Ferill 610. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
145. löggjafarþing 2015–2016.
Þingskjal 1225 — 610. mál.
Svar
innanríkisráðherra við fyrirspurn frá Vilhjálmi Árnasyni um öryggisúttekt á vegakerfinu.
1. Hefur verið gerð EuroRAP-öryggisúttekt á vegakerfinu undanfarin fimm ár á landsvísu og eftir landshlutum þar sem banaslys og önnur alvarleg slys eru skoðuð miðað við fjölda slysa og ekna kílómetra á tilgreindum vegarköflum?
Öryggisúttekt hefur verið gerð á hluta vegakerfisins samkvæmt aðferðum EuroRAP-verkefnisins, fyrst fyrir árin 2001 til 2008 og var niðurstaðan birt í skýrslu sem gefin var út árið 2010. Nú er verið að ljúka við úrvinnslu á úttekt sem gerð var árin 2009 til 2014. Í þeirri úttekt var mun lengri hluti vegakerfisins skoðaður eða um 4.500 km auk þess sem upplýsingar um umferð og slys á þriggja ára tímabili, frá 2009 til 2011 og síðan 2012 til 2014, voru bornar saman. Samanburðurinn byggist á opinberum slysaskráningum og umferðartölum. Félag íslenskra bifreiðaeigenda (FÍB) hafði umsjón með þessari vinnu í samstarfi við viðeigandi stofnanir ráðuneytisins. Verkefnið hefur verið kynnt víða, þar með talið í innanríkisráðuneytinu og umhverfis- og samgöngunefnd Alþingis.
Úttektir EuroRAP-verkefnisins takmörkuðust við vegi sem falla undir skilgreiningu vegalaga, nr. 80/2007, og Vegagerðin er veghaldari á og beindust einkum að vegum með bundnu slitlagi. Samanlagt voru skoðaðir um 4.000 km við öryggisskoðunarhluta verkefnisins. Í honum er metið ástand vega og hve mikla umferð þeir þola og á hve miklum hraða má fara um þá með ásættanlegu öryggi.
Vegagerðin hefur stutt við EuroRap verkefnið og fengið niðurstöður þess til skoðunar. Vegagerðin vinnur þar að auki að greiningu á umferðaröryggi vegakerfisins á grundvelli reglugerðar um öryggisstjórnun vegamannvirkja nr. 866/2011 með síðari breytingum en með þeirri reglugerð var innleidd tilskipun 2008/96/EB um sama efni. Vegagerðin metur umferðaröryggi vega í notkun með því að greina staði þar sem slys eru mörg og slysatíðni, þ.e. fjöldi slysa á milljón ekinna kílómetra, er há. Hún greinir auk þess vegi í notkun í þeim tilgangi að finna staði þar sem hætta er á að slys verði. Í fyrra tilvikinu er sjónum beint að slysastöðum en í hinu tilvikinu er vegur og umhverfi hans skoðað og metið með tilliti til áhættu. Slíkt mat er lagt til grundvallar við mat á lagfæringum sem ráðast þarf í svo koma megi í veg fyrir slys eða draga úr afleiðingum þeirra slysa sem verða.
Til að greina slysastaði út frá gögnum um slys er vegarköflum skipt í undirkafla og slysatíðni og fjöldi slysa á þeim fundin. Notuð eru viðmið um slysatíðni og fjölda slysa, sem og afleiðingar slysanna, til að meta áhættu. Þessi aðferð var þróuð í samstarfi við írsku vegagerðina.
Eftirfarandi er dæmi um mat á hefðbundnum tveggja akreina vegi (1+1) með bundnu slitlagi:
Á hverjum 1 km kafla þarf slysatíðnin að vera a.m.k. tvisvar sinnum hærri en meðalslysatíðni á sambærilegum vegi og annaðhvort þarf:
– heildarfjöldi slysa á fimm ára tímabili að vera fimm eða fleiri og að lágmarki verður eitt þeirra slysa að vera banaslys eða slys þar sem alvarleg meiðsli hafa orðið á fólki, eða
– heildarfjöldi slysa að vera níu eða fleiri á fimm ára tímabili.
Önnur viðmið eru notuð fyrir malarvegi og vegi með aðgreindum akstursstefnum.
Þeir staðir sem koma fram í þessari greiningu eru skoðaðir nánar með tilliti til vegtegundar og aðstæðna í þeim tilgangi að finna heppilegustu lausnina til úrbóta. Árlega er unnið að lagfæringum á fjölmörgum stöðum á vegakerfinu og er það m.a. gert á grundvelli þessarar greiningar. Umfangið ræðst af þeim fjármunum sem eru til ráðstöfunar hverju sinni. Verkefnið er liður í umferðaröryggisáætlun stjórnvalda og er gerð grein fyrir þeim verkefnum sem unnið hefur verið að í ársskýrslu um framkvæmd hennar.
