Ferill 739. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.

---

149. löggjafarþing 2018–2019.

Prentað upp.

Þingskjal 1331  —  739. mál.

2. umræða.

Nefndarálit með breytingartillögu

um frumvarp til laga um breytingu á lögum um póstþjónustu, nr. 19/2002, með síðari breytingum (erlendar póstsendingar og rafrænar sendingar).

Frá umhverfis- og samgöngunefnd.

    Nefndin hefur fjallað um málið og fengið á sinn fund Skúla Þór Gunnsteinsson, Guðbjörgu Sigurðardóttur og Unni Elfu Hallsteinsdóttur frá samgöngu- og sveitarstjórnarráðuneytinu, Ingimund Sigurpálsson og Tryggva Þorsteinsson frá Íslandspósti ohf., Hrafnkel Gíslason, Björn Geirsson og Friðrik Pétursson frá Póst- og fjarskiptastofnun, Ólaf Stephensen frá Félagi atvinnurekenda og Breka Karlsson og Einar Bjarna Einarsson frá Neytendasamtökunum.
    Nefndinni bárust umsagnir frá Póst- og fjarskiptastofnun, Neytendasamtökunum, SVÞ – Samtökum verslunar og þjónustu, Samkeppniseftirlitinu og Félagi atvinnurekenda.
    Með frumvarpinu eru lagðar til breytingar á lögum um póstþjónustu, m.a. þess efnis að rekstraraðila verði heimilt að setja gjaldskrá fyrir erlendar póstsendingar sem á að mæta raunkostnaði við sendingarnar, og sömuleiðis breytingar þar sem áréttað er að íslensk póstlög gangi framar alþjóðaskuldbindingum á sviði póstmála. Þannig verði tekið mið af óbættum raunkostnaði við gjaldtöku vegna erlendra pakkasendinga óháð ákvæðum um endastöðvarsamninga.

Almennt.
    Á fundi nefndarinnar kom fram að nauðsynlegt væri að bregðast við því tapi sem Íslandspóstur ohf. hefði þurft að bera vegna erlendra póstsendinga og gera viðeigandi lagabreytingar svo að fyrirtækinu yrði unnt að innheimta gjöld af viðtakendum erlendra póstsendinga til að standa undir raunkostnaði, m.a. við vinnslu, vörslu og dreifingu sendinganna. Nefndinni var bent á að samkvæmt starfsþáttayfirliti Íslandspósts ohf. fyrir árið 2017, sem Póst- og fjarskiptastofnun hefði samþykkt, væri tap félagsins vegna erlendra póstsendinga sem heyra undir samkeppni innan alþjónustu alls 731 millj. kr. og stafaði tapið einkum af óhagstæðum endastöðvarsamningum.
    Netverslun við fyrirtæki erlendis fer vaxandi. Nefndin telur mikilvægt að sporna við sívaxandi tapi póstsins vegna slíkra sendinga og tryggja að slíkt tap lendi ekki á alþjónustusjóði eða eftir atvikum ríkissjóði. Ekki á að leggja á herðar ríkisins að greiða með erlendum póstsendingum þar sem lág endastöðvargjöld standa ekki undir raunkostnaði og fellst nefndin á nauðsyn þess að bregðast við þeirri stöðu sem uppi er.
    Þá bendir nefndin á að umtalsverð neikvæð umhverfisáhrif eru af fjölda smásendinga sem er flogið yfir hálfan hnöttinn með tilheyrandi kolefnisspori.

