Ferill 476. máls. Aðrar útgáfur af skjalinu: PDF - Word Perfect.
153. löggjafarþing 2022–2023.
Þingskjal 1396 — 476. mál.
2. umræða.
Nefndarálit með breytingartillögu
um frumvarp til laga um breytingu á lögum um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga og lögum um vinnslu persónuupplýsinga í löggæslutilgangi (málsmeðferð o.fl.).
Frá allsherjar- og menntamálanefnd.
Nefndin hefur fjallað um málið og fengið á sinn fund Berglindi Báru Sigurjónsdóttur og Valborgu Steingrímsdóttur frá dómsmálaráðuneytinu, Bergþóru Halldórsdóttur frá Samtökum iðnaðarins og Helgu Þórisdóttur og Helgu Sigríði Þórhallsdóttur frá Persónuvernd.
Nefndinni bárust umsagnir um málið annars vegar frá Persónuvernd og hins vegar sameiginlega umsögn frá Samtökum atvinnulífsins, Samtökum iðnaðarins, Samtökum fyrirtækja í sjávarútvegi, Samtökum verslunar og þjónustu, Samtökum ferðaþjónustunnar, Samorku, Samtökum fjármálafyrirtækja og Viðskiptaráði Íslands. Þá barst minnisblað frá dómsmálaráðuneytinu.
Með frumvarpinu eru lagðar til breytingar á lögum um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga, nr. 90/2018, sem varða málsmeðferð kvartana hjá Persónuvernd, þvingunarúrræði og gjaldtökuheimild stofnunarinnar og undanþágur frá upplýsinga- og aðgangsrétti skráðra einstaklinga.
Umfjöllun nefndarinnar.
Einföldun málsmeðferðar vegna kvartana til Persónuverndar.
Með frumvarpinu eru lagðar til breytingar sem ætlað er að einfalda málsmeðferð hjá Persónuvernd en skv. 2. mgr. 39. gr. persónuverndarlaga á sérhver skráður einstaklingur eða fulltrúi hans rétt á að leggja fram kvörtun hjá Persónuvernd ef hann telur að vinnsla persónuupplýsinga um hann brjóti í bága við reglugerðina eða ákvæði laganna og ber stofnuninni þá að úrskurða um hvort brot hafi átt sér stað. Með frumvarpinu er lagt til að lokamálsliður 2. mgr. 39. gr. laganna verði felldur brott þannig að afnumin verði sú skylda Persónuverndar að ljúka hverju kvörtunarmáli með úrskurði. Í greinargerð með frumvarpinu segir hvað þetta varðar: „Persónuverndarlögin ganga að þessu leyti lengra en reglugerð (ESB) 2016/679, sem ekki mælir fyrir um að eftirlitsyfirvöld úrskurði í öllum kvörtunarmálum. Í skýringu í greinargerð með frumvarpi sem varð að lögum nr. 90/2018 (þskj. 1029, mál nr. 622 á 148. lögþ.) kemur enda fram að umræddur málsliður sé sérákvæði. Í framkvæmd hefur þetta leitt til þess að Persónuvernd þarf ávallt að úrskurða í öllum kvörtunarmálum sem henni berast.“ Í umsögn Persónuverndar um málið segir enn fremur hvað þetta varðar: „Í framkvæmd hefur þessi skylda 2. mgr. 39. gr. laganna leitt til þess að allar kvartanir sem berast stofnuninni þurfa að fara í hefðbundna stjórnsýslumeðferð þar sem sinna þarf rannsóknarskyldu, veita andmælarétt o.s.frv., auk þess sem útbúa þarf rökstuddan úrskurð í hverju máli. Er það gert án tillits til þess hvaða hagsmunir eru undir í hvert sinn, hvert umfang málsins og líkleg áhrif þess eru, hvort líkur eru á því að lög hafi verið brotin, eða ekki og hvort ágreiningurinn varðar málefni sem stofnunin hefur þegar tekið til afstöðu til í eldri málum.“
Með 3. gr. frumvarpsins er lagt til að Persónuvernd ákveði hvort kvörtun sem berst gefi nægar ástæður til rannsóknar og getur úrskurðað um hvort brot hafi átt sér stað. Persónuvernd skal upplýsa þann sem kvartar um framvindu og niðurstöðu máls innan hæfilegs tíma og um heimild hans til að bera ákvarðanir og málsmeðferð stofnunarinnar undir dómstóla. Með ákvæðinu eru því jafnframt lagðar til breytingar til að tryggja réttarvernd þeirra sem kvarta til Persónuverndar en munu ef til vill ekki fá úrskurð í máli sínu. Nefndin telur að það sé til hagsbóta fyrir þá sem kvarta til stofnunarinnar að fá skjót svör og niðurstöðu í sínum málum, ávallt þurfi að gæta að því að sá sem kvartar fái upplýsingar um framvindu og niðurstöðu sinna mála innan hæfilegs tíma. Að auki má geta þess að Persónuvernd starfar á grundvelli stjórnsýslulaga, nr. 37/1993, og er jafnframt bundin af meginreglum stjórnsýsluréttar.
