Ferill 312. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Microsoft Word.
149. löggjafarþing 2018–2019.
Þingskjal 365 — 312. mál.
Stjórnarfrumvarp.
Frumvarp til laga
um endurskoðendur og endurskoðun.
Frá ferðamála-, iðnaðar- og nýsköpunarráðherra.
I. kafli.
Almenn ákvæði.
1. gr.
Markmið.
2. gr.
Skilgreiningar.
1. Áritunarendurskoðandi: Endurskoðandi sem áritar reikningsskil eða samstæðureikningsskil.
2. Eiginhagsmunaógnun: Ógnun vegna fjárhagslegra eða annarra hagsmuna sem hefur óviðeigandi áhrif á faglegt mat endurskoðanda eða hegðun.
3. Eining tengd almannahagsmunum:
a. Lögaðili sem er með skráð lögheimili á Íslandi og hefur verðbréf sín skráð á skipulegum verðbréfamarkaði í ríki innan Evrópska efnahagssvæðisins, í aðildarríki stofnsamnings Fríverslunarsamtaka Evrópu eða í Færeyjum.
b. Lífeyrissjóður sem hefur fullgilt starfsleyfi.
c. Lánastofnun eins og hún er skilgreind í lögum um fjármálafyrirtæki.
d. Félag sem hefur starfsleyfi til að reka vátryggingastarfsemi hér á landi samkvæmt lögum um vátryggingastarfsemi.
4. Endurskoðandi: Sá sem hefur þekkingu til að gefa hlutlaust og áreiðanlegt álit á reikningsskilum og öðrum fjárhagsupplýsingum, hefur löggildingu til að starfa við endurskoðun, er á endurskoðendaskrá, sbr. 5. gr., og fullnægir að öðru leyti skilyrðum laga þessara.
5. Endurskoðandi samstæðu: Endurskoðandi sem ber ábyrgð á endurskoðun samstæðureikningsskila.
6. Endurskoðun: Óháð og kerfisbundin öflun gagna og mat á þeim í þeim tilgangi að láta í ljós rökstutt og faglegt álit endurskoðanda á áreiðanleika þeirra og framsetningu í samræmi við lög, settar reikningsskilareglur eða önnur skilyrði sem fram koma í álitinu.
7. Endurskoðunarfyrirtæki: Fyrirtæki sem fengið hefur starfsleyfi til endurskoðunarstarfa samkvæmt ákvæðum laga þessara, er á endurskoðendaskrá og fullnægir að öðru leyti skilyrðum laganna.
8. Endurskoðunarnefnd: Sjá skilgreiningu í IX. kafla A laga um ársreikninga, nr. 3/2006.
9. Fagleg gagnrýni: Viðhorf sem felur í sér gagnrýna hugsun og að vera á varðbergi gagnvart aðstæðum sem geta gefið til kynna mögulegar rangfærslur vegna villna eða svika, og gagnrýnið mat á endurskoðunargögnum með sönnunargildi.
10. Gistiríki: Aðildarríki að Evrópska efnahagssvæðinu þar sem endurskoðandi, sem löggiltur hefur verið í heimaaðildarríki sínu, leitar eftir að fá einnig löggildingu í samræmi við 3. gr. laganna, eða aðildarríki þar sem endurskoðunarfyrirtæki, sem hlotið hefur starfsleyfi í heimaaðildarríki sínu, leitar eftir að fá starfsleyfi eða er með starfsleyfi í samræmi við 5. gr. laganna.
11. Málsvarnarógnun: Ógnun sem getur skapast þegar endurskoðandi heldur fram afstöðu eða skoðun viðskiptavinar að því marki að ógnað gæti hlutlægni hans.
12. Óhæði í ásýnd: Að forðast tengsl og aðstæður sem hafa svo mikla þýðingu að óvilhallur og upplýstur þriðji aðili væri líklegur til að álykta á grundvelli allra staðreynda og aðstæðna að heiðarleika, hlutleysi, faglegri gagnrýni fyrirtækis eða meðlims endurskoðunarteymis hafi verið stefnt í hættu.
13. Óhæði í reynd: Hugarástand sem gerir það kleift að látið sé í ljós álit án þess að hafa orðið fyrir áhrifum sem stofna faglegu mati í hættu og gerir einstaklingi kleift að starfa af heiðarleika og beita hlutleysi og faglegri dómgreind.
14. Samstarfsfyrirtækjanet: Endurskoðendur eða endurskoðunarfyrirtæki sem hafa með sér samstarf sem miðar að hagnaðar- eða kostnaðarskiptingu, sameiginlegu eignarhaldi, sameiginlegum yfirráðum eða stjórn, sameiginlegri stefnu í gæðastjórnun og gæðaaðferðum, sameiginlegri viðskiptastefnu, nota sameiginlegt vörumerki eða samnýta umtalsverðan hluta faglegra úrræða.
15. Sjálfsmatsógnun: Ógnun vegna þess að endurskoðandi muni ekki meta með réttum hætti niðurstöðu fyrra mats eða veittrar þjónustu af hans hálfu, eða af öðrum einstaklingi innan fyrirtækis hans eða vinnuveitenda, þegar endurskoðandi þarf síðar að leggja mat á eigin niðurstöður í tengslum við veitta þjónustu.
16. Vinfengisógnun: Ógnun vegna langs og náins sambands við viðskiptavin eða vinnuveitenda, þegar endurskoðandi hefur of mikla samúð með viðtöku verkefna.
17. Þvingunarógnun: Ógnun þegar endurskoðandi er hindraður í að starfa af hlutleysi vegna þvingana, raunverulegra eða ætlaðra, þar með talinna tilrauna til að hafa óviðeigandi áhrif á hann.
II. kafli.
Löggilding endurskoðenda og starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækja.
3. gr.
Löggilding endurskoðenda.
1. Eiga lögheimili hér á landi eða vera ríkisborgari aðildarríkis að Evrópska efnahagssvæðinu, aðildarríkis stofnsamnings Fríverslunarsamtaka Evrópu eða Færeyja.
2. Vera lögráða og hafa ekki sætt því að bú hans hafi verið tekið til gjaldþrotaskipta.
3. Hafa gott orðspor og vera þannig á sig kominn andlega að hann sé fær um að gegna störfum endurskoðanda.
4. Hafa ekki hlotið dóm fyrir refsiverðan verknað þar sem refsing var fjögurra mánaða óskilorðsbundið fangelsi hið minnsta eða öryggisgæsla ef hann var fullra 18 ára þegar brotið var framið nema fimm ár hafi liðið frá því að afplánun var að fullu lokið.
5. Hafa meistaragráðu í endurskoðun og reikningsskilum sem viðurkennd er af Fjármálaeftirlitinu.
6. Hafa staðist sérstakt próf, sbr. 7. gr.
7. Hafa starfað að lágmarki í þrjú ár undir handleiðslu endurskoðanda við endurskoðun ársreikninga og annarra reikningsskila hjá endurskoðunarfyrirtæki með starfsleyfi.
8. Hafa starfsábyrgðartryggingu, sbr. 8. gr.
Heimilt er Fjármálaeftirlitinu að fella niður réttindi skv. 1. mgr. eða synja umsækjanda um löggildingu til endurskoðunarstarfa hafi hann:
1. Hlotið dóm samkvæmt ákvæðum XXVI. kafla almennra hegningarlaga.
2. Verið dæmdur í fangelsi samkvæmt ákvæðum annarra laga.
3. Ítrekað brotið gegn ákvæðum laga um endurskoðendur, laga um ársreikninga, laga um bókhald eða skattalaga.
4. Sýnt af sér hegðun sem gefur ástæðu til að ætla að viðkomandi sé ekki fær um að gegna störfum sínum sem opinber sýslunarmaður á ábyrgan hátt.
Áður en löggilding er veitt skal umsækjandi leggja fram sakavottorð.
Víkja má frá skilyrði 2. tölul. 1. mgr. ef umsækjandi hefur haft forræði á fé sínu að minnsta kosti tíu undanfarin ár.
Óski endurskoðandi sem hefur löggildingu til endurskoðunarstarfa í ríki innan Evrópska efnahagssvæðisins, í aðildarríki stofnsamnings Fríverslunarsamtaka Evrópu eða í Færeyjum eftir löggildingu til endurskoðunarstarfa hér á landi skal hann standast sérstakt hæfnispróf í lögum og reglum um skatta- og félagarétt.
Fjármálaeftirlitið getur veitt þeim einstaklingum löggildingu til endurskoðunarstarfa sem sanna að þeir hafi lokið námi og staðist próf erlendis, sem telst samsvara kröfum sem gerðar eru í 5., 6. og 7. tölul. 1. mgr. enda uppfylli þeir ákvæði 2., 3., 4. og 8. tölul. sömu málsgreinar. Slíkir aðilar skulu standast sérstakt hæfnispróf í lögum og reglum um íslenskan skatta- og félagarétt.
Ráðherra er heimilt að setja reglugerð um málsmeðferð fyrir löggildingu endurskoðenda sem eru með löggildingu frá öðrum ríkjum.
Fjármálaeftirlitið getur veitt einstaklingum sem lokið hafa annarri háskólagráðu með endurskoðun sem kjörsvið undanþágu frá ákvæði 5. tölul. 1. mgr. enda telji Fjármálaeftirlitið að umsækjandi hafi næga þekkingu á þeim málefnum sem varða endurskoðendur og störf þeirra.
Áður en löggilding er veitt skal umsækjandi heita því að viðlögðum drengskap að hann muni af kostgæfni og samviskusemi í hvívetna rækja það starf sem löggildingin veitir honum rétt til að stunda og hlíta lögum og öðrum reglum sem starfið varða.
4. gr.
Starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækja.
Endurskoðendum er skylt að stofna félag um rekstur endurskoðunarfyrirtækis í því formi sem þeir sjálfir kjósa.
Meirihluti atkvæðisréttar í endurskoðunarfyrirtæki skal vera í höndum endurskoðenda eða endurskoðunarfyrirtækja sem hlotið hafa viðurkenningu á Evrópska efnahagssvæðinu eða í aðildarríkjum stofnsamnings Fríverslunarsamtaka Evrópu eða í Færeyjum.
Í endurskoðunarfyrirtæki skal meirihluti stjórnarmanna vera endurskoðendur eða fulltrúar endurskoðunarfyrirtækja. Ef stjórnarmenn eru tveir skal að lágmarki annar þeirra vera endurskoðandi eða fulltrúi endurskoðunarfyrirtækis.
Endurskoðunarfyrirtæki skal hafa formlegt gæðakerfi til að tryggja gæði endurskoðunarinnar og gæði starfa endurskoðanda, sbr. 18. gr.
Endurskoðunarfyrirtæki skal tryggja að nöfn og heimilisföng eigenda fyrirtækisins séu aðgengileg almenningi.
Sækja skal um starfsleyfi fyrir endurskoðunarfyrirtæki til Fjármálaeftirlitsins að uppfylltum ákvæðum þessarar greinar. Jafnframt ber fyrirtækinu að tilkynna Fjármálaeftirlitinu án tafar ef það uppfyllir ekki lengur eitthvert þessara ákvæða og skila inn löggildingarskírteini.
Ef ætla má að endurskoðunarfyrirtæki muni ekki vera fært um að framkvæma endurskoðunarverkefni á viðunandi hátt má neita endurskoðunarfyrirtæki um starfsleyfi og skráningu í endurskoðendaskrá skv. 5. gr.
Endurskoðunarfyrirtæki sem óskað hefur eftir að leggja inn starfsleyfi eða hefur verið svipt starfsleyfi getur einungis fengið það aftur ef kröfur um veitingu starfsleyfis eru uppfylltar eða orsök sviptingar er ekki lengur til staðar, útrunnin eða afturkölluð.
Fjármálaeftirlitið fellir úr gildi starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækis ef fyrirtækið uppfyllir ekki lengur skilyrði laga þessara eða reglugerða settra á grundvelli þeirra.
Fjármálaeftirlitið fellir úr gildi starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækis neiti það að sæta gæðaeftirliti skv. 31. gr.
Falli starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækis niður eða hafi það verið svipt starfsleyfi skal endurskoðunarfyrirtækið tekið út af endurskoðendaskrá skv. 5. gr. og er því þá óheimilt að gefa í skyn að fyrirtækið sé skráð endurskoðunarfyrirtæki.
Ráðherra setur reglugerð um málsmeðferð fyrir veitingu starfsleyfa til endurskoðunarfyrirtækja sem skráð eru í öðru EES-ríki.
Ráðherra er heimilt að mæla í reglugerð nánar fyrir um starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækja.
5. gr.
Endurskoðendaskrá.
Endurskoðandi sem starfar við endurskoðun skal skrá félag sitt sem endurskoðunarfyrirtæki í endurskoðendaskrá.
Ráðuneytið setur nánari reglur um skráninguna og hvaða upplýsingar skulu koma fram í skránni.
Endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki skulu auðkennd með sérstöku númeri í opinberu skránni.
Endurskoðunarfyrirtæki sem fær skráningu skv. 1. mgr. má ekki hafa verið tekið til gjaldþrotaskipta né ímynd þess beðið verulegan hnekki svo draga megi í efa hæfni þess til að uppfylla þær kröfur sem gerðar eru til endurskoðunar í lögum þessum. Endurskoðunarfyrirtæki sem hlotið hefur skráningu skal án tafar tilkynna Fjármálaeftirlitinu ef skilyrði þessarar málsgreinar eru ekki uppfyllt.
Endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki skv. 1. mgr. skulu, án ástæðulausra tafa, tilkynna Fjármálaeftirlitinu ef breytingar verða á þeim upplýsingum sem fram koma í skránni.
Hafi endurskoðandi lagt inn starfsleyfi sitt eða það verið fellt niður skal nafn hans fellt út af skrá, sbr. 1. mgr. Sama á við um endurskoðunarfyrirtæki sem uppfyllir ekki lengur skilyrði 5. mgr. þessarar greinar og/eða skilyrði 4. gr.
Fjármálaeftirlitið skal auglýsa löggildingu endurskoðenda og skráningu endurskoðunarfyrirtækja í Lögbirtingablaði. Sama á við ef skráning fellur niður, sbr. 10. mgr.
Fjármálaeftirlitið gefur út löggildingarskírteini til handa endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum.