Nokkuð stærri hluti vegakerfisins, eða um 4.500 km, eru metnir í áhættugreiningarhluta verkefnisins. Í honum er áhætta metin og slys skoðuð með því að greina þá staði þar sem mest hætta er á slysum. Fyrirspurnin snýst um seinni liðinn og er svarið miðað við það.
Loks ber að geta þess að Samgöngustofa hefur, skv. 5. gr. laga um Samgöngustofu, nr. 119/2012, eftirlit með því að fylgt sé kröfum um öryggi samgöngumannvirkja og öryggisstjórnun við rekstur þeirra. Samgöngustofa annast samkvæmt lögunum öryggisúttekt á samgöngumannvirkjum. Skerpt er á þessu hlutverki stofnunarinnar gagnvart Vegagerðinni í 5. gr. vegalaga, nr. 80/2007, sbr. lög nr. 14/2015, þar sem mælt er fyrir um eftirlit Samgöngustofu með framkvæmd umferðaröryggisstjórnunar vegamannvirkja samkvæmt verklagsreglum sem stofnunin setur sér.
2. Hvernig er röðun áhættumestu vegarkaflanna miðað við ekna kílómetra?
3. Á hvaða vegarköflum verða flest slys?
Til að svara 2. og 3. lið fyrirspurnarinnar, þ.e. um flest slys og áhættumestu vegakaflana, fylgja tvær töflur en af þeim má sjá þessa röðun byggða á forsendum EuroRAP-verkefnisins. Aðferðin er sú að taka tölur yfir alvarleg slys og banaslys og reikna út tíðni og áhættu á grundvelli umferðar eins og hún er skráð af Vegagerðinni. Er mælikvarðinn „látnir og alvarlega slasaðir“ á hverja milljón ekinna kílómetra.
Þegar upplýsingarnar eru skoðaðar þarf að hafa a.m.k. tvennt í huga. Annars vegar áhættu á hvern ekinn kílómetra og hins vegar fjölda slysa eins og fram kemur í meðfylgjandi töflum um áhættumestu vegina 2009–2014 og slysamestu vegina 2009–2014. Af þeim má ráða að áhættumestu vegirnir eru stuttir eða fáfarnir vegir en slysamestu vegirnir eru oftast áhættuminni, með öðrum orðum eru slys tiltölulega fá miðað við umferð. Báðar töflur sýna til að mynda að vegir eins og Grindavíkurvegur (43) og hluti af hringveginum við Egilsstaði eru varasamir, auk fleiri vega. Þetta gefur vísbendingar um hvert beina ætti athyglinni til að fækka slysum.
Slysamestu vegirnir eru á höfuðborgarsvæðinu þar sem umferðarþungi er mikill. Þar er vegur 49, Nesbraut, efstur á blaði. Við greiningu kemur í ljós að slys er mest við ljósastýrð gatnamót á vegarkaflanum. Umferðarmestu gatnamót landsins sem eru milli Reykjanesbrautar og Miklubrautar eru hins vegar ekki áhættusöm.
Í undirbúningi er að birta upplýsingar EuroRAP myndrænt á slysa- og áhættukortum. Það yrði annaðhvort á sameiginlegu Evrópukorti, sem unnið yrði í London, eða fyrir Ísland sérstaklega í samvinnu við íslenskt fyrirtæki en það hefur verið gert áður. Upplýsingarnar eru nánast fullunnar.
Verið að leggja síðustu hönd á öryggisskoðun vegakerfisins samkvæmt EuroRAP en þar er um að ræða ítarlega samræmda úttekt á öllum helstu vegum landsins. Upplýsingar eru byggðar á hátt í 200 mismunandi atriðum og verða kerfisbundið settar inn í gagnagrunninn ViDA sem er hluti af alþjóðlegu átaki Sameinuðu Þjóðanna, Decade of Action, sem Ísland er aðili að. Markmið átaksins Decade of Action er að fækka umferðarslysum í heiminum um helming og er EuroRap-verkefnið liður í að ná því markmiði.
Við gerð svarsins studdist ráðuneytið við upplýsingar frá Félagi íslenskra bifreiðaeigenda og Vegagerðinni, eftir því sem við átti.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu. Áhættumestu vegir 2009–2014 |
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Slysamestu vegir 2009–2014 |
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.
Hér er efni sem sést aðeins í pdf-skjalinu.