Ferill 291. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
150. löggjafarþing 2019–2020.
Þingskjal 525 — 291. mál.
Svar
samgöngu- og sveitarstjórnarráðherra við fyrirspurn frá Birni Leví Gunnarssyni um umhverfistölfræði bílaflotans.
1. Hver er heildarfjöldi ökutækja í hverjum ökutækjaflokki? Hver er áætluð meðalþyngd ökutækja og heildarfjöldi ekinna kílómetra í hverjum flokki, skipt eftir þyngdartíund? Svar óskast sundurliðað eftir ökutækjaflokkum og eftir tegund aflgjafa innan hvers flokks, þ.e. bensín, dísill, rafmagn, blanda tveggja eða annað.
Meðfylgjandi er tafla yfir heildarfjölda ökutækja í hverjum ökutækjaflokki sundurliðuð eftir ökutækjaflokkum og eftir tegund aflgjafa innan hvers flokks, þ.e. bensín, dísill, rafmagn, blanda tveggja eða annað. Meðalþyngd er reiknuð út fyrir hvern flokk. 1
Fjöldi og þyngd ökutækja eftir ökutækjaflokki og orkugjafa í byrjun október 2019.
| Fjöldi | Meðalþyngd | |
| Beltabifhjól (vélsleði) | 6.128 | 412,2 |
| Bensín | 6.085 | 412,3 |
| Vélarlaus | 43 | 393,3 |
| Dráttarvél ökutæki hannað til að draga, ýta, flytja, knýja o.s.frv. – samkvæmt eldri skráningu | 9.760 | 2.800,7 |
| Bensín | 221 | 288,3 |
| Dísill | 9.535 | 2.860,2 |
| Vélarlaus | 4 | 0,0 |
| Dráttarvél I (T1) – Aksturshraði undir 40 km/klst., eigin þyngd yfir 600kg, sporvídd ≥ 1.150mm | 2.289 | 7.894,8 |
| Bensín | 125 | 1.766,8 |
| Dísill | 2.161 | 8.246,6 |
| Óþekkt | 2 | 6.127,5 |
| Vélarlaus | 1 | 13.500,0 |
| Dráttarvél II (T2) – Aksturshraði undir 40 km/klst., eigin þyngd yfir 600kg, sporvídd < 1.150mm | 328 | 4.382,7 |
| Bensín | 109 | 1.098,6 |
| Dísill | 218 | 6.036,0 |
| Óþekkt | 1 | 1.928,0 |
| Dráttarvél III (T3) – Aksturshraði undir 40 km/klst., eigin þyngd undir 600kg | 742 | 758,3 |
| Bensín | 723 | 729,5 |
| Dísill | 19 | 1.855,3 |
| Dráttarvél IV (T4) – Aksturshraði undir 40 km/klst., eigin þyngd undir 600kg en fellur ekki undir I–III | 9 | 8.887,8 |
| Dísill | 9 | 8.887,8 |
| Dráttarvél V (T5) – Aksturshraði yfir 40 km/klst. | 164 | 11.514,9 |
| Bensín | 4 | 7.259,0 |
| Dísill | 159 | 11.617,8 |
| Vélarlaus | 1 | 12.500,0 |
| Eftirvagn I (O1) 750 kg eða minna | 15 | 1.076,7 |
| Vélarlaus | 15 | 1.076,7 |
| Eftirvagn II (O2) yfir 750 kg að 3.500 kg | 8.001 | 2.373,9 |
| Vélarlaus | 8.001 | 2.373,9 |
| Eftirvagn III (O3) yfir 3500 kg að 10.000 kg | 1.061 | 5.878,9 |
| Óþekkt | 1 | 11.000,0 |
| Vélarlaus | 1.060 | 5.874,1 |
| Eftirvagn IV (O4) þyngri en 10.000 kg | 4.240 | 32.813,4 |
| Vélarlaus | 4.240 | 32.813,4 |
| Fellihýsi – hjólhýsi sem hægt er að leggja saman | 3.963 | 1.153,7 |
| Vélarlaus | 3.963 | 1.153,7 |
| Fólksbifreið (M1) 8 farþegar eða færri | 270.276 | 2.051,4 |
| Bensín | 165.145 | 1.840,5 |
| Bensín/Metan | 1.429 | 1.960,5 |
| Bensín/Raf.tengill | 6.993 | 2.444,6 |
| Bensín/Rafmagn | 5.269 | 1.896,4 |
| Dísill | 87.098 | 2.427,0 |
