 3.000 m3) 		15 ,0 7/8
Vogar, ­sveitarfélag
Norðan Marargötu, hækka og styrkja sjóvörn
    (180 m – 1.000 m3) 		5,1 7/8
Vatnsleysuströnd við Breiðagerðisvík
    (200 m – 2.500 m3) 		12,7 7/8
SUÐVESTURKJÖRDÆMI
Garðarbær (Álftanes)
Bessa­staðanes, sjóvörn við Skansinn (190 m – 2.400 m3) 13,3 7/8
Seltjarnarnes
Sjóvörn á Gróttueiði (250 m – 3.000 m3) 15,0 7/8
Við Ráðagerði, milli garða sem komnir eru
    (80 m – 1.000 m3) 		5,7
Óskipt
Óskipt til sjóvarna 0,9 3,3 7/8
Heildarkostn­aður við sjóvarnir samtals 121,4 124,8 125,7 125,7


2. FLUGVELLIR OG FLUGLEIÐSÖGUÞJÓNUSTA.

2.1 Tekjur og framlög.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr. 2015 2016 2017 2018 Samtals
Markaðar tekjur 0 0 0 0 0
Beint framlag úr ríkissjóði 2.032 2.186 2.252 2.319 8.788
Tekjur og framlög samtals 2.032 2.186 2.252 2.319 8.788
Við­skipta­hreyfingar 0 0 0 0 0
Til ráðstöfunar 2.032 2.186 2.252 2.319 8.788


2.2 Rekstur og þjónusta.
2015 2016 2017 2018 Samtals
Rekstur og þjónusta
Isavia ohf. 1.485 1.532 1.532 1.532 6.082
Rekstur alls 1.485 1.532 1.532 1.532 6.082
Viðhald og reglubundin endurnýjun búnaðar 371 607 684 750 2.412
Stofnkostn­aður
Flugvellir í grunnneti 151 10 161
Aðrir flugvellir/lendingarstaðir 0
Sameiginleg verkefni 26 36 36 36 134
Samtals stofnkostn­aður 177 46 36 36 295
Samtals viðhald og stofnkostn­aður 547 653 720 786 2.706
Gjöld alls 2.032 2.186 2.252 2.319 8.788


2.3 Stofnkostn­aður.
2015 2016 2017 2018 Samtals
Alþjóðaflugvellir í grunnneti
Reykjavík 0
Akureyri 50 10 60
Egilsstaðir 0
Samtals alþjóðaflugvellir í grunnneti 50 10 60
Aðrir flugvellir í grunnneti
Vestmannaeyjar 0
Ísa­fjörður 0
Þingeyri 0
Bíldudalur 0
Gjögur 101 101
Sauðárkrókur 0
Grímsey 0
Þórs­höfn 0
Vopna­fjörður 0
Horna­fjörður 0
Samtals aðrir flugvellir í grunnneti 101 101
Aðrir flugvellir og lendingarstaðir 0
Sameiginleg verkefni
AIS/GPS/flugprófanir/upplýsingaþjónusta 6 6 6 6 24
Til leiðréttingar og brýnna verkefna 20 30 30 30 110
Samtals sam­eigin­leg verkefni 26 36 36 36 134
Samtals stofnkostn­aður 177 46 36 36 295


2.4 Viðhald og reglubundin endurnýjun búnaðar.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr. 2015 2016 2017 2018 Samtals
ALÞJÓÐAFLUGVELLIR Í GRUNNNETI
Reykjavík
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 15 14 32 7 68
Byggingar og búnaður 6 24 14 24 68
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 10 11 219 118 358
Akureyri
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 18 47 101 166
Byggingar og búnaður 14 7 14 35
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 8 20 151 30 209
Egilsstaðir
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 3 22 59 407 491
Byggingar og búnaður 10 5 8 23
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 5 31 29 53 118
Samtals alþjóðaflugvellir í grunnneti 65 193 617 661 1.536
AÐRIR FLUGVELLIR Í GRUNNNETI
Vestmannaeyjar
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 2 52 56 110
Byggingar og búnaður 6 6
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika
    / ljós aflögð 		4 13 17
Ísa­fjörður
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 1 1 14 2 19
Byggingar og búnaður 9 9
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 7 7
Bíldudalur
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 1 1
Byggingar og búnaður 1 1
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 2 21 23
Gjögur
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 1 1
Byggingar og búnaður 1 1
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 62 11 73
Húsa­vík
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (bundin slitlög) 77 1 78
Byggingar og búnaður 23 6 29
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 92 2 94
Grímsey
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 1 1
Byggingar og búnaður 1 1 2
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 2 26 28
Þórs­höfn
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 87 87
Byggingar og búnaður 1 1
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 2 2
Vopna­fjörður
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 20 1 21
Byggingar og búnaður 1 1
Ýmis leiðsögu-og ljósabúnaður og leiðr. frávika 79 2 81
Horna­fjörður
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 1 1 2
Byggingar og búnaður 2 2
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 7 123 2 132
Samtals aðrir flugvellir í grunnneti 294 377 67 89 829
AÐRIR FLUGVELLIR OG LENDINGARSTAÐIR
Þingeyri
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 9 9
Byggingar og búnaður 0
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 0
Sauðárkrókur
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 1 1
Byggingar og búnaður 2 3 5
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 0
Bakki
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 0
Byggingar og búnaður 0
Ýmis leiðsögu- og ljósabúnaður og leiðr. frávika 0
Rif
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 1 1
Mývatn
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 0
Stóri-Kroppur
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 0
Sandskeið
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða 0
Breiðdalsvík
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) Loka 0
Borgar­fjörður eystri
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) 25 25
Djúpivogur
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) 0
Kópasker
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) 0
Stykkishólmur
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) 0
Búðardalur
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) 0
Reykhólar
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) 4 4
Hólmavík
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) 0
Blönduós
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) 5 5
Raufar­höfn
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) 0
Fagurhólsmýri
Yfirborðsviðhald flug­brauta og hlaða (malar­braut) 0
Samtals aðrir flugvellir og lendingarstaðir 12 37 50
Samtals viðhald og reglubundin
    endurnýjun búnaðar 		371 607 684 750 2.412



3. ÁÆTLUN SAMGÖNGUSTOFU.
3.1 Sam­göngustofa, fjármál.

3.1.1 Tekjur og framlög.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr. 2015 2016 2017 2018 Samtals
Framlag af almennum skatttekjum 1.316 1.497 1.542 1.588 5.943
Ríkistekjur
Rekstartekjur
Markaðar tekjur
Til ráðstöfunar alls 1.316 1.497 1.542 1.588 5.943


3.1.2 Gjöld.
Verðlag fjárlaga 2015. Fjárhæðir í millj. kr. 2015 2016 2017 2018 Samtals
Stjórnsýsla, rekstur og þjónusta 1.281 1.355 1.395 1.437 5.468
Öryggisáætlun Íslands 35 142 147 151 475
Eftirlit með innlendum aðilum
Eftirlit með erlendum aðilum
Skrár í umsjón Sam­göngustofu
Rannsóknir og þróun
Um­hverfismál
Samtals 1.316 1.497 1.542 1.588 5.943



4. ALMENN SAMGÖNGUVERKEFNI.
    Eftirtalin stefnumið og áherslur verði lögð til grundvallar markmiðum sam­gönguáætlunar.

4.1 Markmið um greiðar sam­göngur.
     1.      Aðgengi og hreyfanleiki í sam­göngukerfinu fyrir fólks- og vöruflutninga innan og á milli svæða verði bætt.
     2.      Skilgreind verði vinnusóknarsvæði í samræmi við sóknaráætlun landshluta og leitast við að stytta ferðatíma innan þeirra og stækka þau.
     3.      Uppbygging og rekstur samgangna efli atvinnulíf innan og milli landshluta.
     4.      Hugað verði að sam­göngubótum með tilliti til uppbyggingar og þróunar ferðaþjónustu.
     5.      Gáttir landsins verði skilgreindar og styrktar.

Áherslur til að ná þessu markmiði verði m.a.:
     1.      Horft verði á sam­göngukerfið sem eina samþætta heild sem þjóni íbúum og atvinnulífi sem best.
     2.      Grunnnet samgangna á landi, í lofti og á sjó verði endurskilgreint og byggt upp með hliðsjón af vinnusóknarsvæðum.
     3.      Þjónusta í grunnnetinu innan svæða og á milli þeirra verði bætt.
     4.      Framkvæmdum verði forgangsraðað á grundvelli faglegra greininga.
     5.      Hugað verði sérstaklega að þörfum ferðaþjónustu við uppbyggingu og rekstur samgangna. Jafnframt verði metið hvaða þætti sam­göngukerfisins þurfi sérstaklega að efla með tilliti til ferðaþjónustu og kannaðar leiðir til fjármögnunar.
     6.      Vegir, sérstaklega flutningaleiðir, verði með nægjanlegt burðarþol allt árið, næga breidd og lagðir bundnu slitlagi þannig að atvinnulífi sé þjónað með viðunandi hætti og stuðlað að auknu umferðaröryggi.
     7.      Lokið verði við endurbyggingu allra helstu stofnleiða á landi og tengingu þeirra með bundnu slitlagi og viðunandi burðarþoli við þéttbýli með hundrað íbúa og fleiri.
     8.      Gert verði sérstakt átak við lagningu á bundnu slitlagi á umferðarlitla vegi sem hafa viðunandi burðarþol þrátt fyrir að veghönnun sé ekki í samræmi við ítrustu kröfur.
     9.      Leitast verði við að gera styrkja sam­göngur þannig að sem flestum landsmönnum sé kleift að nálgast nauðsynlega opinbera þjónustu á sem stystum tíma.
     10.      Viðræðum ríkisins og Reykjavíkurborgar verði fram­haldið með það markmið að Reykjavíkurflugvöllur geti áfram þjónað inn­an­lands­flugi á fullnægjandi hátt.
     11.      Almenningssam­göngur verði endurskoðaðar á grundvelli nýrra laga um farþegaflutninga á landi. Skipulag miðist við heildstætt kerfi og gætt verði jafnræðis í stuðningi ríkisins við framkvæmdaaðila.
     12.      Áfram verði unnið að auknum forgangi almennings­samgangna í umferðinni með uppbyggingu sérreina, forgangi á umferðarljósum og öðrum aðgerðum.
     13.      Stutt verði við gerð stofnstíga í þéttbýli þannig að ganga og hjólreiðar verði greiður og öruggur sam­göngumáti.
     14.      Við gerð stofnstíga meðfram þjóðvegum verði öryggissjónarmið höfð að leiðarljósi við aðskilnað mismunandi sam­göngumáta.
     15.      Leitast verður við að bæta aðgengi fyrir fatlaða einstaklinga að mannvirkjum og þjónustu sam­göngukerfisins.
     16.      Upplýsingatækni verði notuð til miðla upplýsingum um aðstæður til samgangna sem grundvöll besta mögulega leiðarvals. Sérstaklega verði hugað að ferðamönnum.

4.2 Markmið um hagkvæmar sam­göngur.
     1.      Hagkvæmni í uppbyggingu og rekstri sam­göngukerfisins verði aukin. Áhersla verði lögð á að leita hagkvæmustu lausna til að ná markmiðum sam­gönguyfirvalda, þ.m.t. möguleika á samstarfi við einkaaðila. Gagnsæ verðlagning á sam­göngum verði liður í því og endurspegli þann kostnað sem þeim fylgir.
     2.      Horft verði á sam­göngukerfið sem eina heild. Nýir innviðir verði skipulagðir og stærri framkvæmdum forgangsraðað með hliðsjón af félagshagfræðilegri greiningu.
     3.      Stutt verði við aðgerðir sem stuðla að breyttum ferðavenjum til að draga úr þörf á uppbyggingu umferðarmannvirkja í þéttbýli.
     4.      Horft verði á almennings­sam­göngur á sjó, landi og lofti sem eina heild þar sem styrkleikar mismunandi sam­göngumáta nýtist við að ná fram hagkvæmustu og skilvirkustu þjónustu við almenning og atvinnulíf.

Áherslur til að ná þessu markmiði verði m.a.:
     1.      Unnið verði að því að þróa og festa í sessi faglegan grunn ákvarðanatöku um uppbyggingu vegakerfisins í dreifbýli og þéttbýli þar sem kostn­aður og ábati mismunandi leiða að markmiðum sam­gönguyfirvalda verði borinn saman.
     2.      Upplýsingasöfnun og miðlun á haggögnum um sam­göngur verði bætt. Gagnsæi í gjaldtöku og sam­göngukostnaði ríkisins verði aukið.
     3.      Greindur verði ávinningur af áhrifum aukinnar notkunar eignastýringar, þ.e. kerfisbundnu bókhaldslegu utanumhaldi í sam­göngukerfinu.
     4.      Skoðaðar verði fjölbreyttar leiðir til fjármögnunar stærri framkvæmda, m.a. samstarfsverkefni og/eða einkaframkvæmdir í samstarfi við einkaaðila, þ.m.t. verkefni þar sem ríkið leggi fram fé til að tryggja arðsemi. Í þessu tilliti verði innheimta veggjalda könnuð þar sem slíkt er mögulegt.
     5.      Á áætlunartímabilinu verði fyrirkomulagi gjaldtöku vegna notkunar á vegum breytt með tilliti til ekinna kílómetra, óháð orkugjafa. Samhliða verði hugað að breytingum á núverandi kerfi eldsneytisskatta.
     6.      Upplýsingatækni, leiðsögukerfi og aðrir möguleikar sem tæknin býður upp á verði nýttir í þeim tilgangi að auka hagkvæmni í rekstri og nýtingu sam­göngukerfisins.
     7.      Unnin verði greining og tillaga að hliðrun á opnunartíma og starfsemi stórra opinberra stofnana sem lengi fleytitíð og dragi úr álagstoppum í morgunumferð, jafnframt því sem uppbygging innviða hvetji til fjölbreyttari ferðamáta.

4.3 Markmið um um­hverfislega sjálfbærar sam­göngur.
     1.      Dregið verði úr neikvæðum um­hverfisáhrifum samgangna. Stefnt verði að því að losun gróðurhúsaloftteg­unda vegna samgangna verði undir 750 Gg árið 2020, í samræmi við aðgerðaáætlun íslenskra stjórnvalda í loftslagsmálum. Dregið verði markvisst úr hávaða- og loftmengun frá sam­göngum og þeim haldið innan viðmiðunargilda í reglugerðum.
     2.      Markvissar aðgerðir og ívilnanir miði að minni notkun jarðefnaeldsneytis og að sam­göngutæki nýti orku sem framleidd er með endurnýjanlegum orkugjöfum.
     3.      Efldar verði ­rannsóknir sem miða að sjálfbærni í framleiðslu á vistvænum orkugjöfum, m.a. með stuðningi við þróun og framleiðslu á vistvænu eldsneyti og við uppbyggingu innviða.
     4.      Almenningssam­göngur, ganga og hjólreiðar verði raunhæfir valkostir sem dragi úr um­hverfisáhrifum, sam­göngukostnaði og bæti lýðheilsu ásamt því að draga úr orkuþörf samgangna.

Áherslur til að ná þessu markmiði verði m.a.:
     1.      Dregið verði úr losun gróðurhúsaloftteg­unda í samræmi við aðgerðaáætlun stjórnvalda í loftslagsmálum. Áhersla verði lögð á fræðslu, hagræna hvata og skipulagsaðgerðir sem stuðli að breyttum ferðavenjum til að draga úr losun gróðurhúsaloftteg­unda.
     2.      Skipulag og forgangsröðun samgangna í þéttbýli taki mið af um­hverfis- og lýðheilsubætandi aðgerðum.
     3.      Lokið verði við skilgreiningu á grunnneti hjólreiðastíga innan helstu þéttbýliskjarna. Fjármagni til ­göngu- og hjólreiðastíga verði forgangsraðað til helstu stofnstíga.
     4.      Stuðningi við uppbyggingu almennings­sam­göngukerfis á landsvísu verði haldið áfram. Unnið verði að forgangi almennings­samgangna á höfuð­borgar­svæðinu með uppbyggingu sérreina, forgangi á umferðarljósum og öðrum aðgerðum.
     5.      Bættar verði tengingar og flæði bifreiða milli umferðarljósa á álagstímum til þess að draga úr mengun á fjölförnum leiðum.
     6.      Stuðlað verði að nýtingu um­hverfislega skilvirkra orkugjafa (kr./tonn CO 2-ígildi).
     7.      Opinberar stofnanir verði hvattar til að innleiða vistvæna sam­göngustefnu sem stuðli að orkusparnaði og orkuskiptum og verði öðrum til fyrirmyndar. Stjórnvöld vinni með hagrænum hvötum að því að styðja markvissa sam­göngustefnu fyrir vinnustaði.
     8.      Innleitt verði um­hverfisvænt verklag um grænt aðflug og brottflug og vottun á um­hverfistjórnunarkerfi flugvalla.
     9.      Auknar verði ­rannsóknir á um­hverfisvænum orkugjöfum, orkusparnaði og aðgerðum til að draga úr mengun í sam­göngum.
     10.      Dregið verði úr útblæstri frá skipum í höfnum landsins með uppbyggingu fyrir landtengingu við rafmagn og endurskoðun gjaldskrár.
     11.      Almenn fræðsla um vistakstur verði aukin í þeim tilgangi að draga úr mengun og hávaða frá bílaumferð.

4.4 Markmið um öryggi í sam­göngum.
     1.      Stefnt verði markvisst að því að auka öryggi í sam­göngum og unnið verði að því að draga verulega úr líkum á alvarlegum slysum eða banaslysum.
     2.      Sett verði mælanleg markmið í öryggis- og aðgerðaáætlanir á öllum sviðum samgangna sem miða að því að ná yfirmarkmiðinu.
     3.      Markvisst verði unnið að því að innleiða öryggisstjórnunarkerfi á öllum sviðum samgangna þar sem þau eru ekki lögð til grundvallar í atvinnustarfsemi.
     4.      Tryggður verði áfram trúverðugleiki Íslands með því að standast úttektir alþjóðlegra stofnana um fyrirkomulag á eftirliti með öryggi.
     5.      Unnið verði mat á mikilvægi sam­göngukerfisins komi til rýminga vegna hamfara eða annarra atburða með sérstakri áherslu á höfuð­borgar­svæðið.

Áherslur til að ná þessu markmiði verði m.a.:
     1.      Meginmarkmið flugöryggis verði að innleiða nýjar kröfur Flugöryggisstofnunar Evrópu (EASA), m.a. um flugleiðsögu, flugvelli, flugrekstur og þjálfunar- og skírteinamál, auk breytinga á kröfum um lofthæfi.
                  a.      Fest verði í sessi eftirlitskerfi sem skilgreint er í áætlun um flugöryggi samkvæmt kröfum Alþjóðaflugmálastofnunarinnar (ICAO) og samsvarandi áherslum frá Evrópu.
                  b.      Flug sem ekki er fjallað um á alþjóðlegum vettvangi, t.d. fisflug og lendingarstaðir (minni flugvellir), taki mið af þeim þáttum með setningu fyllri innlendra reglna eftir því sem nauðsyn krefur.
                  c.      Gerð verði úttekt á öryggishlutverki flugvalla og hafna, m.a. með tilliti til hamfara eða annarra ófyrirséðra atburða.
     2.      Meginmarkmið áætlunar á tímabilinu um öryggi sjófarenda verði:
                  a.      Áhersla verði lögð á slysaskráningu og gagnagrunn til að efla markvissar aðgerðir til að fækka slysum.
                  b.      Að dauðaslysum á sjó fækki um 5% á ári og verði færri en 1,2 dauðaslys á hverja tíu þúsund starfandi sjómenn.
                  c.      Að slysum tilkynntum til Tryggingastofnunar fækki um 5% á ári eða í 162 tilkynnt slys á hverja tíu þúsund sjómenn fyrir lok tímabils.
                  d.      Að skipssköðum fækki um 5% á ári á tímabilinu eða í 0,5 skipsskaða.
                  e.      Innleiðing öryggisstjórnunarkerfa og eigin skoðunar skipa til að auka vitund sjómanna um öryggisatriði.
                  f.      Haldið verði áfram rannsóknum á öryggi skipa og þá sérstaklega atriðum er lúta að tillögum rannsóknarnefndar sjóslysa í öryggisátt og áhættumati minni farþegaskipa í erfiðu sjólagi.
                  g.      Nýjar reglur Alþjóðasiglingamálastofnunarinnar (IMO) verði fullgiltar og reglur Siglingaöryggisstofnunar Evrópu (EMSA) innleiddar svo ­fljótt sem verða má. Með markvissum rannsóknum og þátttöku í starfi alþjóðastofnana á sviði öryggismála verði tryggt að alþjóðlegar reglur taki mið af íslenskum aðstæðum. Enn fremur verði vinnu við reglur um farþegaskip haldið áfram þannig að heildstætt regluverk sem nái yfir allar stærðir farþegaskipa líti dagsins ljós.
     3.      Meginmarkmið umferðaröryggisáætlunar eru eftirfarandi:
                  a.      Að fjöldi látinna og alvarlega slasaðra í umferðinni á hverja 100 þúsund íbúa verði ekki meiri en það sem lægst gerist hjá öðrum þjóðum.
                  b.      Árangur í umferðaröryggismálum verði mældur og lagt mat á eftirfarandi: hraðakstur, akstur undir áhrifum ölvunar eða fíkniefna, bílbeltanotkun, farsímanotkun og ástand hemla í þungum bifreiðum.
                  c.      Haldið verði áfram að lagfæra staði þar sem mörg slys hafa orðið og bæta um­hverfi vega til að draga úr hættu á alvarlegum slysum við útafakstur.
                  d.      Hraðamyndavélum verði fjölgað og unnið að endurnýjun og uppfærslu á ölvunareftirlitsbúnaði lögreglu.
                  e.      Hugað verði að upptöku sjálfvirks meðalhraðaeftirlits á tímabilinu þar sem meðalhraði ökutækis á nokkurra kílómetra kafla er mældur en ekki einungis punkthraði ökutækja, þ.e. hraði á einstökum stöðum, eins og hingað til.
                  f.      Rannsóknum á ýmsum þáttum er varða umferðaröryggi verði haldið áfram.
                  g.      Leitað verði leiða til að stuðla að bættu öryggi erlendra ferðamanna.
                  h.      Vegfarendum verði tryggt öruggt og heilnæmt um­hverfi, óháð ferðamáta.
                  i.      Sjónum verði sérstaklega beint að öryggi óvarinna vegfarenda (gangandi, hjólreiðamanna og ökumanna bifhjóla) á tímabilinu þar sem slysaskráningartölur benda til að á sama tíma og slysum fækkar í heildina fjölgar slysum í þessum flokki vegfarenda.

