Ferill 344. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
152. löggjafarþing 2021–2022.
Þingskjal 912 — 344. mál.
Svar
matvælaráðherra við fyrirspurn frá Ásthildi Lóu Þórsdóttur um samskipti við hagsmunaverði og skráningu þeirra.
1. Hafa öll samskipti ráðherra og ráðuneytisins við hagsmunaverði frá 1. janúar 2021 verið skráð eins og kveðið er á um í 2. mgr. 4. gr. laga um varnir gegn hagsmunaárekstrum í Stjórnarráði Íslands, nr. 64/2020?
Skv. 2. mgr. 4. gr. laga um varnir gegn hagsmunaárekstrum í Stjórnarráði Íslands, nr. 64/2020, er stjórnvöldum skylt að skrá upplýsingar um samskipti þeirra og hagsmunavarða í samræmi við ákvæði upplýsingalaga, laga um opinber skjalasöfn og laga um Stjórnarráð Íslands. Upplýsingar um aðkomu hagsmunavarða og annarra einkaaðila að samningu stjórnarfrumvarpa skal tilgreina í greinargerð með þeim.
Í 3. mgr. 1. gr. laganna er hugtakið hagsmunavörður skilgreint. Með hugtakinu er átt við einstaklinga sem tala máli einkaaðila gagnvart stjórnvöldum og leitast við að hafa áhrif á störf þeirra í atvinnuskyni. Með því að afmarka hugtakið við einstaklinga eru ýmis félagasamtök og fyrirtæki, sem í daglegu tali eru nefnd hagsmunasamtök, strangt til tekið undanskilin reglum 4. gr. en einstakir starfsmenn þeirra geta hins vegar borið skyldur samkvæmt ákvæðinu. Í skýringum við 4. gr. í greinargerð sem fylgdi frumvarpi því sem varð að lögum nr. 64/2020 segir eftirfarandi:
„Markmið ákvæðisins er fyrst og fremst að í samskiptum hagsmunavarða annars vegar og handhafa framkvæmdarvalds hins vegar liggi fyrir að þeir fyrrnefndu séu að gæta ákveðinna einkahagsmuna, fyrir hönd annarra, gagnvart þeim síðarnefndu. Ákvæðið á því ekki við þegar einstaklingar gæta opinberra hagsmuna í samskiptum við aðra opinbera aðila, svo sem í samskiptum forstöðumanna ríkisstofnana við fagráðuneyti. Þá á ákvæðið heldur ekki við þegar einstaklingar gæta eigin hagsmuna gagnvart hinu opinbera. Til að mynda þarf fyrirsvarsmaður lögaðila, t.d. framkvæmdastjóri fyrirtækis, ekki að senda sérstaka tilkynningu um að hann gæti hagsmuna þess í samskiptum sínum við stjórnvöld. Annað gildir ef fyrirtækið ræður til sín á eigin kostnað einstakling sem hefur það hlutverk að hafa áhrif á störf stjórnvalda í þágu fyrirtækisins, hvort sem um er að ræða störf samkvæmt verksamningi eða ráðningarsamningi. Samkvæmt framangreindu er ljóst að tilkynningarskyldan mun einkum ná til svonefndra almannatengla, upplýsingafulltrúa einkaaðila og lögmanna, sbr. þó 4. mgr., og til einstakra starfsmanna lögaðila og fulltrúa hagsmunasamtaka sem hafa slíka og sambærilega starfsemi með höndum.“
Í 2. mgr. 27. gr. upplýsingalaga, nr. 140/2012, kemur fram að stjórnvöld skulu gæta þess að haldið sé til haga mikilvægum upplýsingum, m.a. um samskipti við almenning og önnur stjórnvöld, svo sem með skráningu fundargerða eða minnisblaða. Í lögum um opinber skjalasöfn, nr. 77/2014, kemur enn fremur fram að afhendingarskyldum aðilum samkvæmt lögunum er skylt að skrá mál sem koma til meðferðar hjá þeim á kerfisbundinn hátt og varðveita málsgögn þannig að þau séu aðgengileg í samræmi við reglur sem Þjóðskjalasafni Íslands er falið að setja. Hvað Stjórnarráð Íslands varðar leiðir af 11. gr. laga nr. 115/2011 að ráðuneytum í Stjórnarráði Íslands er skylt að færa skrá um formleg samskipti og fundi, sem og óformleg samskipti ef þau teljast mikilvæg, milli ráðuneytanna sem og við aðila utan þess. Á grundvelli ákvæðisins hafa verið settar reglur um skráningu samskipta í Stjórnarráði Íslands, sbr. reglur nr. 320/2016, en þar segir að með óformlegum samskiptum sé átt við munnleg samskipti, þar á meðal símtöl og fundi, þar sem lýst er afstöðu eða veittar upplýsingar sem teljast hafa þýðingu fyrir mál sem er til meðferðar í ráðuneyti eða teljast mikilvægar upplýsingar vegna málefna sem heyra undir ráðuneytið, enda komi afstaðan ekki fram í öðrum skráðum gögnum. Skrá skal hvenær samskiptin fóru fram, milli hverra og efni upplýsinga sem um ræðir.
