Ferill 191. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
151. löggjafarþing 2020–2021.
Þingskjal 192 — 191. mál.
Tillaga til þingsályktunar
um skipun starfshóps um rétt til að annast veikt eða slasað barn.
Flm.: Ólafur Þór Gunnarsson, Ari Trausti Guðmundsson, Bjarkey Olsen Gunnarsdóttir, Kolbeinn Óttarsson Proppé, Lilja Rafney Magnúsdóttir, Steinunn Þóra Árnadóttir.
Alþingi ályktar að fela félags- og barnamálaráðherra að skipa starfshóp sem skoði hvort skilgreina eigi rétt foreldra eða forráðamanna á vinnumarkaði til að annast veikt eða slasað barn með tilliti til fjölda barna. Í starfshópnum eigi sæti fulltrúar Alþýðusambands Íslands, BSRB, BHM, Samtaka atvinnulífsins, Samtaka íslenskra sveitarfélaga, umboðsmanns barna, fjármála- og efnahagsráðuneytis og félagsmálaráðuneytis. Hópurinn skili skýrslu til ráðherra eigi síðar en 31. maí 2021.
Greinargerð.
Fram kemur í greinargerð með nefndu frumvarpi að þessi leið sé farin þar sem réttindi og skyldur á vinnumarkaði eru aðallega skilgreind í kjarasamningum og því sé rétt að aðilar semji um þau sín á milli. Þar sem um er að ræða tvenns konar réttindi: annars vegar rétt veiks eða slasaðs barns til umönnunar foreldris eða forráðamanns og hins vegar rétt starfsmanns til að annast veikt eða slasað barn þykir rétt að fara þessa leið. Þá er og áréttað mikilvægi þess að samræmi sé á milli þessara réttinda.
Samkvæmt þingsályktunartillögu þessari er félags- og barnamálaráðherra falið að skipa starfshóp sem skoða á hvort skilgreina eigi rétt foreldra eða forráðamanna á vinnumarkaði til umönnunar veiks eða slasaðs barns með tilliti til fjölda barna. Í hópnum eigi sæti fulltrúar aðilar vinnumarkaðarins, umboðsmanns barna, fjármála- og efnahagsráðuneytis og félagsmálaráðuneytis. Þannig kanni starfshópurinn hvort réttur veiks eða slasaðs barns til umönnunar foreldra skuli miðast við hvert barn fyrir sig í stað þess að rétturinn miðist við það að foreldri eigi rétt á tilteknum dögum á tólf mánaða tímabili til umönnunar veikra barna.
Aðilar vinnumarkaðarins og opinberir aðilar hafa þegar skilgreint í kjarasamningum réttindi foreldra hvað þetta varðar og þannig gengið á undan með góðu fordæmi og útfærslan á réttindum foreldra eða forsjáraðila verður þannig áfram í höndum aðila vinnumarkaðarins. Í kjarasamningum eða með reglum væri rétt að útfæra hvernig koma ber til móts við sjónarmið um að réttur foreldra eða þeirra sem fara með forsjá miðist við hvert barn fyrir sig og tryggi þannig betur rétt veiks eða slasað barns til umönnunar.
Í greinargerð með áðurnefndu frumvarpi eru rakin þau sjónarmið sem búa að baki því og þessari tillögu til þingsályktunar. Er þar lögð áhersla á að þá umræðu um rétt og réttindi barna sem aukist hefur að styrk síðastliðin ár og þá ekki síst með undirritun og síðar lögfestingu á Barnasáttmála Sameinuðu þjóðanna. Réttur barns til samvista við foreldra og umönnunar þeirra teljist til mikilvægra réttinda sáttmálans og jafnvel einn af hornsteinum hans. Þá segir að á íslenskum vinnumarkaði innihaldi kjarasamningar ákvæði um rétt starfsmanna til að annast veik börn og að iðulega sé kveðið á um tiltekin dagafjölda sem kunni að fara eftir kjarasamningi og lengd ráðningarsambands. Aftur á móti sé ekki tekið tillit til fjölda barna starfsmanns við ákvörðun á fjölda þessara daga og því kunni að skapast misræmi milli til að mynda einbirnis tveggja foreldra á vinnumarkaði og þriggja barna einstæðs foreldris.
Með framlagningu umræddra þingmála er sú stefna mörkuð að rétturinn feli ekki aðeins í sér rétt foreldra á launuðu leyfi úr vinnu til að annast veikt barn heldur einnig rétt barnsins til umönnunar þeirra. Því sé eðlilegt að stefna að því að rétturinn miðist við hvert barn fyrir sig í stað þess að miða við að foreldri eigi rétt á tilteknum dögum á tólf mánaða tímabili til að annast veik börn. Réttindi barnsins megi þannig ekki eingöngu vera háð fjölda systkina sem þau eiga.
Að öðru leyti er vísað í greinargerð með áðurnefndu frumvarpi til laga um breytingar á barnalögum, nr. 76/2003 (réttur til umönnunar).