4.5 Markmið um jákvæða byggðaþróun.
     1.      Í samræmi við sóknaráætlanir landshluta verði við forgangsröðun framkvæmda tekið mið af þörfum einstakra svæða fyrir bættar sam­göngur til að efla ­sveitarfélög, styrkja vinnusóknarsvæði og landið allt.
     2.      Sam­göngur styrki búsetugæði svo sem frekast er unnt í öllum landshlutum.
     3.      Leitast verði við að stytta ferðatíma með uppbyggingu vega með bundnu slitlagi og gerð jarð­ganga til að leysa af hólmi erfiða fjallvegi og styrkja og stækka þannig vinnusóknarsvæði.
     4.      Sköpuð verði sam­eigin­leg framtíðarsýn fyrir alla landshluta og landið allt með samþættingu sam­gönguáætlunar við aðra áætlanagerð og opinbera stefnumótun til að efla atvinnulíf og lífsgæði og hámarka hagkvæma nýtingu á sam­göngumannvirkjum, þjónustu og fjárfestingum.
     5.      Unnið verði að opnun fleiri gátta til og frá landinu.

Áherslur til að ná þessu markmiði verði m.a.:
     1.      Við forgangsröðun framkvæmda verði tekið tillit til sóknaráætlana landshluta og óska landshlutasamtaka viðkomandi ­sveitarfélaga.
     2.      Vinnusóknarsvæði verði ákvörðuð á grundvelli faglegra greininga á vinnu- og skólasókn.
     3.      Atvinnulífi verði skapað aðgengi að greiðum og hagkvæmum vöruflutningum.
     4.      Unnið verði að styttingu flutningaleiða.
     5.      Unnið verði að heilstæðri samræmingu almennings­samgangna á landi og í lofti.

4.6 Skilgreind verkefni og fjármál.
    Vinnu- og fjárframlög í rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefni sem tilgreind eru að framan komi frá sam­göngustofnunum og samstarfsaðilum í samræmi við ábyrgð og hlutverk í hverju verkefni samkvæmt nánara samkomulagi þeirra á milli. Frekari grein verði gerð fyrir stefnumótandi verkefnum í sam­gönguáætlun fyrir árin 2015–2026 sem nú er í vinnslu.

Athugasemdir við þingsályktunartillögu þessa.

INNGANGUR.
    Samkvæmt lögum nr. 33/2008, um sam­gönguáætlun, skal innanríkisráðherra leggja fram á Alþingi tillögu til þingsályktunar á fjögurra ára fresti um sam­gönguáætlun þar sem mörkuð skal stefna og markmið fyrir allar greinar samgangna næstu tólf árin. Gildandi sam­gönguáætlun tekur til áranna 2011–2022. Jafnhliða skal leggja fram fjögurra ára áætlun sem lýsi fyrst og fremst fyrirhuguðum verkefnum sem unnin skulu innan ramma tólf ára sam­gönguáætlunar á næstu árum. Þessa áætlun skal endurskoða á tveggja ára fresti.
    Tillaga þessi um sam­gönguáætlun fyrir árin 2015–2018 er endurskoðuð og uppfærð verkefnaáætlun fyrir annað tímabil stefnumótandi sam­gönguáætlunar fyrir árin 2011–2022, lögð fram sem tillaga til þingsályktunar samkvæmt lögum.
    Á árinu 2013 urðu miklar breytingar á stjórnskipulegri stöðu sam­göngustofnana, þ.e. Flugmálastjórnar Íslands, Siglingastofnunar, Umferðarstofu og Vegagerðarinnar. Flugmálastjórn, Siglingastofnun og Umferðarstofa voru sameinaðar í eina stofnun, Sam­göngustofu. Jafnframt voru færð verkefni frá Vegagerðinni til Sam­göngustofu er snúa að eftirliti og leyfi­sveitingum og frá Siglingastofnun til Vegagerðarinnar voru færð verkefni er snúa að hafnargerð. Tilgangurinn var að skilja á milli stjórnsýslu og eftirlits í sam­göngumálum þannig að Sam­göngustofa fer nú með stjórnsýslu og eftirlit sam­göngumála og Vegagerðin fer með framkvæmdir í sam­göngum, að undanskildum flugvöllum og flugleiðsögu sem sinnt er af Isavia ohf.
    Í greinargerð með tillögu til þingsályktunar um sam­gönguáætlun fyrir árin 2011–2022 (í 393. máli á 140. löggjafarþingi) er að finna ítarlega umfjöllun um stefnumótun í sam­göngumálum, skipulag þeirra, forsendur, spár um þróun lykilstærða, grunnnet sam­göngukerfisins og fjármál áætlunarinnar. Þau verkefni og áherslur sem nú eru sett fram í tillögu að sam­gönguáætlun fyrir árin 2015–2018 eru í samræmi við stefnu sam­gönguáætlunar fyrir árin 2011–2022.

1. VEG- OG HAFNAÁÆTLUN 2015–2018
    Eftir sameiningu sam­göngustofnana 1. júlí 2013 eru fjárveitingar til Vegagerðarinnar á tveimur fjárlaganúmerum: 06-651 Vegagerðin og 06-662 Hafnarframkvæmdir. Eftir sameininguna sér Vegagerðin um framkvæmdahlið vega- og hafnamála á Íslandi en Sam­göngustofa sér um stjórnsýsluhliðina. Frá Vegagerðinni eru farin verkefni eins og umferðareftirlit og leyfi­sveitingar en í staðinn eru komin verkefni sem snúa að nýbyggingu, viðhaldi og rekstri hafna, vita og sjó­varn­ar­garða.
    Þau verkefni sem hér eru kynnt spanna árin 2015–2018. Niðurstöðutölur veg- og hafnaáætlunar eru ívið hærri en í tillögu til þingsályktunar um fjögurra ára sam­gönguáætlun fyrir árin 2013–2016 sem lögð var fyrir Alþingi á 141. löggjafarþingi 2012–2013 (575. mál) en náði ekki fram að ganga. Töluverðar breytingar hafa þó verið gerðar á innbyrðis skiptingu milli verkefna.

1.1 Fjármál.
Fjármagn til vegagerðar og verðlagsforsendur.
    Fjárhæðir veg- og hafnaáætlunar á árinu 2015 eru í samræmi við samþykkt fjárlög fyrir það ár.
    Greiðslur úr ríkissjóði til Vegagerðarinnar samkvæmt lið 06-651 eru 21.667 millj. kr. á árinu 2015 og við þær bætast 395 millj. kr. sértekjur þannig að til ráðstöfunar eru 22.062 millj. kr. Samsvarandi tala fyrir árið 2016 er áætluð 24.247 millj. kr., 24.975 millj. kr. fyrir árið 2017 og 25.724 millj. kr. fyrir árið 2018.
    Framlög til liðarins 06-662 Hafnarframkvæmdir á árinu 2015 eru 789 millj. kr. Samsvarandi tala fyrir árið 2016 er áætluð 1.072 millj. kr., 1.104 millj. kr. fyrir árið 2017 og 1.137 millj. kr. fyrir árið 2018.
    Áætlunin er á verðlagi fjárlaga 2015 eða vísitölu áætlana 15.800. Nokkur óvissa er um verðlagsþróunina en væntingar eru um að árleg verðbólga fari ekki mikið yfir 3%.

1.1.1 Tekjur og framlög.
    Vegagerðin fær bæði fé af mörkuðum tekjustofnum og með beinum framlögum úr ríkissjóði. Hafnarframkvæmdir fá einungis bein framlög. Í fjárlögum fyrir 2015 er gert ráð fyrir að ráðstöfun markaðra tekna verði 16.458 millj. kr. Samsvarandi tala fyrir 2016 er áætluð 18.406 millj. kr., 18.754 millj. kr. fyrir árið 2017 og 20.433 millj. kr. fyrir árið 2018.
    Bein framlög úr ríkissjóði eru samtals 5.998 millj. kr. á árinu 2015, þ.e. 5.209 millj. kr. til Vegagerðarinnar og 789 millj. kr. til hafnarframkvæmda. Samsvarandi tala fyrir árið 2016 er 6.518 millj. kr., 6.930 millj. kr. fyrir árið 2017 og 6.033 millj. kr. árið 2018.
    Áætlaðar sértekjur Vegagerðarinnar eftir sameiningu stofnana eru 395 millj. kr. á ári.

Markaðar tekjur.
    Á árinu 2015 er áætlað að innheimta markaðra tekna verði sem hér segir: Bensíngjald 7.100 millj. kr., kílómetragjald (þungaskattur) 780 millj. kr., olíugjald 7.700 millj. kr. og vitagjald 274 millj. kr. Gert er ráð fyrir að fyrir fram ráðstöfun markaðra tekna verði 604 millj. kr. á árinu 2015. Reiknað er með að gjaldskrár markaðra tekna verði hækkaðar a.m.k. í takt við útgjöld.
    Á undanförnum árum hafa gjaldskrár markaðra tekna ekki hækkað í takt við verðlag sem hefur rýrt tekjustofna Vegagerðarinnar verulega. Ef gjaldskrár markaðra tekjustofna Vegagerðarinnar hefðu verið hækkaðar til samræmis við verðlag eins og flestar aðrar opinberar gjaldskrár mundu tekjustofnarnir skila hátt í 23 milljörðum kr. á ári í stað 16 milljarða kr.

Framlag úr ríkissjóði.
    Vegagerðin fær árlega til ráðstöfunar framlög úr ríkissjóði til viðbótar mörkuðum tekjum. Framlög þessi eru yfirleitt eyrnamerkt ákveðnum verkefnum.
    Skipting beinu framlaganna á árinu 2015 er eftirfarandi: Framlag til inn­an­lands­flugs 258 millj. kr., framlag til almennings­samganga á höfuð­borgar­svæðinu 896 millj. kr., framlag til jarð­gangagerðar 3.070 millj. kr. framlag til Húsa­víkurhafnar og jarð­ganga undir Húsa­víkur­höfða 1.088 millj. kr. og framlög til hafna, vita og sjó­varn­ar­garða 686 millj. kr.
    Reiknað er með að önnur framlög hækki í takt við áðurnefnd útgjöld.

Sértekjur.
    Sértekjur koma einkum til af sölu á þjónustu og vörum til utanaðkomandi aðila. Reiknað er með að þóknun siglingasviðs fyrir umsjón og eftirlit með hafnarframkvæmdum verði um 205 millj. kr. en önnur sala verði 190 millj. kr. Samtals er reiknað með 395 millj. kr. sértekjum á ári.

1.1.2 Rekstur Vegagerðarinnar.
Almennur rekstur.
    Fyrir sameiningu sam­göngustofnana náði þessi liður ein­göngu yfir yfirstjórn Vegagerðarinnar, skrifstofuhald og sam­eigin­legan undirbúningskostnað verkefna. Eftir sameiningu heyrir kostn­aður vegna vaktstöðvar siglinga og viðhalds vita og leiðsögukerfa nú einnig undir þennan lið.

Yfirstjórn Vegagerðarinnar, skrifstofuhald o.fl. (1.01.1).
    Til þessa liðar telst eftirfarandi starfsemi: Yfirstjórn Vegagerðarinnar, mannvirkjasvið, fjármálasvið, þróunarsvið, stoðsvið og siglingasvið. Starfsfólk á þessum sviðum sér um stjórnun stofnunarinnar, fjármál hennar, bókhald, almennt skrifstofuhald, fjárhags- og rekstraráætlanir, kostnaðareftirlit, lögfræðileg málefni, starfsmannamál, gerð áætlana, gerð veghönnunarreglna og ýmsar ­rannsóknir.
    Verkefnin sem undir þennan lið heyra hafa orðið æ umfangsmeiri með árunum. Stafar það ekki síst af því að framkvæmdirnar, sem ráðist er í hafa stöðugt orðið stærri og flóknari. Þá eru sífellt gerðar meiri kröfur vegna um­hverfis- og skipulagsmála og þarf að leita umsagnar og samráðs við fleiri aðila en áður. Undir­búningur verkanna verður því tímafrekari og kostnaðarsamari. Þá vex stöðugt þörfin fyrir gerð viðmiðunarreglna og annarra grunngagna, svo og gerð áætlana, tæknilegra og fjárhagslegra, og eftirlit með þeim. Vinna við umsjón og eftirlit með almennings­sam­göngum er einnig orðin mjög umfangsmikil.
    Með sameiningu stofnana og tilkomu siglingasviðs Vegagerðarinnar bættust við rekstur hennar eftirfarandi verkefni:
     Hafna­rannsóknir (hafnir, líkantilraunir og grunnkort): Undir þennan lið falla frum­rannsóknir. Þar er m.a. átt við gerð grunnkorta af hafnarsvæðum, dýptarmælingar, jarðvegsathuganir, straumfræði­rannsóknir, undirstöðu­rannsóknir á sjólagi og strandbreytingum, líkantilraunir og hagkvæmniathuganir. Þegar ­rannsóknir eru komnar á það stig að unnt er að taka ákvörðun um staðsetningu mannvirkis, gerð og byggingarefni telst frumrannsókn lokið.
    Næsta verkefni í líkanstöð Vegagerðarinnar tengist rannsóknum á Landeyja­höfn, skoða á hvernig unnt er að bæta viðleguskilyrði í ferjulægi Landeyjahafnar.
    Óskað hefur verið eftir frumrannsóknum, m.a. eftirfarandi:
     –      Arnarstapi, athugun á að auka særými, viðlegu og kyrrð innan hafnar.
     –      Ólafsvík, athugun á lengingu Norðurgarðs til að auka kyrrð innan hafnar.
     –      Grundar­fjörður, athugun á lengingu Norðurgarðs með viðlegu fyrir stór og djúprist skip.
     –      Bíldudalur, landfylling og bryggja tengd fiskeldi.
     –      Bolungarvík, mæla upp Grundargarð og meta þörf endurbyggingar.
     –      Sauðárkrókur, rannsóknarmæling til athugunar á virkni sandfangara, könnun á hafnaraðstöðu fyrir stærri og djúpristari skip.
     –      Norðurþing, athugun á möguleikum til að hefta sandburð í Húsa­víkur­höfn og Kópaskers­höfn.
     –      Þórs­höfn, athugun á stækkunarmöguleikum.
     –      Fjarðabyggð, ­rannsóknir vegna stækkunar og endurskipulagningar Norð­fjarðarhafnar og á aðstæðum til hafnargerðar við Eyri í Reyðarfirði.
     –      Horna­fjörður, kanna möguleika á að auka dýpi til siglinga yfir Grynnslin utan við Horna­fjarðarós.
     –      Þorláks­höfn, gera tillögur að nýju hafnaskipulagi sem miðar að því að koma stærri skipum inn í höfnina.
     –      Grindavík, setja upp reiknilíkan af höfninni til að kanna áhrif ýmissa breytinga á kyrrð innan hafnar.
    Á sumum stöðunum getur athugun leitt til þess að farið verði í líkantilraunir. Í sam­gönguáætlun er ekki gert ráð fyrir fjármunum til líkantilrauna á þessu tímabili og því þarf sérfjárveitingar í slík verkefni.
     Strand­rannsóknir: Undir þennan lið fellur m.a. öflun ýmissa grunnupplýsinga, mælingar og ­rannsóknir sem stuðla að öryggi sjófarenda og íbúa á strandsvæðum og grunn­rannsóknir sem nýtast við hönnun hafnarmannvirkja, sjó­varn­ar­garða og annarra mannvirkja við strendur landsins.
    Helstu verkefnaflokkar eru:
     –      Öldufar­rannsóknir og efnisflutningur: Þessar ­rannsóknir tengjast öldufarsreikningum og rannsóknum á efnisflutningum og frumáætlunum. Helstu verkefni eru öldufars- og efnisburðar­rannsóknir, landbrot við Vík í Mýrdal og við Jökulsá á Breiðamerkursandi, ­rannsóknir til að tryggja aukið dýpi fyrir stærri fiskiskip í innsiglingunni til Hafnar í Hornafirði, sandburður og uppbygging lands á Sauðárkróki og sandflutningur í skjóli við brimvarnargarðinn á Rifi.
     –      Um­hverfis­rannsóknir: Þessar ­rannsóknir beinast að áfram­haldandi þróun upplýsingakerfis um veður og sjólag og úrvinnslu á gögnum er tengjast öldufari og sjávarföllum. M.a. verður unnið að endurskoðun líkindadreifingar öldu á hafi og gerð öldukorta fyrir svæði um­hverfis Ísland. Rauntímaölduspálíkan fyrir landgrunnið verður útvíkkað og endurbætt með það að markmiði að bæta upplýsingagjöf til sjófarenda sem stunda sjómennsku nærri ströndinni. Reklíkan sem tekur á reki stórra skipa, hafíss og mengandi efna verður virkjað og endurbætt.
     –      Mælingar og ­rannsóknir á sjávarföllum og sjávarflóðum: Rannsóknir á hækkun sjávarborðs af völdum veðurfarsbreytinga og undirstöðukönnun á virkjun öldu og sjávarfalla.
     –      Þjónustuverkefni: Hér er um að ræða ýmis verkefni sem seld eru við­skipta­vinum Vegagerðarinnar. Kaupendur þjónustunnar eru fyrst og fremst hafnarsjóðir, ­sveitarfélög og útgerðir. Undir þennan lið falla t.d. hönnun, umsjón og eftirlit með hafnarframkvæmdum og sjóvörnum, tækjaleiga og rekstrarvörur vegna innsiglingarljósa í eigu hafnarsjóða.
    Fjárveiting til þessa liðar er 407 millj. kr. á árinu 2015.

Vaktstöð siglinga (1.01.2).
    Vaktstöð siglinga starfar samkvæmt lögum nr. 41/2003. Í gildi er þjónustusamningur við Neyðarlínuna ohf. um rekstur vaktstöðvarinnar. Vegagerðin hefur fjárhagslegt og faglegt eftirlit með rekstrinum og ber ábyrgð á starfseminni.
    Fjárveiting til þessa liðar er 284 millj. kr. á árinu 2015.

Viðhald vita og leiðsögukerfa (1.01.3).
    Undir þennan lið fellur rekstur vitakerfisins ásamt rekstri vöktunar- og upplýsingakerfa fyrir siglingar og fiskveiðar í íslensku efnahagslögsögunni, þ.m.t. rekstur leiðréttingarstöðva fyrir GPS, rekstur sjálfvirks auðkenniskerfis skipa, og móttaka upplýsinga frá LRIT (Long Range Identification and Tracking) um gervihnetti. Einnig umsjón með rekstri rafræns tilkynningakerfis skipa (SafeSeaNet) og rekstur upplýsingakerfisins um veður og sjólag.
    Fjárveiting til þessa liðar er 142 millj. kr. á árinu 2015.

Innheimtukostn­aður markaðra tekna (1.02).
    Vegagerðin skal greiða í ríkissjóð 0,5% af innheimtu markaðra tekna í ríkissjóð. Um er að ræða 81 millj. kr. á árinu 2015

Rekstur Landeyjahafnar (1.41).
    Um er að ræða áætlaðan árlegan kostnað við rekstur hafnarmannvirkja og farþegaaðstöðu fyrir utan viðhaldsdýpkun hafnarinnar sem er inni í stofnkostnaði. Kostn­aðurinn er áætlaður 10 millj. kr. en á móti koma samsvarandi sértekjur.

1.1.3 Þjónusta, styrkir, ­rannsóknir og viðhald.
Styrkir til almennings­samgangna (1.11, 1.12 og 1.13).
    Fjárveiting til almennings­samgangna er samtals 2.656 millj. kr. samkvæmt fjárlögum fyrir árið 2015. Allir samningar um almennings­sam­göngur eru gerðir til margra ára í senn og því verðbættir.

Styrkir til ferja og sérleyfishafa (1.11).
    Fjárveiting til þessa liðar er 1.498 millj. kr. á árinu 2015.

