Ferill 817. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.


145. löggjafarþing 2015–2016.
Þingskjal 1730  —  817. mál.

2. umræða.


Nefndarálit


um frumvarp til laga um breytingu á lögum um vexti og verðtryggingu, nr. 38/2001, með síðari breytingum (verðtryggð neytendalán).

Frá 2. minni hluta efnahags- og viðskiptanefndar.


    Málið var kynnt og reifað í nefndinni. Það er flutt samhliða öðru máli, frumvarpi til laga um stuðning til kaupa á fyrstu íbúð (818. mál).
    Bæði þessi frumvörp virðast byggjast á áliti nefndar sem í voru sérfræðingar. Það er margt í því nefndaráliti sem stenst ekki skoðun. Þar er til dæmis ekki fjallað um tvö grundvallar­hugtök fjármálafræðinnar, ávöxtunarkröfu og núvirðingu. Samanburður á greiðsluferlum í áliti þessarar svokölluðu „sérfræðinganefndar“ er algerlega marklaus.
    Tilgangur frumvarpsins virðist vera sá að koma í veg fyrir að venjulegt fólk geti tekið lán að eigin vali og að ganga freklega á samningsrétt neytenda sem lántaka og lánveitenda. Í frumvarpinu er löng og alls óskiljanleg umfjöllun um eitthvað sem kallað hefur verið „Íslandslán“, að því er virðist í háðungar- og lítilsvirðingarskyni. Það eitt og sér á að duga til að vísa þessu máli til ríkisstjórnarinnar.
    Í raun eiga ákvæði um lánstíma ekki erindi í löggjöf um vexti og verðtryggingu. Lánstími er ákvæði sem tekur til samningsfrelsis og er óskylt ákvæðum um vexti sem lúta reikni­reglum um margföldun og deilingu.
    Það kemur hvergi fram í greinargerð með frumvarpinu ellegar þá í umfjöllun umsagnar­aðila til hvers á að takmarka lánstíma lána sem fela í sér að verðbótaþáttur vaxta dreifist á lánstíma lánsins. Hvorki lánveitendur, þ.e. fjármálafyrirtæki og lífeyrissjóðir, né fulltrúar þeirra sem eru lántakar, en fyrir þeirra hönd mættu fulltrúar Alþýðusambands Íslands, könnuðust við nokkurt vandamál varðandi lánstíma lána eða lífaldur lántaka. Eina vanda­málið sem var til umfjöllunar var veðandlag lána og lífaldur veðandlagsins. Miklu heldur hefur komið fram að lántakar hafa átt í erfiðleikum með að greiða aukaafborganir af lánum sínum vegna ákvæða í lögum um neytendalán. Það kom jafnframt fram að flest löng fasteignalán greiddust upp á mun skemmri tíma en lánstími kvæði á um.
    Þau aldurstengdu ákvæði um lánstíma, sem fram koma í frumvarpinu, eiga sér engar málefnalegar ástæður og brjóta því í bága við öll sjónarmið um jafnræði þegna, og vandséð hvernig ákvæði frumvarpsins rúmast innan 65. gr. stjórnarskrárinnar. Fáránleiki málsins verður augljósastur í breytingartillögu meiri hluta efnahags- og viðskiptanefndar þar sem þeim sem eru eldri en 75 ára verður óheimilt að taka svokallað „verðtryggt neytendalán“. Vert er að benda á að hin aldurstengda reikniregla, sem meiri hluti nefndarinnar leggur til í nefndaráliti og með breytingartillögu, „algorithmi“, mun í framtíðinni kallast „Frosti“. Reiknivélin sem verður brúkuð verður kölluð „Íspinni“ þar sem reiknivélin reiknar út láns­tíma „Íslandslána“. Ekki var við því að búast að þeir sem um véla hefðu vald á samlagningu og frádrætti fremur en skilning á margföldun og deilingu í nefndaráliti meiri hluta.
    Þá er einnig vert að minna á að lög um vexti og verðtryggingu eiga að fjalla um skilmála um útreikning vaxta og breytileika í lánaskilmálum. Aðrir þættir um lánshæfi, greiðslumat og heimildir til lántöku eiga ekki heima í þessari löggjöf. Þar er gengið langt inn á það eðlilega samningsfrelsi sem á að ríkja í frjálslyndu lýðræðissamfélagi.
    2. minni hluti telur að mál þetta taki ekki á neinum vanda heldur kunni að skapa fjöldann allan af nýjum vandamálum. Það að stytta lánstíma úr 40 árum í 25 ár mun valda um 25–30% hærri greiðslubyrði á svokölluðum „verðtryggðum lánum“.
    Með því að þetta frumvarp leysir engin vandamál en skapar fjölmörg leggur 2. minni hluti til að frumvarpi þessu verði vísað til ríkisstjórnarinnar.

Alþingi, 27. september 2016.

Vilhjálmur Bjarnason.