Fyrir löggildingu skal endurskoðandi greiða gjald í ríkissjóð samkvæmt lögum um aukatekjur ríkissjóðs, nr. 88/1991.
6. gr.
Réttur til að nota hugtakið endurskoðandi eða endurskoðun.
Ef Fjármálaeftirlitinu berast upplýsingar um að einstaklingur, sem hefur ekki fengið löggildingu til endurskoðendastarfa, stundi eða gefi í skyn að hann stundi slíka starfsemi eða að endurskoðandi fullnægi ekki lengur lögmætum skilyrðum til löggildingar sem endurskoðandi en starfi þó áfram sem slíkur skal Fjármálaeftirlitið vekja athygli viðkomandi á brotinu og ef hann ekki bregst við skal brotið kært til lögreglu. Sama á við ef gefið er í skyn að fyrirtæki sem ekki er skráð í endurskoðendaskrá sé endurskoðunarfyrirtæki.
7. gr.
Próf og prófnefnd.
Próf til löggildingar skal ná til þeirra greina bóknáms og verkmenntunar sem helst varða endurskoðendur og störf þeirra.
Í reglugerð, sem ráðherra setur að fengnum tillögum Fjármálaeftirlitsins, skal meðal annars kveðið nánar á um skilyrði til próftöku, prófgreinar, framkvæmd prófa og lágmarksárangur til að standast þau.
Próf skulu að jafnaði haldin árlega.
Kostnaður vegna prófa, þ.m.t. þóknun til prófnefndarmanna, greiðist með próftökugjaldi sem Fjármálaeftirlitið ákveður.
8. gr.
Starfsábyrgðartrygging.
Fjármálaeftirlitið setur reglur um lágmarksfjárhæð tryggingar skv. 1. mgr. og hámark eigin áhættu vátryggingartaka.
Endurskoðandi skal fyrir 15. janúar ár hvert senda Fjármálaeftirlitinu staðfestingu þess að hann hafi gilda starfsábyrgðartryggingu.
Ráðherra getur með reglugerð sett nánari ákvæði um starfsábyrgðartryggingu endurskoðenda.
9. gr.
Endurmenntun.
Endurmenntunin skal að lágmarki svara til 20 klukkustunda á ári og samtals 120 klukkustunda á hverju þriggja ára tímabili. Fjármálaeftirlitið getur veitt undanþágu frá þessu ákvæði ef sérstakar ástæður gefa tilefni til þess. Endurmenntunartímabil endurskoðanda sem fær löggildingu í fyrsta sinn hefst 1. janúar árið eftir að löggilding er veitt.
Endurmenntun skv. 1. mgr. skal á hverju þriggja ára tímabili ná a.m.k. til eftirtalinna sviða og skal lágmark endurmenntunar á hverju sviði vera:
1. endurskoðun í 30 klukkustundir,
2. reikningsskil og fjármál í 20 klukkustundir,
3. skatta- og félagaréttur í 15 klukkustundir og
4. siðareglur og fagleg gildi í 10 klukkustundir.
Endurskoðandi skal halda skrá um endurmenntun sína og skal honum vera unnt að staðfesta endurmenntun í a.m.k. 60 klukkustundir á hverju þriggja ára tímabili en að lágmarki skulu 10 klukkustundir í endurmenntun hvers árs vera staðfestanlegar. Fjármálaeftirlitið hefur eftirlit með að endurskoðandi uppfylli skilyrði um endurmenntun.
Ef skilyrði 1.–3. mgr. eru ekki uppfyllt telst endurskoðandi ekki hafa fullnægt skilyrðum til að viðhalda löggildingu sinni sem endurskoðandi og fer um mál hans skv. III. kafla.
Ráðherra getur með reglugerð sett nánari ákvæði um endurmenntun endurskoðenda.
III. KAFLI.
Brottfall löggildingar til endurskoðunarstarfa.
10. gr.
Niðurfelling löggildingar og starfsleyfis.
Nú fellur löggilding endurskoðanda eða starfsleyfi endurskoðunarfyrirtækis niður skv. 1. mgr. og ber þá Fjármálaeftirlitinu að auglýsa það í Lögbirtingablaði og á vef sínum.
11. gr.
Innlögn löggildingar til endurskoðunarstarfa.
Hafi endurskoðandi lagt inn löggildingu sína skal veita honum réttindi á ný eftir umsókn hans, án endurgjalds, ef hann fullnægir öllum skilyrðum til að njóta þeirra og sannar að hann hafi uppfyllt endurmenntunarkröfur þriggja ára tímabils.
12. gr.
Endurveiting löggildingar til endurskoðunarstarfa vegna ótímabundinnar niðurfellingar.
13. gr.
Tilkynning um niðurfellingu réttinda.
Sé löggilding eða starfsleyfi endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis sem skráð eru í öðrum ríkjum felld niður eða þau lögð inn skal Fjármálaeftirlitið tilkynna það viðeigandi lögbæru yfirvaldi þess ríkis sem endurskoðandinn eða endurskoðunarfyrirtækið er einnig skráð í og skal upplýsa um ástæður niðurfellingar löggildingar eða starfsleyfis.
IV. kafli.
Starfsemi endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja.
14. gr.
Starf endurskoðanda.
Góð endurskoðunarvenja felur meðal annars í sér að endurskoðandi skal auðsýna faglega gagnrýni, heiðarleika, hlutleysi, trúnað, faglega hæfni og varkárni við framkvæmd verkefna. Endurskoðandi skal viðhalda faglegri þekkingu og hæfni sinni til að tryggja faglega þjónustu í samræmi við framþróun í greininni. Endurskoðun skal vera áhættumiðuð og skal endurskoðandi vera meðvitaður um möguleikann á því að verulegar rangfærslur séu til staðar, þ.m.t. sviksemi eða skekkjur, þrátt fyrir að endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki hafi fyrri reynslu af heiðarleika og ráðvendni stjórnenda einingarinnar sem er endurskoðuð og þeirra sem bera ábyrgð á stjórnunarháttum hennar.
Endurskoðandi skal beita faglegri gagnrýni þegar mat stjórnenda er skoðað t.d. hvað varðar gangvirði, virðisrýrnun eigna, reiknaðar skuldbindingar og framtíðarsjóðstreymi sem skiptir máli fyrir getu einingarinnar til að viðhalda rekstrarhæfi.
Endurskoðandi er opinber sýslunarmaður við framkvæmd endurskoðunarstarfa.
Ráðherra getur sett reglugerð um nánari útfærslu á starfsemi endurskoðanda og endurskoðunarfyrirtækis og framkvæmd endurskoðunar meðal annars í ljósi alþjóðlegra skuldbindinga.
15. gr.
Áritunarendurskoðendur.
Áritunarendurskoðandi skal taka virkan þátt í endurskoðuninni og verja nægilegum tíma í verkefnið. Jafnframt skal hann tryggja að hann hafi á að skipa starfsfólki svo hann geti innt af hendi skyldur sínar við endurskoðunina.
Endurskoðunarfyrirtæki skal í samræmi við 2. mgr. útvega áritunarendurskoðanda nægileg aðföng og starfsfólk sem hefur hæfni til að sinna störfum sínum með fullnægjandi hætti.
Meginviðmið endurskoðunarfyrirtækis við tilnefningu og val á áritunarendurskoðanda skal vera að tryggja gæði endurskoðunarinnar, óhæði og hæfni.
16. gr.
Áritun endurskoðanda.
Áritun skal vera skrifleg og skal m.a.:
1. Tilgreina hina endurskoðuðu einingu og sérstaklega hvaða ársreiknings eða samstæðureikningsskila hún tekur til auk dagsetningar og tímabils og jafnframt reikningsskilarammann sem beitt var þegar ársreikningurinn eða samstæðureikningsskilin voru samin.
2. Hafa að geyma lýsingu á umfangi endurskoðunarinnar og þau viðmið sem notuð voru við endurskoðunina.
3. Innihalda álit endurskoðanda, sem skal vera án fyrirvara, með fyrirvara eða neikvætt, þar sem kemur skýrt fram álit endurskoðandans á því hvort ársreikningurinn:
a. gefi glögga mynd í samræmi við settar reikningsskilareglur og
b. uppfylli aðrar lögbundnar kröfur þar sem við á.
4. Innihalda áritun án álits ef endurskoðanda er ekki unnt að láta í ljós álit sitt.
5. Skírskota til annarra málefna sem vekja sérstaka athygli endurskoðandans, eftir því sem við á, án þess að gefa áritun með fyrirvara.
6. Tilgreina alla verulega óvissu varðandi rekstrarhæfi einingarinnar.
7. Tilgreina starfsstöð endurskoðandans eða endurskoðunarfyrirtækisins.
8. Innihalda upplýsingar um ábyrgð stjórnenda.
9. Innihalda staðfestingu um óhæði endurskoðenda.
10. Innihalda staðfestingu á að endurskoðandi hafi aflað nægilegra og viðeigandi gagna til að byggja álit sitt á.
Ef fleiri en einn endurskoðandi annast endurskoðunina skulu þeir komast að samkomulagi um niðurstöður endurskoðunarinnar og leggja fram sameiginlega áritun. Ef upp kemur ágreiningur skal hver endurskoðandi fyrir sig leggja fram eigin áritun í aðskilinni efnisgrein og greina frá ástæðu fyrir ágreiningi.
Endurskoðandi skal skrifa undir og dagsetja áritun sína. Ef fleiri en einn endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki hafa verið valin samtímis skal áritunin undirrituð af öllum endurskoðendunum eða að lágmarki af þeim áritunarendurskoðendum sem inna endurskoðunina af hendi fyrir hönd hvers endurskoðunarfyrirtækis.
Áritun endurskoðanda á samstæðureikningsskilum skal uppfylla sömu kröfur og settar eru fram í þessari grein.
Endurskoðandi og endurskoðunarfyrirtæki skulu, eftir því sem við á, staðfesta að skýrsla stjórnar og ársreikningur innihaldi það sem skylt er samkvæmt lögum um ársreikninga.
17. gr.
Skjölun.
Endurskoðandi skal geta sýnt fram á hvernig endurskoðunin fór fram og niðurstöður hennar á rökstuddan og sannanlegan hátt. Þar sem um gæti verið að ræða svik eða villu, að mati endurskoðanda, skal skjalfesta það sérstaklega með upplýsingum um hvað endurskoðandinn hafi gert í því sambandi.
Endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki skal halda eftir öllum gögnum og skjölum sem skipta máli til stuðnings endurskoðunarárituninni sbr. 16. gr. og sem sönnun þess að farið hafi verið eftir lögum og reglum er lúta að endurskoðuninni.
Ef áritunarendurskoðandi leitar ráðgjafar hjá utanaðkomandi sérfræðingum skal skrá beiðnina og ráðgjöfina sem fengin var.
Áritunarendurskoðandi skal meðal annars skrá þau gögn sem endurskoðanda ber að skrá samkvæmt V. kafla um óhæði endurskoðanda.
Við endurskoðun samstæðu skulu viðeigandi vinnuskjöl annarra endurskoðenda sem koma að endurskoðun eininga innan samstæðunnar skjalfest.
Loka skal endurskoðunarskjalaskrá eigi síðar en 60 dögum eftir dagsetningu áritunar.
18. gr.
Gæðakerfi.
Endurskoðunarfyrirtæki skal halda viðskiptamannaskrá. Slík skrá skal geyma eftirfarandi gögn fyrir hvern viðskiptavin:
1. nafn, heimilisfang og starfsstöð,
2. nafn áritunarendurskoðanda og
3. þóknun fyrir endurskoðun og aðra þjónustu fyrir hvert fjárhagsár.
Endurskoðunarfyrirtæki skal halda skrá yfir brot á ákvæðum laga og reglna um endurskoðendur þar sem við á. Endurskoðunarfyrirtæki skal einnig halda skrá yfir afleiðingar brota, þ.m.t. ráðstafanir sem gripið er til til að bregðast við slíkum brotum og aðgerðir endurskoðunarfyrirtækisins til aðlögunar á gæðakerfi þess í framhaldi. Endurskoðunarfyrirtæki skal vinna ársskýrslu, sem inniheldur yfirlit yfir allar slíkar ráðstafanir, og skal miðla þeirri skýrslu til stjórnar fyrirtækisins.
Endurskoðunarfyrirtæki skal halda skrá yfir skriflegar kvartanir um framkvæmd endurskoðunarinnar.
Ráðherra getur sett reglugerð um nánari útfærslu á gæðakerfi og skipulagi vinnu endurskoðanda og endurskoðunarfyrirtækja.
19. gr.
Þóknun.
Greiðslu eða fjárhæð þóknunar fyrir endurskoðun má ekki með nokkrum hætti skilyrða eða tengja annarri þjónustu en endurskoðuninni.
20. gr.
Peningaþvætti.
21. gr.
Starfstími endurskoðenda.
Þegar skipt er um endurskoðanda skal endurskoðandinn sem tekur við snúa sér til fráfarandi endurskoðanda sem ber skylda til að upplýsa um ástæður fyrir starfslokum sínum. Jafnframt skal fyrri endurskoðandi veita hinum nýja endurskoðanda aðgang að öllum upplýsingum sem máli skipta um eininguna sem endurskoðuð er.
Ef endurskoðandi segir sig frá endurskoðunarverkefni og ræður öðrum endurskoðanda frá því að taka að sér endurskoðunarverkefni skal það skjalfest og rökstutt.
Ef nýr endurskoðandi tekur að sér endurskoðunarverkefni þrátt fyrir ráðleggingar fyrri endurskoðanda um að gera það ekki skal skjalfesta ástæður þess og rök.
Hvorki áritunarendurskoðanda né öðrum endurskoðendum sem koma að endurskoðun reikningsskilaeiningar er heimilt að taka við lykilstjórnunarstöðu hjá einingunni sem er endurskoðuð, sitja í stjórn eða vera nefndarmaður í endurskoðunarnefnd einingarinnar sem er endurskoðuð, eða sem fulltrúi sem sinnir sambærilegum verkum og endurskoðunarnefnd sinnir, fyrr en a.m.k. að einu ári liðnu frá því hann tók þátt í endurskoðun einingarinnar.