Kostnaðargrundvöllur gjaldskrár.
    Nefndinni var bent á að tekjur rekstrarleyfishafa af endastöðvargjöldum, sem eiga að standa undir kostnaði við vinnslu og dreifingu, stæðu einungis undir um 30–35% af kostnaði sendinga sem koma frá Asíu. Tekjur af sendingum sem koma frá vestrænum ríkjum stæðu undir u.þ.b. 70% af kostnaði við þær. Íslandspóstur ohf. hefði ekki talið að fyrirtækinu væri heimilt samkvæmt gildandi lögum að innheimta gjöld af viðtakendum erlendra sendinga til að mæta kostnaði sem hin lágu endastöðvargjöld standa ekki undir.
    Nefndin áréttar að gjaldinu, sem mælt er fyrir um í frumvarpi þessu, er ætlað að bæta það tap sem núverandi rekstrarleyfishafi, Íslandspóstur ohf., telur sig verða fyrir vegna óhagstæðra endastöðvargjalda sem mælt er fyrir um í alþjóðapóstsamningnum. Í samningnum er ríkjum skipt eftir landsvæðum og fer sú skipting eftir því hversu þróuð ríkin eru talin vera samkvæmt mati Alþjóðapóstsambandsins (UPU) á hverjum tíma. Endastöðvargjöld taka mið af þessari svæðaskiptingu og eru lægri þegar um þróunarríki er að ræða, sem á við um póstsendingar frá Asíu. Endastöðvargjöldin eru hærri þegar um þróaðri ríki er að ræða. Tap rekstrarleyfishafa er því mismunandi eftir því frá hvaða erlenda ríki eða landsvæði póstsending kemur. Nefndin leggur áherslu á að gjaldskrá vegna erlendra póstsendinga skuli endurspegla þennan óbætta raunkostnað rekstrarleyfishafa sem hlýst af ónógum endastöðvargjöldum. Gjaldið skuli því taka mið af því hvaðan sending kemur ef það hefur áhrif á óbættan raunkostnað rekstrarleyfishafa. Nefndin áréttar að gjald þetta skuli ekki notað til að standa straum af neinum öðrum kostnaði en þeim sem beint má leiða af hinum erlendu póstsendingum. Taprekstri Íslandspósts ohf. vegna annarra þátta verður því ekki mætt með þessu gjaldi.
    Nefndin leggur áherslu á að áður en gjaldtaka hefjist verði hún kynnt með skýrum hætti. Þá sé brýnt að neytendur geti með auðveldum hætti kynnt sér á einum stað hvaða gjöld þurfi að greiða fyrir móttöku erlendra póstsendinga og að ljóst sé fyrir hvaða þjónustu sé greitt hverju sinni.
    Samkvæmt 3. málsl. 4. mgr. 16. gr. laganna er Póst- og fjarskiptastofnun heimilt að krefjast þess að rekstrarleyfishafar geri grein fyrir kostnaðargrundvelli gjaldskrár þeirra. Líkt og kom fram á fundi nefndarinnar er slíkt gert á grundvelli kæru eða sem frumkvæðisathugun stofnunarinnar og getur tekið töluverðan tíma. Til þess að tryggja strax í upphafi gjaldtöku að fjárhæð gjaldsins byggist á raunkostnaði leggur nefndin til að kveðið verði á um það í 4. mgr. 16. gr. laganna að rekstrarleyfishafar skuli gera Póst- og fjarskiptastofnun grein fyrir kostnaðargrundvelli gjaldskrár vegna erlendra póstsendinga eigi síðar en fimm virkum dögum áður en hún tekur gildi. Póst- og fjarskiptastofnun beri því að hafa fyrir fram eftirlit með því að gjaldskráin taki mið af þeim óbætta raunkostnaði sem rekstrarleyfishafi gerir ráð fyrir að hljótist af erlendum póstsendingum.

Gildistaka og lagaskil.
    Samkvæmt 8. gr. frumvarpsins öðlast lögin þegar gildi. Verði frumvarpið að lögum verður rekstrarleyfishafa heimilt að innheimta nýtt gjald af neytendum. Að mati nefndarinnar er brýnt að gjald þetta verði kynnt neytendum með greinargóðum hætti svo að þeir geti haft gjaldið til hliðsjónar við kaup á vefnum. Leggur nefndin því til að lögin taki gildi um mánuði eftir að þau eru samþykkt enda gefist þá rekstrarleyfishafa færi á að kynna áform sín um breytta gjaldskrá og álagningu gjaldsins og neytendur hafi kost á að endurskoða kaup sín og jafnvel hætta við þau. Með hliðsjón af sjónarmiðum um lagaskil telur nefndin jafnframt nauðsynlegt að kveða skýrt á um til hvaða póstsendinga lögin muni ná. Leggur nefndin því til að við lögin bætist ákvæði þess efnis að 4. og 5. gr. laganna gildi um erlendar póstsendingar sem stimplaðar eru með dagstimpli erlendis eftir miðnætti að íslenskum tíma þann dag er lögin taka gildi.
    Í ljósi framangreindra sjónarmiða leggur nefndin til að frumvarpið verði samþykkt með eftirfarandi

BREYTINGU:

     1.      Við 4. gr. bætist nýr stafliður, b-liður, svohljóðandi: Á eftir 3. málsl. 4. mgr. kemur nýr málsliður, svohljóðandi: Rekstrarleyfishafar skulu að því er varðar gjaldskrár vegna erlendra póstsendinga gera Póst- og fjarskiptastofnun grein fyrir kostnaðargrundvelli gjaldskrár eigi síðar en fimm virkum dögum áður en hún tekur gildi.
     2.      8. gr. orðist svo:
              Lög þessi öðlast gildi 15. maí 2019.
             Ákvæði 4. og 5. gr. laga þessara gilda um erlendar póstsendingar sem stimplaðar eru með dagstimpli erlendis eftir miðnætti að íslenskum tíma þann dag er lögin taka gildi.

    Karl Gauti Hjaltason og Vilhjálmur Árnason voru fjarverandi við afgreiðslu málsins en skrifa undir álitið í samræmi við 4. mgr. 18. gr. starfsreglna fyrir fastanefndir Alþingis. Hanna Katrín Friðriksson var fjarverandi við afgreiðslu málsins en skrifar undir álitið, með fyrirvara sem hún gerir grein fyrir í ræðu, í samræmi við 4. mgr. 18. gr. starfsreglna fyrir fastanefndir Alþingis.
    Jón Þór Þorvaldsson var fjarverandi við afgreiðslu málsins.

Alþingi, 9. apríl 2019.

Jón Gunnarsson, form., frsm.	Ari Trausti Guðmundsson.		Hanna Katrín Friðriksson, með fyrirvara.
Karl Gauti Hjaltason.	Líneik Anna Sævarsdóttir.		Páll Valur Björnsson.
Una Hildardóttir.		Vilhjálmur Árnason.