Ekki liggja fyrir upplýsingar um annað en að samskipti matvælaráðherra, áður sjávarútvegs- og landbúnaðarráðherra, og ráðuneytis við hagsmunaverði hafi verið skráð í málaskrá ráðuneytisins í samræmi við ákvæði framangreindra laga. Þá má finna upplýsingar um fundi ráðherra með hagsmunavörðum í opnum dagbókum.
2. Hefur ráðuneytið ávallt gætt þess að kanna hvort hagsmunaverðir, sem ráðuneytið eða ráðherra á hverjum tíma hafa átt samskipti við frá 1. janúar 2021, hafi verið tilkynntir og skráðir skv. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 64/2020 áður en þeir leituðust við að hafa áhrif á störf stjórnvalda?
Í 3. mgr. 4. gr. laga nr. 64/2020 er mælt fyrir um tilkynningarskyldu hagsmunavarða. Samkvæmt ákvæðinu er hagsmunavörðum skylt að tilkynna um sig og hlutverk sitt áður en hann leitast við að hafa áhrif á störf stjórnvalda fyrir hönd einkaaðila, sbr. 3. mgr. 4. gr. laganna. Áður en hagsmunavörður hefur störf fyrir einkaaðila, þ.e. áður en hann setur sig í samband við stjórnvöld og reynir að hafa áhrif á störf þeirra, ber honum því að tilkynna um sig og hlutverk sitt. Þá er lögaðilum og félagasamtökum, samkvæmt sömu málsgrein, heimilt að senda tilkynningu um einstaklinga sem sinna hagsmunagæslu í umboði þeirra. Í tilkynningu skal greina:
a. nafn og kennitölu hagsmunavarðar,
b. vinnuveitanda og starfsstöð,
c. hlutverk, þ.e. fyrir hönd hvaða aðila hagsmunavörður kemur fram og helstu hagsmuni þeirra; taka skal fram hvort hlutverkið er viðvarandi eða tilfallandi og hvenær gert er ráð fyrir að því ljúki.
Skv. 4. mgr. 3. gr. skal hagsmunavörður tilkynna um þegar hann sinnir ekki lengur hagsmunagæslu. Þá er kveðið á um það í 5. mgr. greinarinnar að þrátt fyrir ákvæði 3. mgr. sé hagsmunavörðum ekki skylt að tilkynna um sig og hlutverk sitt vegna meðferðar mála á grundvelli stjórnsýslulaga. Samkvæmt framangreindu er það í höndum hagsmunavarða að tilkynna um hlutverk sitt áður en þeir leitast við að hafa áhrif á störf stjórnvalda.