Ferjur (1.11.1).
    Af þessum lið eru greiddir rekstrarstyrkir til rekstraraðila ferja á leiðum sem falla undir ákvæði vegalaga svo og kostn­aður við nýbyggingu og viðhald ferja sem eru í eigu ríkisins, lögboðnar tryggingar o.fl.
    Alls eru fimm ferjuleiðir greiddar af þessum lið: Vestmannaeyjaferja, Breiða­fjarðarferja, Hríseyjarferja, Grímseyjarferja og Mjóa­fjarðarferja.
    Þessi liður hefur þurft á viðbótarfjárveitingum að halda frá árinu 2010 þegar ljóst varð að núverandi Vestmannaeyjaferja, Herjólfur, gæti ekki notað hina nýju Landeyja­höfn nema hluta úr ári. Bæði er það vegna sandburðar inn í höfnina og einnig vegna þess að reiknað var með að nýtt grunnristara skip tæki við af gamla Herjólfi þegar höfnin yrði tekin í notkun. Unnið er að því að hanna nýja ferju, en fram­haldið er enn þá óvíst. Ljóst er að þessi aukni kostn­aður verður viðvarandi þar til lausn finnst.

Sérleyfi á landi (1.11.2).
    Af þessum lið eru greiddir styrkir til sérleyfisaksturs. Unnið hefur verið að endurskipulagningu á sérleyfisakstri, almennings­sam­göngum á landi, undanfarin ár og hafa landshlutasamtök ­sveitarfélaga tekið að sér skipulagningu og umsjón sérleyfisaksturs innan sinna svæða á grundvelli þjónustusamninga við Vegagerðina og fá til þess ákveðin framlög frá ríkinu.

Styrkir til almennings­samgangna á höfuð­borgar­svæðinu (1.12).
    Samningur hefur verið gerður við Samtök ­sveitarfélaga á höfuð­borgar­svæðinu um uppbyggingu og rekstur almennings­samgangna og markvissar stuðningsaðgerðir í 10 ára tilraunaverkefni en þess í stað komi frestun stórra vegaframkvæmda á höfuð­borgar­svæðinu. Samningurinn gildir til ársins 2022. Þessi liður er fjármagnaður af kolefnisgjaldi og er fjárveitingin 896 millj. kr. á árinu 2015. Reiknað er með sömu upphæð árin 2016, 2017 og 2018.
    Samningar hafa einnig verið gerðir við samtök ­sveitarfélaga aðliggjandi landshluta um tilraunaverkefni um tengingu þeirra við höfuð­borgar­svæðið með almennings­sam­göngum. Þessir samningar gilda út árið 2018 en eru með endurskoðunarákvæði á tveggja ára fresti, fyrst í apríl 2015 þar sem staða er metin með tilliti til árangurs af þróunarstarfi.

Styrkir til inn­an­lands­flugs (1.13).
    Áætlunarflug er styrkt til alls sex áfangastaða á landinu. Þeir eru Bíldudalur, Gjögur, Grímsey, Þórs­höfn, Vopna­fjörður og Höfn í Hornafirði.
    Fjárveiting til þessa liðar er 259 millj. kr. á árinu 2015. Reiknað er með að nýtt útboð fari fram á árinu.

Upplýsingaþjónusta (1.01.2).
    Upplýsingasöfnun um ástand vegakerfisins og umferð hefur farið mjög vaxandi á undanförnum árum. Jafnframt hefur þörf á upplýsingagjöf til vegfarenda vaxið hröðum skrefum og kostn­aður þar með. Samfara þessari þróun hefur viðamikil uppbygging á tækjabúnaði til gagnasöfnunar við vegi átt sér stað. Tækjabúnaðurinn sendir reglulega upplýsingar um veður og umferð, sem og myndir af aðstæðum á hverjum stað. Upplýsingarnar eru síðan nýttar af starfsmönnum Vegagerðarinnar til að ákveða aðgerðir í vetrarþjónustu, starfsmönnum upplýsingaþjónustu vegna upplýsingagjafar fyrir vegfarendur og síðan af vegfarendum sjálfum á netinu, textavarpinu og í upplýsinganúmeri til að greina og meta aðstæður vegna ferða um vegi landsins. Þróaður hefur verið öflugur skráningarhugbúnaður þar sem færð, ástand og aðstæður sem og ítarupplýsingar fyrir viðkomandi stað eru skráðar og þeim miðlað til vegfarenda.

Viðhald og þjónusta (5.10 og 1.07).
     Lýsing: Viðhald þjóðvegakerfisins felur í sér að varðveita þau verðmæti sem liggja bundin í vegakerfinu ásamt því að uppfylla gildandi reglur um burðarþol og vegbreiddir. Viðhald þjóðvega tekur einnig til þjónustu sem miðar að því að tryggja greiða og örugga umferð.
     Umfang: Umfang verkefnisins tekur til verkefna á 12.917 km löngu þjóðvegakerfi (stofnvegir 4.921 km, tengivegir 3.337 km, héraðsvegir 2.690 km og landsvegir 1.929 km) og felur í sér eftirtalda þætti (að auki sinnir Vegagerðin um 51 km stofn- og tengivega sem færast munu til viðkomandi ­sveitarfélaga í lok árs 2019 í samræmi við ákvæði vegalaga þar um):
– Viðhald bundinna slitlaga 5.10
– Viðhald malarvega 5.10
– Styrkingar og endurbætur 5.10
– Brýr og varnargarðar 5.10
– Veg­göng 5.10
– Viðhald vegmerkinga 1.07
– Samningar við ­sveitarfélög 1.07
– Viðhaldssvæði 1.07
– Vetrarviðhald 1.07
– Umferðaröryggi 5.10
– Vatnsskemmdir og ófyrirséð 5.10
– Viðhald girðinga 5.10
– Frágangur gamalla efnisnáma 5.10
– Minjar og saga 5.10

     Ástand: Þjóðvegakerfið er byggt upp á löngum tíma og misvel í stakk búið til að gegna hlutverki sínu. Stöðug aukning umferðar, aukinn umferðarhraði og ekki síst aukin þungaumferð á þjóðvegum leiðir af sér sífellt meiri þörf fyrir örugga og vel gerða vegi. Vegir sem lagðir voru fyrir 20–30 árum uppfylla ekki lengur þær kröfur sem gerðar eru til burðarþols, breiddar og umferðaröryggis. Kröfur vegfarenda eru einnig sífellt að aukast og ætlast er til að umferð geti gengið greiðlega allan sólarhringinn árið um kring.
     Fjárþörf: Árleg fjárþörf til viðhalds og þjónustu þjóðvega er metin um 11.000 millj. kr. ef horft er til lágmarksaðgerða í styrkingum og endurbótum. Markmiðin voru að hægt væri að hverfa frá þungatakmörkunum á Hringvegi, fyrst á leiðinni Reykjavík–Akureyri, og síðan á öllum Hringveginum. Núverandi fjárveitingar nægja varla til að verja vegakerfið skemmdum og halda uppi viðunandi þjónustu. Frekari endurbótum er því frestað um sinn. Samkvæmt tillögu þessari er áætlað að hækka árlegar fjárveitingar til viðhalds og þjónustu um 1,5 milljarða kr. á ári miðað við fjárveitingu ársins 2014. Að öðru leyti er vísað til tólf ára sam­gönguáætlunar fyrir árin 2011–2022.

Viðhald á bundnu slitlagi.
     Lýsing: Verkefnið felur í sér endurnýjun og viðgerðir á bundnu slitlagi á stofnvegum, tengivegum og héraðsvegum. Verkefnið er bæði fólgið í viðgerðum á stökum skemmdum sem þarf að sinna með stuttum fyrirvara allt árið og yfirlögnum yfir eldri slitlög til að viðhalda verðmæti vegarins.
     Umfang: Bundið slitlag á þjóðvegum var um 5.452 km að lengd í árslok 2014 og nálægt 36 milljónum m 2. Yfir 95% af umferðinni eru nú á bundnu slitlagi sem að stærstum hluta er klæðing. Malbik er nú einungis á þeim vegum þar sem mest umferð er og er aðeins á um 9% af flatarmáli bundins slitlags. Umferðarmörk milli klæðingar og malbiks eru um þrjú þúsund bílar á sólarhring (ÁDU). Um 50 km af vegum eru nú með klæðingarslitlagi en þyrftu að vera malbikaðir.
     Ástand: Fram til ársins 2010 svaraði árleg endurnýjun bundinna slitlaga til 10–12% af flatarmáli eða 3,4–3,5 milljónum m 2. Það samsvaraði því að slitlag væri endurnýjað á 8–10 ára fresti. Hækkun á verði asfalts umfram annað verðlag hefur gert það að verkum að fjárveitingar til viðhalds á bundnu slitlagi nægja nú einungis til endurnýjunar á um 6–7% af flatarmáli á hverju ári og því einungis til endurnýjunar á 12–14 ára fresti, en það er langt umfram endingartíma slitlaganna. Niðurstaða árlegrar ástandsskoðunar sýnir að ástand slitlags hefur versnað undanfarin ár. Til þess að auka endingu er nauðsynlegt að vinna að tveimur markmiðum. Í fyrsta lagi að endurbæta klæðingarslitlag með því að nota betra og þar af leiðandi dýrara steinefni og vanda betur vinnubrögð við lögn slitlags. Í öðru lagi að leggja malbik í stað klæðingar á vegi sem eru með yfir þrjú þúsund bíla umferð. Malbik er 6–7 sinnum dýrara en klæðing sem yfirlögn, en á móti kemur lengri ending og auk þess eykst burðarþol veganna þar sem malbikið hefur meiri styrk en klæðingin.

Viðhald malarvega.
     Lýsing: Verkefnið felur í sér endurnýjun, viðgerðir, viðgerðir á vegöxlum (hliðarsvæðum við ak­braut), heflun og rykbindingu á malarslitlagi á stofnvegum, tengivegum og héraðsvegum. Verkefnið felst bæði í viðgerðum á stökum skemmdum sem þarf að sinna með stuttum fyrirvara allt árið, viðhaldi á festu og sléttleika yfirborðsins með rykbindingu og heflun og endurnýjun slitlags og efnis í öxlum til að viðhalda verðmætum vegarins.
     Umfang: Lengd stofnvega, tengivega, héraðsvega og landsvega með malarslitlagi er um 7.511 km en innan við 4% af umferðinni aka eftir þeim. Af þessum vegum eru landsvegir 1.856 km og fá þeir minna en lágmarksviðhald.
     Ástand: Á undanförnum árum hefur verið endurnýjað malarslitlag á um 9–10% af lengd malarvega árlega. Það samsvarar því að slitlag sé endurnýjað á 10–11 ára fresti. Niðurstaða ástandsskoðunar sýnir að ástand þessara slitlaga stendur engan veginn undir þeim kröfum sem vegfarendur gera.

Styrkingar og endurbætur.
     Lýsing: Þessum lið er ætlað að kosta styrkingar og endurbætur á stofnvegum, tengivegum og héraðsvegum. Fyrst og fremst er um að ræða styrkingu á efsta hluta burðarlags veganna sem brotnar niður undan aukinni og sífellt þyngri umferð en einnig er um að ræða eðlilegt slit og niðurbrot. Auk þess er um að ræða endurbætur víða á vegakerfinu vegna breyttrar og aukinnar notkunar og breytinga á umferðarmynstri. Liður þessi nær einnig til viðhalds og endurbóta á áningarstöðum.
     Umfang: Fyrir rúmum 30 árum hófst að verulegu marki uppbygging vega með bundnu slitlagi á þeim leiðum þar sem umferð var mest. Eðlilegur endingartími burðarlags er talinn vera um 20 ár og vegna þeirra miklu verðmæta sem liggja í þessum vegum er nauðsynlegt að áhersla sé lögð á að viðhalda þeim. Þörfin fyrir endurbætur er því mikil og mun aukast, sérstaklega þegar horft er til þeirrar miklu lengingar á vegum með bundnu slitlagi sem varð á níunda áratug síðustu aldar. Samhliða styrkingu þarf að breikka þessa elstu vegi og lagfæra um­hverfi þeirra og öryggisbúnað. Enn er stór hluti umferðarminni tengi- og héraðsvega með malarslitlagi og margir þeirra eru gerðir fyrir mjög litla og létta umferð. Því er mikil þörf fyrir styrkingu þessara vega á meðan ekki fæst fjármagn til endurbyggingar þeirra.
     Ástand: Í samræmi við markmið sam­gönguáætlunar hefur verið unnið að rannsóknum á aðferðum við styrkingu og breikkun vega á hagkvæman hátt. Samkvæmt sam­gönguáætlun er markmið viðhalds, auk þess að varðveita þau verðmæti sem bundin eru í vegakerfinu, að endurbæta þá vegi sem ekki uppfylla gildandi veghönnunarreglur um breidd, burðarþol og umferðaröryggi.
    Um 2.100 km af stofn- og tengivegum með bundnu slitlagi uppfylla ekki veghönnunarreglur sem nú er unnið eftir við gerð nýrra vega. Stærsti hluti þessara vega er 6,5 m breiður en ætti samkvæmt gildandi reglum að vera 8–9 m. Nokkur hluti vegakerfisins er 7,5 m breiður en ætti samkvæmt stöðlum að vera 9–10 m. Þegar gamall ­vegur er breikkaður er í mörgum tilfellum jafnframt nauðsynlegt að endurbæta burðarlagið til þess að lengja um leið endingartíma þess. Eðlilegt er að leggja malbik í stað klæðingar á þá vegi þar sem umferð er mest. Við breikkun veganna þarf einnig að taka tillit til þess að auka umferðaröryggi með ýmsum öðrum aðgerðum, svo sem flatari fláum, uppsetningu vegriða og hreinsun á um­hverfi veganna.

Brýr og varnargarðar.
     Lýsing: Í verkefninu felst að viðhalda öllum brúm á þjóðvegum og varnargörðum sem gerðir hafa verið til að leiða vatn undir brýrnar.
     Umfang: Á þjóðvegum eru í notkun 1.194 brýr lengri en 4 m og er heildarlengd þeirra um 30,9 km. Af þessum brúm eru 698 einbreiðar og er meðalaldur þeirra um 50 ár. 496 brýr eru með tveimur eða fleiri akreinum og er meðalaldur þeirra um 24 ár. Endurstofnverð brúa er um 73.000 millj. kr. en vegna þess að meðalaldur þeirra er ríflega 39 ár er verðmæti þeirra metið á um 33.000 millj. kr. að teknu tilliti til afskrifta (verðlag janúar 2015). Auk þess að viðhalda brúm er þessum fjárveitingalið ætlað að viðhalda varnargörðum við brýr.
     Ástand: Mikil þörf er fyrir endurnýjun á brúm á þjóðvegum, bæði vegna aldurs og þess að margar þeirra uppfylla ekki kröfur sem nú eru gerðar til umferðaröryggis, sérstaklega breiddar og burðarþols. Viðhald varnargarða er stöðugt vaxandi verkefni, m.a. vegna þess að rennsli ­vatnsfalla frá jöklum eykst vegna bráðnunar þeirra og jafnframt breytast farvegir jökulvatna.

Veg­göng.
     Lýsing: Verkefnið felst í rekstri, endurbótum og viðhaldi á jarð­göngum og vegskálum, svo og vöktun, eftirliti og rekstri á öryggiskerfi og öðrum þeim þáttum er varða öryggi vegfarenda sem um þessi mannvirki fara.
     Umfang: Heildarlengd jarð­ganga er nú 37,6 km (43,4 km með Hval­fjarðar­göngum sem Spölur rekur).
     Ástand: Ástand jarð­ganga á landinu er nokkuð mismunandi, búnaður er misumfangsmikill og þar af leiðandi er rekstur og viðhald einstakra ganga mjög breytilegur, m.a. milli ára.
     Fjárþörf: Gerð er kostnaðaráætlun fyrir rekstur og viðhald hverra ganga. Áætluð árleg fjárþörf til reksturs þeirra og eðlilegs viðhalds er 130–150 millj. kr.

Viðhald vegmerkinga.
     Lýsing: Undir þennan lið fellur allur stofn-, viðhalds- og rekstrarkostn­aður við umferðarmerki og kantstikur, svo og viðhalds- og rekstrarkostn­aður við veglýsingu, götuvita, yfirborðsmerkingar, vegrið og ristarhlið. Undir þennan lið falla einnig upplýsingaskilti, svo sem á áningarstöðum.
     Umfang: Í vegakerfinu eru um 57 þúsund umferðarmerki, 290 þúsund kantstikur og 27 þúsund snjóstikur. Lengd vegriða er um 280 km utan Reykjavíkur og um 50 km innan höfuð­borgar­svæðisins. Um 330 km vega eru lýstir upp með veglýsingu. Alls er um að ræða 10.300 ljósastaura og 11.000 lampa með uppsett afl um 2 MW alls. Upplýst umferðarmerki eru um 200. Alls eru umferðarljós á 106 stöðum en ljósin eru alls um 1.250. Um 4.700 km þjóðvega eru með merktri miðlínu og kantlínur eru á 400 km (máluð lengd 750 km) en þyrftu að vera á 1.400 km (máluð lengd 1750 km). Fjöldi ristarhliða er um 2200. Á landinu eru yfir 800 vegamót með leiðamerkjum, 190 áningarstaðir, 36 vigtunarstaðir og 239 skráð útskot. Á áningarstöðunum eru 260 borð, 250 upplýsingatöflur og 180 söguskilti.
     Ástand: Nokkuð hefur áunnist í að bæta merkingar, þ.m.t. stikun og yfirborðsmerkingar, á undanförnum árum en nokkuð er í land til að viðunandi geti talist. Með bættum vegum, aukinni umferð, auknum hraða og settum markmiðum um bætt umferðaröryggi hafa kröfur aukist verulega. Yfirborðsmerkingar aukast á hverju ári með lengingu bundinna slitlaga og kröfur hafa aukist mjög um bætt umferðaröryggi, m.a. með því að fjölga vegriðum á varasömum stöðum og bæta sýnileika og endurskin vegmerkinga.

Samningar við ­sveitarfélög.
     Lýsing: Undir þennan lið fellur kostn­aður við minni háttar viðhald og rekstur, þ.m.t. vetrarþjónustu og lýsingu þeirra vega sem skráðir eru sem þjóðvegir samkvæmt vegaskrá og eru í þéttbýli. Almennt er miðað við að veghald sé með sambærilegu sniði og í aðliggjandi vegakerfi, þ.e. með þeim hætti að gildandi öryggisstöðlum og reglugerðum sé fylgt, mannvirkjum sé haldið útlitslega og rekstrarlega í góðu ástandi og að viðhald safnist ekki upp til lengri tíma litið.
     Umfang: Samkvæmt vegalögum er um að ræða tæplega 120 km af heildarlengd þjóðvega. Umfang verkefna nær m.a. yfir rekstur og viðhald á u.þ.b. 1.300 þús. m 2 af slitlagi, a.m.k. 280 km af kantsteinum, 17.600 m 2 af hellulögnum, 97 km af veglýsingu, 540 gang­brautarmerkingum og 3.200 öðrum yfirborðsmerkingum, stærð fláka alls 9.200 m 2 og 1.150 þús. m 2 af grassvæðum, 6.700 umferðarmerkjum, 10.000 niðurföllum og brunnum, 160 km af regn­vatnslögnum og önnur minni háttar verkefni sem falla undir annan búnað sem tilheyrir viðkomandi vegum.
     Ástand: Ástand vega á ýmsum þéttbýlissvæðum er nokkuð mismunandi og er tekin sérstök ákvörðun um öll stærri viðhaldsverkefni sem sinna þarf hverju sinni.

Viðhaldssvæði.
     Lýsing: Undir þennan lið fellur kostn­aður við umsjónar- og eftirlitsvinnu með vegamannvirkjum, hreinsun og umhirðu vega, vegsvæða, mannvirkja og búnaðar sem tengist vegunum, þ.m.t. mælabúnaðar, vegræsa, ­göngu- og hjólreiðastíga, reiðvega og áningarstaða, svo og viðgerðir á minni háttar tilfallandi skemmdum á vegum og varnargörðum.
     Umfang: Um er að ræða framangreinda vinnu á stofnvegum, tengivegum og héraðsvegum. Á þeim eru m.a. um 500 mælitæki af mismunandi gerðum, m.a. 100 veðurstöðvar, 115 staðir með um 430 myndavélalinsum sem skila myndum á heimasíðu á 15 mínútna fresti, 61 umferðargreinir/teljari, 61 veðurskilti og um 17.100 vegræsi en við endurnýjun þeirra þyrfti að gera ráð fyrir um 30 ára líftíma eða um 600 ræsum á ári.
     Ástand: Ástand vegræsa er víða orðið bágborið á eldri vegum og gert er ráð fyrir að á næstu árum þurfi að gera átak í endurnýjun þeirra, en ekki hefur verið fjárhagslegt svigrúm undanfarin ár til að hefja þetta átak fyrir alvöru.