| Dísill/Metan | 2 | 2.990,0 |
| Dísill/Raf.tengill | 542 | 2.796,6 |
| Dísill/Rafmagn | 83 | 2.541,5 |
| Etanól | 1 | 3.266,0 |
| Metan | 162 | 2.060,5 |
| Metanól/Bensín | 1 | 1.637,0 |
| Óþekkt | 7 | 1.478,7 |
| Rafmagn | 3.521 | 2.013,3 |
| Vetni/Rafmagn | 23 | 2.266,1 |
| Hjólhýsi | 6.059 | 1.546,3 |
| Vélarlaus | 6.059 | 1.546,3 |
| Hópbifreið I (M2) 5.000 kg eða minna | 1.398 | 4.102,4 |
| Bensín | 96 | 3.912,8 |
| Bensín/Metan | 4 | 3.595,0 |
| Dísill | 1.298 | 4.118,0 |
| Hópbifreið I (M2G) – G-merktir ökutækjaflokkar eru fyrir gerðarviðurkennd torfæruökutæki | 16 | 4.887,5 |
| Dísill | 16 | 4.887,5 |
| Hópbifreið II (M3) þyngri en 5.000 kg | 1.770 | 14.402,8 |
| Bensín | 6 | 10.347,0 |
| Dísill | 1.743 | 14.349,3 |
| Metan | 3 | 19.100,0 |
| Óþekkt | 3 | 22.400,0 |
| Rafmagn | 15 | 19.700,0 |
| Létt bifhjól (L1e) 45 km/klst. á tveimur eða þremur hjólum | 2.527 | 225,8 |
| Bensín | 2.492 | 226,1 |
| Bensín/Rafmagn | 2 | 285,0 |
| Rafmagn | 33 | 197,9 |
| Létt bifhjól (L2e) 45 km/klst. á tveimur eða þremur hjólum | 30 | 446,9 |
| Annað | 1 | 248,0 |
| Bensín | 2 | 377,5 |
| Rafmagn | 27 | 459,4 |
| Sendibifreið (N1) – 3500 kg eða léttari | 28.732 | 2.673,0 |
| Bensín | 6.321 | 2.249,6 |
| Bensín/Metan | 50 | 3.174,6 |
| Bensín/Raf.tengill | 8 | 2.000,0 |
| Bensín/Rafmagn | 8 | 1.565,0 |
| Dísill | 21.974 | 2.801,0 |
| Metan | 212 | 2.337,1 |
| Óþekkt | 2 | 2.993,5 |
| Rafmagn | 157 | 2.189,8 |
| Tjaldvagn | 8.855 | 610,4 |
| Óþekkt | 4 | 475,0 |
| Vélarlaus | 8.851 | 610,4 |
| Torfæruhjól I á tveimur hjólum | 4.359 | 237,1 |
| Bensín | 4.348 | 236,8 |
| Dísill | 2 | 526,0 |
| Rafmagn | 3 | 217,0 |
| Vélarlaus | 6 | 382,7 |
| Torfæruhjól II á þremur hjólum | 18 | 285,2 |
| Bensín | 18 | 285,2 |
| Torfæruhjól III á fjórum hjólum | 70 | 200,7 |
| Bensín | 70 | 200,7 |
| Torfæruhjól IV á fjórum hjólum – 400 kg eða léttara eða 550 kg eða léttara ef það er til vöruflutninga | 2.453 | 462,8 |
| Bensín | 2.433 | 461,9 |
| Dísill | 14 | 507,1 |
| Óþekkt | 3 | 401,0 |
| Rafmagn | 3 | 993,3 |
| Torfæruhjól V á sex hjólum – 400 kg eða léttara eða 550 kg eða léttara ef það er til vöruflutninga | 724 | 900,7 |
| Bensín | 723 | 901,0 |
| Vélarlaus | 1 | 655,0 |
| Vörubifreið I (N2) – heildarþyngd 12.000 kg eða minna | 5.863 | 6.042,7 |
| Bensín | 638 | 4.317,6 |
| Dísill | 5.223 | 6.253,3 |
| Óþekkt | 2 | 5.395,5 |
| Vörubifreið II (N3) – heildarþyngd meiri en 12.000 kg | 6.912 | 25.986,9 |
| Bensín | 13 | 12.192,1 |
| Dísill | 6.871 | 26.026,7 |
| Dísill/Metan | 1 | 20.000,0 |
| Metan | 27 | 22.207,4 |
| Þungt bifhjól (L3e) á tveimur hjólum án hliðarvagns | 8.705 | 399,8 |
| Bensín | 8.692 | 399,8 |
| Dísill | 1 | 420,0 |
| Óþekkt | 1 | 476,0 |
| Rafmagn | 11 | 342,0 |
| Þungt bifhjól (L4e) á tveimur hjólum með hliðarvagni | 28 | 481,4 |
| Bensín | 28 | 481,4 |