Áritunarendurskoðanda á einingu tengdri almannahagsmunum er ekki heimilt að taka við lykilstjórnunarstöðu hjá viðkomandi einingu fyrr en a.m.k. tvö ár eru liðin frá því að hann tók þátt í endurskoðun einingarinnar.
22. gr.
Endurskoðandi samstæðu.
Ef endurskoðanda samstæðu er ekki unnt að leggja mat á endurskoðunarvinnu sem endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki einstakrar einingar innan samstæðunnar í ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðisins innir af hendi skal hann grípa til viðeigandi ráðstafana og upplýsa viðkomandi lögbært yfirvald. Slíkar ráðstafanir skulu, eftir því sem við á, lúta að því að sinna frekari endurskoðunarvinnu í einingunni sem um ræðir, annaðhvort beint eða með því að útvista slíkum verkefnum.
Endurskoðandi samstæðu ber ábyrgð á áritun endurskoðanda sbr. 16. gr. og varðveislu gagna og eftir atvikum skýrslum til endurskoðunarnefndar sbr. 12. gr. reglugerðar (ESB) nr. 537/2014 frá 16. apríl 2014 um sérstakar kröfur í tengslum við lögboðna endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum og niðurfellingu á ákvörðun framkvæmdastjórnarinnar 2005/909/EB. Skjölun endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis samstæðunnar skal vera þannig að viðkomandi lögbæru yfirvaldi sé kleift að yfirfara vinnu endurskoðandans.
Ef endurskoðandi samstæðu sætir gæðaeftirliti eða rannsókn vegna endurskoðunar samstæðureikningsskila skal endurskoðandi samstæðunnar veita eftirlitsaðila aðgang að öllum vinnuskjölum sem tengjast endurskoðun samstæðunnar þegar þess er óskað, þ.m.t. vinnuskjölum endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja frá ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðisins.
Fjármálaeftirlitið getur óskað eftir viðbótarskjölum, sem varða endurskoðunarvinnu sérhvers endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis vegna endurskoðunar samstæðu, frá viðkomandi lögbærum yfirvöldum.
Ef endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki frá ríki utan Evrópska efnahagssvæðisins endurskoðar móðurfélög eða dótturfélög samstæðu getur Fjármálaeftirlitið óskað eftir viðbótarskjölum frá eftirlitsaðilum viðkomandi ríkis vegna endurskoðunarvinnu endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis þess lands.
Í þeim tilvikum sem ekki er unnt að senda vinnuskjöl um endurskoðun frá ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðisins til endurskoðanda samstæðunnar, skulu vera til staðar gögn sem endurskoðandi samstæðunnar geymir sem sýna fram á að hann hafi beitt viðeigandi aðferðum til þess að fá aðgang að endurskoðunargögnunum. Ef um er að ræða hömlur, sem eru til komnar vegna laga viðkomandi ríkja, skulu einnig vera sannanir um slíkar hömlur.
V. KAFLI.
Óhæði endurskoðanda.
23. gr.
Óhæði í reynd og ásýnd.
Endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki skal ekki taka þátt í ákvarðanatöku innan hinnar endurskoðuðu einingar.
24. gr.
Óhæðisógnanir.
Endurskoðandi, endurskoðunarfyrirtæki eða samstarfsfyrirtækjanet þeirra skulu ekki annast endurskoðun einingar ef til staðar er ógnun sem ekki er hægt að draga úr með viðeigandi varúðarráðstöfunum svo hún verði ásættanleg. Með ógnun er meðal annars átt við eiginhagsmunaógnun, sjálfsmatsógnun, málsvarnarógnun, vinfengisógnun og þvingunarógnun.
25. gr.
Viðskipti með fjármálagerninga.
Endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki skal ekki taka þátt í eða hafa að öðru leyti áhrif á niðurstöðu endurskoðunar þeirrar einingar sem endurskoðuð er ef endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki:
1. eru handhafar fjármálagerninga í einingunni sem er endurskoðuð, að undanskilinni óbeinni eignarhlutdeild í dreifðum sameiginlegum fjárfestingarsjóðum,
2. eru handhafar fjármálagerninga í einingu, sem tengist endurskoðaðri einingu, og eignarhald í henni getur valdið eða getur almennt talist valda hagsmunaárekstri, að undanskilinni óbeinni eignarhlutdeild í dreifðum sameiginlegum fjárfestingarsjóðum, eða
3. tengjast einingunni sem er endurskoðuð í gegnum viðskipti eða með því að hafa verið starfsmaður einingarinnar eða tengjast einingunni með öðrum hætti innan þess tímabils, sem um getur í 1. mgr. 23. gr., sem getur valdið eða getur almennt talist valda hagsmunaárekstri.
26. gr.
Gjafir.
27. gr.
Samruni eininga.
Eins fljótt og auðið er, þó eigi síðar en innan þriggja mánaða frá gildistökudegi samrunans eða yfirtökunnar, skal endurskoðandinn eða endurskoðunarfyrirtækið stíga öll nauðsynleg skref til að binda enda á hvers kyns hagsmuni eða tengsl, sem fyrir hendi eru sem stefna óhæði endurskoðandans í hættu, og skal, ef unnt er, gera varúðarráðstafanir til að lágmarka ógn við óhæðið sem kann að stafa af fyrri og núverandi hagsmunum og tengslum.
28. gr.
Eigendur og stjórnendur.
29. gr.
Staðfesting við endurskoðunarnefnd.
1. staðfesta við endurskoðunarnefnd viðkomandi einingar að hann sé óháður hinni endurskoðuðu einingu,
2. greina endurskoðunarnefndinni frá þeirri þjónustu sem einingunni er veitt auk endurskoðunar og
3. gera endurskoðunarnefndinni grein fyrir hugsanlegri ógnun við óhæði sitt og þeim varúðarráðstöfunum sem gerðar eru til að draga úr slíkri ógnun.
VI. KAFLI
Þagnarskylda og upplýsingagjöf.
30. gr.
Þagnarskylda og upplýsingagjöf.
Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. er Fjármálaeftirlitinu heimilt að láta erlendum eftirlitsaðilum endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja í té upplýsingar að því tilskildu að viðkomandi erlendir aðilar uppfylli kröfur um samsvarandi þagnarskyldu í sínu heimalandi.
Með upplýsingar, sem eftirlitsaðili fær frá framangreindum erlendum aðilum og tilgreindar eru sem trúnaðarmál eða eru það eðli máls samkvæmt, skal fara að hætti 1. mgr.
VII. KAFLI.
Gæðaeftirlit.
31. gr.
Inntak gæðaeftirlits.
Endurskoðendur eða endurskoðunarfyrirtæki sem annast endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum skulu þó sæta gæðaeftirliti sem fer fram á grundvelli áhættugreiningar eigi sjaldnar en á þriggja ára fresti.
Fjármálaeftirlitið setur reglur um framkvæmd gæðaeftirlits og val gæðaeftirlitsmanna svo að tryggt sé að þeir séu hæfir og óháðir þeim sem eftirlitið beinist að.
Endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki sem sætir gæðaeftirliti skal veita þeim sem sinnir gæðaeftirliti nauðsynlega aðstoð og aðgang að upplýsingum sem óskað er eftir við gæðaeftirlitið. Lagaákvæði um þagnarskyldu takmarka ekki skyldu til þess að veita upplýsingar og aðgang að gögnum.
Við gæðaeftirlit skal taka tillit til umfangs og þess hve flókin starfsemi og verkefni endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis eru sem sætir eftirliti.
Í gæðaeftirliti skulu gæðakerfi endurskoðunarfyrirtækis yfirfarin.
Endurskoðandi og endurskoðunarfyrirtæki skulu fara að tilmælum sem fram koma í niðurstöðum gæðaeftirlitsins. Fjármálaeftirlitið getur óskað eftir staðfestingu á að brugðist hafi verið við tilmælunum eða látið framkvæma eftirlit til staðfestingar á að tilmælum hafi verið fylgt eftir. Ef tilmælum gæðaeftirlitsins er ekki fylgt eftir skal endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki sæta viðurlögum skv. 24. tölul. 1. mgr. 49. gr. og 9. tölul. 1. mgr. 51. gr.
Fjármálaeftirlitið skal árlega birta upplýsingar um heildarniðurstöðu gæðaeftirlitsins.
32. gr.
Hæfi gæðaeftirlitsmanna.
Gæðaeftirlitsmaður skal staðfesta óhæði sitt og að ekki sé að vænta neinna hagsmunaárekstra hans og endurskoðandans eða endurskoðunarfyrirtækisins sem sætir gæðaeftirliti.
VIII. KAFLI
Eftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum
33. gr.
Eftirlitsaðili.
Fjármálaeftirlitið fer með eftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum.
34. gr.
Stjórn eftirlits.
Fjármálaeftirlitið getur leitað ráðgjafar endurskoðenda og annarra sérfræðinga og útvistað einstökum eftirlitsverkefnum en öll ákvörðunartaka skal vera hjá Fjármálaeftirlitinu.
35. gr.
Hlutverk Fjármálaeftirlitsins.
Eftirlitið skal bera ábyrgð á:
1. löggildingu endurskoðenda og starfsleyfum endurskoðunarfyrirtækja,
2. beitingu viðurlaga,
3. eftirliti með gæðakerfi endurskoðunarfyrirtækja og
4. gæðaeftirliti skv. VII. kafla.
Eftirlitið ber einnig ábyrgð á eftirfylgni með:
1. því að kröfum um óhæði skv. V. kafla sé fylgt,
2. innleiðingu góðrar endurskoðunarvenju og siðareglum endurskoðenda,
3. kröfum um endurmenntun skv. 9. gr. og
4. starfsábyrgðartryggingu skv. 8. gr.
36. gr.
Samvinna við erlenda eftirlitsaðila.
Fjármálaeftirlitinu er heimilt að hafa samvinnu við eftirlitsaðila í ríkjum utan Evrópska efnahagssvæðisins um upplýsingaskipti og eftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum félaga sem eru með skráða starfsstöð utan Evrópska efnahagssvæðisins en gefa út verðbréf sín sem skráð eru á skipulegum verðbréfamarkaði hér á landi.
37. gr.
Frumkvæði Fjármálaeftirlitsins.
Hver sá sem telur á sér brotið af hálfu endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis með aðgerðum eða aðgerðaleysi getur vísað málinu til Fjármálaeftirlitsins, enda hafi hann lögvarða hagsmuni af úrlausn málsins. Mál skal lagt fyrir Fjármálaeftirlitið með skriflegu erindi svo fljótt sem verða má en eigi síðar en fjórum árum eftir að atvik átti sér stað.
Fjármálaeftirlitið tekur ákvörðun um kæru- og ágreiningsefni sem lúta að störfum endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja samkvæmt lögum þessum, reglum settum á grundvelli þeirra og góðri endurskoðunarvenju.
Fjármálaeftirlitinu er heimilt ef sérstaklega stendur á að skylda málsaðila til að greiða gagnaðila sínum málskostnað vegna rekstrar máls fyrir eftirlitinu.
Fjármálaeftirlitið getur vísað máli til opinberrar rannsóknar.
38. gr.
Skýrsla Fjármálaeftirlitsins.
Fjármálaeftirlitið skal birta árlega heildarniðurstöður gæðaeftirlits hjá endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum.
Birta skal opinberlega og tryggja að unnt sé að rekja allar ákvarðanir eftirlitsins. Birta skal nöfn endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja. Þó skal ekki birta nöfn endurskoðenda ef birtingin:
1. leiðir til þess að opinberar verði persónulegar upplýsingar sem leynt skulu fara,
2. hefur neikvæð áhrif á stöðugleika á fjármálamarkaði eða refsimál sem er til rannsóknar, eða
3. hefur í för með sér ótilhlýðilegan skaða.
Ákvarðanir Fjármálaeftirlitsins sæta ekki stjórnsýslukæru.
39. gr.
Eftirlitsgjald endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja.
40. gr.
Gjald vegna gæðaeftirlits.
Falla þar undir gjöld vegna:
1. útsendingar bréfa og gagna,
2. vinnslu gagna,
3. vettvangseftirlits á starfsstöð endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis,
4. skýrslugerðar,
5. endurtekins gæðaeftirlits og
6. fundarsetu.
Fyrir eftirlit samkvæmt þessari grein skal greitt gjald sem er ekki hærra en raunkostnaður við að standa straum af kostnaðarþáttum við eftirlit. Þannig skal við ákvörðun gjalda leggja til grundvallar kostnað vegna launa og launatengdra gjalda, ferðakostnað, kostnað vegna þjálfunar og endurmenntunar, aðkeyptrar sérfræðiþjónustu, húsnæðis, starfsaðstöðu, stjórnunar og stoðþjónustu.
Ráðherra staðfestir, að fengnum tillögum Fjármálaeftirlitsins, gjaldskrá fyrir gæðaeftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum samkvæmt lögum þessum. Gjaldskrá skal birt í B-deild Stjórnartíðinda.
Fjármálaeftirlitið annast innheimtu gjalda samkvæmt greininni og renna þau óskipt til stofnunarinnar. Gjöldin skulu greidd samkvæmt reikningi sem gefinn skal út eftir að gæðaeftirlit fer fram. Gjalddagi er við útgáfu reiknings og eindagi 15 dögum síðar. Sé gjald greitt eftir eindaga reiknast dráttarvextir frá gjalddaga í samræmi við lög um vexti og verðtryggingu. Innheimta má gjöld samkvæmt þessari grein með fjárnámi án undangengins dóms eða sáttar.
41. gr.
Upplýsingar til eftirlitsaðila.
Lagaákvæði um þagnarskyldu takmarka ekki skyldu til þess að veita upplýsingar samkvæmt þessari grein.
Fjármálaeftirlitið hefur heimild til að óska eftir upplýsingum og gögnum frá öðrum aðilum í tengslum við verkefni sem Fjármálaeftirlitinu eru falin í lögum þessum.
IX. KAFLI.
Endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum.
42. gr.
Lögfesting.
43. gr.
Eftirlit.
Fjármálaeftirlitið er eftirlitsaðili með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum skv. þessum kafla laganna og er lögbært yfirvald í samræmi við 20. gr. reglugerðar (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum.
44. gr.
Heimild til að veita þjónustu sem ekki felur í sér endurskoðun.
45. gr.
Skráahald.