Vetrarviðhald.
     Lýsing: Undir verkefnaflokkinn vetrarþjónustu fellur allur kostn­aður við framkvæmd, framkvæmdaeftirlit og verkstjórn við snjómokstur og hálkuvarnir, hreinsun á ís og krapa af vegi, úr vegrásum, ræsum og niðurföllum og frá umferðarmerkjum og öðrum mannvirkjum við vegi. Undir þennan lið fellur einnig kostn­aður við framleiðslu, efni og vörslu á sandi til hálkuvarna, salti og pækli, og viðhald og rekstur á margvíslegum tækjabúnaði, geymslum undir hálkuvarnarefni, snjóflóðanetum, snjógrindum og öðrum minni háttar snjóvarnarvirkjum.
     Umfang: Alls eru um 5.200 km af vegakerfinu mokaðir reglulega, þar af eru um 3.520 km með þjónustu 6–7 daga vikunnar. Auk þess eru yfir 2.900 km af vegum mokaðir samkvæmt helmingamokstursreglum. Alls eru 760 km hálkuvarðir í hálku og flughálku og við það bætast 340 km af vegum sem eru hálkuvarðir í flughálku. Fyrir utan þetta er haldið utan um færðarskráningu á tæplega 2.500 km. Verkefni á sviði vetrarþjónustu hafa aukist hröðum skrefum. Frá 1977 til 2007 hefur vinnuumfang vetrarþjónustu Vegagerðarinnar u.þ.b. sjöfaldast en kostn­aður og fjárveitingar hafa u.þ.b. tvöfaldast. Það þýðir að nýtingarhlutfall vinnuframlagsins hefur skilað sér betur til vegfarandans sem þessu nemur. Það skýrist m.a. af betri vegum, bættum tækjakosti, endurbættri tækni og síðast og ekki síst öflugu starfsliði sem byggt hefur á þekkingu og reynslu til margra ára. Á næstu tíu árum má búast við að kröfur um snjó- og hálkulaust vegakerfi, opið allan sólarhringinn, muni aukast mjög og gert er ráð fyrir að umfang þessara verkefna muni rúmlega þrefaldast á þessu tímabili.
     Ástand: Undanfarin ár hafa auknar kröfur kallað á meiri þjónustu en fjárveitingar hafa ekki aukist í takt við þær ákvarðanir sem teknar hafa verið um bætta þjónustu.

Umferðaröryggi.
     Lýsing: Unnið er samkvæmt umferðaröryggisáætlun sam­gönguáætlunar. Mest áhersla er lögð á endurbætur á hættulegum stöðum á vegakerfinu en jafnframt er unnið að fyrirbyggjandi aðgerðum með vöktun vegakerfisins og fræðslu til vegfarenda.
     Umfang: Unnið er að endurbótum á slysastöðum og lagfæringum á um­hverfi vega með það að markmiði að fækka slysum og draga úr alvarleika þeirra eftir sérstakri framkvæmdaáætlun í samræmi við umferðaröryggisáætlun. Nýlegar umferðaröryggisúttektir sýna að víða er mjög brýnt að setja upp vegrið meðfram vegum. Nauðsynlegt er að auka fjárframlög til þessa verkefnis í takt við það sem gert hefur verið varðandi umferðaröryggi á suð­vesturhorninu. Frá ársbyrjun 2010 hefur sérstakt fjármagn af nýbyggingarlið vegáætlunar verið eyrnamerkt umferðaröryggi á suð­vesturhorninu. Vegagerðin vinnur jafnframt að uppsetningu löggæslumyndavéla í vegakerfinu og annast rekstur myndavélakerfisins. Tilgangurinn með uppsetningu vélanna er að stemma stigu við hraðakstri í grennd við þekkta slysastaði. Einnig hafa verið gerðir samningar við embætti ríkislögreglustjóra um að það annist þau verkefni umferðaröryggisáætlunar sem snúa að umferðareftirliti. Jafnframt hefur verið samið við Sam­göngustofu um að annast þau verkefni umferðaröryggisáætlunar sem tengjast áróðri og fræðslu.
     Ástand: Vegakerfið er byggt upp á löngum tíma eftir þeim stöðlum sem giltu hverju sinni. Hluti vegakerfisins er því gerður fyrir allt aðra umferð og annan umferðarhraða en nú er. Þess vegna er mjög víða þörf fyrir úrbætur, bæði á einstökum stöðum þar sem slys eru tíð og á um­hverfi veganna.

Vatnsskemmdir og ófyrirséð.
     Lýsing: Verkefnið er fólgið í lagfæringum á skemmdum sem verða á vegakerfinu vegna úrkomu, sjávarflóða og annarra ófyrirséðra atburða.
     Umfang: Umfang verkefnisins er mjög háð veðurfari en nauðsynlegt er að hafa jafnan til ráðstöfunar fjármagn til að unnt sé að ráðast án fyrirvara í aðgerðir til að tryggja öryggi vegfarenda.
     Ástand: Víða um land er vegakerfið viðkvæmt fyrir flóðum í ­vatnsföllum og fyrir sjávarrofi. Aukin bráðnun jökla með hækkandi hitastigi hefur gert það að verkum að meira reynir á rofvarnir sem verja eiga vegi og önnur mannvirki. Auk þess eru síauknar kröfur um að vegakerfið sé alltaf opið sem gera það að verkum að nauðsynlegt er að hafa til ráðstöfunar fjármagn til að geta brugðist við áföllum án fyrirvara.

Viðhald girðinga.
     Lýsing: Verkefnið er fólgið í þátttöku í greiðslu kostnaðar við viðhald núverandi girðinga með þjóðvegum og á svæðum þar sem lausaganga búfjár hefur verið bönnuð og Vegagerðin hefur tekið að sér umsjón girðinga samkvæmt heimildarákvæði í vegalögum.
     Umfang: Meðalfjöldi búfjárslysa á hverju ári hefur verið um 200 og er því mikil þörf á að vinna að lokun vegsvæða fyrir búfé víða um land.
     Ástand: Ástand girðinga meðfram stofn- og tengivegum er víða slæmt, með breyttri búsetu og landnýtingu eykst þörfin fyrir að Vegagerðin annist uppsetningu og viðhald girðinga.

Frágangur gamalla efnisnáma.
     Lýsing: Frágangur efnisnáma er lagaskylda skv. 49. gr. laga um náttúruvernd, nr. 44/1999, með síðari breytingum. Þar segir m.a. að efnistökusvæði skuli ekki standa ónotað og ófrágengið lengur en í þrjú ár. Í lögunum er einnig ákvæði til bráðabirgða sem kveður á um frágang eldri efnistökusvæða. Hér er um að ræða ófrágengnar námur sem voru í notkun á undanförnum áratugum og þar sem efnistöku er lokið. Á árinu 2004 gaf Vegagerðin út langtímaáætlun um námufrágang og var í fram­haldi af því ákveðið að það yrði eitt af átaksverkefnum hennar. Í langtímaáætluninni kemur fram að Vegagerðin stefni að því að ljúka við frágang á eldri efnisnámum sem stofnunin ber ábyrgð á. Gert var ráð fyrir að verkið yrði unnið á 15 árum, 2004–2018.
     Umfang: Í áætlun um námufrágang kom fram að um var að ræða um 900 námur og í henni er gert ráð fyrir að ganga frá um 60 námum á ári. Í árslok 2014 átti enn eftir að ganga frá um 480 námum og þarf því að ganga frá 120 námum á ári til að standa við áætlunina.
     Ástand: Þar sem ekki voru sérstakar fjárveitingar til verkefnisins í vegáætlun fyrr en árið 2007 hefur það sóst hægar en til stóð og til þess að standa við áætlunina er þörf aukins fjármagns á hverju ári.

Minjar og saga.
     Lýsing: Verkefnið er fólgið í því að varðveita gamla muni, búnað, tæki, mannvirki og sögu vegagerðar í landinu.
     Umfang: Ýmsar minjar um vegagerð og vegamannvirki eru til í landinu sem ástæða er til að endurgera, færa í upprunalegt horf og varðveita. Auk þess þarf að varðveita þær minjar sem þegar hafa verið endurgerðar. Ritun sögu Vegagerðarinnar er hafin og óskráð er saga eða upplýsingar um einstök mannvirki, vegi og hluti tengda vegagerð. Í einhverjum tilvikum getur verið hagkvæmt að styrkja aðila til varðveislu og sýninga á tækjum og búnaði til vegagerðar.
     Ástand: Ritun sögu vegagerðar hófst á árinu 2008 og verður haldið áfram næstu árin. Á undanförnum árum hafa ýmsar minjar og vegamannvirki verið endurgerð og hluti minjanna verið til sýnis á Sam­göngusafni Íslands að Skógum undir Eyjafjöllum.

1.1.4 Stofnkostn­aður (6.10).
    Útgjöldum er nú skipt á færri liði en áður. Stofnvegakerfi og tengivegir eru nú einn liður. Að öðru leyti er útgjöldum skipt eftir vegflokkum samkvæmt gildandi vegalögum. Lengd vega eftir vegflokkum samkvæmt vegalögum samþykktum fyrri hluta árs 2015 er eftirfarandi:

Tafla 1. Lengd vega eftir vegflokkum og svæðum Vegagerðarinnar í km.
Þjóðvegir 11. mars 2015.


Stofnvegir alls Stofnvegir um hálendi Tengivegir Héraðsvegir Landsvegir Samtals
Suðursvæði 1.017 299 948 716 576 3.556
Vestursvæði 1.341 40 908 741 213 3.243
Norðursvæði 1.166 164 1.086 882 670 3.968
Austursvæði 894 435 351 470 2.150
Alls 4.418 503 3.377 2.690 1.929 12.917


Stofn- og tengivegakerfi.
    Til stofn­vega­kerfisins teljast allir stofnvegir. Þeir skiptast í tvennt, stofnvegi, sem eru 4.418 km, og stofnvegi um hálendi, 503 km, samtals 4.921 km. Lengd tengivega er samtals 3.377 km. Fjárveiting til stofn­vega­kerfis og tengivega er nú einn liður. Undirliðir á framkvæmdaáætlun vegagerðar eru nú eins fáir og unnt er í því skyni að auka gagnsæi áætlunarinnar svo að sjá megi á einfaldan hátt fjárveitingar til einstakra vegaframkvæmda.
    Handbært fé til þessa liðar verður 8.563 millj. kr. 2015, 9.860 millj. kr. 2016, 10.587 millj. kr. 2017 og 11.336 millj. kr. 2018, og eru þá jarð­göng meðtalin, einnig jarð­göng á Bakka.

Héraðsvegir.
    Samkvæmt vegalögum, nr. 80/2007, svara héraðsvegir að mestu til safnvega áður. Lengd héraðsvega er um 3.690 km. Með breytingu á vegalögum í ársbyrjun 2015 styttust héraðsvegir um 346 km og lengdust tengivegir sem því nemur. Lagt er til að fjárveiting til héraðsvega verði 70 millj. kr. árið 2015 en 80 millj. kr. á ári eftir það.

Landsvegir utan stofn­vega­kerfis.
    Landsvegir eru vegir yfir fjöll og heiðar og aflagðir byggðavegir á eyðilendum. Lengd þeirra er um 1.929 km. Á landsvegum skal einungis gera ráð fyrir árstímabundinni umferð og minna eftirliti og minni þjónustu en á öðrum vegum. Lagt er til að fjárveiting til landsvega verði 120 millj. kr. á ári.

Styrkir til sam­gönguleiða.
    Heimilt er að styrkja tilteknar sam­gönguleiðir sem ekki falla undir skilgreiningar þjóðvega. Lagt er til að árleg fjárveiting til styrkvega verði 50 millj. kr. á tímabilinu.

Reiðvegir.
    Lagt er til að árleg fjárveiting til reiðvega verði 60 millj. kr. á tímabilinu.

Girðingar.
    Eins og fram kemur í umfjöllun um viðhald girðinga er með tilliti til umferðaröryggis mikil þörf á að loka vegsvæðum betur en nú er gert og auka þyrfti fjármagn til þessa liðar verulega. Lagt er til að árleg fjárveiting verði 50 millj. kr. á árunum 2015–2017 en 60 millj. kr. 2018.

Helstu framkvæmdir á stofn- og tengivegum.
    Af fjármagni til framkvæmda á stofn- og tengivegum fer stærsti hlutinn til verkefna á landsbyggðinni. Eftirfarandi er lýsing á helstu verkefnum í áætluninni. Svæðaskiptingin er samkvæmt starfssvæðum Vegagerðarinnar.

Suðursvæði.
Undir­búningur verka utan áætlunar.
    Lögð er til fjárveiting til hönnunar verka utan áætlunar sem koma til framkvæmda síðar.

Hring­vegur, norð­austan Selfoss, brú á Ölfusá.
    Lagt er til að hafinn verði undir­búningur nýs vegar norð­austan Selfoss með nýrri brú á Ölfusá. Gert er ráð fyrir að framkvæmdir geti hafist um 2020 og framkvæmdatími verði um fjögur ár.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Hring­vegur Selfoss–Hveragerði
    Lagt er til að gerður verði 2+1 ­vegur með aðskildum ak­brautum með vegriði og planvegamótum á kafla­num milli Selfoss og Hveragerðis. Gert er ráð fyrir að framkvæmdir hefjist 2017 og þeim ljúki á 2. tímabili væntanlegrar langtímaáætlunar.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Hring­vegur um Hellis­heiði.
    Lokið verði við breikkun á veginum frá Hveragerði að Hellisheiðarvirkjun. Akstursstefnur verði aðgreindar með 2+1 vegi. Á kafla í Kömbum verði 2+2 ­vegur. Framkvæmdum ljúki á árinu 2015.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Reykja­vegur.
    Lagt er til að Reykja­vegur milli Biskups­tungna­brautar og Laugar­vatnsvegar verði endurgerður og lagður bundnu slitlagi.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Suðursvæði II – Reykjavík og Suð­vestursvæði.
Undir­búningur verka utan áætlunar.
    Lögð er til fjárveiting til hönnunar verka utan áætlunar sem koma til framkvæmda síðar.

Reykjanes­braut, undir­göng í Kópavogi.
    Gert er ráð fyrir greiðslu skuldar við Kópavogsbæ árin 2016–18 vegna undirganga við Lindir.

Reykjanes­braut sunnan Hafnar­fjarðar.
    Lagt er til að hafnar verði framkvæmdir við tvöföldun Reykjanes­brautar frá Kaldárselsvegi suður í Hvassahraun á árinu 2018. Stefnt er að því að í fyrsta áfanga verði gerð vegamót við Krýsuvíkurveg.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Kjósarskarðs­vegur.
    Lagt er til að haldið verði áfram við endurgerð Kjósarskarðsvegar.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Arnarnes­vegur.
    Lagt er til að kafli frá Reykjanes­braut að Fífuhvammsvegi verði gerður 2015 og 2016.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Álftanes­vegur.
    Lokið verði við framkvæmir á Álftanesvegi frá Hafnar­fjarðarvegi að Bessa­staðavegi árið 2015.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Suðurstrandar­vegur.
    Fjárveitingin er ætluð til greiðslu lögfræðikostnaðar vegna uppgjörs landbóta vegna framkvæmda við Suðurstrandarveg.

Sunda­braut.
    Ekki er fjárveiting til þessa verkefnis en fyrirhugað er að skoða kosti þess að gera Sunda­braut í einkaframkvæmd. Umtalsvert fé þarf til að viðhalda og byggja upp sam­göngukerfi landsins á næstu árum og því rétt að huga að aðkomu einkaaðila að því verkefni í samstarfi við opinbera aðila. Markmiðið er að styrkja innviði og halda uppi viðunandi framkvæmdastigi í hagkerfinu. Í því sambandi verður litið til góðrar reynslu margra nágrannaþjóða okkar af slíku samstarfi fjárfesta, rekstraraðila og ríkisvalds. Innanríkisráðuneytið hefur þegar hafið athugun á því hvaða kostir í vegagerð gætu hentað til slíks samstarfs ríkis og einkaaðila.

Bætt umferðar­flæði og almennings­sam­göngur.
    Fjárveiting er ætluð til að greiða kostnað við ýmis smærri verk sem ætlað er að útrýma flösku­hálsum á einstaka stöðum og bæta þar með umferðar­flæðið, efla umferðaröryggi og bæta almennings­sam­göngur með gerð sérreina fyrir strætisvagna og öðrum aðgerðum í þágu strætisvagna, svo sem við gatnamót. Aðgerðum er forgangsraðað og þær undirbúnar í samvinnu Vegagerðarinnar og ­sveitarfélaganna á höfuð­borgar­svæðinu og suð­vesturhorni landsins. Árlegar fjárveitingar eru 200 millj. kr.

Hjólreiða- og ­göngustígar.
    Fjárveiting tekur mið af því að efla verulega möguleika á notkun hjólreiða sem sam­göngugreinar á höfuð­borgar­svæðinu og suð­vesturhorni landsins með gerð áætlunar og framkvæmdum í stígagerð. Vísað er til heimildar í vegalögum, nr. 80/2007, til að veita fé af sam­gönguáætlun til almennra hjólreiða- og ­göngustíga meðfram umferðarmestu þjóðvegum samkvæmt sérstakri áætlun sem skal gerð að höfðu samráði við ­sveitarfélög. Reiknað er með að viðkomandi ­sveitarfélög taki þátt í kostnaði að undangengnum samningum þar um. Miðað er við að þátttaka Vegagerðarinnar verði allt að helmingur kostnaðar nema á langleiðum utan höfuð­borgar­svæðisins þar sem kostnaðarþátttaka getur orðið meiri. Með stígagerðinni er stefnt að því að umferð hjólandi ökumanna verði ekki leyfð á viðkomandi vegum.
    Myndin sýnir framkvæmdir við hjólaleiðir á höfuð­borgar­svæðinu sem fjármagnaðar eru af Vegagerðinni að hluta og ­sveitarfélögum að hluta. Stofnleiðirnar byggjast á sam­eigin­legri sýn frá haustinu 2012 og er vinna langt komin.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Öryggis­aðgerðir.
    Fjárveiting er einkum ætluð til uppsetningar vegriða til að aðskilja akstursstefnur á 2+2 vegum á höfuð­borgar­svæðinu og suð­vesturhorni landsins.

Göngubrýr og undir­göng.
    Fjárveiting er ætluð til að auka öryggi fótgangandi og hjólreiðafólks við umferðarmiklar stofn­brautir á höfuð­borgar­svæðinu og suð­vesturhorninu.

Vestursvæði.
Undir­búningur verka utan áætlunar.
    Lögð er til fjárveiting til hönnunar verka utan áætlunar sem koma til framkvæmda síðar.

Uxahryggja­vegur.
    Lagt er til að unnið verði að endurgerð Uxahryggjavegar eftir því sem fjármagn leyfir og lagt á hann bundið slitlag. Heimilt er enn fremur að nýta fjárveitinguna til lagningar bundins slitlags á Kaldadalsveg sunnan Uxahryggjavegar.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Vestfjarða­vegur um Gufudals­sveit.
    Fjárveiting til þessa kafla er ætluð til framkvæmda frá Þorskafirði að austan í utanverðan Gufufjörð að vestan. Að svo komnu máli er í áætlun þessari ekki tekin afstaða til leiðarvals á svæðinu, en gert er ráð fyrir að það fari fram að afloknu um­hverfismati. Mismunandi leiðir sem til greina koma eru sýndar á meðfylgjandi mynd. Staða málsins er þannig að Reykhólahreppur hefur ákveðið í aðalskipulagi að Vestfjarða­vegur skuli liggja um Teigsskóg. Vegagerðin hefur lagt fram nokkrar leiðir til um­hverfismats, þar á meðal leið aðalskipulagsins. Óskað hefur verið eftir endurupptöku um­hverfismatsins. Þegar nýtt um­hverfismat hefur farið fram þarf að fara í verkhönnun og er ljóst að framkvæmdir geta í fyrsta lagi hafist 2016.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Vestfjarða­vegur frá Eiði til Kjálka­fjarðar.
    Fjárveitingin er ætluð til að ljúka framkvæmdum árið 2015 í Vattarfirði, Mjóafirði, Kerlingarfirði og Kjálkafirði.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Vestfjarð­vegur um Dynjandis­heiði.
    Lagt er til að framkvæmdir við endurgerð Vestfjarðavegar um Dynjandis­heiði hefjist árið 2017 en um er að ræða rúmlega 30 km langan veg.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Vestfjarða­vegur – Dýra­fjarðar­göng.
    Lagt er til að framkvæmdir við jarð­göng milli Arnar­fjarðar og Dýra­fjarðar verði boðnar út árið 2016, framkvæmdir hefjist 2017 og þeim ljúki árið 2019. Jarð­göngin munu stytta Vestfjarðaveg um 27 km.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Djúp­vegur um Súðavíkur­hlíð.
    Lagt er til að unnið verði að snjóflóðavörnum á Súðavíkur­hlíð á árinu 2016 og 2017. Rekin verða niður stálþil sem mynda skápa þar sem snjóflóðin verða fönguð.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Innstranda­vegur, Heydalsá–Þorpar.
    Lagt er til að framkvæmdir við lagfæringu og lagningu bundins slitlags á Innstrandaveg hefist árið 2018.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Stranda­vegur um Bjarnar­fjarðar­háls.
    Fjárveiting á Strandavegi er til endurgerðar vegarins um Bjarnar­fjarðar­háls á árunum 2015 og 2016.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Stranda­vegur um Veiðileysu­háls.
    Lagt er til að framkvæmdir við endurgerð vegar yfir Veiðileysu­háls hefjist árið 2018.