Í lögum nr. 64/2020 er ekki gert ráð fyrir því að það hafi afleiðingar fyrir þá sem sinna hagsmunagæslu tilkynni þeir sig ekki sem hagsmunaverði. Markmið ákvæða laganna um tilkynningaskyldu hagsmunavarða og skráningu samskipta við þá er fyrst og fremst að auka gagnsæi um samskiptin. Komi einstaklingur fram sem hagsmunavörður gagnvart stjórnvöldum án þess að hafa tilkynnt um hlutverk sitt væri hins vegar rétt af stjórnvaldi að benda á tilkynningaskyldu þar um, sbr. 2. mgr. 14. gr. laga nr. 70/1996, um réttindi og skyldur starfsmanna ríkisins. Ekki hefur hingað til verið kannað sérstaklega hvort þeir sem ráðherra eða ráðuneyti eiga í samskiptum við hafi verið tilkynntir eða skráðir skv. lögum nr. 64/2020, um varnir gegn hagsmunaárekstrum í Stjórnarráði Íslands.
3. Hefur ráðherra eða ráðuneytið í einhverjum tilfellum frá 1. janúar 2021 átt samskipti við aðila sem sinna hagsmunagæslu en höfðu ekki verið tilkynntir og skráðir sem hagsmunaverðir skv. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 64/2020 þegar samskiptin fóru fram? Ef svo er, í hvaða tilfellum og hvers vegna?
Á degi hverjum eiga ráðherrar og starfsfólk ráðuneyta samskipti við aðila sem sinna hagsmunagæslu af einhverju tagi. Opin dagbók ráðherra ber til dæmis vott um þetta. Við vinnslu þessa svars var tekið saman hvaða samskipti hafa átt sér stað við hagsmunaverði sem hafa tilkynnt um það hlutverk sitt. Ekki liggja fyrir samanteknar upplýsingar um samskipti við aðila sem sinna hagsmunagæslu en höfðu ekki verið tilkynntir og skráðir sem hagsmunaverðir skv. 3. mgr. 4. gr. laga nr. 64/2020 þegar samskiptin fóru fram, jafnvel þótt þeim kunni að vera það skylt. Sömu reglur gilda eftir sem áður um skráningu samskipta við slíka aðila óháð því hvort þeir hafi tilkynnt um sig og sitt hlutverk. Þannig var það ekki tilgangur laga nr. 64/2020 að leggja aukna skráningarskyldu á stjórnvöld um samskipti við skráða hagsmunaaðila miðað við það sem almennt gildir um skráningu samskipta.
4. Hvaða hagsmunaverði í skilningi laga nr. 64/2020 hefur ráðherra eða ráðuneytið átt samskipti við frá gildistöku laganna, hvenær, af hálfu hvaða aðila og um hvaða málefni?
| Dags. móttöku erindis/fundar | Hagsmunasamtök | Hagsmunavörður | Efni |
| 02.07.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Samningur um mat á gróðurauðlindum |
| 02.12.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Íslenskt búvörumerki |
| 03.12.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Staða á vinnu við nýtt íslenskt búvörumerki |
| 04.10.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Tilnefning dúnmatsmanna |
| 05.02.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson | Greinargerð frá Bændasamtökunum |
| 05.08.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Auglýsing um jarðræktarstyrki í garðyrkju |
| 06.01.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson | Fyrirspurn – mögulegur útflutningur á grænmeti |
| 06.09.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Stofnverndarsjóður |
| 07.01.2022 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Tilnefning fulltrúa BÍ í samráðshóp um tryggingarvernd bænda |
| 07.04.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Fjárfestingarstuðningur í svínarækt |
| 07.05.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Tilnefning í starfshóp um tryggingarvernd bænda |
| 07.05.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Samræming reglugerða – skýr viðmið um sjálfbæra landnýtingu |
| 08.04.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Mælaborð landbúnaðarins |
| 08.11.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Minnisblað um tollkvóta í grænmeti |
| 08.12.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Fundur með ráðherra |
| 09.11.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson | Starfshópur um aðlögunarsamninga og búvörumerki |
| 09.11.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson | Beiðni um fund vegna dýrasjúkdóma |