Endurskoðandi og endurskoðunarfyrirtæki skulu geyma endurskoðunargögn í sjö ár hið minnsta skv. 15. gr. reglugerðar (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum.
46. gr.
Hámarkstími endurskoðunarverkefnis.
Hámarkstímabil verksamnings endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis skal vera 10 ár sbr. 17. gr. reglugerðar (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum. Þó má lengja verksamning í:
1. Tuttugu ár ef opinbert útboðsferli vegna endurskoðunarinnar fer fram skv. a-lið 4. mgr. 17. gr. reglugerðar (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum.
2. Tuttugu og fjögur ár ef fleiri en eitt endurskoðunarfyrirtæki er ráðið á sama tíma skv. b-lið 4. mgr. 17. gr. reglugerðar (ESB ) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum.
47. gr.
Útvistun verkefna.
Eftirfarandi verkefnum er þó ekki heimilt að útvista:
1. gæðaeftirliti endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja á einingum tengdum almannahagsmunum,
2. rannsóknum sem koma til vegna gæðaeftirlits eða tilvísunar af hálfu annars yfirvalds og
3. ákvörðunum og beitingu viðurlaga sem tengjast gæðaeftirliti eða rannsóknum á endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum.
X. KAFLI.
Viðurlög.
48. gr.
Réttindamissir og áminning.
Ef endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki brýtur gegn lögum þessum eða vanrækir alvarlega skyldur sínar að öðru leyti að mati Fjármálaeftirlitsins er því heimilt að fella réttindi viðkomandi endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis úr gildi.
Ef brot endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis er ekki stórfellt skal áminna viðkomandi endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtæki. Einnig getur Fjármálaeftirlitið í slíkum tilvikum fellt réttindi viðkomandi endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis tímabundið úr gildi í allt að þrjú ár.
Samhliða viðurlögum skv. 1. og 2. mgr. getur Fjármálaeftirlitið eftir atvikum lagt stjórnvaldssektir á endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki á grundvelli 49. gr. laganna.
49. gr.
Stjórnvaldssektir.
1. 1. mgr. 8. gr. um skyldu endurskoðanda til að hafa starfsábyrgðartryggingu,
2. 9. gr. um skyldu endurskoðanda til að afla sér endurmenntunar,
3. 1. mgr. 10. gr. um skyldu endurskoðanda og endurskoðunarfyrirtækis til að tilkynna Fjármálaeftirlitinu að endurskoðandinn eða endurskoðunarfyrirtækið fullnægi ekki skilyrðum laga til löggildingar eða starfsleyfis,
4. 14. gr. um skyldu endurskoðenda til að rækja störf sín í samræmi við lög, góða endurskoðunarvenju og siðareglur endurskoðenda,
5. 15. gr. um tilnefningu og störf áritunarendurskoðanda,
6. 16. gr. um áritun á endurskoðuð reikningsskil,
7. 17. gr. um skjölun,
8. 18. gr. um skyldu endurskoðunarfyrirtækja og endurskoðenda til að hafa og starfa samkvæmt formlegu gæðakerfi,
9. 19. gr. um þóknun,
10. 2. mgr. 21. gr. um skyldu fyrri endurskoðanda einingar til að veita nýjum endurskoðanda einingar aðgang að öllum upplýsingum sem máli skipta um eininguna,
11. 5. mgr. 21. gr. um bann við því að endurskoðandi sem komið hefur að endurskoðun reikningsskila einingar taki við lykilstjórnunarstöðu hjá einingu sem er endurskoðuð, sitji í stjórn eða verði nefndarmaður í endurskoðunarnefnd einingarinnar sem er endurskoðuð eða sem fulltrúi sem sinnir sambærilegum verkum og endurskoðunarnefnd sinnir fyrr en a.m.k. einu ári liðnu frá því hann tók þátt í endurskoðun einingarinnar,
12. 6. mgr. 21. gr. um bann við því að áritunarendurskoðandi á einingu tengdri almannahagsmunum taki við lykilstjórnunarstöðu hjá viðkomandi einingu fyrr en a.m.k. tvö ár eru liðin frá því að hann tók þátt í endurskoðun einingarinnar,
13. 22. gr. um ábyrgð endurskoðanda samstæðu á endurskoðun samstæðureikningsskila,
14. 23. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að vera óháð viðskiptavini sínum,
15. 1. mgr. 24. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja óhæði í reynd og ásýnd,
16. 2. mgr. 24. gr. um bann við því að endurskoðendur, endurskoðunarfyrirtæki og samstarfsfyrirtækjanet þeirra, annist endurskoðun einingar ef til staðar er ógnun sem ekki er hægt að draga úr með viðeigandi varúðarráðstöfunum,
17. 1. mgr. 25. gr. um bann við því að endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki eigi í viðskiptum með fjármálagerninga sem eru útgefnir, tryggðir eða studdir með öðrum hætti af einingu sem verið er að endurskoða,
18. 2. mgr. 25. gr. um bann við því að endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki taki þátt í eða hafi að öðru leyti áhrif á niðurstöðu endurskoðunar tiltekinna eininga,
19. 26. gr. um bann við því að endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki þiggi gjafir,
20. 2. mgr. 27. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að binda enda á hagsmuni eða tengsl sem stefna óhæði endurskoðandans í hættu við yfirtöku eða samruna einingar sem er endurskoðuð,
21. 28. gr. um skyldu endurskoðunarfyrirtækja til að setja verklagsreglur til að tryggja að eigendur, stjórnarmenn og framkvæmdastjórn endurskoðunarfyrirtækis og tengdra fyrirtækja, aðrir en áritunarendurskoðandi, blandi sér ekki í framkvæmd endurskoðunarinnar,
22. 29. gr. um skyldu endurskoðenda á einingu tengdri almannahagsmunum gagnvart endurskoðunarnefndum,
23. 30. gr. um þagnarskyldu,
24. 31. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að sæta gæðaeftirliti, veita nauðsynlega aðstoð og aðgang að upplýsingum í tengslum við framkvæmd gæðaeftirlits og fara að tilmælum sem fram koma í niðurstöðum gæðaeftirlits,
25. 39. gr. um skyldu endurskoðenda til greiðslu eftirlitsgjalds,
26. 40. gr. um skyldu endurskoðenda til greiðslu gjalds fyrir gæðaeftirlit,
27. 41. gr. um skyldu endurskoðenda, endurskoðunarfyrirtækja, starfsmanna endurskoðunarfyrirtækja og annarra sem aðkomu hafa að endurskoðunarverkefnum til að veita Fjármálaeftirlitinu allar þær upplýsingar sem stofnunin óskar eftir í tengslum við þau verkefni sem því eru falin í lögum þessum.
28. 44. gr. laganna, sbr. 5. gr. reglugerðar (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum um bann við því að endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki veiti viðbótarþjónustu,
29. 45. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að geyma endurskoðunargögn,
30. 46. gr. um hámarkstímabil verksamnings endurskoðenda eða endurskoðunarfyrirtækja.
Sektir sem lagðar eru á einstaklinga geta numið frá 100 þús. kr. til 15 millj. kr. Sektir sem lagðar eru á lögaðila geta numið frá 500 þús. kr. til 40 millj. kr.
Við ákvörðun sekta skal meðal annars tekið tillit til allra atvika sem máli skipta, þ.m.t.:
1. alvarleika brots,
2. hve lengi brotið hefur staðið,
3. ábyrgðar hins brotlega,
4. fjárhagsstöðu hins brotlega,
5. ávinnings af broti eða taps sem afstýrt er með broti,
6. samstarfsvilja hins brotlega,
7. fyrri brota og
8. hvort um ítrekað brot er að ræða.
Ákvarðanir um stjórnvaldssektir skulu teknar af stjórn Fjármálaeftirlitsins og eru þær aðfararhæfar. Sektir renna í ríkissjóð að frádregnum kostnaði við innheimtuna. Séu stjórnvaldssektir ekki greiddar innan mánaðar frá ákvörðun skal greiða dráttarvexti af fjárhæð sektarinnar. Um ákvörðun og útreikning dráttarvaxta fer eftir lögum um vexti og verðtryggingu. Stjórnvaldssektum skal beitt óháð því hvort brot er framið af ásetningi eða gáleysi.
50. gr.
Fyrning.
Frestur skv. 1. mgr. rofnar þegar Fjármálaeftirlitið tilkynnir aðila um upphaf rannsóknar á meintu broti og hefur réttaráhrif gagnvart öllum sem staðið hafa að broti.
51. gr.
Sektir og fangelsi allt að tveimur árum.
Brot gegn eftirtöldum ákvæðum laga þessara og reglum settum á grundvelli þeirra varðar sektum eða fangelsi allt að tveimur árum, liggi þyngri refsing ekki við brotum samkvæmt öðrum lögum:
1. 1. mgr. 6. gr. um notkun hugtakanna endurskoðandi eða endurskoðun í starfs- eða firmaheiti og bann við að vekja þá trú að aðili sé endurskoðandi ef hann er það ekki,
2. 14. gr. um skyldu endurskoðenda til að rækja störf sín í samræmi við lög, góða endurskoðunarvenju og siðareglur endurskoðenda,
3. 16. gr. um áritun á endurskoðuð reikningsskil,
4. 18. gr. um skyldu endurskoðunarfyrirtækja og endurskoðenda til að hafa og vinna samkvæmt formlegu gæðakerfi,
5. 22. gr. um ábyrgð endurskoðanda samstæðu á endurskoðun samstæðureikningsskila,
6. 23. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að vera óháð viðskiptavini sínum,
7. 25. gr. um bann við því að endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki eigi í viðskiptum með fjármálagerninga sem eru útgefnir, tryggðir eða studdir með öðrum hætti af einingu sem verið er að endurskoða,
8. 30. gr. um þagnarskyldu,
9. 31. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að sæta gæðaeftirliti, veita nauðsynlega aðstoð og aðgang að upplýsingum í tengslum við framkvæmd gæðaeftirlits og fara að tilmælum sem fram koma í niðurstöðum gæðaeftirlits,
52. gr.
Refsiábyrgð.
Tilraun til brots eða hlutdeild í brotum samkvæmt lögum þessum er refsiverð eftir því sem segir í almennum hegningarlögum.
Gera má lögaðila sekt fyrir brot á lögum þessum og reglum settum á grundvelli þeirra óháð því hvort sök verður sönnuð á tiltekinn fyrirsvarsmann lögaðila, starfsmann hans eða annan aðila sem starfar á hans vegum. Hafi fyrirsvarsmaður lögaðila, starfsmaður hans eða annar á hans vegum með saknæmum hætti brotið gegn lögum þessum eða reglum settum á grundvelli þeirra í starfsemi lögaðila má gera honum refsingu, auk þess að gera lögaðilanum sekt.
Heimilt er að gera upptækan með dómi beinan og óbeinan hagnað sem hlotist hefur af broti gegn ákvæðum laga þessara er varða sektum eða fangelsi.
53. gr.
Kæra til lögreglu o.fl.
Með kæru Fjármálaeftirlitsins skulu fylgja afrit gagna sem grunur um brot er studdur við.
Ákvæði IV.–VII. kafla stjórnsýslulaga gilda ekki um ákvörðun Fjármálaeftirlitsins um að kæra mál til lögreglu.
Fjármálaeftirlitinu er heimilt að láta lögreglu og ákæruvaldi í té upplýsingar og gögn sem stofnunin hefur aflað og tengjast brotum skv. 51. gr. Fjármálaeftirlitinu er heimilt að taka þátt í aðgerðum lögreglu sem varða rannsókn brota skv. 51. gr.
Lögreglu og ákæruvaldi er heimilt að láta Fjármálaeftirlitinu í té upplýsingar og gögn sem hefur verið aflað og tengjast brotum skv. 51. gr. Lögreglu er heimilt að taka þátt í aðgerðum Fjármálaeftirlitsins vegna rannsóknar á brotum skv. 51. gr.
Telji ákærandi að ekki sé tilefni til málshöfðunar vegna ætlaðrar refsiverðrar háttsemi sem jafnframt varðar stjórnsýsluviðurlögum getur hann sent eða endursent málið til Fjármálaeftirlitsins til meðferðar og ákvörðunar.
XI. KAFLI.
Ýmis ákvæði.
54. gr.
Innleiðing.
55. gr.
Gildistaka.
Þrátt fyrir ákvæði 1. mgr. öðlast ákvæði 46. gr. gildi 27. apríl 2024 gagnvart þeim endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum sem hafa veitt endurskoðunarþjónustu til eininga tengdra almannahagsmunum samfellt í 20 ár eða lengur við gildistöku laga þessara og 27. apríl 2027 gagnvart þeim endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum sem hafa veitt endurskoðunarþjónustu til eininga tengdra almannahagsmunum samfellt í 11 ár eða lengur en skemur en 20 ár við gildistöku laga þessara.
56. gr.
Breyting á öðrum lögum.
Greinargerð.
Endurskoðun skal stuðla að auknu trausti notenda á reikningsskilum félaga. Endurskoðandi skal gefa hlutlaust og áreiðanlegt álit á reikningsskilum og öðrum fjárhagsupplýsingum félaga. Hann er opinber sýslunarmaður við framkvæmd endurskoðunarstarfa og hlutverk hans er að gæta almannahagsmuna fyrst og fremst. Með frumvarpinu eru gerðar ríkari kröfur en áður til endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja hvað varðar starfsemi þeirra, óhæði og eftirlit með störfum þeirra.
Frumvarp þetta er hluti af evrópskri samvinnu í að skapa traust á fjárhagsupplýsingum og reikningsskilum félaga og lagði framkvæmdastjórn Evrópusambandsins til breytingar á gildandi endurskoðunartilskipun og nýja reglugerð fyrir endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum.
Hinn 16. apríl 2014 var samþykkt í Evrópusambandinu ný tilskipun Evrópuþingsins og ráðsins um lögboðna endurskoðun ársreikninga og samstæðureikningsskila nr. 2014/56/ESB. Með tilskipuninni eru gerðar breytingar á tilskipun nr. 2006/43/EB sem innleidd var hér á landi með lögum um endurskoðendur, nr. 79/2008. Einnig var hinn 16. apríl 2014 samþykkt ný reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins, nr. 537/2014, um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum.