| Þungt bifhjól (L5e) á þremur samhverfum hjólum | 31 | 679,6 |
| Bensín | 22 | 501,7 |
| Rafmagn | 9 | 1.114,4 |
| Þungt bifhjól (L6e) á fjórum hjólum – ekki yfir 350 kg án farms | 132 | 493,9 |
| Bensín | 127 | 481,9 |
| Rafmagn | 5 | 800,0 |
| Þungt bifhjól (L7e) á fjórum eða sex hjólum – ekki yfir 400 kg án farms, ekki yfir 550 kg ef rafknúið og til vöruflutninga | 1.373 | 599,0 |
| Bensín | 2.180 | 606,7 |
| Dísill | 1 | 654,0 |
| Rafmagn | 25 | 1.526,3 |
| Samtals | 387.866 | 2.891,8 |
Gögn um akstur eftir ökutækjaflokkum gefa nokkuð góða vísbendingu um heildarakstur hvers flokks þar sem fjöldi skráninga er mikill. Ekki liggja hins vegar fyrir nægjanlega áreiðanlegar upplýsingar um akstur í hverjum undirflokki, þ.e. eftir orkugjöfum. Það er annars vegar vegna þess með hvaða hætti upplýsingum er skilað til Samgöngustofu og hins vegar vegna þess að töluverður fjöldi ökutækja er ekki skoðaður aftur eftir frumskráningu fyrr en að nokkrum tíma liðnum. Stærstur hluti rafmagns- og tengiltvinnbifreiða hefur verið nýskráður á síðastliðnum fjórum árum og á þetta því sérstaklega við um þann hluta bílaflotans. Undanfarin þrjú til fjögur ár hefur verið keypt mikið af ökutækjum til ökutækjaleiga. Tölur um akstur þeirra bifreiða koma ekki inn fyrr en fjórum árum eftir nýskráningu. Þar sem um er að ræða bifreiðar sem að jafnaði er ekið töluvert meira en öðrum bifreiðum gæti það haft þau áhrif að í tölunum felist vanmat á heildarakstri að einhverju leyti.
2. Hvert er meðalkolefnisspor hvers ökutækjaflokks fyrir sig? Hvaða aðferðafræði telur ráðherra sanngjarnast að beita til þess að reikna út kolefnisspor hvers ökutækjaflokks fyrir sig miðað við heildarlíftíma ökutækja og notkun?
Meðfylgjandi tafla sýnir losun í grömmum CO2-ígildis á hvern ekinn kílómetra fyrir hvern flokk ökutækja. Rétt er að taka fram að losun gróðurhúsalofttegunda er mjög mismunandi. Þær tölur sem hér eru lagðar fram eru meðaltöl.
Áætluð losun byggð á losunarbókhaldi Íslands og aksturstölum frá Samgöngustofu.
2
| Fólksbílar – bensín | ||
| Heildarakstur 2018 | 1.904.702.542 | km |
| Losun 2017 | 408,31 | kt CO2 e |
| 214,3691066 | g CO2 íg./km | |
| Sendibifreiðar – bensín | ||
| Heildarakstur 2018 | 66.339.477 | km |
| Losun 2017 | 23,31 | kt CO2 e |
| 351,3352279 | g CO2 íg./km | |
| Vörubílar og rútur – bensín | ||
| Heildarakstur 2018 | 4.809.238 | km |
| Losun 2017 | 2,11 | kt CO2 e |
| 437,9906787 | g CO2 íg./km |
| Fólksbílar – dísill | ||
| Heildarakstur 2018 | 1.356.294.280 | km |
| Losun 2017 | 256,70 | kt CO2 e |
| 189,2646944 | g CO2 íg./km | |
| Sendibifreiðar – dísill | ||
| Heildarakstur 2018 | 305.473.000 | km |
| Losun 2017 | 71,61 | kt CO2 e |
| 234,4227387 | g CO2 íg./km | |
| Vörubílar og rútur – dísill | ||
| Heildarakstur 2018 | 367.797.074 | km |
| Losun 2017 | 203,90 | kt CO2 e |
| 554,3713365 | g CO2 íg./km |
Samantekt.