| 10.06.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson | Raforkunotkun garðyrkjubænda |
| 11.01.2022 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Nýr aðalfulltrúi BÍ í framkvæmdanefnd búvörusamninga |
| 11.05.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson | Fyrirhugaðar skipulagsbreytingar hjá Bændasamtökunum |
| 12.01.2022 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Merking nautgripa |
| 12.05.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Riða |
| 13.04.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Afgreiðsla mála frá Búnaðarþingi 2021 |
| 13.09.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Tjón í kartöfluræktun |
| 14. 10.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Fundur um svínarækt |
| 15.09.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Starfsskilyrði dýralækna |
| 15.10.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Aukaúthlutun úr þróunarfé nautgriparæktar |
| 16.02.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson | Samkomulag um verðlagsmál og um starfsskilyrði nautgriparæktarinnar |
| 16.03.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnars Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Riða |
| 17.01.2022 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Beiðni um fund vegna svínaræktar |
| 17.02.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Samkomulag um verðlagsmál í samningi um starfsskilyrði nautgriparæktarinnar |
| 17.09.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Stofnverndarsjóður |
| 18.01.2022 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Svínarækt |
| 18.10.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Aukaúthlutun úr þróunarfé nautgriparæktar |
| 19.07.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Skortur á dýralæknum og leiðir til úrbóta |
| 20.10.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Aukið virði skógarafurða |
| 20.12.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Framkvæmd búvörusamninga |
| 21.01.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson | Fundargerð framkvæmdanefndar búvörusamninga |
| 21.09.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Minnisblað BÍ vegna riðuniðurskurðar |
| 21.10.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Loftslagsmál í landbúnaði |
| 21.12.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Framkvæmdanefnd búvörusamninga |
| 22.09.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Innflutningur á landbúnaðarvörum og úthlutun tollkvóta |
| 23.03.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Beiðni um fund vegna endurskoðunar á regluverki og stjórnsýslu dýrasjúkdóma |
| 25.06.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Fagráð um velferð dýra |
| 26.03.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Tilnefning í markanefnd |
| 27.10.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Búvörumerki |
| 28.10.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Starfsskilyrði dýralækna |
| 29.01.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson | Landbúnaðarstefna |
| 29.03.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Aukin tryggingavernd bænda |
| 29.09.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson | Fagráð í garðyrkju |
| 29.12.2021 | Bændasamtök Íslands | Gunnar Þorgeirsson og Vigdís Häsler | Framkvæmdanefnd búvörusamninga, loftslagsmál í landbúnaði |
| 31.08.2021 | Bændasamtök Íslands | Vigdís Häsler | Samningur um aukið virði skógarafurða og sauðfjárafurða |
| 05.03.2021 | Bændasamtök Íslands og Landssamtök skógareigenda | Vigdís Häsler, Gunnar Þorgeirsson og Hlynur Gauti Sigurðsson | Beiðni um fund með ráðherra vegna Kolefnisbrúarinnar |
| 03.03.2021 | Félag atvinnurekenda | Ólafur Stephensen | Samkeppnihæfni og regluverk atvinnulífsins – ósk um fund |
| 06.04.2021 | Félag atvinnurekenda | Ólafur Stephensen | Úthlutun tollkvóta fyrir búvörur frá ríkjum Evrópusambandsins |