Nú eru tíu ár síðan lög um endurskoðendur, nr. 79/2008, tóku gildi og er því komin töluverð reynsla á þau. Talið var nauðsynlegt að yfirfara gildandi lög og laga það sem betur má fara samkvæmt ábendingum og reynslu við framkvæmd þeirra. Við samningu frumvarpsins var horft til annarra Norðurlanda þar sem einnig hafa verið gerðar breytingar á löggjöf er lýtur að endurskoðendum og endurskoðun.
Frumvarpið er samið í atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu en vinnuhópur með fulltrúum frá endurskoðendaráði, Félagi löggiltra endurskoðenda (FLE), Fjármálaeftirlitinu og atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu kom að samningu frumvarpsins.
2. Tilefni og nauðsyn lagasetningar.
Frumvarpið er lagt fram í þeim tilgangi að skýra þær kröfur sem gerðar eru til endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja og innleiða breytingar í samræmi við kröfur sem gerðar eru til endurskoðenda í Evrópu með breytingu á 8. félagatilskipun Evrópusambandsins og reglugerð um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum.
Markmið breytinganna er að auka tiltrú á endurskoðuðum fjárhagsupplýsingum félaga og að tryggja með betri hætti að fjárfestar og aðrir notendur reikningsskila geti reitt sig á störf endurskoðenda. Talið var nauðsynlegt að samræma frekar reglur um endurskoðendur og endurskoðun í Evrópu til að auka gagnsæi og fyrirsjáanleika þeirra krafna sem gilda um endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki.
Í atvinnuvega- og nýsköpunarráðuneytinu var kannað hvort betur færi á því að breyta gildandi lögum um endurskoðendur heldur en að setja ný heildarlög. Tilskipun nr. 2014/56/ESB og innleiðing á reglugerð (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum auk annarra breytinga sem talið er nauðsynlegt að gera á gildandi lögum kalla á mörg nýmæli. Því var talið best að setja ný heildarlög í stað þess að breyta eldri lögum.
3. Meginefni frumvarpsins.
Með nýjum heildarlögum er stefnt að því að gera lögin skýrari varðandi kröfur til endurskoðenda, auka gagnsæi og fyrirsjáanleika þeirra krafna sem gilda um endurskoðendur og auka óhæði þeirra og hlutlægni í verkefnum sem þeir sinna.
Áhersla er lögð á að endurskoðendur skuli rækja störf sín í samræmi við góða endurskoðunarvenju og fjallað er nánar um hvað felist í því hugtaki.
Í frumvarpinu er kveðið ítarlega á um hvernig vinnu endurskoðanda og starfsemi endurskoðunarfyrirtækja skuli háttað.
Endurskoðun skal fara fram í endurskoðunarfyrirtæki sem hefur starfsleyfi og er skráð í endurskoðendaskrá. Gerðar eru ríkari kröfur til endurskoðunarfyrirtækja, veitingar starfsleyfa og innlagnar starfsleyfa.
Gerðar eru ítarlegri kröfur um óhæði endurskoðenda sem er grundvallaratriði í starfi þeirra. Endurskoðandi verður að vera óháður viðskiptavini sínum og felur endurskoðendatilskipun Evrópusambandsins í sér nánari kröfur sem endurspeglast í frumvarpinu.
Opinbert eftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum verður eflt og lagt er til í frumvarpinu að það færist til Fjármálaeftirlitsins. Eftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum skal vera öflugt og áhættumiðað og eru Fjármálaeftirlitinu fengnar ríkari valdheimildir til að beita viðurlögum með það fyrir augum að koma í veg fyrir brot gegn gildandi reglum í tengslum við þjónustu sem endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki veita.
Sérstök áhersla og ríkari kröfur eru lagðar á endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki sem endurskoða einingar tengdar almannahagsmunum og er með frumvarpinu innleidd reglugerð Evrópusambandsins (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum. Vegna þess að einingar tengdar almannahagsmunum hafa umtalsvert vægi í opinberu tilliti, sem kemur til af umfangi eða eðli starfseminnar, þarf að efla trúverðugleika endurskoðaðra reikningsskila eininga sem tengjast almannahagsmunum. Eru því meiri kröfur gerðar til endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja sem endurskoða slíkar einingar. Meðal annars eru gerðar enn ríkari kröfur um gagnsæi gagnvart almenningi og aukið áhættumiðað eftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum.
Gagngerar breytingar eru lagðar til á viðurlagaákvæðum laganna og aukin þau úrræði sem eftirlitsstjórnvald hefur til að bregðast við brotum endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja. Eins og í gildandi lögum er gert ráð fyrir að eftirlitsaðili geti svipt endurskoðanda réttindum ef hann vanrækir alvarlega skyldur sínar eða brýtur gegn ákvæðum laga um endurskoðendur. Það er nýmæli að eftirlitsaðili hafi einnig heimild til að beita þessu úrræði gagnvart endurskoðunarfyrirtækjum, en í gildandi lögum eru engar slíkar heimildir. Einnig er lagt til að ef brot er ekki stórfellt skuli í stað réttindasviptingar áminna endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtæki og er jafnhliða áminningu heimild til stjórnvaldssekta. Einnig er lagt til það nýmæli að heimilt sé að fella niður réttindi endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis tímabundið.
4. Samræmi við stjórnarskrá og alþjóðlegar skuldbindingar.
Með lögum um endurskoðendur og endurskoðun verða einstaklingum veitt atvinnuréttindi sem endurskoðendur að uppfylltum tilteknum skilyrðum.
Með frumvarpinu er innleidd tilskipun nr. 2014/56/ESB og reglugerð (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum. Þessar gerðir voru teknar upp í XXII. viðauka EES-samningsins en það leiðir af 7. gr. EES-samningsins að Ísland er skuldbundið til að innleiða gerðirnar á viðunandi hátt. Tilskipun nr. 2014/56/ESB og reglugerð (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum voru teknar upp í EES-samninginn með ákvörðun sameiginlegu EES-nefndarinnar um breytingu á XXII. viðauka (Félagaréttur) 27. apríl 2018. Tilskipunin var tekin upp í EES-samninginn með stjórnskipulegum fyrirvara skv. 103. gr. EES-samningsins, sbr. 21. gr. stjórnarskrárinnar, þar sem tilskipunin kallar á lagabreytingar. Ísland er skuldbundið að þjóðarétti skv. 7. gr. EES-samningsins til að taka upp í landsrétt gerðir sem samþykktar hafa verið af sameiginlegu EES-nefndinni.
5. Samráð.
Fulltrúar FLE, endurskoðendaráðs og Fjármálaeftirlitsins sátu í vinnuhópi sem vann að gerð frumvarpsins.
Áform um lagasetningu og mat á áhrifum lagasetningar voru kynnt ráðuneytunum í ágúst 2018.
Frumvarpið var kynnt í samráðsgátt Stjórnarráðsins 25. september sl. og athygli haghafa vakin á því. Alls bárust níu umsagnir frá haghöfum við frumvarpið. Farið var yfir umsagnirnar og ábendingar sem þar komu fram og gerðar breytingar á frumvarpinu í framhaldinu.
6. Mat á áhrifum.
Frumvarpið hefur áhrif á eftirlit með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum. Endurskoðendur eru 320 og skráð endurskoðunarfyrirtæki 29.
Frumvarpið miðar að því að leita leiða til að einfalda og skýra gildandi lög um endurskoðendur.
Alls eru 87 konur endurskoðendur og 233 karlar en ekki er gert ráð fyrir að breytingarnar muni hafa áhrif á kynjahlutfall innan stéttarinnar.
Með frumvarpinu er lagt til að eftirlit með endurskoðendum fari frá endurskoðendaráði til Fjármálaeftirlitsins. Fjármálaeftirlitið fær því ný verkefni er lúta að eftirliti með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum.
Samkvæmt gildandi lögum greiðir endurskoðandi árlegt 80.000 kr. eftirlitsgjald. Nemur heildarupphæðin árlega 25,6 millj. kr. Lagt er til í frumvarpinu að hækka gjaldið í 100.000 kr., alls 32 millj. kr. árlega. Tekjur ríkissjóðs munu því aukast um 6,4 millj. kr. Endurskoðendaráð fær nú árlegt framlag úr ríkissjóði að upphæð 25,5 millj. kr. og færist það framlag til Fjármálaeftirlitsins. Til að mæta auknum kostnaði við árlegt eftirlit og breytingar á skipulagi eftirlitsins er gert ráð fyrir að útgjöld hækki um 6,5 milljónir og að heildarútgjöld Fjármálaeftirlitsins verði 32 millj. kr. Gert er ráð fyrir að áhrif á afkomu ríkissjóðs vegna breytinga á almennu eftirliti með endurskoðendum verði óveruleg.
Í frumvarpinu er einnig lagt til að auka útgjöld vegna tilfallandi gæðaeftirlits endurskoðenda og innheimta þá tilfallandi sértekjur til að tryggja fjármögnun eftirlitsaðila og tryggja að hún sé óháð ótilhlýðilegum áhrifum frá endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum.
Í frumvarpinu er gert ráð fyrir heimild til innheimtu stjórnvaldssekta sem munu renna í ríkissjóð.
Verði frumvarpið óbreytt að lögum verða áhrif vegna breytinganna á afkomu ríkissjóðs óveruleg.
Um einstakar greinar frumvarpsins.
Um 1. gr.
Um 2. gr.
Við samningu frumvarpsins var rætt um hvort taka ætti aftur upp skilgreininguna löggiltur endurskoðandi sem breyttist með gildandi lögum. Að sá sem er með virk réttindi til endurskoðunar kalli sig löggiltan endurskoðanda en þeir sem á einhverjum tíma hafa fengið réttindi sem endurskoðendur geti kallað sig endurskoðendur eftir að þeir hafi lagt inn réttindi til endurskoðunarstarfa eða hafi verið sviptir þeim réttindum og eru ekki í endurskoðendaskrá. Breyting var gerð á hugtakinu í gildandi lögum svo að ekki kæmi upp misskilningur varðandi hver hefði réttindi til að árita og endurskoða reikningsskil félaga, sem er lögbundið hlutverk endurskoðenda með virk réttindi. Ekki var talið að almenningur gerði greinarmun á endurskoðanda og löggiltum endurskoðanda og því er í frumvarpinu einungis notast við hugtakið endurskoðandi en ekki löggiltur endurskoðandi eins og er í núgildandi lögum. Niðurstaðan var sú, til að forðast misskilning hjá þeim sem reiða sig á störf endurskoðenda, að hafi endurskoðandi lagt inn réttindi sín eða þau verið tekin af honum hafi hann ekki rétt til að nota orðið endurskoðandi sem starfsheiti. Einungis þeir sem eru með virk réttindi til endurskoðunarstarfa mega kalla sig endurskoðendur.
Um 3. gr.
Farið var yfir orðalag gildandi laga og skýringa við þau sem talið er of takmarkað miðað við innihald hugtaksins gott orðspor (e. good repute) og ákveðið var að taka upp sömu skýringu og tíðkast annars staðar á Norðurlöndunum. Í samræmi við það eru lagðar til breytingar á 2. og 3. tölul. 1. mgr. 2. gr. gildandi laga. Í 4. gr. tilskipunar 2006/43/EB segir að einungis sé heimilt að viðurkenna einstaklinga og fyrirtæki sem hafa gott orðspor. Mikilvægt þykir að svigrúm til mats sé fyrir hendi.
Með 4. tölul. 1. mgr. er skilyrðinu um óflekkað mannorð breytt í samræmi við breytingu sem almennt er verið að gera á löggjöf vegna afnáms ákvæða um uppreist æru.
Í 7. tölul. er bætt við að þriggja ára starfsnám skuli vera undir handleiðslu endurskoðanda hjá skráðu endurskoðunarfyrirtæki. Ákvæðið er sambærilegt gildandi lögum nema hvað bætt hefur verið við að viðkomandi fyrirtæki sé með starfsleyfi og á endurskoðendaskrá.
Þá bætist við ný 2. mgr. þar sem fram kemur í hvaða tilvikum sé heimilt að synja manni um löggildingu sem endurskoðandi. Ákvæði eru í danskri og norskri löggjöf um að ekki skuli veita einstaklingum löggildingu hafi þeir brotið af sér eða sýnt af sér hegðun sem valdi vafa um hæfni þeirra til að gegna störfum sínum á forsvaranlegan hátt. Er þetta einnig leið til að ná yfir hugtakið gott orðspor (e. good repute) í tilskipuninni.
Í 1. tölul. 2. mgr. 3. gr. kemur fram að fella megi niður réttindi eða synja umsækjanda um löggildingu til endurskoðunarstarfa hafi hann hlotið dóm skv. ákvæðum XXVI. kafla almennra hegningarlaga sem fjallar um auðgunarbrot.
Í 4. mgr. er lagt til að víkja megi frá skilyrði 2. tölul. 1. mgr. um að endurskoðandi skuli vera lögráða og megi aldrei hafa sætt því að bú hans hafi verið tekið til gjaldþrotaskipta ef umsækjandi hefur haft forræði á fé sínu í að minnsta kosti tíu ár. Sambærilegt ákvæði er að finna í lögum um lögmenn og lögum um sölu fasteigna og skipa.
Í 7. mgr. 3. gr. er ráðherra heimilað að setja reglugerð um málsmeðferð fyrir löggildingu endurskoðenda sem eru með löggildingu frá öðrum ríkjum.
Um 4. gr.
Um 5. gr.
Í greininni er kveðið á um að Fjármálaeftirlitið haldi opinbera skrá, endurskoðunarskrá, þannig að almenningur og þeir sem kaupa endurskoðunarþjónustu geti með einföldum hætti séð hverjir hafi löggildingu til að veita slíka þjónustu. Samkvæmt 16., 17., 19. og 45. gr. tilskipunar 2006/43/EB skal haldin slík opinber skrá yfir endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki. Greinin er að mestu leyti sambærileg gildandi lögum. Þó er lagt til að Fjármálaeftirlitið haldi hina opinberu skrá í stað ráðuneytis.
Mikilvægt er að árétta að skv. 5. mgr. bera endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki ábyrgð á að tilkynna Fjármálaeftirlitinu, án ástæðulauss dráttar, ef breytingar verða á þeim upplýsingum sem fram eiga að koma í skránni og er það í samræmi við 18. gr. tilskipunar 2006/43/EB og óbreytt frá gildandi lögum að öðru leyti en því að tilkynningar skulu berast Fjármálaeftirlitinu í stað ráðuneytis.