Norðursvæði.
Undir­búningur verka utan áætlunar.
    Lögð er til fjárveiting til hönnunar verka utan áætlunar sem koma til framkvæmda síðar.

Hring­vegur á Akureyri, öryggis­aðgerðir.
    Lagt er til að unnið verði við öryggis­aðgerðir á Hringvegi á Akureyri á árunum 2016 og 2017. Um er að ræða aðgerðir á gatnamótum og ­gönguþverunum.

Detti­foss­vegur.
    Lagt er til að framkvæmdum verði haldið áfram á nyrsta hluta Detti­fossvegar sem hófust 2014 og þeim ljúki 2015. Um er að ræða lítinn hluta þess vegar sem þarf að gera.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Vegur og jarð­göng að Bakka við Húsa­vík.
    Fjárveitingin er ætluð til framkvæmda við veg og jarð­göng frá Húsa­víkur­höfn að iðnaðarsvæðinu á Bakka árin 2015 og 2016. Framkvæmdin er utan þjóðvegakerfisins og er ekki fullfjármögnuð í áætluninni.

Austursvæði.
Undir­búningur verka utan áætlunar.
    Lögð er til fjárveiting til hönnunar verka utan áætlunar til framkvæmda síðar.

Hring­vegur, Skriðuvatn–Axar­vegur.
    Fjárveitingin er ætluð til endurgerðar Hringvegarins frá Skriðuvatni að Axarvegi á árinu 2018.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Hring­vegur um Beru­fjarðar­botn.
    Fjárveitingin er ætluð til framkvæmda við endurgerð Hringvegar um Beru­fjarðar­botn á árunum 2016–2018.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Hring­vegur um Horna­fjarðar­fljót.
    Gert er ráð fyrir að núverandi legu Hringvegar verði breytt í samræmi við aðalskipulag Horna­fjarðar og lagt er til að framkvæmdir hefjist árið 2017. Gera má ráð fyrir að framkvæmdir taki a.m.k. þrjú ár. Við framkvæmdina styttist Hring­vegurinn um 11 km.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Hring­vegur um Morsá.
    Lagt er til að gerð verði ný brú á Morsá (Skeiðará) sem kemur í stað núverandi brúar sem er lengsta brú landsins og þarfnast mikils viðhalds á brúargólfi sem er úr timbri. Hluti framkvæmdakostnaðar greiðist af liðnum breikkun brúa. Framkvæmdin verður 2016.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Norð­fjarðar­vegur – Norð­fjarðar­göng.
    Lokið verður við framkvæmdir við Norð­fjarðar­göng á árinu 2017. Göngin koma í stað Oddsskarðsganga sem liggja hátt uppi í fjallinu og eru einbreið. Nýju ­göngin stytta Norð­fjarðarveg um 4 km og leysa af hólmi brattan fjallveg með kröppum beygjum. Nýi ­vegurinn leiðir einnig umferðina framhjá þéttbýlinu á Eskifirði.

Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.


Seyðis­fjarðar­vegur – Fjarðar­heiðar­göng.
    Lagt er til að gerðar verði jarðfræði­rannsóknir í gangastæði væntanlegra Fjarðar­heiðarganga á árunum 2015–2018.

Borgar­fjarðar­vegur.
    Lagt er til að framkvæmdir við Borgar­fjarðarveg hefjist árið 2018.

Sameiginlegt.
Tengivegir, malbik.
    Fjárveiting er ætluð til styrkingar og lagningar bundins slitlags á umferðarlitla tengivegi. Fyrir liggja verklagsreglur um hvernig staðið verður að því að leggja bundið slitlag á þessa vegi. Þeir eru oftast með takmarkað burðarþol, lega þeirra í hæð og plani er ekki fullnægjandi og svo mætti áfram telja. Ætlunin er að taka mið af vegum þar sem umferð er minni en 150 bílar á dag (ÁDU). Styrking veganna og burðarþol mun taka mið af algengri umferð um þá (mjólkurbílum og áburðarflutningum) og þar sem víkja þarf frá veghönnunarreglum, eins og í beygjum og blindhæðum, verður gripið til viðeigandi mótvægisaðgerða. Beygjur verða merktar með leiðbeinandi hraða og með stefnuörvum. Blindhæðir verða málaðar með heildreginni línu og merktar með viðeigandi umferðarmerki og leiðbeinandi hraða og þeim jafnvel skipt í einstaka tilvikum. Til greina kemur að lækka leyfilegan hámarkshraða ef hönnunarhraði á öllum veginum er almennt lágur eða ef um stuttan veg er að ræða. Reynt verður að fylgja veghönnunarreglum vegna öryggissvæða utan vega eftir megni. Breidd þessara vega verði skýr, annaðhvort verði þeir einbreiðir (4 m) eða tvíbreiðir (a.m.k. 6 m). Ekki á að leika vafi á hvort ­vegur er ein- eða tvíbreiður. Með þessum aðgerðum telur Vegagerðin að flýta megi lagningu bundins slitlags á umferðarlitla tengivegi án þess að gengið verði á öryggi þeirra og telur Vegagerðin að aðgerðirnar auki jafnframt öryggi. Með fjárveitingu þeirri sem lögð er til á tímabilinu má að öllum líkindum leggja bundið slitlag á um 150 km vega. Lagt er til að skipting fjárins fari eftir lengd tengivega á hverju svæði Vegagerðarinnar án bundins slitlags og umferð eins og verið hefur. Heimilt er einnig að nota fjárveitingu þessa til framkvæmda á héraðsvegum með tengivegahlutverk og eftir atvikum einnig á umferðarlitlum stofnvegum.

Sam­eig­in­leg­ur jarð­ganga­kostn­aður.
    Fjárveiting er ætluð til greiðslu sam­eigin­legs kostnaðar við undirbúning framkvæmda við jarð­göng.

Sam­göngu­rannsóknir.
    Fjárveiting er ætluð til ýmissa sam­göngurannsókna líkt og á undanförnum árum.

Jarðgangaáætlun.
    Í fyrri sam­gönguáætlunum var við það miðað að aðeins væri unnið að einum jarð­göngum á hverjum tíma. Með samþykkt viðauka sam­gönguáætlunar fyrir árin 2007–2010 var ákveðið að unnið yrði að gerð tvennra jarð­ganga samtímis. Við hrun efnahagslífsins árið 2008 varð að draga úr þessum áformum en jarð­gangaáætlun gerir ráð fyrir að jarð­göng séu fjármögnuð af ríkissjóði utan markaðra tekjustofna til vegagerðar.
    Framkvæmdir við Norð­fjarðar­göng hófust árið 2013 og þeim lýkur væntanlega 2017. Fyrirhugað er að hefjast handa við Dýra­fjarðar­göng milli Arnar­fjarðar og Dýra­fjarðar árið 2017 og ljúka gerð þeirra árið 2019. Á árunum 2015–2018 er gert ráð fyrir að vinna að jarðfræðirannsóknum í væntanlegu gangastæði Fjarðar­heiðarganga.
    Fjárveiting til jarð­ganga utan þjóðvegakerfis, jarð­ganga við Bakka við Húsa­vík, er 850 millj. kr. samkvæmt fjárlögum fyrir árið 2015 og gert er ráð fyrir 950 millj. kr. árið 2016. Þá vantar 1.200 millj. kr. til að ljúka framkvæmdum miðað við kostnaðaráætlun.

Vitabyggingar (6.60).
    Undir þennan lið fellur nauðsynleg endurnýjun á búnaði vita og upplýsingakerfis um veður og sjólag. Innan skamms má búast við að þörf verði á endurnýjun nokkurra vita.

Sjó­varn­ar­garðar (6.80).
    Gert er ráð fyrir að vinna að sjóvörnum á áætlunartímabilinu fyrir samtals 497 millj. kr. Af þeirri upphæð greiðir ríkið 435 millj. kr., en ­sveitarfélög/landeigendur 62 millj. kr. Stærsta verkefnið á tímabilinu er við Vík í Mýrdal en áætlað er að undir­búningur að strandvörn austan Víkurár hefjist árið 2017. Við útdeilingu fjármagns er notað forgangsröðunarlíkan fyrrum Siglingastofnunar. Framkvæmdaþörf gæti aukist ef sjávarflóð verða en búast má við stórflóðum á 10–20 ára fresti sé tekið mið af reynslu. Um 23 ár eru frá síðasta stórflóði suð­vestanlands en 15–17 ár á Norðurlandi. Þá er töluvert um að sjóvarnir séu orðnar 15–20 ára gamlar og þarfnist endurbyggingar og styrkingar.

1.1.5 Hafnarframkvæmdir (06-662).
Almennur rekstur.
    Hér er um að ræða B-deild Hafnabótasjóðs sem ætlað er að fjármagna viðgerðir vegna tjóna á hafnamannvirkjum.

Hafnabótasjóður (6.70).
    Mat á áætluðum kostnaði ríkissjóðs við framkvæmdir í höfnum miðast við að greiðsluþátttaka ríkissjóðs verði í samræmi við 24. gr. hafnalaga, nr. 61/2003. Bráðabirgðaákvæði þess efnis að ríkissjóði sé heimilt að styrkja framkvæmdir í höfnum, sbr. ákvæði um greiðsluþátttöku í eldri hafnalögum, nr. 23/1994, með síðari breytingum, féll úr gildi í árslok 2012.
    Viðmið á heimild til viðbótarframlags úr ríkissjóði skv. 3. mgr. 24. gr. hafnalaga eru eftirfarandi miðað við vísitölu neysluverðs í desember 2014:
    Hafnir með heildartekjur undir 40 millj. kr. og verðmæti meðalafla síðustu þriggja ára er undir 1.000 millj. kr. Hafnarsjóðir innan skilgreinds byggðakorts, samkvæmt ákvörðunum Eftirlitsstofnunar EFTA (kort gildir 1. júlí 2014 til 31. desember 2020). Hafnarsjóðir í þessum flokki eru Stykkishólms­höfn, Dalabyggðarhafnir, Reykhóla­höfn, Tálkna­fjarðar­höfn, Súðavíkur­höfn, Norður­fjarðar­höfn, Drangsnes­höfn, Hólmavíkur­höfn, Hvammstanga­höfn, Blönduós­höfn, Borgar­fjarðar­höfn, Breiðdalsvíkur­höfn, Gerða­höfn og Voga­höfn.
    Samkvæmt 1. mgr. 24. gr. hafnalaga er það skilyrði sett fyrir úthlutun styrkja úr ríkissjóði að viðkomandi höfn hafi skilað jákvæðum rekstrarafgangi að teknu tilliti til vaxta eða hafi nýtt kosti sína til tekjuöflunar með eðlilegum hætti. Eftirtaldar hafnir skiluðu ekki jákvæðum rekstrarafgangi að teknu tilliti til vaxta á árinu 2013 og talið er að þær hafi ekki nýtt að fullu kosti sína til tekjuöflunar og fá því ekki ríkisstyrk að þessu sinni: Súðavíkur­höfn, Drangsnes­höfn, Hvammstanga­höfn, Blönduós­höfn, hafnir Norðurþings, Reykjanes­höfn og Voga­höfn.
    Samkvæmt 1. mgr. 24. gr. hafnalaga skal framlag ríkissjóðs ekki raska ótilhlýðilega samkeppni milli hafna samkvæmt ákvæðum samningsins um Evrópska efnahagssvæðið. Eftirtaldar hafnir fá ekki ríkisstyrks vegna þessa ákvæðis: Faxaflóahafnir, Kópavogs­höfn, Hafnar­fjarðar­höfn og hafnir Fjarðabyggðar.

Landeyja­höfn (6.72).
    Á áætlunartímabilinu er gert ráð fyrir að framkvæmdakostn­aður vegna Landeyjahafnar verði 1.716,9 millj. kr. þar af er 455,9 millj. kr. flutt frá 2014. Er þessari upphæð ætlað að standa undir kostnaði við ­rannsóknir, örygggismál og framkvæmdir sem eiga að draga úr sandburði við höfnina til frambúðar. Inni í þessari upphæð er einnig árlegt framlag til viðhaldsdýpkunar, 290 millj. kr. á ári þar til ný grunnristari ferja kemur en þá er gert ráð fyrir að framlagið lækki. Gert er ráð fyrir að ný ferja komi árið 2017. Gert er ráð fyrir að framkvæmdir til að draga úr sandburði hefjist þegar fyrir liggur að farið verði í smíði nýrrar ferju.

Húsa­víkur­höfn (6.73).
    Fjármagn til þessa liðar er ætlað til endurbóta á Húsa­víkur­höfn í tengslum við iðnaðaruppbyggingu á Bakka.

Ferjubryggjur (6.76).
    Undir ferjubryggjur falla framlög til viðhalds og endurbyggingar hafnarmannvirkja utan skilgreindra hafnarsvæða þar sem ríkið styrkir ferjusiglingar, t.d. í Breiða­fjarðareyjum og við Ísa­fjarðardjúp.

1.1.6 Flokkun hafna.
    Vegagerðin hefur skilgreint staðalkröfur fyrir fiskihafnir. Staðalkröfurnar greinast í tvennt:
     –      Tæknikröfur sem lúta að skipulagi hafna og hafnasvæða, gæðum innsiglingar og kyrrð í höfninni.
     –      Notendakröfur sem eru reglur varðandi mat á nýtingu á bryggjuplássi, þ.e. hvort höfn annar þeim fjölda skipa sem þar leggur að og landar. Enn fremur hvort aðstaða þarf að vera fyrir farmskip og viðmiðunarreglur varðandi ýmsan búnað hafna.
    Leitast er við að aðlaga staðalkröfur til fiskiskipahafna að þörfum eins og þær eru á hverjum tíma.
    Þörf á hafnarbótum í hverri höfn er metin út frá því hvort og þá hve mikið vantar upp á að viðkomandi höfn uppfylli staðalkröfur. Mat á þörf fyrir hafnarbætur ásamt umsvifum í hafnarstarfsemi á hverjum stað er síðan notað við forgangsröðun hafnarframkvæmda inn á sam­gönguáætlun.
    Fiski­höfnum er skipt í fjóra flokka og mismunandi staðalkröfur gerðar eftir stærð hönnunarskips og umsvifum í hverjum flokki. Flokkunin er unnin með hjálp reiknilíkans sem tekur mið af eftirfarandi:
     –      þjónustustigi sem höfn veitir,
     –      aflamagni sem landað er í viðkomandi höfn,
     –      verðmæti afla sem landað er,
     –      magni sem unnið er í viðkomandi verstöð,
     –      vöruflutningum sem fara um höfnina,
     –      aðstæðum til hafnargerðar á viðkomandi stað.
    Allar hafnir í flokkum I og II eru í grunnneti. Auk þess eru í grunnneti ferjuhafnir þar sem eru reglubundnar ferjusiglingar og iðnaðar­höfnin á Grundartanga. Utan grunnnets eru flestar fiskihafnir í flokki III og IV og iðnaðar­höfnin við þörungaverksmiðjuna á Reykhólum. Flokkunin er endurskoðuð á fjögurra ára fresti, um leið og tólf ára sam­gönguáætlun.

Tafla 2. Flokkun hafna: Flokkur I, stórar fiskihafnir.
Akranes­höfn* Akureyrar­höfn Eski­fjarðar­höfn*
Fáskrúðs­fjarðar­höfn* Grindavíkur­höfn Hafnar­fjarðar­höfn*
Horna­fjarðar­höfn* Ísa­fjarðar­höfn Neskaupstaðar­höfn*
Reykjanes­höfn* Reykjavíkur­höfn* Sauðárkróks­höfn
Seyðis­fjarðar­höfn* Vestmannaeyja­höfn* Vopna­fjarðar­höfn*
Þorláks­höfn
* Þær hafnir eru stjörnumerktar þar sem meira en 5.000 tonnum af uppsjávarfiski var landað 2013.
Tafla 3. Flokkun hafna: Flokkur II, meðalstórar fiskihafnir.
Bíldudals­höfn Bolungarvíkur­höfn Dalvíkur­höfn
Djúpavogs­höfn Grundar­fjarðar­höfn* Húsa­víkur­höfn
Ólafsvíkur­höfn Reyðar­fjarðar­höfn* Rifs­höfn
Sandgerðis­höfn Siglu­fjarðar­höfn Skagastrandar­höfn
Þórshafnar­höfn*
* Þær hafnir eru stjörnumerktar þar sem meira en 5.000 tonnum af uppsjávarfiski var landað 2013.
Tafla 4. Flokkun hafna: Flokkur III, bátahafnir.
Flateyrar­höfn Hólmavíkur­höfn Hvammstanga­höfn
Kópavogs­höfn Ólafs­fjarðar­höfn Patreks­höfn
Raufarhafnar­höfn Stykkishólms­höfn Stöðvar­fjarðar­höfn
Suðureyrar­höfn Súðavíkur­höfn Tálkna­fjarðar­höfn
Þingeyrar­höfn
Tafla 5. Flokkun hafna: Flokkur IV, smábátahafnir.
Arnarstapa­höfn Árskógssands­höfn Bakka­fjarðar­höfn
Blönduós­höfn Borgar­fjarðar­höfn eystri Breiðdalsvíkur­höfn
Brjánslækjar­höfn Drangsnes­höfn Grenivíkur­höfn
Grímseyjar­höfn Hjalteyrar­höfn Hofsós­höfn
Hríseyjar­höfn Kópaskers­höfn Mjóa­fjarðar­höfn
Norður­fjarðar­höfn Voga­höfn

    Auk þeirra 59 fiskihafna sem tilgreindar eru í framantöldum fjórum flokkum eru nokkrir minni löndunarstaðir.
    Fyrir hvern flokk er miðað við hönnunarskip sem skilgreint er út frá lengd, breidd og djúpristu (sjá töflu 6).

Tafla 6. Skilgreining á hönnunarskipum eftir flokkum hafna.

Flokkur I
Stórar fiskihafnir 		Flokkur II
Meðalstórar fiskihafnir 		Flokkur III
Bátahafnir 		Flokkur IV
Smábátahafnir
Fiskiskip, Fiskiskip, Fiskiskip, Fiskiskip,
70–80 m löng 50–60 m löng 40–50 m löng 10–15 m löng
12–16 m breið 10–12 m breið 7–9 m breið 3–4 m breið
8,0–9,0 m djúprista 6,0–8,0 m djúprista* 5–6 m djúprista* 2–3 m djúprista
Flutningaskip, Flutningaskip,**
100–130 m löng, 80–110 m löng,
14–20 m breið 12–16 m breið
6–7 m djúprista 5–6 m djúprista
*    Ef löndun á uppsjávarfiski er yfir 10.000 tonn að meðaltali miðað við þriggja ára tímabil er tekið mið af dálki I, stórar fiskihafnir.
**    Ekki er þörf á aðstöðu fyrir flutningaskip ef sam­göngur eru greiðar allt árið við nálæga flutninga­höfn.


Tafla 7. Helstu staðalkröfur fyrir fjóra flokka hafna.

Flokkur I
Stórar fiskihafnir 		Flokkur II
Meðalstórar fiskihafnir 		Flokkur III
Bátahafnir 		Flokkur IV
Smábátahafnir
Innsigling,
breidd rennu 		Breidd siglingarennu
3–5 x breidd hönnunarskips, háð aðstæðum 		Breidd siglingarennu
3–5 x breidd hönnunarskips, háð aðstæðum 		Breidd siglingarennu
3–5 x breidd hönnunarskips, háð aðstæðum 		Breidd siglingarennu
3–5 x breidd hönnunarskips, háð aðstæðum
Sæflötur hafnar Stærri en 10 ha Stærri en 5 ha Hafnarkví stærri en 1 ha með öruggu skjóli fyrir báta Hafnarkví stærri en 70 m2 x fjöldi smábáta sem notar höfnina >5% tímans
Snúningssvæði Flutningaskip
D > 1,5 x lengd hönnunarskips. Sé snúið við bryggju eða ef dráttarbátur er til aðstoðar telst vera í lagi þó þvermál snúnings sé um 15% minna

Fiskiskip
D > 1,2 x lengd hönnunarskips 		Flutningaskip
D > 1,5 x lengd hönnunarskips. Má þó vera allt að 20% minna snúningsþvermál sé snúningur við bryggju eða ef dráttarbátur er til staðar

Fiskiskip
D > 1,2 x lengd hönnunarskips 		D > 1,2 x lengd hönnunarskips D > 1,2 x lengd hönnunarskips
Dýpi:
Innsigling



Snúningssv.