| 08.06.2021 | Félag atvinnurekenda | Ólafur Stephensen | Tímarammi úthlutunar tollkvóta |
| 08.11.2021 | Félag atvinnurekenda | Ólafur Stephensen | Grænmetistollar |
| 10.08.2021 | Félag atvinnurekenda | Ólafur Stephensen | Stafræn merking matvæla |
| 15.12.2021 | Félag atvinnurekenda | Ólafur Stephensen | Störf nefndar um áskoranir og tækifæri í sjávarútvegi og sjónarmið sérhæfðra fiskvinnslna |
| 17.07.2021 | Félag atvinnurekenda | Ólafur Stephensen | Drög að frumvörpum um undanþágur framleiðenda og afurðastöðva búvara frá samkeppnislögum |
| 18.03.2021 | Félag atvinnurekenda | Ólafur Stephensen | Lagagrundvöllur ákvarðana um heildsöluverð á mjólkur- og undanrennudufti |
| 18.05.2021 | Félag atvinnurekenda | Ólafur Stephensen | Samkeppnismat á regluverki landbúnaðar og sjávarútvegs |
| 28.01.2022 | Félag atvinnurekenda | Ólafur Stephensen | Mjólkurduftstollar |
| 01.07.2021 | Landssamband smábátaeigenda | Arthur Bogason | Fundur með ráðherra, heildarafli Hafró |
| 02.03.2021 | Landssamband smábátaeigenda | Arthur Bogason | Fundur með ráðherra, veiðistjórn á grásleppu og strandveiðar |
| 02.06.2021 | Landssamband smábátaeigenda | Arthur Bogason | Fundur með ráðherra, strandveiðar |
| 05.01.2022 | Landssamband smábátaeigenda | Arthur Bogason | Fundur með ráðherra um ályktanir aðalfundar LS kynntar |
| 15.02.2021 | Landssamband smábátaeigenda | Arthur Bogason | Beiðni um fund með ráðherra, ályktanir 36. aðalfundar LS |
| 10.08.2021 | Neytendasamtökin | Breki Karlsson og Brynhildur Pétursdóttir | Breytingar á reglugerð 1294/2014 |
| 08.04.2021 | Samband garðyrkjubænda | Axel Sæland og Helga Ragna Pálsdóttir | Mælaborð landbúnaðarins |
| 09.09.2021 | Samband garðyrkjubænda | Axel Sæland og Helga Ragna Pálsdóttir | Verkefni – lífræn framleiðsla |
| 09.09.2021 | Samband garðyrkjubænda | Axel Sæland og Helga Ragna Pálsdóttir | Verkefni um kolefnisbindingu |
| 19.04.2021 | Samband garðyrkjubænda | Axel Sæland og Helga Ragna Pálsdóttir | Mælaborð landbúnaðarins |
| 04.10.2021 | Samtök ferðaþjónustunnar | Ágúst Elvar Bjarnason | Framleiðnisjóður landbúnaðarins – ársskýrslur |
| 05.10.2021 | Samtök ferðaþjónustunnar | Ágúst Elvar Bjarnason | Framleiðnisjóður landbúnaðarins – ársskýrslur |
| 22.06.2021 | Samtök fjármálafyrirtækja | Katrín Júlíusdóttir og Margrét Arnheiður Jónsdóttir | Tryggingavernd bænda – starfshópur |
| 01.03.2021 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Orkuspá – grundvöllur aðgerða sjávarútvegs í loftslagsmálum |
| 04.01.2022 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Fundur með ráðherra |
| 10.03.2021 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Beiðni um umsögn, drög að reglugerð um bann við veiðum með fiskbotnsvörpu út af Glettingarnesi |
| 13.04.2021 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Úthlutun á sandkola fiskveiðiárið 2020–2021 |
| 15.02.2021 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Tilnefning SFS fyrir eldið |
| 23.06.2021 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Fundur með ráðherra, kynning á heildaraflamarkmiðatöflu Hafró |
| 26.05.2021 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Rafræn undirritun samnings |
| 28.09.2021 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Tímabundin aukin heimild til flutnings á aflaheimild í makríl |
| 28.12.2021 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Geymsla makríls |
| 29.09.2021 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Fundur með ráðherra |
| 31.08.2021 | Samtök fyrirtækja í sjávarútvegi | Heiðrún Lind Marteinsdóttir | Tilnefning í ráðgjafanefnd Hafrannsóknarstofnunar |
| 05.02.2021 | Samtök iðnaðarins | Sigurður Hannesson | Greinargerð frá Bændasamtökunum |
| 09.03 2022 | Skógræktarfélag Íslands | Brynjólfur Jónsson og Jónatan Garðarsson | Beiðni um fund með ráðherra til að ræða málefni skógræktar |
| 15.08 2021 | Viðskiptaráð Íslands | Svanhildur Hólm Valsdóttir | Stafræn merking matvæla |