Ákvæði 7., 8., 9. og 10. mgr. 4. gr. gildandi laga um að óheimilt sé að nota orðin endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki í starfsheitum eða heitum félaga, séu viðkomandi aðilar ekki skráðir í opinberu skrána, eru færð í nýja 6. gr.
Einnig er lagt til að fella út að ráðherra skuli tilkynna breytingar á endurskoðendaskrá til FLE þar sem skylduaðild að félaginu fellur brott með frumvarpinu.
Um 6. gr.
1. mgr. er samhljóða 6. mgr. 4. gr. gildandi laga og fjallar um notkun á orðunum endurskoðandi eða endurskoðun í starfs- eða fyrirtækjaheiti. Mikilvægt er að þeir sem ekki hafa löggildingu og ekki eru á skrá yfir endurskoðendur eða endurskoðunarfyrirtæki gefi ekki í skyn á nokkurn hátt að þeir geti boðið upp á endurskoðunarþjónustu. Gerðar eru miklar kröfur til endurskoðenda sem hafa löggildingu, auk þess sem þeir sæta eftirliti, ólíkt þeim sem ekki eru í endurskoðendaskrá. Hætta er á að þriðji aðili þekki ekki til krafna til endurskoðenda og fái því ekki þá þjónustu sem endurskoðendur einir hafa heimild til að veita. Út frá öryggissjónarmiði er mikilvægt að Fjármálaeftirlitið bregðist við rangri upplýsingagjöf í þessu efni með því að vekja athygli viðkomandi á brotinu. Ef hann ekki bregst við skal kæra brotið til lögreglu.
Talið er nauðsynlegt að viðhalda undanþáguákvæði um starfsheitið innri endurskoðandi eins og er í gildandi lögum. Starfsheitið hefur unnið sér sess og á sér erlenda samsvörun (e. internal auditor). Þetta starfsheiti er bundið við störf að innri endurskoðun í fyrirtækjum sem hafa innri endurskoðunardeild og víða er kveðið á um slíka innri endurskoðun í lögum. Starfsheitið hefur eingöngu merkingu innan þess fyrirtækis sem viðkomandi starfar en er ekki sjálfstætt að öðru leyti þannig að viðkomandi geti gefið til kynna að hann taki að sér endurskoðun með þeim hætti sem kveðið er á um í frumvarpinu.
Um 7. gr.
Samkvæmt 3. mgr. skal ráðherra setja reglugerð, að fengnum tillögum Fjármálaeftirlitsins, þar sem nánar skal kveðið á um skilyrði til próftöku, prófgreinar, framkvæmd prófa og lágmarksárangur til að standast próf.
Í 4. mgr. er kveðið á um að próf skuli haldin að jafnaði árlega sem gefur prófnefndinni tækifæri til að fella niður próf verði t.d. ekki nægjanlegur fjöldi próftaka.
Kostnaður vegna prófa greiðist með próftökugjaldi sem Fjármálaeftirlitið ákveður en það skal ekki vera hærra en kostnaður við gerð og framkvæmd þeirra.
Um 8. gr.
Endurskoðandi ber bótaábyrgð vegna starfa sinna og starfsmanna samkvæmt almennum reglum og því er lagt til að endurskoðendum verði áfram skylt að vera með starfsábyrgðartryggingu hjá vátryggingafélagi sem hefur starfsleyfi hér á landi. Ákvæðið er sambærilegt 6. gr. gildandi laga. Starfsábyrgðartryggingin felur í sér neytendavernd.
Ákvæði 2. mgr. er sams konar og í gildandi lögum að því undanskildu að lagt er til að Fjármálaeftirlitið ákveði lágmark starfsábyrgðartryggingar og hámark eigin áhættu vátryggingartaka í stað ráðherra.
Með 3. mgr. er lagt er til að endurskoðandi skuli árlega, fyrir 15. janúar, senda Fjármálaeftirlitinu staðfestingu um að hann hafi í gildi starfsábyrgðartryggingu, en í gildandi lögum ber að senda umrædda tilkynningu til Félags löggiltra endurskoðenda.
Um 9. gr.
Krafa um reglubundna endurmenntun er í samræmi við 13. gr. tilskipunar nr. 2014/56/ESB. Þar er kveðið á um að endurskoðendur séu skyldaðir til að taka þátt í viðeigandi endurmenntun í því skyni að halda fræðilegri þekkingu, faglegri hæfni og faglegum gildum á nægilega háu stigi. Virði þeir ekki kröfur um endurmenntun gilda um það viðurlög.
Ákvæði greinarinnar er sambærilegt 7. gr. gildandi laga þar sem tekið er mið af reglum um endurmenntun sem fram koma í menntunarstaðli IFAC, IES 7 (International Education Standard for Professional Accountants).
Eftirfylgni með endurmenntun á meðal annars að eiga sér stað í gegnum gæðaeftirlit en lagaskylda hvílir á endurskoðandanum sjálfum að hann haldi utan um og uppfylli lagaskyldu um endurmenntun. Fjármálaeftirlitið getur krafist upplýsinga um endurmenntun hvenær sem er. FLE hefur haldið skrá um endurmenntun félagsmanna sinna og fjölda eininga þar að lútandi. Með breytingu á skylduaðild að félaginu er það leyst undan þeirri lagalegu ábyrgð og færist hún til endurskoðenda sjálfra. Ef kröfur um endurmenntun eru ekki virtar gilda um það viðurlög.
Í 2. mgr. er bætt við nýjum 2. málsl. þar sem Fjármálaeftirlitinu er veitt heimild til þess að veita undantekningu frá fjölda klukkustunda á ári eða á hverju endurmenntunartímabili sem verja á til endurmenntunar ef sérstakar ástæður gefa tilefni til. Gildandi lög veita ekki lagalegt svigrúm til að veita undanþágu frá endurmenntunarkröfum, t.d. vegna alvarlegra veikinda eða annarra áfalla. Talið er rétt að hægt sé að sækja um slíkt til Fjármálaeftirlitsins í undantekningartilvikum.
Samkvæmt 4. mgr. skal endurskoðandi vera ábyrgur fyrir því að halda skrá um endurmenntun sína alls 120 klukkustundir á hverju þriggja ára tímabili. Af þeim skulu 60 klukkustundir vera staðfestanlegar t.d. með skírteini um að námskeið hafi verið sótt eða skráningu frá þriðja aðila. Auk þess skulu vera 60 klukkustundir þar sem skráð eru greinaskrif, fyrirlestrar o.fl. Ráðherra setur með reglugerð nánari ákvæði um endurmenntun endurskoðenda.
Um 10. gr.
Mikilvægt er að upplýsingar um endurskoðendur séu uppfærðar reglulega og séu aðgengilegar þannig að ljóst sé þeim sem þurfa á þjónustu endurskoðanda að halda hvort endurskoðandi sé með löggildingu eða ekki. Því er kveðið á um að Fjármálaeftirlitið skuli auglýsa niðurfellingu löggildingar eða starfsleyfis í Lögbirtingablaði og á vef sínum.
Um 11. gr.
Í greininni er fjallað um það þegar endurskoðandi leggur inn löggildingu sína, sem hann getur almennt alltaf gert, og falla þá niður réttindi hans og skyldur sem endurskoðanda nema annað leiði af lögum. Það á meðal annars við kröfur laganna um starfsábyrgðartryggingu og endurmenntun. Endurskoðanda er þó eigi heimilt að leggja inn löggildingu sína ef mál hans er til meðferðar hjá Fjármálaeftirlitinu. Slík takmörkun er talin nauðsynleg, t.d. til að koma í veg fyrir að endurskoðandi geti komist hjá niðurfellingu löggildingar með því að leggja inn löggildingu sína eftir að mál hefur verið tekið fyrir hjá eftirlitinu. Fjármálaeftirlitið getur þó heimilað að endurskoðandi leggi inn löggildingu sé málið látið niður falla.
Í 2. mgr. er tekið fram að ef endurskoðandi hefur lagt inn löggildingu sína skuli veita honum réttindin á ný, án endurgjalds, ef hann fullnægir öllum skilyrðum til að njóta réttindanna þegar hann sækir um og uppfyllir endurmenntunarkröfur sem jafna má til þriggja ára endurmenntunartímabils, sbr. 9. gr. frumvarpsins.
Um 12. gr.
Um 13. gr.
Fyrri málsliður 1. mgr. 13. gr. er í samræmi við 7. mgr. 5. gr. frumvarpsins um að ef löggilding eða starfsleyfi endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis falli niður sé endurskoðandinn eða endurskoðunarfyrirtækið tekið út af endurskoðendaskrá. Seinni hluti fyrri málsliðar 1. mgr. er sambærilegur 26. gr. gildandi laga þar sem kveðið er á um að skila skuli inn löggildingarskírteini falli löggilding eða starfsleyfi niður eða þau verið lögð inn.
Seinni málsl. 1. mgr. er í samræmi við 6. gr. frumvarpsins um notkun starfsheitanna endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki án löggildingar.
Í 2. mgr. 13. gr. felst innleiðing á 5. lið í tilskipun 2014/56/ESB um afturköllun löggildingar endurskoðenda frá öðrum ríkjum og tilkynningarskyldu til viðeigandi lögbærs yfirvalds.
Um 14. gr.
Endurskoðunaraðferðir hafa verið að þróast í takt við breytt og flóknara viðskiptaumhverfi á alþjóðavísu og hafa alþjóðlegir endurskoðunarstaðlar rutt sér til rúms eins og sést í stefnu Evrópusambandsins um innleiðingu alþjóðlegra staðla. Endurskoðun hér á landi helst í hendur við það sem er að gerast í kringum okkur og er áskorun fyrir endurskoðendur að fylgjast með og takast á við breytingar. Hlutverk endurskoðanda er fyrst og fremst að gæta almannahagsmuna og eru endurskoðendur opinberir sýslunarmenn við framkvæmd endurskoðunarstarfa. Ekki er á neinn hátt verið að gera minna úr vægi alþjóðlegra endurskoðunarstaðla með breytingu á 9. gr. gildandi laga þar sem segir að endurskoðandi skuli rækja störf sín í samræmi við alþjóðlega endurskoðunarstaðla en í 14. gr. segir að endurskoðandi skuli rækja störf sín í samræmi við góða endurskoðunarvenju. Alþjóðlegir staðlar eru og hafa síðan þeir litu dagsins ljós alltaf verið hluti af góðri endurskoðunarvenju og meðal annars byggðist gæðahandbók Félags löggiltra endurskoðenda frá 2003 á alþjóðlegum endurskoðunarstöðlum. Í 26. gr. tilskipunar 2014/56/ESB segir meðal annars að aðildarríki skuli krefjast þess að endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki annist lögboðna endurskoðun í samræmi við alþjóðlega endurskoðunarstaðla sem framkvæmdastjórnin samþykkir. Aðildarríkjum er þó heimilt að beita innlendum endurskoðunarstöðlum, verklagsreglum eða kröfum svo fremi að framkvæmdastjórn Evrópusambandsins hafi ekki samþykkt alþjóðlega endurskoðunarstaðla sem ná yfir sama efni. Skilgreining á alþjóðlegum endurskoðunarstöðlum sem fjallað er um í tilskipuninni er eftirfarandi: Alþjóðlegir staðlar um endurskoðun, alþjóðlegur staðall um gæðaeftirlit og aðrir tengdir staðlar sem alþjóðleg samtök endurskoðenda gefa út í gegnum alþjóðaráð staðlagerðar um endurskoðun og staðfestingarverkefni, að svo miklu leyti sem þeir tengjast lögboðinni endurskoðun.
Þannig eru alþjóðlegir endurskoðunarstaðlar sem útgefnir eru af IFAC, alþjóðasamtökum endurskoðenda, hluti af góðri endurskoðunarvenju þar til framkvæmdastjórn Evrópusambandsins hefur samþykkt alþjóðlega endurskoðunarstaðla sem teknir yrðu upp hérlendis í gegnum EES-samninginn.
Samkvæmt 5. mgr. er ráðherra veitt heimild til að setja reglugerð varðandi nánari útfærslu á starfsemi og framkvæmd endurskoðunar, meðal annars vegna alþjóðlegra skuldbindinga eins og t.d. þegar alþjóðlegir endurskoðunarstaðlar verða samþykktir af framkvæmdastjórn ESB og þeir teknir inn í EES-samninginn á svipaðan hátt og alþjóðlegir reikningsskilastaðlar voru teknir inn í lög um ársreikninga.
Að auki byggist greinin meðal annars á 13. tölul. tilskipunar 2014/56/ESB um siðareglur starfsgreinar og faglega gagnrýni. Alþjóðasamtök endurskoðenda gefa út siðareglur endurskoðenda og hefur Félag löggiltra endurskoðenda látið þýða hluta þeirra siðareglna og var sú þýðing staðfest af ráðherra á sínum tíma.
Um 15. gr.
Um 16. gr.
2., 3. og 4. málsgrein eru innleiðing á 28. gr. tilskipunar 2014/56/ESB um áritun endurskoðanda.
Um 17. gr.
Í 24. gr. b í tilskipun 2014/56/ESB er fjallað um skipulag á vinnu endurskoðanda. Þar kemur meðal annars fram að endurskoðandi og endurskoðunarfyrirtæki skal skrá gögn og halda eftir öllum skjölum og gögnum sem skipta máli til stuðnings áritunar endurskoðanda.
Lagt er til að endurskoðendum verði gert að varðveita vinnuskjöl vegna endurskoðunar á tryggan og öruggan hátt í a.m.k. sjö ár frá áritunardegi endurskoðunar. Bent hefur verið á að mikilvægt sé að lögin tiltaki skyldu endurskoðanda til að varðveita vinnuskjöl vegna endurskoðunar á tryggan og öruggan hátt og er talið eðlilegt að miðað sé við geymslutíma bókhaldsgagna, þ.e. sjö ár frá áritunardegi endurskoðunar, sbr. 1. mgr. 20. gr. laga um bókhald, nr. 145/1994.