Löndunarbr.
> 9,5 m á smástraumsfjöru háð kenniöldu

> 9 m á smástraumsfjöru

> 9 m á stórstraumsfjöru
> 8 m á smástraumsfjöru háð kenniöldu

> 7,5 m á smástraumsfjöru

> 8 m á stórstraumsfjöru
6,5 m á smástraumsfjöru háð kenniöldu

> 6 m á smástraumsfjöru

> 6,5 m á stórstraumsfjöru
4 m á smástraumsfjöru háð kenniöldu

> 3 m á smástraumsfjöru

> 2,5 m á stórstraumsfjöru
Kyrrð, gæði viðlegukanta A–B A–B A–B A–B
Landrými við kanta Athafnasvæði við flutninga- og löndunarkanta > 30 m á breidd

Ef athafnasvæði er minna og lestun/ losun krefst notkunar ökutækja skerðist nýting viðkomandi löndunarkants 		Athafnasvæði við löndunarkanta > 25 m á breidd

Ef athafnasvæði er minna og lestun/ losun krefst notkunar ökutækja skerðist nýting viðkomandi löndunarkants 		Athafnasvæði við löndunarkanta > 20 m á breidd

Ef athafnasvæði er minna og lestun/ losun krefst notkunar ökutækja skerðist nýting viðkomandi löndunarkants 		Smábátar landa við krana

Akstursbreidd við krana > 12 m


2. FLUGVELLIR OG FLUGLEIÐSÖGUÞJÓNUSTA.
    Isavia ohf. rekur flugvelli og flugleiðsögukerfi ríkisins samkvæmt lögum þar að lútandi. Flugvellirnir eru reknir í tveimur flugvallakerfum enda gilda um þau ólík regluverk.
    Í öðru flugvallakerfinu er ein­göngu Keflavíkurflugvöllur en hann fellur undir evrópskar ríkisstyrkja- og samkeppnisreglur sem stærsti flugvöllur landsins. Þjónustugjöld standa undir rekstri og uppbyggingu flugvallarins, þ.m.t. turn- og aðflugsþjónustu og Flugstöðvar Leifs Eiríkssonar. Ríkinu er heimilt að kosta með þjónustusamningi tiltekna starfsemi flugvallarins sem ekki er rekin á við­skipta­legum grunni. Þannig greiðir ríkið samkvæmt þjónustusamningi kostnað flugvallarins af ríkisflugi og af flugi samkvæmt alþjóðlegum skuldbindingum ríkisins, auk kostnaðar við flugverndarráðstafanir sem fellur til vegna flugs frá öðrum löndum en löndum á Evrópska efnahagssvæðinu og Bandaríkjunum.
    Hitt flugvallakerfið er veigamikill hluti af almennings­sam­göngukerfi landsins og samanstendur af öðrum flugvöllum og lendingarstöðum ríkisins. Grunnnet flugvalla tekur mið af flugvöllum með reglulegt áætlanaflug, bæði flugvöllum með áætlanaflug á markaðslegum forsendum og ríkisstyrktum áfangastöðum samkvæmt útboði, sem búa við skertar sam­göngur. Framkvæmdir og viðhald í þessu flugvallakerfi eru fjármagnaðar úr ríkissjóði. Rekstur inn­an­lands­kerfisins er að mestu leyti fjármagnaður úr ríkissjóði samkvæmt þjónustusamningi við innanríkisráðuneytið en í auknum mæli með notendagjöldum. Þjónustustig flugvallanna er skilgreint í þjónustusamningi við innanríkisráðuneytið.
    Núverandi þjónustusamningur Isavia og innanríkisráðuneytisins gilti til ársloka 2014 og er nýr samningur í undirbúningi. Þjónustusamningurinn er í samræmi við þessa sam­gönguáætlun og í honum er kveðið á um hvaða þjónustu skuli veita á flugvöllunum. Í viðaukum með samningnum koma fram markmið um þjónustu og framkvæmdir.

2.1 Fjármál.
2.1.1 Tekjur.
    Þjónustusamningur Isavia og innanríkisráðuneytisins felur í sér greiðslur á um 65% af rekstrarkostnaði við inn­an­lands­kerfi flugvalla. Aðrar tekjur, t.d. lendingargjöld, farþegagjöld og önnur notendagjöld sem renna til Isavia, þurfa að standa undir öðrum kostnaði við inn­an­lands­kerfið.
    Fastir tekjustofnar ríkisins til framkvæmda á flugvöllum eru ekki lengur fyrir hendi og koma framlög til framkvæmda og viðhalds á inn­an­lands­flugvöllum nú beint úr ríkissjóði samkvæmt samþykktum Alþingis.
    Keflavíkurflugvöllur innheimtir þjónustugjöld sem standa þurfa undir rekstri flugvallarins og framkvæmdum á honum. Þannig er Keflavíkurflugvöllur sjálfbær í rekstri að því undanskildu að ríkið styrkir tiltekna þjónustu í almannaþágu á flugvellinum og er það í samræmi við reglur Evrópusambandsins.
    Vegna verulegrar lækkunar á fjárframlögum ríkisins til inn­an­lands­kerfisins og þar með skorts á rekstrarfé voru notendagjöld á Reykjavíkurflugvelli hækkuð 2012 og aftur 2013. Þessari hækkun var ætlað að leiða til tekjuaukningar í kerfinu sem næmi 250 millj. kr. á ári. Með því að hækka gjöld á Reykjavíkurflugvelli var stefnt að því að flugvöllurinn og flugleiðsöguþjónusta þar yrðu sjálfbær og nytu þar með ekki ríkisstyrkja í gegnum þjónustusamning við innanríkisráðuneytið. Þannig væri hægt að nýta fjármuni sem annars rynnu úr ríkissjóði til Reykjavíkurflugvallar til reksturs, nauðsynlegs viðhalds og framkvæmda á öðrum flugvöllum landsins. Notendagjöld á Reykjavíkurflugvelli yrðu þannig hliðstæð gjöldum á Keflavíkurflugvelli en stefnt er að því að halda gjöldum á öðrum flugvöllum í flugvallakerfinu í lágmarki. Ef fyrirséð væri að rekstur inn­an­lands­kerfisins yrði jákvæður mundu þeir fjármunir verða nýttir til framkvæmda innan kerfisins. Í fjárlögum fyrir árið 2013 var hins vegar skorið enn frekar niður í fjárframlögum ríkisins til inn­an­lands­kerfisins og nam niðurskurðurinn svipaðri upphæð og ráðgerðri tekjuaukningu á Reykjavíkurflugvelli 2013 með gjaldskrárhækkunum. Því varð ekkert svigrúm til framkvæmda og viðhalds flugvallarmannvirkja, þrátt fyrir hækkanir á gjaldskrá. Að auki hefur fækkun flugfarþega orðið til þess að tekjuaukning vegna gjaldskrárhækkana 2012 og 2013 hefur ekki skilað sér.
    Árið 2014 var enn skorið niður í fjárframlögum ríkisins til flugvalla og flugleiðsöguþjónustu og nú um 15% að raunvirði. Stærstur hluti niðurskurðarins var vegna endurgreiðslu til ríkisins á fjármagni er tekið var að láni hjá ríkissjóði vegna lengingar á flug­brautinni á Akureyrarflugvelli árið 2008 samkvæmt ákvörðun Alþingis. Ekki reyndist svigrúm til frekari hagræðingar í rekstri þjónustunnar eftir niðurskurð fyrri ára og til að tryggja nærri óbreytt þjónustustig á flugvöllum var því árið 2014 var fjármagn til viðhalds og framkvæmda á flugvallarmannvirkjum og flugleiðsögubúnaði skorið niður í 149 millj. kr. í stað þeirra 600 millj. kr. sem talið er nauðsynlegt að verja árlega til viðhalds á núverandi flugvallarmannvirkjum.
    Mikil uppsöfnuð viðhaldsþörf hefur leitt til þess að ekki verður hægt að tryggja notkun núverandi flugvallarmannvirkja og flugleiðsögubúnaðar í mörg misseri í viðbót, nema með mikilli aukningu á fjármagni til viðhalds. Fjármagni til viðhalds er og verður forgangsraðað til áætlunarflugvalla og þá sérstaklega til viðhalds flug­brauta.
    Isavia rekur leiðarflugsþjónustu, bæði í úthafssvæði og inn­an­lands­svæði. Alþjóðaflugþjónustan nær yfir þjónustu á úthafssvæðinu og er reksturinn greiddur af notendum samkvæmt svokölluðum „joint finance“ samningi. Samningurinn byggist á svokölluðu „cost recovery“ kerfi, þar sem ein­göngu er um endurgreiðslu útlagðs kostnaðar að ræða og ekki er heimilt að taka arð af starfseminni. Gjöld fyrir leiðarflugsþjónustu á inn­an­lands­svæði voru tekin upp árið 2010 og nú greiða notendur fyrir þessa þjónustu sem ríkið greiddi áður að fullu.

2.1.2 Rekstrargjöld.
Flugvellir.
    Áætlun þessi gerir ráð fyrir óbreyttu þjónustustigi á flugvöllum og lendingarstöðum í grunnneti út fyrri hluta áætlunartímabilsins, að því undanskyldu að Húsa­víkurflugvöllur varð áætlunarflugvöllur 2013 en hann hafði verið skilgreindur sem lendingarstaður án áætlunarflugs. Áætlunarflugi var hætt frá Sauðárkróki 2012, það var aftur reynt 2013 en lagðist af í árslok sama árs enda farþegar fáir og flugvöllurinn því skilgreindur sem lendingarstaður án áætlunarflugs. Vegna viðhaldsskorts er ástand flug­brauta ýmissa lendingarstaða án áætlunarflugs í bágbornu ásigkomulagi. Þannig er flug­braut Siglu­fjarðarflugvallar nú talin ónýt og flugvellinum hefur verið lokað. Líklegt er að ef ekki kemur til aukins fjármagns til viðhalds muni fjölga þeim lendingastöðum með og án áætlunarflugs sem verður að loka af öryggisástæðum.

Flugleiðsaga.
    Öll starfsemi flugleiðsögu á Íslandi er hjá Isavia. Innan flugleiðsögusviðs er þjónusta við alþjóðaflug og flugleiðsögu innan lands ásamt flugumferðarstjórn og flugupplýsingaþjónustu. Þjónusta við alþjóðaflug ásamt uppbyggingu þeirra kerfa sem hún byggist á er ekki hluti af sam­gönguáætlun heldur samningnum um alþjóðaflugþjónustuna.
    Flugleiðsaga og flugumferðarstjórn er veitt frá flugstjórnarmiðstöðinni og flugturnunum á Keflavíkurflugvelli, Reykjavíkurflugvelli og Akureyrarflugvelli. Helstu fyrirsjáanlegar breytingar á starfseminni á tímabilinu tengjast GPS-tækninni sem mun í auknum mæli verða nýtt til aðflugs- og leiðarflugsþjónustu. Komið er að endurnýjun ratsjár Akureyrarflugvallar innan tímabilsins en slík endurnýjun kostar allt að 1.000 millj. kr. Verið er að leita ódýrari kosta við kögunarþjónustu fyrir Akureyrarflugvöll og í því skyni þarf að fara í ­rannsóknir á kögunarmöguleikum árið 2016. Án kögunarbúnaðar eru skilyrði skert til sjúkraflugs og millilandaflugs um Akureyrarflugvöll.

2.2 Stofnkostn­aður og viðhald.
    Eftir því sem staðalkröfum í uppbyggingu flugvalla er náð verður viðfangsefnið fyrst og fremst að viðhalda mannvirkjum sem ella munu ganga úr sér. Dýrustu framkvæmdir á þessu sviði á áætlunartímanum eru viðhald á yfirborði flug­brauta og annarra athafnasvæða flugvéla sem og endurnýjun rafkerfa. Málun flug­brauta og viðhald bygginga falla undir þennan lið. Markmið viðhaldsverkefna á vegum Isavia er að áætlunarflugvellir uppfylli fyrirliggjandi kröfur til flugvalla og að mannvirki séu í fullnægjandi ástandi og haldi verðmæti sínu.
    Vegna niðurskurðar í ríkisfjármálum og vegna þess að engir fastir tekjustofnar eru lengur til staðar til framkvæmda, verður svigrúm til viðhalds og framkvæmda óverulegt næstu árin.
    Við gerð þessarar áætlunar er lagt upp með að forgangsraða á eftirfarandi hátt:
     –      Mestan forgang hefur viðhald flug­brauta því þar hefst flug og því lýkur.
     –      Brýnasti flugöryggisbúnaður, aðflugs- og radíóbúnaður til að tryggja flugöryggi, að og frá flugvöllum.
     –      Ljósabúnaður til að tryggja nákvæmni í lendingu utan dagsbirtu og í slæmu skyggni.
    Í forgangi eru áætlunarflugvellir, svo þeir lendingarstaðir sem mikið eru notaðir til sjúkraflugs og síðastir eru aðrir lendingarstaðir.
    Ekki er svigrúm til að ráðast í neinar nýjar framkvæmdir í inn­an­lands­kerfinu á tímabilinu. Þar hafa verið til umræðu flughlöð við flugvellina á Akureyri og Egilsstöðum, stækkun flugstöðvar á Akureyrarflugvelli og ný flugstöð á Reykjavíkurflugvelli svo dæmi séu tekin. Ekki tekst að framkvæma endurbætur á öryggissvæðum nokkurra flugvalla til að mæta kröfum reglugerðar. Lokið verður við klæðingu Gjögurflugvallar árið 2015 og tekið verður við efni úr Vaðlaheiðar­göngum í hluta af flughlaðsstæði Akureyrarflugvallar. Framkvæmdakostn­aður við stækkun flughlaðsins rúmast ekki á þessari áætlun.
    Í áætlun þessari er ekki áætlaður fullnægjandi viðhalds- og framkvæmdarkostn­aður inn­an­lands­flugvalla á árunum 2015–2018. Í þessum tölum eru ekki taldar framkvæmdir á Keflavíkurflugvelli, enda eru þær framkvæmdir fjármagnaðar að fullu af notendagjöldum og með eigin aflafé og því ekki hluti af sam­gönguáætlun.
    Áætlað viðhaldsfé 2015–2018 er ekki nægjanlegt til að viðhalda öllum flugvöllum í inn­an­lands­kerfinu. Fjármunum til viðhalds er forgangsraðað til áætlunarflugvalla og nægir ekki fyrir öllum nauðsynlegum verkefnum. Því er ljóst að viðhaldi lendingarstaða verður ekki sinnt innan þessa fjárhagsramma. Ljóst að töluvert fjármagn vantar til viðhalds og framkvæmda á flugvöllum í grunnneti. Miðað við áætlanir Isavia um nauðsynlegt viðhald og framkvæmdir áætlanaflugvalla á tímabilinu skortir verulega fé. Þá er ekkert fé eyrnamerkt til annarra lendingastaða á seinni hluta tímabilsins en þörfin er talin vera um 175 millj. kr. eigi að halda í notkun sömu lendingastöðum og nú eru. Því má búast við lokun lendingarstaða með og án áætlunarflugs á allnokkrum stöðum komi ekki auknar fjárveitingar á síðari hluta tímabilsins. Samtals eru því framkvæmdir upp á 665 millj. kr. sem ekki fást fjármagnaðar á þessari áætlun en þarf að hafa í huga við endurskoðun hennar fyrir árin 2017–2020. Þá er ekki gert ráð fyrir kaupum á nýjum ratsjárbúnaði á Akureyri en slíkt kann hins vegar að vera nauðsynlegt strax á árinu 2017, áætlaður kostn­aður er um 1.000 millj. kr.

3. SAMGÖNGUSTOFA.
    Sam­göngustofa tók til starfa 1. júlí 2013, með sameiningu Flugmálastjórnar Íslands, Umferðarstofu, stjórnsýslu- og eftirlitshluta Siglingastofnunar og stjórnsýslu- og eftirlitshluta Vegagerðarinnar. Starfsemin flutti í sam­eigin­legt húsnæði í september 2014 í Sam­göngustofu í Ármúla 2, Reykjavík. Hjá sameinaðri stofnun vinna um 150 starfsmenn.
    Í upphafi tók skipurit mið af þeirri starfsemi og því formi sem stofnanirnar unnu í fyrir sameiningu en markmiðið er að endurskoða skipurit reglulega með það að markmiði að samþætta starfsemi og verkefni frekar.

3.1 Fjármál Sam­göngustofu.
Almennt um fjármál og rekstraráætlun Sam­göngustofu.
    Framlögð áætlun fyrir árin 2015–2018 byggist á fjárlögum 2015 á áætluðu verðlagi þess árs. Gert er ráð fyrir 3% hækkun milli ára á tímabilinu 2015–2018. Heildarfjármagn til Sam­göngustofu fyrir sama tímabil er áætlað að verði 5.943 millj. kr., sem skiptist annars vegar í stjórnsýsluverkefni 5.468 millj. kr. og öryggisáætlun Íslands 475 millj. kr.
    Verulega er þrengt að rekstri stofnunarinnar þar sem ekki var gert ráð fyrir að óhjákvæmilegum kostnaði við sameiningu stofnana árin 2013 og 2014 yrði mætt með öðru en hagræðingu í rekstri til viðbótar hagræðingarkröfu í fjárlögum.
    Til að mæta áföllnum hallarekstri 2013 og 2014 er mikilvægt að heimild fáist til að nýta höfuðstól stofnunarinnar og nauðsynlegt er að gjaldahluti stofnunarinnar verði leiðréttur með endurskoðun gjaldskrár á yfirstandandi ári. Að auki verður áfram­haldandi aðhaldi gætt í rekstri, m.a. með því að forgangsraða verkefnum og endurskipuleggja ýmsa þætti starfseminnar.
    Á árinu 2015 verður umferðaröryggisáætlun fjármögnuð með framlagi frá Vegagerðinni en fjármögnun verður endurskoðuð með tilliti til stefnumótunar samhliða vinnu við sam­gönguáætlun fyrir árin 2015–2026, þannig að fjármagn til aðgerða og endurbóta á vegakerfinu komi af vegáætlun en fé til löggæslu og verkefna Sam­göngustofu, sem snúa að ökumönnum og ökutækjum við fræðslu, kynningar og upplýsingagjöf og áróður, verði tryggt af öðrum tekjustofnum eins og reiknað var með í upphafi.

3.1.1 Tekjur og framlög.
Markaðar tekjur.
    Markaðir tekjustofnar Sam­göngustofu samkvæmt fjárlögum eru umferðaröryggisgjald, leyfis- og eftirlitsgjöld af flutningum á landi, leyfisgjöld vegna leigubifreiða, útgáfa lofthæfisskírteina og skráningargjöld ökutækja.
    Áætlunin gerir ráð fyrir að markaðar tekjur verði 2.315,6 millj. kr. á tímabilinu en þar af verði 625,5 millj. kr. skilað í ríkissjóð. Markaðar tekjur eru áætlaðar með eftirfarandi skiptingu:
    Umferðaröryggisgjald er innheimt samkvæmt lögum um Sam­göngustofu, nr. 119/2012. Einingarverð umferðaröryggisgjalds er 500 kr.
    Gjöld vegna útgáfu lofthæfiskírteina eru innheimt samkvæmt lögum um loftferðir, nr. 60/1998, með síðari breytingum, og lögum um Sam­göngustofu, nr. 119/2012, og þau eru áætluð 41,8,0 millj. kr.
    Leyfis- og eftirlitsgjöld af flutningum á landi eru innheimt samkvæmt lögum um fólksflutninga og farmflutninga á landi, nr. 73/2001, og áætluð 16,4 millj. kr.
    Leyfisgjöld vegna leigubifreiða sem innheimt er samkvæmt lögum um leigubifreiðar, nr. 134/2001, eru áætluð 25,1 millj. kr.
    Skráningargjöld ökutækja sem innheimt eru samkvæmt lögum nr. 119/2012 eru áætluð 1.646,7 millj. kr. en þar af verði 625,5 millj. kr. skilað í ríkissjóð.
    Nauðsynlegt er að gerð verði leiðrétting í fjárlögum á tekjuflokkun stofnunarinnar í samræmi við niðurstöðu tekjuhóps ríkisreikningsnefndar í aðdraganda stofnunar Sam­göngustofu. Gjaldaheimild í lögum um Sam­göngustofu, nr. 119/2012, byggist á niðurstöðum tekjuhópsins og eru einu mörkuðu tekjustofnarnir útgáfa lofthæfiskírteina og umferðaröryggisgjald.

Aðrar rekstrartekjur.
    Aðrar rekstrartekjur eru áætlaðar 1.012,9 millj. kr. á tímabilinu. Aðrar rekstrartekjur myndast vegna þjónustu þeirra lögbundnu verkefna sem stofnunin sinnir utan þeirra sem tilheyra mörkuðum tekjustofnum og þeirra sem framlagi ríkisins er ætlað að standa undir.

Framlag úr ríkissjóði.
    Gert er ráð fyrir að framlag ríkissjóðs til Sam­göngustofu standi undir lögbundnum verkefnum í þágu almannaheilla. Þessi málaflokkur fer vaxandi og því er mikilvægt að framlag ríkisins fylgi umfangi málaflokksins. Meðal verkefna eru skoðanir á erlendum skipum og loftförum og neytendamál sem eru sístækkandi málaflokkur. Framlag ríkisins á tímabili áætlunarinnar er 5.943 millj. kr., þar af 475 millj. kr. vegna öryggisáætlunar Íslands.

Sértekjur.
    Sértekjur Sam­göngustofu eru m.a. tekjur sem innheimtar eru fyrir útselda vinnu samkvæmt tímagjaldi í gjaldskrá. Sértekjur eru t.d. vegna nýsmíða og breytinga á skipum, veitinga nýrra heimilda, breytinga á áður útgefnum heimildum og annarra sérstakra verkefna, svo sem gagnaúrvinnslu og ýmissar útgáfu skírteina fyrir skip og áhafnir. Gert ráð fyrir að sértekjur á tímabilinu verði 1.697,3 millj. kr.

3.1.2 Gjöld.
    Gjöld Sam­göngustofu eru fyrst og fremst rekstrargjöld en engin gjöld eru vegna framkvæmda. Laun og launatengd gjöld nema um 71% af heildargjöldum.