| Eldsneyti | g CO2 íg./km | |
| Fólksbílar | Bensín | 214,4 |
| Dísill | 189,3 | |
| Sendibifreiðar | Bensín | 351,3 |
| Dísill | 234,4 | |
| Vöru- og hópferðabílar | Bensín | 438,0 |
| Dísill | 554,4 |
Samkvæmt 10. tölul. 9. gr. forsetaúrskurðar um skiptingu stjórnarmálefna milli ráðuneyta í Stjórnarráði Íslands, nr. 119/2018, frá 7. desember 2018, fer umhverfis- og auðlindaráðuneytið með loftslagsvernd. Samkvæmt því er útreikningur á kolefnisspori, ákvörðun aðferða við útreikninginn og túlkun niðurstaðna á sviði umhverfis- og auðlindaráðuneytisins.
3. Hvernig telur ráðherra að þróun orkuskipta væri í bílaflotanum ef ekki væri fyrir stuðning stjórnvalda, t.d. með niðurfellingu vörugjalda á rafbíla? Hvaða áhrif telur ráðherra að stefna stjórnvalda í loftslagsmálum hafi á samsetningu bílaflotans? Hver væri eðlileg þróun á samsetningu ökutækja án aðkomu stjórnvalda og hver er munurinn í kolefnisspori með og án stefnu stjórnvalda?
Veittar hafa verið ívilnanir við kaup á umhverfisvænum ökutækjum. Reikna má með að umhverfisvæn ökutæki væru færri ef stuðnings stjórnvalda nyti ekki við. Stefna stjórnvalda í loftslagsmálum er m.a. til þess ætluð að auka fjölda umhverfisvænna ökutækja, m.a. með stuðningi við kaup slíkra ökutækja. Erfitt er að geta sér til um hver samsetningin væri án stuðningsins. Meðfylgjandi tafla sýnir þróun vistvænna ökutækja sl. þrjú ár. Að öðru leyti vísast til þess sem sagt er hér að framan um skiptingu verkefna á milli ráðuneyta.
Í eftirfarandi töflu má sjá fjölda ökutækja sem bæði eru á skrá og í umferð miðað við áramót frá 1. janúar 2017 til 31. desember 2018.
Fjöldi ökutækja á skrá og í umferð 2016–2018.
| Orkugjafi | 31.12.2016 | 31.12.2017 | 31.12.2018 |
| Bensín | 134.843 | 135.294 | 132.291 |
| Bensín og metan | 982 | 1.277 | 1.415 |
| Bensín og rafmagns tengill | 918 | 2.967 | 5.733 |
| Bensín og rafmagn | 2.326 | 3.466 | 4.479 |
| Dísill | 59.528 | 68.594 | 74.959 |
| Dísill og metan | 2 | 2 | 2 |
| Dísill og rafmagns tengill | 85 | 208 | 431 |
| Dísill og rafmagn | 10 | 21 | 54 |
| Etanól | 1 | 1 | 1 |
| Metan | 114 | 130 | 115 |
| Metanól og bensín | 1 | 1 | 1 |
| Óþekkt | 3 | 3 | 3 |
| Rafmagn | 1.052 | 1.891 | 2.748 |
| Vetni og rafmagn | 0 | 0 | 16 |
| Samtals | 199.865 | 213.855 | 222.248 |
| Hlutfall vistvænna ökutækja | 2,7% | 4,7% | 6,7% |
Bifreiðum á skrá og í notkun fjölgar nokkuð. Eins og sjá má fækkar bensínbílum en dísilbílum fjölgar. Þá fjölgar bílum sem knúnir eru öðru eldsneyti en bensíni og dísilolíu. Samkvæmt markmiði um orkuskipti í samgönguáætlun er stefnt að því að 10% bifreiða verði knúnar vistvænum orkugjöfum árið 2020.
1 Skýring við hvern flokk ökutækja þarf að skoðast með 1. gr. reglugerðar um gerð og búnað ökutækja sem gildir sé um misræmi að ræða.
2 Aksturstölur koma frá Samgöngustofu: www.samgongustofa.is/umferd/tolfraedi/onnur-tolfraedi/
Losunartölur koma úr Losunarbókhaldi Íslands:
www.ust.is/library/Skrar/Atvinnulif/Loftslagsbreytingar/NIR%202019%20Iceland%2015%20April%20final_submitted%20to%20UNFCCC.pdf
Losunartölur fyrir 2018 eru ekki tilbúnar en bráðabirgðaútreikningar sýna litlar breytingar milli ára, því eru losunartölur fyrir 2017 notaðar hér.