Eins og fram kemur í 7. mgr. greinarinnar og 4. mgr. 5. tölul. 24. gr. b tilskipunar 2014/56/ESB skal loka endurskoðunarskjalaskrá eigi síðar en 60 dögum eftir dagsetningu áritunar endurskoðandans.
Um 18. gr.
Með greininni er kveðið á um að endurskoðunarfyrirtæki og endurskoðendur skuli hafa og vinna samkvæmt formlegu gæðakerfi. Í gildandi lögum kemur fram í 4. mgr. 3. gr. að endurskoðunarfyrirtæki skuli hafa formlegt gæðakerfi. Sú krafa kom inn í lögin í samræmi við ákvæði í 29. gr. tilskipunar 2006/43/EB þar sem kveðið er á um að gæðaeftirlit skuli meðal annars beinast að gæðakerfi endurskoðunarfyrirtækja. Þar kom fram að með gæðakerfi sé átt við formlegar gæðareglur sem taka mið af alþjóðlegum stöðlum sem gefnir eru út af IFAC um gæðakerfi, svo sem ISQC (International Standards on Quality Control). Í 24. gr. a í tilskipun 2014/56/ESB er farið nánar út í hvað skuli tryggt að komi fram í innra skipulagi endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja og er það nánar tiltekið í þessari grein. Í 24. gr. b í tilskipuninni er kveðið á um skipulag og vinnu endurskoðenda. Ráðherra getur sett reglugerð um nánari útfærslu á gæðarkerfi og skipulag vinnu endurskoðanda og endurskoðunarfyrirtækis.
Um 19. gr.
Með 2. mgr. er innleidd krafa 25. gr. tilskipunar 2006/43/EB um að ekki sé heimilt að krefjast þóknunar fyrir endurskoðun þar sem greiðsla eða fjárhæð þóknunarinnar er með einhverjum hætti skilyrt eða tengd öðru en endurskoðuninni.
Greinin er óbreytt frá 21. gr. gildandi laga.
Um 20. gr.
Um 21. gr.
Ákvæði 2. mgr. er í samræmi við 3. tölul. 23. gr. tilskipunar 2014/56/ESB.
Ákvæði 5. og 6. mgr. er í samræmi við ákvæði 22. gr. a í tilskipun 2014/56/ESB og er liður í að tryggja óhæði endurskoðanda.
Um 22. gr.
Um V. kafla.
Kaflinn um óhæði endurskoðanda og endurskoðunarfyrirtækis í tilskipun 2014/56/ESB hefur verið bættur og verið gerður ítarlegri og því er bætt við ákvæðum hér í frumvarpinu til að innleiða þá breytingu.
Um 23. gr.
Um 24. gr.
Þetta óhæði felur meðal annars í sér:
1. Óhæði í reynd: Hugarástand sem gerir það kleift að látið sé í ljós álit án þess að hafa orðið fyrir áhrifum sem stofna faglegu mati í hættu og gerir einstaklingi kleift að starfa af heiðarleika og beita hlutleysi og faglegri dómgreind.
2. Óhæði í ásýnd: Að forðast tengsl og aðstæður sem hafa svo mikla þýðingu að óvilhallur og upplýstur þriðji aðili væri líklegur til að álykta á grundvelli allra staðreynda og aðstæðna að heiðarleika, hlutleysi, faglegri gagnrýni fyrirtækis eða meðlims endurskoðunarteymis hafi verið stefnt í hættu.
Greinin er innleiðing á 1. mgr. 22. gr. tilskipunar 2014/56/ESB.
Um 25. gr.
Um 26. gr.
Um 27. gr.
Um 28. gr.
Um 29. gr.
Um 30. gr.
Í 2. mgr. er tekið fram að þrátt fyrir 1. mgr. sé Fjármálaeftirlitinu heimilt að hafa samvinnu við erlenda eftirlitsaðila og láta þeim í té upplýsingar að því tilskildu að þeir séu bundnir samsvarandi þagnarskyldu í sínu heimalandi. Þessi mgr. er í samræmi við 36. gr. tilskipana 2006/43/EB og 2014/56/ESB.
Um 31. gr.
Með 2. mgr. er eins og í gildandi lögum lagt til að gerðar verði ítarlegri kröfur til þeirra sem annast endurskoðun einingar tengdrar almannahagsmunum á þann hátt að þeim aðilum verði gert skylt að sæta gæðaeftirliti eigi sjaldnar en á þriggja ára fresti. Viðbót við gildandi lög er fólgin í því að endurskoðendum eða endurskoðunarfyrirtækjum beri að sæta gæðaeftirliti á grundvelli áhættugreiningar. Lögð er áhersla á það í tilskipun 2014/56/ESB og reglugerð (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum að eftirlit sé áhættumiðað.
Fjármálaeftirlitið setur reglur um framkvæmd gæðaeftirlits, val, hæfi og þjálfun gæðaeftirlitsmanna svo að tryggt sé að þeir séu óháðir þeim sem eftirlitið beinist að.
Skal endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki veita þeim sem sinnir gæðaeftirliti nauðsynlega aðstoð og aðgang að upplýsingum sem óskað er eftir. Jafnframt er tekið fram að ákvæði um þagnarskyldu takmarka ekki skyldu þess sem gæðaeftirlitið beinist að til að veita þeim sem sinnir gæðaeftirliti upplýsingar og aðgang að gögnum.
5. mgr. er ný og í samræmi við k-lið 1. mgr. 29. gr. tilskipunar 2014/56/ESB en framkvæmd gæðaeftirlits skal taka tillit til umfangs og flækjustigs í starfsemi endurskoðandans eða endurskoðunarfyrirtækisins sem endurskoðað er.
6. mgr. er ný og er í samræmi við j-lið 29. gr. tilskipunar 2006/43/EB um kröfur á endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtæki að fylgja eftir tilmælum gæðaeftirlitsins annars verði endurskoðandinn eða endurskoðunarfyrirtækið látið sæta viðurlögum.
Fjármálaeftirlitið skal árlega birta upplýsingar um heildarniðurstöðu gæðaeftirlitsins og er mgr. óbreytt frá gildandi lögum.
Um 32. gr.
Um 33. gr.
Í 20. gr. reglugerðar Evrópuþingsins og ráðsins (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum eru taldir upp þeir aðilar sem geta borið ábyrgð á eftirliti með endurskoðendum og endurskoðunarfyrirtækjum eininga sem tengjast almannahagsmunum og geta talist lögbær yfirvöld í þeim skilningi. Þetta lögbæra yfirvald skal tilnefnt úr hópi eftirtalinna yfirvalda: lögbærs yfirvalds sem um getur í 1. mgr. 24. gr. tilskipunar 2004/109/EB frá 15. desember 2004, um samhæfingu krafna um gagnsæi í tengslum við upplýsingar um útgefendur verðbréfa sem eru skráð á skipulegan markað, og um breytingu á tilskipun 2001/34/EB, lögbærs yfirvalds sem um getur í h-lið 4. mgr. 24. gr. sömu tilskipunar eða yfirvalds sem um getur í 32. gr. tilskipunar 2006/43/EB. Fjármálaeftirlitið er það lögbæra yfirvald hér á landi sem um ræðir í fyrstu tveimur tilvísununum en síðasta tilvísunin er endurskoðendaráð samkvæmt gildandi lögum um endurskoðendur en eins og að framan var greint getur endurskoðendaráð í núverandi mynd ekki farið með það eftirlit.
Um 34. gr.
Í 21. gr. reglugerðar (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum, um lögbær yfirvöld, kemur fram að eftirlitið geti leitað ráðgjafar sérfræðinga vegna vinnu við sérstök verkefni til að geta lokið þeim með fullnægjandi hætti en þá skuli sérfræðingarnir ekki koma að ákvörðunartöku.
Um 35. gr.
Í 2. og 3. mgr. eru tiltekin verkefni sem eftirlitið ber endanlega ábyrgð á og þarf að fylgja eftir.
Um 36. gr.
Um 37. gr.
Auk þess sem Fjármálaeftirlitið getur tekið mál til meðferðar að eigin frumkvæði er gert ráð fyrir að hver sá sem telur á sér brotið af hálfu endurskoðanda með aðgerðum eða aðgerðaleysi hans geti skotið málinu til Fjármálaeftirlitsins.
Fjármálaeftirlitið úrskurðar um kæru- og ágreiningsefni sem lúta að störfum endurskoðenda samkvæmt lögum þessum.
Í 4. mgr. er lagt til að Fjármálaeftirlitinu verði veitt heimild til að skylda málsaðila til að greiða gagnaðila þann kostnað sem hann hefur orðið fyrir vegna reksturs málsins fyrir eftirlitinu. Þetta er þó undantekning frá meginreglunni og því er Fjármálaeftirlitinu aðeins heimilt að leggja slíka skyldu á málsaðila þegar sérstaklega stendur á.
Leiði störf Fjármálaeftirlitsins til þess að fram komi að endurskoðandi hafi brotið af sér með þeim hætti að það geti varðað við hegningarlög eða önnur lög er með 5. mgr. lagt til að eftirlitið geti vísað máli til opinberrar rannsóknar.
Um 38. gr.
2. mgr. er sambærileg 5. mgr. 22. gr. gildandi laga.
Í 3. mgr. kemur fram að birta skuli opinberlega og rekja allar ákvarðanir eftirlitsins og er í frumvarpinu lagt til að nöfn endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja skuli birt. Skv. 3. mgr. 8. gr. gildandi laga og 4. mgr. 14. gr. frumvarpsins er endurskoðandi opinber sýslunarmaður við framkvæmd endurskoðunarstarfa. Mikilvægt er fyrir samfélagið að endurskoðandi gæti óhæðis og sýni hlutleysi í starfi sínu þar sem notendur endurskoðaðra ársreikninga eru jafnan þriðju aðilar sem ekki standa í beinum tengslum við ráðningarsamband endurskoðandans og verkkaupa. Þannig reiða fjárfestar sig á endurskoðuð reikningsskil við ákvörðunartöku um fjárfestingar. Talið er að það hafi almenn varnaðaráhrif að birta ákvarðanir þar sem aðilar eru nafngreindir auk þess sem það geti skipt máli fyrir þriðju aðila að fá vitneskju um tiltekin brot á lögunum. Þó er í undantekningartilfellum hægt að víkja frá þeirri reglu að birta skuli nöfn endurskoðenda. Sambærilegt ákvæði er að finna í frumvarpi til breytingar á lögum um endurskoðendur í Noregi.
Í 4. mgr. er kveðið á um að ákvarðanir Fjármálaeftirlitsins séu lokaákvarðanir á stjórnsýslustigi og þær sæti því ekki stjórnsýslukæru til æðra stjórnvalds. Þetta kemur þó ekki í veg fyrir að aðili geti borið ákvarðanir Fjármálaeftirlitsins undir dómstóla.
Um 39. gr.
Um 40. gr.
Um 41. gr.
Jafnframt er lagt til að kveðið verði á um það í lögunum að Fjármálaeftirlitinu sé heimilt að óska eftir upplýsingum og gögnum frá öðrum aðilum í tengslum við þau verkefni sem eftirlitinu eru falin með lögunum.
Um 42. gr.
Um 43. gr.
Um 44. gr.
Samkvæmt 3. mgr. 5. gr. reglugerðarinnar og 44. gr. frumvarpsins er aðildarríkjum heimilað að veita undanþágu varðandi skattaþjónustu sem talin er upp í a-lið i og iv–vii í 1. mgr. og verðmatsþjónustu skv. 1. mgr. f-liðar reglugerðar (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum, að uppfylltum skilyrðum 3. mgr. 5. gr. Skilyrðin sem talin eru upp í 3. mgr. eru þau að þessi tiltekna þjónusta hafi engin bein áhrif, eða að áhrifin séu óveruleg, aðskilið eða í heild, á endurskoðuð reikningsskil, að matið á því hver áhrifin séu á endurskoðuðu reikningsskilin sé alhliða skjalfest og útskýrt í viðbótarskýrslu til endurskoðunarnefndarinnar og að meginreglurnar um óhæði, sem mælt er fyrir um í tilskipun 2006/43/EB sem innleiddar eru í V. kafla frumvarpsins, séu virtar af hálfu endurskoðandans eða endurskoðunarfyrirtækisins. Það þýðir að þrátt fyrir undanþágu sem veitt er í greininni þarf að meta áhrif sem slík þjónusta hefur á óhæði endurskoðandans og hafa í huga þær reglur sem um óhæði gilda. Skýr krafa um að aðskilja endurskoðun frá annarri þjónustu sem endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki veitir hinni endurskoðuðu einingu á að efla gagnrýni á þá þjónustu sem endurskoðendur veita varðandi rekstur, skattskil og reikningsskil hinnar endurskoðuðu einingar.
Um 45. gr.
Um 46. gr.
Með greininni er lagt til að nýta valkvæð ákvæði í a- og b-lið 17. greinar reglugerðarinnar. Reglan er að tímabil verksamnings endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis skuli að hámarki vera 10 ár en að lengja megi tímabil verkefnisins í 20 ár, þ.e. um önnur 10 ár, ef fram fer opinbert útboðsferli vegna endurskoðunarverkefnisins samkvæmt ákvæðum í 17. gr. reglugerðarinnar. Einnig er heimilt að lengja hámarkstímann í 24 ár, þ.e. bæta 14 árum við fyrstu 10 árin, ef valin eru tvö endurskoðunarfyrirtæki sem þá skila sameiginlegri áritun á reikningsskilin.
Um 47. gr.
Um 48. gr.
Eins og í gildandi lögum er gert ráð fyrir að eftirlitsaðili geti fellt niður réttindi endurskoðanda ef hann vanrækir alvarlega skyldur sínar eða brýtur gegn ákvæðum laga um endurskoðendur. Það nýmæli er lagt til að eftirlitsaðili hafi einnig heimild til að beita þessu úrræði gagnvart endurskoðunarfyrirtækjum en í gildandi lögum eru engar heimildir fyrir eftirlitsaðila til að bregðast við brotum endurskoðunarfyrirtækja. Ef réttindi endurskoðanda hafa verið felld niður á grundvelli ákvæðisins þarf viðkomandi að standast próf til að öðlast réttindi að nýju, sbr. 7. gr. frumvarpsins.