2015 2016 2017 2018
Sam­göngustofa 1.316 1.497 1.542 1.588
Stjórnsýsla 1.281 1.355 1.395 1.437
Öryggisáætlun Íslands 35 142 147 151


3.2 Stjórnsýsla.
    Sam­göngustofa fer með stjórnsýslu sam­göngumála er lýtur að flugmálum, hafnamálum og málum er varða sjóvarnir, siglingamál, umferðarmál og vegamál.
    Sam­göngustofa hefur eftirlit með fyrirtækjum í flugtengdum rekstri og einstaklingum sem þurfa á starfsleyfum eða sérstökum heimildum að halda til að stunda rekstur og þjónustu. Ítarlegar alþjóðlegar kröfur eru um stjórnsýslu þessara verkefna sem markast af kröfum Alþjóðaflugmálastofnunarinnar (ICAO), Flugöryggisstofnunar Evrópu (EASA) og Evrópusambandsins í formi reglugerða sem taka gildi á grundvelli EES-samningsins. Þetta krefst öflugrar stjórnsýslu til að halda uppi eftirliti og sinna þjónustu við atvinnuveg í miklum vexti. Einnig eru í gildi íslenskar reglugerðir um flug sem kröfur EASA ná ekki til.
    Í flugleiðsögu er sérstök áhersla á að tryggja farsæl samskipti varðandi stjórnsýslu og framkvæmd flugleiðsöguþjónustu á Norður-Atlantshafi. Ísland sinnir mun stærra loftrými en sem nemur lofthelgi Íslands og byggist það annars vegar á samningum við Dani og hins vegar á samningi á vegum ICAO. Mikil verðmætasköpun á sér stað vegna þessarar þjónustu en framkvæmdin og stjórnsýslan er fjármögnuð á grundvelli svokallaðs „joint finance“ samnings. Samningurinn fjallar um rekstur og fjármögnun á búnaði og þjónustu sem Ísland og Danmörk veita fyrir borgaraleg loftför á ferð yfir Norður-Atlantshafi. Ásamt því að vinna að þróun nýrra reglna í flugleiðsögu og aðlögun starfseminnar að nýjum reglum EASA (en málaflokkur flugleiðsögu og flugvalla eru nýlega komin á forræði hennar) er nú unnið að greiningu á kostum og göllum við aðild Íslands að Eurocontrol. Sam­göngustofa tekur fyrir hönd Íslands virkan þátt í starfsemi sam­eigin­legrar skrifstofu Norðurlandanna (Nordicao) hjá Alþjóðaflugmálastofnuninni í Montreal. Frekar er fjallað um flugöryggismál í kafla um öryggisáætlanir.
    Á sviði siglinga annast Sam­göngustofa skráningar, leyfi­sveitingar og eftirlit með skipaflota landsins. Gefin eru út skírteini til einstaklinga og veittar heimildir til hvers konar reksturs. Sam­göngustofa annast stjórnsýslu- og eftirlitsverkefni hafnalaga, laga um sjóvarnir, laga um vitamál og laga um vaktstöð siglinga. Líkt og í flugi eru kröfur til laga og reglna á sviði siglingamála markaðar af erlendum kröfum og samstarfi, t.d. við Alþjóðasiglingamálastofnunina (IMO), Siglingaöryggisstofnun Evrópu (EMSA), Evrópusambandið (ESB) og fleiri aðila. Þá sér stofnunin um útgáfu skírteina til íslenskra sjómanna, atvinnukafaraskírteina og skírteina fyrir leiðsögumenn og hafnsögumenn skipa. Sam­göngustofa hefur umsjón með lögskráningu sjómanna og gefur út undanþágur og veitir starfsleyfi vegna fyrirtækja í ferðaþjónustu á sjó, ám og vötnum.
    Sam­göngustofa annast stjórnsýslu og eftirlit er lýtur að stefnumótun í umferðarmálum og vegamálum. Kröfur til stjórnsýslu umferðarmála eru að miklu leyti byggðar á evrópskum reglugerðum þótt einnig séu í gildi séríslenskar reglur. Sam­göngustofa annast skráningu og aðra umsýslu ökutækja, m.a. varðandi gerð þeirra og búnað. Stofnunin gefur út starfsleyfi til skoðunarstöðva og hefur eftirlit með starfsemi þeirra. Þá er einnig starfrækt ytra eftirlit, en í því felst eftirlit með fulltrúum bifreiða umboða og skoðunarstofa. Sam­göngustofa hefur umsjón og eftirlit með ökunámi og ökukennslu, þ.m.t. útgáfu námskrár auk þess að annast ökupróf og veita ökuskólum starfsleyfi. Sam­göngustofa ákveður jafnframt kröfur um öryggi sam­göngumannvirkja og hefur eftirlit með að þeim kröfum sé fylgt.

Eftirlit með innlendum aðilum.
    Sam­göngustofa hefur eftirlit með og framkvæmir úttektir á þeim aðilum sem hafa útgefin starfsleyfi frá stofnuninni. Sam­göngur og ferðaþjónusta eru nátengd og með aukningu í komu ferðamanna og fjölgun fyrirtækja er sérhæfa sig í afþreyingu fyrir þá, eykst eftirspurn eftir starfsleyfum og eftirliti frá Sam­göngustofu. Mikilvægt er að horft sé til öryggismála í sam­göngum og að þau fyrirtæki sem lúta eftirliti og sýna fram á öryggi í starfssemi sinni geti notið þess, t.d. í markaðssetningu.
    Eftirlitsskyldir starfsleyfishafar eru m.a. í flugstarfsemi þar sem fram fer eftirlit með flugrekendum, viðhaldsstöðvum og flugskólum. Í flugleiðsögu fer fram eftirlit með starfsleyfishöfum flugleiðsöguþjónustu, þ.e. Isavia ohf. og Veðurstofu Íslands, og vegna flugvalla er eftirlitið að megninu til með starfsemi Isavia ásamt nokkrum minni einkavöllum. Í siglingum er m.a. haft eftirlit með skipum með úttektum og skyndiskoðunum sem og nýsmíði- og breytingaskoðun á bátum og skipum; eftirlit er með starfsemi A- og B-faggiltra skoðunarstofa skipa og búnaðar, viðurkenndra flokkunarfélaga og annarra starfsleyfishafa, svo sem í farþegaflutningum og hjá bátaleigum. Í umferðarmálum er eftirlit með skoðunarstöðvum, bílaumboðum, ökunámi og ökukennslu svo eitthvað sé nefnt. Við sameiningu sam­göngustofnana færðust verkefni er varða eftirlit með leyfisskyldum aðilum, t.d. leigubílum og eftirlit með hvíldartíma ökumanna, frá Vegagerðinni til Sam­göngustofu. Umferðareftirlit og eftirlit með hleðslu, frágangi og merkingu farms er einnig meðal verkefna stofnunarinnar. Sam­göngustofa hefur eftirlit með að fylgt sé kröfum um öryggi sam­göngumannvirkja og öryggisstjórnun við rekstur þeirra og annast öryggisúttektir á sam­göngumannvirkjum. Hér er á ferðinni nýtt verkefni eftir sameiningu þar sem Sam­göngustofa hefur eftirlit með Vegagerðinni.
    Markmið flug- og siglingaverndar er að tryggja vernd skipa, áhafna, farþega, farms og hafnaraðstöðu fyrir hvers kyns ógn af hryðjuverkum og öðrum ólöglegum aðgerðum. Á sviði flug- og siglingaverndar verður áfram unnið að áætlunum Íslands og þeim fylgt eftir, svo og nýjum reglugerðum Evrópusambandsins á þessu sviði. Sam­göngustofa fer með forystu í flugverndarráði Íslands og annast beint eftirlit með framkvæmd flugverndar.
    Lögð er áhersla á að flug- og siglingavernd hér á landi standist kröfur Evrópusambandsins svo ekki komi til takmarkana á flugi eða siglingum héðan.
    Hvað varðar gæði eftirlits, t.d. í flugi og siglingum, þá gilda oftast um það alþjóðlegar kröfur. Starfsemi Sam­göngustofu er því eftirlitsskyld og auka jákvæðar niðurstöður úttekta á stofnuninni m.a. samkeppnishæfni íslenskra fyrirtækja í alþjóðlegu um­hverfi. Meðal aðila sem hafa eftirlit með starfsemi Sam­göngustofu eru Eftirlitsstofnun EFTA (ESA), Alþjóðaflugmálastofnunin (ICAO), Flugöryggisstofnun Evrópu (EASA) og Siglingaöryggisstofnun Evrópu (EMSA).
    Strangar kröfur eru gerðar um hæfni, þjálfun og menntun til eftirlitsmanna stofnunarinnar sem sinna þessum verkefnum.

Eftirlit með erlendum aðilum.
    Sam­göngustofa annast svokallað hafnarríkiseftirlit, sem gengur út á að haft er eftirlit með ástandi og mönnun erlendra kaupskipa sem taka höfn hér á landi. Markmiðið er að draga úr siglingum undirmálsskipa um heimshöfin. Sambærilegt eftirlit, svokallað SAFA-eftirlit (Safety Assessment of Foreign Aircrafts), er haft með erlendum flugrekendum sem hafa viðkomu á íslenskum flugvöllum. Strangar kröfur um þjálfun og þekkingu eru gerðar til eftirlitsmanna stofnunarinnar sem sinna þessum verkefnum þar sem niðurstöður eru skráðar í samevrópska gagnagrunna.

3.3 Öryggisáætlanir.
    Öryggisáætlanir í sam­göngumálum heyra undir Sam­göngustofu. Markmið stofnunarinnar er að samræma verklag eins og hægt er milli áætlana fyrir flug, siglingar og umferð á landi, þ.e. flugöryggisáætlunar Íslands (sjá kafla 3.3.1), áætlunar um öryggi sjófarenda (sjá kafla 3.3.2) og umferðaröryggisáætlunar (sjá kafla 3.3.3).
    Allar áætlanirnar samanstanda af fjórum meginþáttum:
     1.      Stefnumörkun og markmið.
     2.      Öryggisstjórnun.
     3.      Skráning og greining.
     4.      Fræðsla og upplýsingar.
    Séráætlun er þó enn fyrir hverja teg­und samgangna í öryggisáætlanadeild stofnunarinnar. Samstarf er við rannsóknarnefnd sam­gönguslysa um öryggismál flugs, siglinga og umferðar á landi.
    Slysa- og atvikaskráning Sam­göngustofu er mikilvæg til að fylgjast með þróun mála í umferð, í lofti og á láði. Sam­göngustofa heldur skrá yfir öll umferðarslys sem skráð eru af lögreglu og slys/óhöpp sem skráð eru hjá fyrirtækinu Aðstoð og öryggi. Flugrekendum og starfsleyfishöfum flugleiðsögu ásamt skírteinishöfum ber að tilkynna til stofnunarinnar skilgreind atvik sem henda í flugi eða flugleiðsögu. Jafnframt þurfa einkaflugmenn að tileinka sér tilkynningaskil til stofnunarinnar. Tilgangurinn með skráningunni er sá að komast að því hvers konar atvik eða slys hafa átt sér stað og hver vettvangurinn og aðstæður hafi verið svo að hægt sé að stuðla að því að sambærileg slys/atvik endurtaki sig ekki. Hvað varðar slys á sjó er haldið utan um skráningar atvika og slysa hjá rannsóknarnefnd sam­gönguslysa og Slysaskrá Íslands. Hins vegar heldur stofnunin utan um öryggisáætlun sjófarenda.
    Sam­göngustofa leitast við að skapa sem mest öryggi í sam­göngum fyrir alla hópa notenda í lofti, á láði og legi, m.a. með því að ná fram hugarfarsbreytingu og auka virðingu fyrir lögum og reglum. Sam­göngustofa stýrir fræðslu og miðlun upplýsinga um öryggismál samgangna og stuðlar að þátttöku og samstarfi allra aðila sem vilja vinna að framgangi þeirra.

Öryggisáætlun Íslands 1 2015 2016 2017 2018
Flugöryggisáætlun 10,2 10,5 10,8
Áætlun um öryggi sjófarenda 15,0 30,6 31,5 32,5
Umferðaröryggisáætlun 20,0 61,2 63,1 64,9
Framlag til lögreglu 40,0 41,9 42,8
Samtals 35,0 142,0 147,0 151,0

3.3.1 Flugöryggisáætlun Íslands.
    Flugöryggisáætlun Íslands, öðru nafni SSP (State Safety Programme), er útfærð hjá Sam­göngustofu og er í samræmi við flugöryggisáætlun Evrópu og viðkomandi staðla frá ICAO. Hjá Sam­göngustofu er öryggið sett í forgang og núverandi öryggisstigi í flugi verður að viðhalda og auka þegar kostur er. Megináherslan á tímabilinu er lögð á innleiðingu og eftirfylgni nýrra regla ESB og verkefna EASA á þessu sviði og um leið er áfram lögð áhersla á innleiðingu öryggisstjórnunarkerfa (SMS) á öllum sviðum flugmála. Í samræmi við ICAO-viðauka númer 19 er gögnum um flugatvik, alvarleg flugatvik og flugslys safnað hjá Sam­göngustofu. Þessi gögn eru skráð í ECCAIRS (European Co-ordination Centre for Accident and Incident Reporting Systems), samevrópskan gagnagrunn sem auðveldar aðildarríkjum EASA að safna og deila flugatvikagögnum. Gögnin eru síðan greind og meðal annars sett fram í árlegu öryggisriti, Annual Safety Review, sem aðgengilegt er flugrekendum. Innan flugsins er lögð áhersla á að viðhalda, að lágmarki, því góða öryggisstigi sem tekist hefur að ná víða um heim og leitt til mikillar fækkunar flugslysa. Það hefur tekist með afar víðtæku regluverki (ICAO, EU, EASA) sem hingað til hefur verið lögð áhersla á að sé uppfyllt. Til viðbótar er komin sú nálgun að leggja áherslu á að fækka þeim flugatvikum sem leitt geta til alvarlegra flugatvika eða jafnvel flugslysa. Þetta er reynt að meta með flugöryggisvísum (safety performance indicators). Flugöryggisvísar eru reiknaðir svo hægt sé að vakta og setja markmið er varða öryggi í flugi. Með þessum hætti er hægt að forgangsraða, móta og marka áherslur í eftirliti með hjálp flugöryggisáætlunarinnar. Einn af flugöryggisvísunum er „að fara út af flug­braut“ (runway excursion). Sá vísir er mældur með því að skoða: Óstöðugt aðflug, þegar komið er of hratt eða bratt inn til lendingar, lendingarbörð eru ekki niðri á réttum tíma, lent er langt inni á ­braut, flug­braut er hál og svo framvegis. Með þessu móti er verið að reyna að taka á undanförunum áður en þeir ná að verða alvarleg flugatvik eða flugslys. Þau flugatvik sem flokkast undir flugöryggisvísana eru metin með tilliti til þeirrar áhættu sem þau bera með sér. Hópur sérfræðinga (Safety Action Group) stýrir og framkvæmir áhættugreiningu flugatvika og jafnframt ákvörðun flugöryggisvísanna. Flugöryggisvísarnir eru að jafnaði endurskoðaðir einu sinni á ári. Safety Action Group gerir Safety Review Board grein fyrir ákvörðunum sínum. Safety Review Board samanstendur af forstjóra og framkvæmdastjórum samhæfingarsviðs, flugsviðs og mannvirkja- og leiðsögusviðs. Hættumatsferlið er formlegt ferli innan öryggisstjórnunar sem á við bæði SMS og SSP. Tilgangur þess er að lýsa kerfinu, finna hættur, meta áhættuna, greina frekar og hafa stjórn á henni. Tilgangurinn með áhættumatsferlinu er að tryggja að fyrir hvert ár liggi fyrir formlega samþykkt flugöryggisáætlun sem nýtist beint við skipulagningu samfellds eftirlits og sé leiðarljós við heimildaveitingar ársins. Þannig er tryggt að eftirlitið beini kröftum sínum að þeim veikleikum sem kunna að vera til staðar og bæta úr. Miklu skiptir samvinna leyfishafa með öryggisstjórnunarkerfi (SMS) næst vettvangi og öryggisstjórnunarkerfi Sam­göngustofu (SSP) með yfirsýn fyrir landið í heild. Markmið flugöryggisáætlunarinnar er að ná ásættanlegu öryggisstigi vöru og þjónustu hjá þeim aðilum sem veita þjónustuna, svo sem flugrekendum, flugleiðsöguþjónustu, flugvöllum og þjálfunar- og viðhaldsstöðvum. Flugöryggisáætlunin er því í eðli sínu rammi utan um öryggisstjórnunarkerfi Sam­göngustofu með flugtengdri starfsemi.

3.3.2 Áætlun um öryggi sjófarenda.
    Sam­göngustofa fer með framkvæmd öryggisáætlunar sjófarenda en markmið áætlunarinnar er m.a. að treysta og auka öryggi íslenskra skipa og áhafna þeirra sem og farþega, fækka slysum á sjó og draga úr tjóni vegna þeirra. Helstu verkefni áætlunarinnar eru stefnumörkun og markmið, öryggisstjórnun, skráning og greining, fræðsla og upplýsingar og rannsókna- og þróunarverkefni.
    Í áætlun um öryggi sjófarenda eru nú lagðar megináherslur á öryggisstjórnun um borð í skipum. Tilgangur öryggisstjórnunarinnar er að tryggja sem best að öryggisþættir séu undir öruggri stjórn og að búnaður skips og hæfni skipverja sé eins góð og mögulegt er hverju sinni.
    Helstu verkefnisflokkar áætlunarinnar eru:
     Stefnumörkun og markmið: Stefnt skal markvisst að því að auka öryggi í sam­göngum á sjó hér á landi og unnið verði að því á gildistíma áætlunarinnar að draga verulega úr líkum á alvarlegum slysum eða banaslysum til sjós.
     Öryggisstjórnun: Í áætlun um öryggi sjófarenda er lögð sérstök áhersla á öryggisstjórnun um borð í skipum. Tilgangur öryggisstjórnunar er að tryggja sem best að öryggisþættir séu undir öruggri stjórn og að búnaður skips og hæfni skipverja séu eins góð og mögulegt er hverju sinni. Innleiðing og framfylgni öryggisstjórnunarkerfa byggist á þátttöku allra aðila er hlutverk hafa um borð í skipum.
     Skráning og greining: Skráning og greining eru grunnþættir allra áætlana um forvarnir og undirstaða þess að auka öryggi.
     Fræðsla og upplýsingar: Áhersla verður lögð á námsgagnagerð, þ.e. kennsluefni fyrir sjómenn, útgáfu fræðsluefnis um menntun og þjálfun sjómanna og námskeið þeim tengd.
     Rannsókna- og þróunarverkefni: Meðal meginverkefna áætlunarinnar eru styrkveitingar með það að markmiði að hvetja hugvitsmenn til að koma með hugmyndir og tillögur að nýjum lausnum í öryggismálum sjófarenda. Á grundvelli niðurstaðna rannsókna Háskóla Íslands og Landspítala verður leitast við að hafa upplýsingar um slys um borð í skipum aðgengilegar á vef rannsóknarnefndar sam­gönguslysa og hugmyndin er að í fram­haldinu verði hægt að gera átaksverkefni til að koma í veg fyrir slys um borð í skipum. Reynt verður að auka og festa í sessi samstarf við nágrannaþjóðir okkar í rannsókna- og þróunarverkefnum sem tengjast öryggismálum sjómanna.
     Skilgreining stefnumótandi áherslna og markmiða: Meginmarkmið áætlunar um öryggi sjófarenda er að fækka slysum á sjó. Engin dauðaslys urðu árin 2008 og 2011. Stefnt skal að því að öryggi íslenskra skipa verði eins og það gerist best með öðrum þjóðum.
     Mælanleg undirmarkmið:
     –      Að fækka dauðaslysum: Dauðaslysum á sjó hefur fækkað mjög hin síðari ár. Á þriggja ára tímabili 2010–2012 urðu að meðaltali 4,5 dauðaslys á hverja 10.000 starfandi sjómenn. Stefnt er að því að árin 2013–2016 fækki dauðaslysum enn frekar og að dauðaslysum fækki um 5% á ári á tímabilinu 2015–2026.
     –      Að fækka skipssköðum: Skipsskaðar voru meðaltali fimm árlega yfir þriggja ára tímabil mæld á árunum 1998–2006. Á þriggja ára tímabilunum 2007–2009 og 2010–2012 fórst að meðaltali eitt skip á ári. Stefnt er að því að skipssköðum fækki enn frekar eða um 5% á ári á tímabilinu 2015–2026.
     –      Að fækka slysum á sjó: Stefnt verður að fækkun alvarlegra slysa hjá sjómönnum og að þau verði færri með hverju ári þegar miðað er við skráningar Landspítala og Slysaskrár Íslands. Þegar skráning þessara aðila liggur fyrir er hægt að takast á við þetta verkefni af fullum krafti. Stefnt er að því að slysum tilkynntum til Sjúkratrygginga Íslands fækki um 5% á ári á tímabilinu 2015–2026.

