Landsvirkjun.
iðnaðarráðherra (Valgerður Sverrisdóttir) (F):
Hæstv. forseti. Ég vil byrja á að þakka fyrir hamingjuóskir í minn garð. Það eru mikil tímamót á raforkumarkaði að eigendur Landsvirkjunar skuli hafa náð saman um stefnumörkun um eignarhald fyrirtækisins. Nýju raforkulögin eru kveikjan að viljayfirlýsingu eigenda fyrirtækisins sem undirrituð var í síðustu viku.
Núverandi eigendasamsetning raforkufyrirtækja er ekki heppileg til að ná fram því markmiði raforkulaganna að stuðla að samkeppni í vinnslu og sölu raforku. Ástæðan er ekki síst sú að allir eigendur Landsvirkjunar eru eigendur að öðrum raforkufyrirtækjum en það skapar hagsmunaárekstra. Það er því nauðsynlegt að kanna hvort samkomulag geti tekist um nýja skipan mála. Um þetta er ekki deilt meðal eigenda Landsvirkjunar, og í raun hefur náðst mjög breið samstaða um að æskilegt sé að stefna að breyttri eignaraðild.
Málið á langan aðdraganda.
Reykjavíkurborg hefur í mörg ár óskað eftir viðræðum við iðnaðarráðuneytið um kaup ríkisins á Landsvirkjun að hluta eða í heild. Á síðasta ári var byrjað að ræða möguleg kaup ríkisins í eigendanefnd Landsvirkjunar. Jafnframt var gefin út í fyrra stefnumótun Reykjavíkurborgar í orkumálum þar sem sú stefna var mörkuð að borgin losaði um eignarhlut sinn í fyrirtækinu.
Ríkið þarf einnig að móta stefnu um hvað það hyggst fyrir með Landsvirkjun og önnur fyrirtæki í sinni eigu eftir að það hefur eignast Landsvirkjun að fullu. Það er eðlilegt að ríkið gefi strax út stefnu til framtíðar. Ríkið ráðgerir að sameina Landsvirkjun, Rarik og Orkubú Vestfjarða eftir að hafa leyst til sín eignarhluta sveitarfélaganna í Landsvirkjun. Með því sameinar ríkið eigur sínar á raforkumarkaði í eitt fyrirtæki í framleiðslu, dreifingu og sölu raforku. Ég tel að mjög margt mæli með sameiningu fyrirtækjanna. Með því yrði til öflugt fyrirtæki í framleiðslu og sölu raforku. Með sameiningunni er eiginfjárstaðan styrkt og hagræðing yrði umtalsverð, m.a. í viðhaldi háspennulína. Með þessu móti lækkaði kostnaður við raforkukerfið og fyrir vikið yrði verð til notenda lægra en ella.
Þessi samruni er lóðréttur, þ.e. núverandi starfsemi fyrirtækjanna er ólík. Landsvirkjun er fyrst og fremst í framleiðslu en Rarik og Orkubúið í dreifingu. Samruni þessara fyrirtækja hefur því sáralítil áhrif á samkeppni í samkeppnisþætti raforkukeðjunnar en nokkur hagræðing verður í einkaleyfaþáttum. Saman eiga svo fyrirtækin Landsnet að fullu.
Nokkur umræða hefur verið um það að undanförnu að rétt sé að búta Rarik í sundur og sameina hlutana þeim dreififyrirtækjum sem fyrir eru. Ég leyfi mér að fullyrða að það yrði ekki landsbyggðinni til framdráttar ef stofnaðar yrðu litlar dreifiveitur sem einbeittu sér að takmörkuðu landsvæði. Slíkt mundi einungis auka kostnað, hækka raforkuverð og minnka samkeppni á markaðnum til lengri tíma litið.
Ég tel að við skipulagsbreytingar á raforkumarkaði verði að taka mið af hagræðingarsjónarmiðum, samkeppnissjónarmiðum og byggðasjónarmiðum. Endurskipan raforkufyrirtækja verður að leiða til minni kostnaðar og betri reksturs í greininni. Þetta sjónarmið mun leiða til fækkunar fyrirtækja á raforkumarkaði. Hins vegar verður að gæta að því að samkeppni ríki í framleiðslu og sölu í samræmi við markmið raforkulaga. Hagræðing og fækkun fyrirtækja má ekki koma í veg fyrir að samkeppni geti þrifist. Að síðustu verður við endurskipan raforkumála að leitast við að treysta undirstöðu byggðar í landinu í samræmi við stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar.
Sameining Landsvirkjunar, Rariks og Orkubúsins nær að mínu mati mjög vel þessum markmiðum. Það verður hagræðing án þess að samkeppni skerðist. Við sameininguna gefst einnig möguleiki á að hafa byggðasjónarmið í heiðri.
Einnig hefur komið fram sú stefnumörkun að sameinuðu fyrirtæki verði breytt í hlutafélag, þó eigi fyrr en árið 2008. Með hlutafélagavæðingu eru sköpuð skilyrði fyrir aðkomu nýrra fjárfesta að fyrirtækinu. Ástæðan fyrir því að rekstrarforminu verður ekki breytt fyrr en eftir 2008 er fyrst og fremst sú að ekki er talið ráðlegt að fara í svo umfangsmiklar breytingar á meðan á byggingu Kárahnjúkavirkjunar stendur.
Rökin fyrir hlutafélagavæðingu hins nýja fyrirtækis eru helst tvenn. Í fyrsta lagi er hlutafélagaformið langalgengasta form atvinnurekstrar hér á landi og það sem er líklegast til að stuðla að aukinni samkeppnishæfni fyrirtækisins. Í öðru lagi skapar hlutafélagaformið (Forseti hringir.) möguleika á því að fá inn aukið hlutafé frá fjárfestum og öðrum aðilum.