Í 2. mgr. greinarinnar er lagt til að ef brot er ekki stórfellt skuli áminna endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtæki. Einnig er lagt til það nýmæli að heimilt verði að fella niður réttindi endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtækis tímabundið. Getur niðurfellingin staðið allt frá nokkrum mánuðum til þriggja ára og er gert ráð fyrir að lengd niðurfellingarinnar verði ákveðin þegar viðurlög eru lögð á viðkomandi endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtæki. Eftir að tímabundinni niðurfellingu réttinda lýkur öðlast endurskoðandi réttindi sín aftur án þess að standast próf, sbr. 7. gr. frumvarpsins. Þá er lagt til að samhliða öðrum viðurlögum geti Fjármálaeftirlitið eftir atvikum lagt stjórnvaldssektir á endurskoðanda eða endurskoðunarfyrirtæki á grundvelli 49. gr.
Um 49. gr.
Í ákvæðinu er að finna upptalningu á þeim brotum sem lagt er til að geti varðað stjórnvaldssektum. Gert er ráð fyrir að Fjármálaeftirlitið geti lagt stjórnvaldssektir á einstaklinga og lögaðila ef þeir hafa brotið gegn 8. gr. um skyldu endurskoðanda til að hafa í gildi starfsábyrgðartryggingu, gegn 9. gr. um skyldu endurskoðanda til að sækja endurmenntun, gegn 1. mgr. 10. gr. um skyldu endurskoðanda til að tilkynna Fjármálaeftirlitinu að hann fullnægi ekki skilyrðum laga til löggildingar, gegn 14. gr. um skyldu endurskoðenda til að rækja störf sín í samræmi við lög, góða endurskoðunarvenju og siðareglur endurskoðenda, gegn 15. gr. um tilnefningu og störf áritunar endurskoðanda, gegn 16. gr. um áritun á endurskoðuð reikningsskil, gegn 17. gr. um skjölun, gegn 18. gr. um skyldu endurskoðunarfyrirtækja og endurskoðenda til að hafa og vinna samkvæmt formlegu gæðakerfi, gegn 19. gr. um þóknun, gegn 2. mgr. 21. gr. um skyldu fyrri endurskoðanda einingar til að veita nýjum endurskoðanda einingarinnar aðgang að öllum upplýsingum sem máli skipta um eininguna sem endurskoðuð er, gegn 4. mgr. 21. gr. um bann við því að endurskoðandi sem komið hefur að endurskoðun reikningsskila einingar taki við lykilstjórnunarstöðu hjá einingunni sem er endurskoðuð, sitji í stjórn eða verði nefndarmaður í endurskoðunarnefnd einingarinnar sem er endurskoðuð eða sem fulltrúi sem sinnir sambærilegum verkum og endurskoðunarnefnd sinnir fyrr en a.m.k. einu ári liðnu frá því hann tók þátt í endurskoðun einingarinnar, gegn 5. mgr. 21. gr. um bann við því að áritunarendurskoðandi einingar sem tengist almannahagsmunum taki við lykilstjórnunarstöðu hjá viðkomandi einingu fyrr en a.m.k. tvö ár eru liðin frá því að hann tók þátt í endurskoðun einingarinnar, gegn 22. gr. um ábyrgð endurskoðanda samstæðu á endurskoðun samstæðureikningsskila, gegn 23. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að vera óháð viðskiptavini sínum við vinnu endurskoðunarverkefna, gegn 1. mgr. 24. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að gera viðeigandi ráðstafanir til að tryggja óhæði í reynd og ásýnd og gegn 25. gr. um bann við því að endurskoðendur, endurskoðunarfyrirtæki og samstarfsfyrirtækjanet þeirra annist endurskoðun einingar ef til staðar er ógnun sem ekki er hægt að draga úr með viðeigandi varúðarráðstöfunum.
Einnig er lagt til að Fjármálaeftirlitið geti lagt á stjórnvaldssektir vegna brota á 25. gr. um bann við því að endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki eigi í viðskiptum með fjármálagerninga sem eru útgefnir, tryggðir eða studdir með öðrum hætti af einingu sem verið er að endurskoða, á 2. mgr. 25. gr. um bann við því að endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki taki þátt í eða hafi að öðru leyti áhrif á niðurstöðu endurskoðunar tiltekinna eininga, á 26. gr. um bann við því að endurskoðandi eða endurskoðunarfyrirtæki þiggi gjafir, á 2. mgr. 27. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að binda enda á hagsmuni eða tengsl sem stefna óhæði endurskoðandans í hættu við yfirtöku eða samruna einingar sem er endurskoðuð, á 28. gr. um skyldu endurskoðunarfyrirtækja til að setja verklagsreglur til að tryggja að eigendur, stjórnarmenn og framkvæmdastjórn endurskoðunarfyrirtækis og tengdra fyrirtækja, aðrir en áritunarendurskoðandi, blandi sér ekki í framkvæmd endurskoðunarinnar, á 29. gr. um skyldu endurskoðenda á einingu sem tengist almannahagsmunum gagnvart endurskoðunarnefndum, á 30. gr. um þagnarskyldu, á 31. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að sæta gæðaeftirliti, veita nauðsynlega aðstoð og aðgang að upplýsingum í tengslum við framkvæmd gæðaeftirlits og fara að tilmælum sem fram koma í niðurstöðum gæðaeftirlits, á ákvæðum 39. gr. og 40. gr. um skyldu til greiðslu eftirlits- og gæðaeftirlitsgjalda, á 41. gr. um skyldu endurskoðenda, endurskoðunarfyrirtækja, starfsmanna endurskoðunarfyrirtækja og annarra sem aðkomu hafa að endurskoðunarverkefnum til að veita Fjármálaeftirlitinu allar þær upplýsingar sem stofnunin óskar eftir í tengslum við þau verkefni sem því eru falin samkvæmt frumvarpinu.
Þá er lagt til að hægt sé að leggja stjórnvaldssektir á endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki sem brjóta gegn ákvæðum 5. gr. reglugerðar (ESB) nr. 537/2014 um endurskoðun á einingum tengdum almannahagsmunum, sbr. 44. gr., um bann við því að endurskoðendur og endurskoðunarfyrirtæki veiti viðbótarþjónustu, en lagt er til að texti reglugerðarinnar verði leiddur í íslensk lög með frumvarpinu. Loks er lagt til að það varði stjórnvaldssektum að brjóta gegn 45. gr. um skyldu endurskoðenda og endurskoðunarfyrirtækja til að geyma endurskoðunargögn og 46. gr. um hámarkstímabil verksamnings endurskoðenda eða endurskoðunarfyrirtækja.
Í 2. mgr. er lagt til að sektir sem lagðar eru á einstaklinga geti numið frá 100 þúsund krónum til 15 milljóna króna, en að sektir sem lagðar eru á lögaðila verði hærri og geti numið frá 500 þúsund krónum til 40 milljóna króna. Þegar fjallað er um sektarfjárhæðirnar er rétt að hafa í huga að hámarkssektum samkvæmt ákvæðinu verður ekki beitt nema sem viðurlögum við allra alvarlegustu brotunum gegn lögunum.
Í 3. mgr. koma fram þau atriði sem hafa skal til hliðsjónar við ákvörðun sekta. Upptalning ákvæðisins er ekki tæmandi en þar kemur fram að tekið skuli tillit til alvarleika brots, hvað brot hefur staðið lengi, ábyrgðar hins brotlega, fjárhagsstöðu hins brotlega, ávinnings af broti eða taps sem forðað er með broti, samstarfsvilja hins brotlega aðila, fyrri brota og hvort um er að ræða ítrekað brot. Eru þessi atriði sem hafa skal til hliðsjónar við ákvörðun stjórnvaldssekta í samræmi við ákvæði 30. gr. b í tilskipun 2014/56/ESB.
Í 4. mgr. er kveðið á um að stjórn Fjármálaeftirlitsins skuli taka ákvarðanir um stjórnvaldssektir og að sektirnar séu aðfararhæfar. Þá er kveðið á um að sektir skuli renna í ríkissjóð að frádregnum kostnaði við innheimtuna en eðlilegt þykir að innheimtukostnaður, sem oft getur verið allnokkur og stofnunin ber kostnað af, renni til hennar. Loks er lagt til að mælt verði fyrir um greiðslu dráttarvaxta af fjárhæð stjórnvaldssekta sem Fjármálaeftirlitið leggur á. Er lagt til að dráttarvextir byrji að reiknast eftir mánuð frá ákvörðun Fjármálaeftirlitsins og að um ákvörðun og útreikning þeirra fari eftir lögum um vexti og verðtryggingu. Er ákvæðið í samræmi við ákvæði í lögum um viðurlög við brotum á fjármálamarkaði. Lagt er til að stjórnvaldssektum verði beitt hvort sem lögbrot er framið af ásetningi eða gáleysi.
Um 50. gr.
Við afmörkun þess hvenær háttsemi lauk ber að taka mið af meginreglum refsiréttar og fjármálamarkaðsréttar um það atriði Af því leiðir að ef um samfellda brotastarfsemi eða ástandsbrot er að ræða telst broti ekki lokið fyrr en hinu ólögmæta ástandi linnir og upphaf fyrningarfrests telst þá einnig frá þeim tíma.
Í 2. mgr. er kveðið á um að tilkynning Fjármálaeftirlitsins til aðila um rannsókn á meintu broti rjúfi fyrningu. Reglan á sér að nokkru leyti hliðstæðu í 4. mgr. 82. gr. almennra hegningarlaga. Einnig er kveðið á um að rof fyrningarfrests hafi réttaráhrif gagnvart öllum sem staðið hafa að broti. Af því leiðir að þótt rannsókn beinist í upphafi að einum aðila hindra fyrningarreglur ekki að lögð verði stjórnsýsluviðurlög á aðra aðila sem síðar kemur í ljós að stóðu einnig að broti. Rétt er að taka fram að þótt réttur Fjármálaeftirlitsins til álagningar stjórnvaldssekta sé fyrndur koma ákvæði þessarar greinar ekki í veg fyrir að Fjármálaeftirlitið fjalli efnislega um mál og kveði upp úr um það hvort tiltekin háttsemi hafi falið í sér brot gegn lögum um endurskoðendur.
Greinin er í samræmi við viðurlagaákvæði laga á fjármálamarkaði.
Um 51. gr.
Um 52. gr.
Í 3. mgr. er mælt fyrir um að tilraun til brots eða hlutdeild í broti á ákvæðum laga um endurskoðendur sé refsiverð eftir því sem segir í almennum hegningarlögum. Sambærilegt ákvæði er í gildandi lögum.
Í 4. mgr. er kveðið á um að heimilt sé að gera upptækan með dómi beinan eða óbeinan hagnað sem hlotist hefur af broti gegn ákvæðum laganna er varða refsingu. Sambærilegt ákvæði er í gildandi lögum.
Um 53. gr.
Í 1. mgr. segir að ef brot varði bæði stjórnvaldssektum og refsingu meti Fjármálaeftirlitið hvort mál skuli kært til lögreglu eða því lokið með stjórnvaldsákvörðun hjá stofnuninni. Þykir eðlilegt að það falli í hlut stjórnvalds að meta hvort ljúka beri máli með stjórnsýsluviðurlögum eða kæra það til lögreglu. Í málsgreininni er viðmið um það hvenær Fjármálaeftirlitinu beri að kæra mál til lögreglu. Lagt er til að stofnuninni beri að kæra öll meiri háttar brot á lögunum sem varða refsingu til lögreglu. Brot teljast meiri háttar í skilningi ákvæðisins ef þau lúta að verulegum fjárhæðum, ef verknaður er framinn með sérstaklega vítaverðum hætti eða við aðstæður sem auka mjög á saknæmi brots. Þá mun verða höfð hliðsjón af heimildum Fjármálaeftirlitsins til að leggja á stjórnvaldssektir við afmörkun á því hvaða brot teljist meiri háttar. Lögregla mun rannsaka þau mál sem Fjármálaeftirlitið vísar til hennar og eftir atvikum gefa út ákæru vegna þeirra. Í ákvæðinu er einnig kveðið á um að Fjármálaeftirlitið geti á hvaða stigi rannsóknar sem er vísað máli vegna brota á lögunum til opinberrar rannsóknar.
Í 3. mgr. er kveðið á um að ákvörðun Fjármálaeftirlitsins um að kæra mál til lögreglu teljist ekki til stjórnsýsluákvörðunar og því gildi ákvæði IV.–VII. kafla stjórnsýslulaga ekki um slíkar ákvarðanir. Í málsgreininni er jafnframt kveðið á um að með kæru Fjármálaeftirlitsins skuli fylgja afrit þeirra gagna sem grunur um brot er studdur við.
Í 4. mgr. er að finna heimild fyrir Fjármálaeftirlitið til að láta lögreglu og ákæruvaldi í té upplýsingar og gögn sem stofnunin hefur aflað og tengjast brotum sem bæði geta varðað stjórnvaldssektum og refsiábyrgð. Þá er í málsgreininni heimild fyrir stofnunina til að taka þátt í aðgerðum lögreglu sem varða rannsókn þeirra brota sem bæði geta varðað stjórnvaldssektum og refsingu.
Í 5. mgr. greinarinnar er kveðið á um að lögreglu og ákæruvaldi sé heimilt að afhenda Fjármálaeftirlitinu upplýsingar og gögn sem aflað hefur verið og tengjast brotum sem bæði geta varðað stjórnvaldssektum og refsiábyrgð. Þá er gert ráð fyrir að lögreglu sé heimilt að taka þátt í aðgerðum Fjármálaeftirlitsins sem varða rannsókn brota sem bæði geta varðað stjórnvaldssektum og refsingu.
Í lokamálsgrein ákvæðisins er kveðið á um heimild ákæranda til að senda eða endursenda mál til Fjármálaeftirlitsins til meðferðar og ákvörðunar í þeim tilvikum þar sem ekki eru talin efni til málshöfðunar og ætluð refsiverð háttsemi varðar jafnframt stjórnsýsluviðurlögum. Á ákvæðið við hvort sem lögregla eða ákæruvald hafa tekið mál upp að eigin frumkvæði eða fengið það sent frá eftirlitsaðilanum.
Um 54. gr.
Í greininni kemur fram hvaða tilskipun og reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins er verið að innleiða.
Um 55. gr.
Um 56. gr.