Nefndin tekur undir mikilvægi þessarar breytingar enda ganga persónuverndarlögin lengra en reglugerðin kveður á um hvað varðar skyldu til að úrskurða í öllum málum. Fyrir nefndinni kom m.a. fram að sambærileg skylda hafi almennt ekki verið lögfest annars staðar á Norðurlöndunum. Í ljósi þess að stofnuninni berast ýmiss konar kvartanir er æskilegt að hægt sé að leysa úr málum með öðrum hætti en að úrskurða ef mál geta fengið fullnægjandi meðferð, t.d. með upplýsingagjöf eða vísun til fordæma sem liggja fyrir. Þá er Persónuvernd heimilt að mæla fyrir um ráðstafanir til úrbóta skv. 42. gr. laganna og að taka mál til skoðunar að eigin frumkvæði skv. 3. mgr. 39. gr.
Loks vill nefndin undirstrika mikilvægi þess að tryggja að Persónuvernd geti sinnt upplýsingagjöf og veitt leiðbeiningar til einstaklinga sem og fyrirtækja, stofnana og sveitarfélaga varðandi persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga. Nefndin tekur undir það sem fram kemur í fræðslustefnu Persónuverndar árið 2023 þar sem er m.a. stefnt að því að auka leiðbeiningar til þeirra sem vinna með persónuupplýsingar og tryggja markviss samskipti við hagsmunaaðila.
Heildarendurskoðun laganna.
Lög nr. 90/2018, um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga, tóku gildi árið 2018 en með þeim var innleidd reglugerð Evrópuþingsins og ráðsins (EB) 2016/679 og tók Persónuvernd þá við umfangsmiklum verkefnum og auknum valdheimildum, auk þess sem ör stafræn þróun síðustu ár hefur haft mikil áhrif á starfsemi og málafjölda hjá stofnuninni. Nefndin telur mikilvægt að huga að því að stytta málsmeðferðartíma og auka skilvirkni hjá Persónuvernd en jafnframt þurfi að huga að þeim víðtæku áhrifum sem löggjöfin hefur haft m.a. á atvinnulífið og sveitarfélögin og að jafnframt verði horft til þess þegar lagt er mat á þá reynslu sem fengist hefur af framkvæmdinni undanfarin ár. Nefndin telur fullt tilefni til að fara í nánari greiningu á því hvernig löggjöfin hefur reynst með hliðsjón af túlkun og framkvæmd og skoðað verði hvort þörf sé á frekari breytingum eða endurskoðun á löggjöfinni, enda um að ræða flókna og umfangsmikla löggjöf sem felur í sér innleiðingu á Evrópureglum. Með hliðsjón af því leggur nefndin jafnframt til að löggjöfin verði rýnd með tilliti til þess í hvaða tilvikum hafi verið gengið lengra en reglugerðin gerir kröfu um. Í greinargerð með frumvarpinu kemur fram að frekari breytingar á lögum um persónuvernd séu til skoðunar sem þarfnist aðkomu fleiri aðila þar sem þær breytingar eru ekki eingöngu á málefnasviði dómsmálaráðuneytisins. Því séu nú lagðar til breytingar sem þykja aðkallandi og nauðsynlegar.
Nefndin er upplýst um að vinna sé þegar hafin í dómsmálaráðuneytinu varðandi frekari endurskoðun á persónuverndarlögum. Með hliðsjón af því leggur nefndin til að 3. gr. frumvarpsins verði samþykkt, enda sé það mikilvægt til að mæta þeim áskorunum sem felast í miklum málafjölda hjá Persónuvernd, en að aðrir þættir frumvarpsins bíði þeirrar endurskoðunar á framkvæmd persónuverndarlaga sem fyrirhuguð er. Nefndin beinir því til ráðherra að þeirri vinnu verði flýtt eins og kostur er en undirstrikar mikilvægi þess að vinnunni verði framhaldið í samráði við helstu sérfræðinga og hagsmunaaðila.
Að framangreindu virtu leggur nefndin til að frumvarpið verð samþykkt með eftirfarandi
BREYTINGU:
1. 1., 2., 4., 5. og 6. gr. falli brott.
2. Fyrirsögn frumvarpsins verði: Frumvarp til laga um breytingu á lögum um persónuvernd og vinnslu persónuupplýsinga, nr. 90/2018 (málsmeðferð).
Bergþór Ólason og Sigurjón Þórðarson voru fjarverandi við afgreiðslu málsins. Sigmar Guðmundsson, áheyrnarfulltrúi, er samþykkur álitinu.
Alþingi, 23. mars 2023.
| Bryndís Haraldsdóttir, form. |
Birgir Þórarinsson, frsm. |
Arndís Anna Kristínardóttir Gunnarsdóttir. |
| Helga Vala Helgadóttir. | Jódís Skúladóttir. | Jóhann Friðrik Friðriksson. |
| Lilja Rannveig Sigurgeirsdóttir. | ||