3.3.3 Umferðaröryggisáætlun.
    Framkvæmd umferðaröryggismála er á forræði innanríkisráðuneytisins í sérstökum samstarfshópi. Fyrstu tólf ára umferðaröryggisáætlunina var að finna í sam­gönguáætlun fyrir árin 2011–2022. Næsta langtímasam­gönguáætlun, fyrir árin 2015–2026, er í smíðum. Yfirmarkmið umferðaröryggisáætlunar til ársins 2026 verða:
     –      Að fjöldi látinna í umferð á hverja 100 þúsund íbúa verði ekki meiri en það sem lægst gerist hjá þeim fimm þjóðum Evrópu þar sem fæst slys verða árið 2026.
     –      Að látnum og alvarlega slösuðum fækki að jafnaði um 5% á ári til ársins 2026.
    Síðara markmiðið miðast í grunninn við meðaltal áranna 2006–2010 sem var 201,2 alvarlega slasaðir og látnir. Til þess að ná settu markmiði má þessi tala ekki vera hærri en 89 árið 2026. Síðara markmiðinu til stuðnings hafa verið sett undirmarkmið.
    Yfirflokkar verkefna eru eftirfarandi: Vegfarendur, vegakerfið, ökutækið og stefnumótun, ­rannsóknir og löggjöf. Ítarlega umfjöllun um markmið og stefnu í umferðaröryggismálum verður hægt að finna í greinargerð með tólf ára sam­gönguáætlun fyrir árin 2015–2026.
    Sam­göngustofa beitir sér fyrir að auka umferðaröryggi, t.d. með því að umferðarfræðsla í landinu verði efld. Unnið er að gerð námsefnis og upplýsingum er komið á framfæri í fjölmiðlum, við erlenda ökumenn og á heimasíðu Sam­göngustofu. Sérstök áhersla árið 2015 er lögð á börn í umferðinni og notkun bílbelta í ökutækjum.

Rekstur umferðaröryggisáætlunar.
    Árið 2015 er 50 millj. kr. á ári varið til umferðaröryggisáætlunar, þar af 20 millj. kr. hjá Sam­göngustofu og 30 millj. kr. hjá ríkislögreglustjóra en allt fé til ráðstöfunar kemur af viðhaldsfé Vegagerðarinnar. Gerð er grein fyrir verkefnum Vegagerðarinnar í kafla 1.
    Til stendur að endurskoða fjármögnun umferðaröryggisáætlunar við endurskoðun stefnu fyrir sam­gönguáætlun 2015–2026 þannig að fjármagn til aðgerða og endurbóta á vegakerfinu komi af vegáætlun en fé til löggæslu og til verkefna Sam­göngustofu, sem snúa að ökumönnum og ökutækjum (fræðsla, kynning, áróður o.fl.), verði tryggt af öðrum tekjustofnum eins og reiknað var með í upphafi.

Framkvæmdaáætlun í umferðaröryggi.
    Unnið verður að umferðaröryggismálum í samræmi við umferðaröryggisáætlun með það að markmiði að auka öryggi vega, bifreiða og ökumanna. Vegagerðin ber ábyrgð á úrbótum í vegakerfinu og miða helstu verkefni að eyðingu svartbletta og lagfæringum á hættulegum stöðum í vegakerfinu. Sam­göngustofa ber ábyrgð á verkefnum er lúta að hegðun fólks og viðmóti og snúa helstu verkefni því að áróðri og fræðslu. Ríkislögreglustjóri ber ábyrgð á umferðareftirliti, þ.m.t. úrvinnslu gagna úr hraðamyndavélum.
    Verkefnum sem miða að fækkun slysa í umferðinni er skipt í eftirfarandi verkefnaflokka:
     1.      Vegfarendur.
     2.      Vegakerfið.
     3.      Ökutækið.
     4.      Stefnumótun, ­rannsóknir og löggjöf.
    Tafla 8 sýnir verkefni sem unnin verða á tímabilinu, ásamt verkefnaflokki og fjárhæð sem áætluð er til þeirra á þessu ári. Ekki hafa enn verið áætluð verkefni í flokkinn „ökutækið“.

Tafla 8. Fjármagn til umferðaröryggisáætlunar 2015.

2015
Vegfarendur 82,4
Eftirlit lögreglu (þ.m.t. vinnsla í Stykkishólmi) 30,0
Kaup, viðhald og rekstur löggæslumyndavéla 35,0
Áróður (birting) 9,0
Samskiptavefir og aðrir nýir miðlar 0,6
Fræðsla í skólum 5,6
Fræðsla til erlendra ökumanna 1,1
Önnur verkefni 1,2
Vegakerfið 300,0
Eyðing svartbletta, um­hverfi vega og vegrið 270,0
Undir­göng fyrir búfé og hvíldarsvæði við þjóðvegi 10,0
Ýmis verkefni og ófyrirséð 20,0
Stefnumótun, ­rannsóknir og löggjöf 2,4
Könnun á aksturshegðun almennings og önnur verkefni 2,4
Alls 384,8

Vegfarendur.
    Verkefni í þessum flokki miða að því að ná fram æskilegri hegðun og viðhorfi hjá ökumönnum og öðrum vegfarendum. Um er að ræða eftirlit lögreglu, sjálfvirkt eftirlit með myndavélum og fræðslu- og áróðursverkefni Sam­göngustofu.

Sérstakt eftirlit lögreglu.
    Lögreglan sinnir sérstöku hraðaeftirliti yfir sumartímann og fær til þess fjármagn af umferðaröryggisáætlun. Þetta eftirlit er hugsað sem viðbót við hefðbundið eftirlit sem lögreglan sinnir alla jafna. Einnig mun lögreglan stefna að því að halda uppi ölvunareftirliti.

Úrvinnsla úr löggæslumyndavélum.
    Lögreglan fær fjármagn til þess að sinna úrvinnslu gagna úr löggæslumyndavélum. Í raun er um að ræða rekstrarkostnað og má ætla að þessu verkefni verði í framtíðinni tryggður annar fjárstofn.

Sjálfvirkt eftirlit.
    Vegagerðin sér um uppsetningu og rekstur sjálfvirkra löggæslumyndavéla. Kostnaðarhlutur Vegagerðarinnar í þessu samstarfsverkefni hefur að hluta verið greiddur af umferðaröryggisáætlun.

Áróðursauglýsingar.
    Fram til ársins 2008 var talsvert af áróðursefni framleitt en eftir efnahagshrunið hefur minna verið gert af því að framleiða efni. Undirmarkmið áætlunarinnar munu gefa vísbendingu um hvaða málefni og hvaða hegðun ökumanna þarf helst að bæta og efnistök nýrra auglýsinga taka mið af því. Vegna fjárskorts er ekki ráðgert að vinna nýtt efni heldur verða eldri auglýsingar gegn hraðakstri og ölvunarakstri og til stuðnings beltanotkun áfram birtar.

Samskiptavefir og aðrir nýir miðlar.
    Sam­göngustofa mun standa fyrir auglýsingum og upplýsingagjöf á nýjum miðlum sem hafa verið að ryðja sér rúms undanfarið með það að markmiði að ná betur til yngri vegfaranda. Samfélagsmiðlar á borð við Facebook og Twitter verða nýttir ásamt YouTube og öðrum miðlum sem munu líta dagsins ljós á næstu árum, m.a. fyrir snjallsíma. Leitað verður leiða til þess að fá meiri aðkomu og þátttöku almennings í miðlun þess efnis sem Sam­göngustofa vill koma á framfæri þar sem ýmsar vísbendingar eru um að efni sem dreift er af vinum, kunningjum og öðrum jafningjum sé líklegra til að ná til fólks og hafa áhrif á það heldur en efni sem dreift er af ríkisstofnun eða einkafyrirtæki. Einnig þykir sýnt að erfitt er orðið að ná til ungs fólks í gegnum hefðbundna miðla eins og sjónvarp og dagblöð og því þörf á að nýta miðla sem ungt fólk notar til þess að koma efni til þess.

Fræðsla í grunnskólum.
    Samningur hefur verið í gildi við Grundaskóla á Akranesi síðustu ár þess efnis að skólinn fái greiðslur af umferðaröryggisáætlun fyrir að annast framkvæmd umferðarfræðslu í grunnskólum landsins. Samkvæmt samningnum kynna starfsmenn Grundaskóla það námsefni sem er til fyrir skólastjórnendum, brýna fyrir þeim mikilvægi umferðarfræðslu og aðstoða og hvetja grunnskóla landsins til þess að sinna umferðarfræðslu. Við upphaf áætlunarinnar er þessi samningur enn í gildi en ekki hefur verið tekin ákvörðun um allt tímabilið.

Fræðsla í fram­haldsskólum.
    Frá árinu 2009 framleiddi Umferðarstofa, einn af forverum Sam­göngustofu, fræðsluefni fyrir fram­haldsskóla varðandi slys þar sem ungir ökumenn hafa orðið öðrum að bana. Þetta eru kvikmyndir, 15–30 mínútna langar, þar sem farið er yfir aðdragandann, slysið sjálft og síðast en ekki síst afleiðingarnar, bæði fyrir ökumanninn og aðstandendur hans, sem og aðstandendur þess látna. Ekki er fjármagn á áætluninni til frekari framleiðslu í bili en unnið verður með eldra efni.

Fræðsla til erlendra ökumanna.
    Sam­göngustofa (áður Umferðarstofa), Vegagerðin og Landsbjörg eru, undir merkjum SafeTravel-verkefnisins, í samvinnu við ferðaþjónustufyrirtæki um upplýsingamiðlun til útlendinga sem taka bíla á leigu hér á landi. Unnið hefur verið að nýju kynningarefni og verður unnið að dreifingu þess, sem og áfram­haldandi samstarfi á þessum vettvangi. Einnig hafa verið framleidd sérstök spjöld, svokölluð stýrisspjöld, sem dreift hefur verið til bílaleiga. Spjöldin innihalda hagnýtar upplýsingar varðandi akstur á Íslandi. Stýrisspjöldin hafa verið gerð í samvinnu Sam­göngustofu, Vegagerðar, Samtaka aðila í ferðaþjónustu (SAF) og tryggingafélagins Sjóvá.

Fræðslumyndir í sjónvarpi.
    Rúmlega 40 fræðslumyndir hafa verið framleiddar á síðustu árum. Sjónvarpsstöðvum hefur verið greitt fyrir að sýna þessar myndir sem uppfyllingarefni, þó á þeim tímum þegar ætla má að áhorf sé ágætt. Ætlunin er að hafa þetta fyrirkomulag áfram.
    Ekki er fjármagn á áætluninni til frekari framleiðslu í bili en unnið verður með eldra efni.

Önnur verkefni.
    Ýmis fræðsluverkefni eru á döfinni á tímabilinu. Má þar nefna fræðsluefni fyrir leikskóla, framleiðslu ýmiss konar bæklinga og fleiri verkefni sem eftir er að ákveða nánar. Fylgst verður vel með þróun undirmarkmiða áætlunarinnar og verða verkefni valin að einhverju leyti út frá stöðu undirmarkmiða, þ.e. hver þeirra virðast ekki munu nást eða stefna í ranga átt.

Vegakerfið.
    Málefni sem varða vegakerfið, svo sem um­hverfi vega, uppsetning vegriða, eyðing svartbletta, hvíldarsvæði við þjóðvegi og búfé við vegi, eru á forræði Vegagerðarinnar.

Ökutækið.
    Engin verkefni hafa verið sett í þennan verkefnisflokk enn þá. Þó má ætla að verkefni muni miða að því að koma nýjum öryggisbúnaði bifreiða í almenna notkun á Íslandi. Er þá aðallega horft til umferðarsnjalltækni (ITS, Intelligent Transport System) sem býður upp á margvíslegar leiðir til að koma í veg fyrir slys, draga úr meiðslum ef slys verður og flýta fyrir komu viðbragðsaðila á slysstað.

Stefnumótun, ­rannsóknir og löggjöf.
    Verkefni í þessum flokki miða að því að nýta tölfræði og önnur gögn til þess að greina núverandi ástand og meta áhrif breytinga. Einnig að gera tillögur að breytingum á lagaum­hverfinu þannig að lög og reglur um umferðaröryggi séu í samræmi við stefnu stjórnvalda. Dæmi um brýnt verkefni er endurskoðun reglugerðar um umferðarmerki.

Könnun á aksturshegðun almennings og viðhorfi til umferðar og umferðaröryggis.
    Umferðarstofa, forveri Sam­göngustofu, lét árlega kanna viðhorf og aksturshegðun almennings og er ætlunin að halda því áfram. Árleg könnun af þessu tagi er gríðarlega mikilvæg því hún nýtist við að greina þróun í aksturshegðun landsmanna og sýnir hvar bregðast þarf við. Um er að ræða spurningakönnun sem áður var gerð í síma en allra síðustu ár hefur hún verið gerð á netinu.

Öryggi óvarinna vegfarenda.
    Sjónum verður beint að öryggi óvarinna vegfarenda á tímabilinu. Hér er átt við gangandi vegfarendur, hjólreiðamenn og ökumenn bifhjóla. Nú þegar er góð samvinna milli Vegagerðarinnar og samtaka bifhjólamanna og hafa þessir aðilar nýlega gefið út handbók um bifhjól, vegbúnað og umferðaröryggi. Auknar fjárveitingar til gerðar hjólastíga ættu að auka öryggi þar sem góðir stígar ættu að fækka hjólreiðamönnum á vegum og götum. Með tilkomu rafknúinna reiðhjóla er gangandi vegfarendum hætta búin en notkun rafknúinna reiðhjóla á gangstígum er takmörkuð við hámarkshraðann 25 km/klst. Skráningu slysa sem verða á ­göngu- og hjólastígum er ábótavant og leita þarf allra leiða til að bæta hana svo að unnt sé að greina hvort einhverjir staðir á þessum stígum séu hættulegri en aðrir og grípa til viðeigandi ráðstafana í kjölfarið. Í því sambandi þarf einnig upplýsingar um hversu mikið er hjólað. Nauðsynlegt er að hafa samráð við ­sveitarfélög um aðgerðir sem snúa að öryggi óvarinna vegfarenda.

3.3.5 Skrár í umsjón Sam­göngustofu.
    Hjá Sam­göngustofu eru haldnar opinberar skrár um farartæki á Íslandi. Þetta eru loftfaraskrá, skipaskrá og ökutækjaskrá. Skrár þessar geyma ýmsar upplýsingar, t.d. um skráningarskírteini farartækja og ýmsar tæknilegar upplýsingar. Jafnframt má sjá upplýsingar um veðbönd ökutækja og ferilskrá farartækja.
    Sam­göngustofa annast skráningu og rekstur NorType-gagnagrunnsins, sem er samstarfsverkefni skráningaraðila ökutækja á Íslandi og í Noregi, Svíþjóð og Finnlandi. NorType- gagnagrunnurinn inniheldur upplýsingar um tæknilegar útfærslur ökutækja samkvæmt evrópskum heildargerðarviðurkenningum. Við nýskráningu heildargerðarviðurkenndra ökutækja eru upplýsingar úr NorType-gagnagrunninum notaðar sem tryggja að ein­göngu eru skráð ökutæki sem uppfylla evrópskar kröfur um gerð og búnað.
    Hjá Sam­göngustofu er einnig haldið um atvika- og slysaskrár í flugi og umferð, sjá kafla 3.3.

3.3.6 Rannsóknir og þróun.
    Sam­göngustofa framfylgir rannsókna- og þróunaráætlun í samræmi við markmið stofnunarinnar. Á áætlun eru m.a. verkefni er snúa að öflun ýmissa grunnupplýsinga og ­rannsóknir sem stuðla að öryggi sjófarenda. Að auki má nefna ­rannsóknir á um­hverfisvænum og endurnýjanlegum orkugjöfum og ­rannsóknir sem stuðla eiga að minni losun gróðurhúsaloftteg­unda frá skipum. Aðrir verkefnaflokkar eru m.a. um­hverfis­rannsóknir þar sem lögð verður sérstök áhersla á verkefni er tengjast siglingu stórra skipa á norð­austurleiðinni svokölluðu og í íslenskri efnahagslögsögu. Einnig verkefni um rek stórra skipa, hafíss og mengandi efni ásamt könnun á sjávarflóðum, rannsóknum og undirstöðukönnun á virkjun vinds, öldu og sjávarfalla. Þá er unnið að verkefnum er snúa að loftgæðum og loftræstikerfum skipa, eigin skoðunum skipa, um­hverfisvænum og endurnýjanlegum orkugjöfum í sam­göngum, afgashreinsun frá aðalvélum skipa auk verkefna um veiðar og orkugreiningu skipa.
    Stundaðar eru ­rannsóknir og unnar greiningar sem tengjast öryggi farartækja, stjórnenda þeirra og farþega. Áhersla verður lögð á að vinna úr niðurstöðum rannsókna á sam­gönguslysum og kappkosta að sá lærdómur sem af þeim má draga skili sér inn í lög og reglugerðir um öryggi skipa og áhafna og í umferð á vegum og í lofti. Jafnframt tekur Sam­göngustofa þátt í rannsóknum á áhrifum eldgosa og ösku með tilliti til samgangna.

3.3.7 Um­hverfismál.
    Um­hverfismál eru stækkandi málaflokkur hjá Sam­göngustofu. Tæknileg þekking varðandi farartæki í sam­göngum er mjög sérhæfð og leita aðrar stofnanir gjarnan eftir ráðgjöf hjá sérfræðingum stofnunarinnar. Veittar eru tæknilegar upplýsingar um útbúnað og útblástur farartækja, t.d. vegna við­skipta­kerfis Evrópusambandsins með losunarheimildir (ETS) í flugi. Væntanlegar eru svipaðar kröfur í siglingum. Kröfur hafa t.d. verið gerðar varðandi hávaða á flugvöllum og umgengni í höfnum. Um­hverfisstofnun fer með hluta eftirlits, sem og ­sveitarfélög, en góð samvinna er milli stofnana. Ber þá Sam­göngustofu að upplýsa um gildandi kröfur sem fram koma í alþjóðlegum reglum er settar eru og gilda um eftirlitsskylda aðila.

3.3.8 Neytendamál.
    Sam­göngustofa framfylgir evrópskum reglum um réttindi farþega í sam­göngum með það markmið að tryggja sömu réttindi og aðgang fyrir alla í almennings­sam­göngum. Í flugi er komin nokkur reynsla á rekstur þessa málaflokks með reglugerð um réttindi farþega en væntanlegar eru sambærilegar reglur fyrir farþega með langferðabílum og fyrir farþega sem ferðast á sjó. Hvað varðar flugfarþega hefur Sam­göngustofa sinnt upplýsingaþjónustu og meðhöndlun kvartana og gert er ráð fyrir áfram­haldandi þróun með auknum reglum sem taka munu gildi fyrir sam­göngugreinar.

4. ALMENN SAMGÖNGUVERKEFNI.
    Á árunum 2015–2018 verður haldið áfram að vinna að rannsóknar-, úttektar- og stefnumótunarverkefnum sem styðja meginmarkmið sam­gönguáætlunar og veita leiðsögn við frekari stefnumótun við endurskoðun áætlunarinnar. Flestum þeim verkefnum sem lögð voru til við gerð stefnumótandi sam­gönguáætlunar fyrir árin 2011–2022 er nú lokið og hafa niðurstöður þeirra gagnast vel við vinnu við gerð nýrrar 12 ára áætlunar.
    Sam­göngustofnanirnar og samstarfsaðilar þeirra leggja til vinnu- og fjárframlög í rannsóknar-, úttektar- og þróunarstefnumótunarverkefni í samræmi við ábyrgð og hlutverk í hverju verkefni samkvæmt nánara samkomulagi þeirra á milli.
    Rannsóknarverkefni eru mörg og margvísleg og það hefur sannað sig að niðurstöður rannsókna, þróunar og stórra greiningarverka koma að góðu gagni við ákvarðanatöku í sam­göngumálum.
    Meðal verkefna voru nokkur sem snúa að uppbyggingu almennings­sam­göngukerfis um land allt sem öll eru í framkvæmd og hafa gengið framar vonum. Áfram verður unnið að framgangi almennings­samgangna og verkefnum sem geta stutt þá þróun enn frekar. Þá er áhersla á verkefni sem hvetja fleiri til að nýta sér fjölbreyttari ferðamáta, m.a. til heilsubótar, og hvetja til betri nýtingar umferðarmannvirkja í þéttbýli. Samhliða verða áfram skoðaðar forsendur þess að lengja fleytitíð í samstarfi við stærri fyrirtæki og stofnanir.
    Unnið verður að rannsóknum á forsendum og mörkum vinnusóknarsvæða þannig að aðgerðir til að styrkja svæðin verði sem markvissastar.
    Undir markmiðum um öryggi verður þjónustu- og öryggishlutverk flugvalla skoðað og sérstaklega verður hugað að hlutverki hafna og flugvallar komi til rýmingar á höfuð­borgar­svæðinu.
    Markmið annarra verkefna eru að rannsaka ákveðna þætti í sam­göngum, uppbyggingu, viðhaldi og notkun og er ekki hvað síst ætlað að afla haldgóðra gagna og upplýsinga sem nýtast við vinnu við næstu langtímasam­gönguáætlun.

Neðanmálsgrein: 1
1     Árið 2015 er umferðaröryggisáætlun greidd af Vegagerðinni.
    Árið 2015 er áætlun um öryggi sjófarenda hluti af framlagi ríkisins til Sam­göngustofu.