Vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum.

Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti umhverfisnefndar um frumvarp til laga um breytingu á lögum nr. 64/1994, um vernd, friðun og veiðar á villtum fuglum og villtum spendýrum, með síðari breytingum.

Málið er vel þekkt. Í júlí 2003 lagði umhverfisráðherra nokkuð umdeilt veiðibann á rjúpu en það hefur hins vegar komið í ljós að miðað við talningu árið 2004 hefur rjúpnastofninn tvöfaldast miðað við árið 2003 og stofninn er í mikilli uppsveiflu.

Þann 5. október 2004 skipaði umhverfisráðherra nefnd til að koma með tillögu um að styrkja stjórn rjúpnaveiða þar sem lagt var upp með mikilvægi þess að rjúpnaveiðar yrðu sjálfbærar og að ekki þyrfti að grípa til tímabundinnar friðunar.

Í nefndinni sátu fjölmargir helstu aðilar sem hafa fjallað um málið og helstu hagsmunaaðilar. Henni var sérstaklega falið að líta til eftirfarandi þátta:

a. Heimild til að banna sölu rjúpna og rjúpnaafurða.

b. Heimild til að kvótabinda rjúpnaveiðar.

c. Takmörkun á notkun farartækja.

d. Hugsanlegar breytingar á veiðitíma, þ.e. upphaf og endir hefðbundins veiðitíma.

Nefndinni var falið að skila tillögum um lagabreytingar til ráðuneytisins fyrir 15. nóvember 2004 og var jafnframt falið að haga störfum sínum þannig að nýtt stjórnkerfi rjúpnaveiða gæti verið fyrirmynd að stjórn veiða á öðrum fuglastofnum eftir því sem aðstæður krefðust. Gert er ráð fyrir því að nái frumvarpið fram að ganga og ekkert óvænt komi fram um ástand rjúpnastofnsins verði hægt að hefja rjúpnaveiðar samkvæmt breyttum lögum haustið 2005.

Það ánægjulega gerðist í þessu nefndarstarfi að mjög gott samkomulag náðist um niðurstöðuna milli Náttúrufræðistofnunar Íslands, Umhverfisstofnunar og Skotveiðifélags Íslands.

Frumvarpið sem var lagt fram af hálfu umhverfisráðherra og nefndin fjallaði um byggist í megindráttum á tillögum áðurnefndrar nefndar umhverfisráðuneytisins, að því frátöldu að ekki er hér að svo stöddu lagt til að heimilt verði að setja kvóta á fuglaveiðar eins og nefndin lagði til. Hins vegar er gert ráð fyrir því að takmarka veiðar með sölubanni og að það gildi um alla fuglastofna sem heimilt er að veiða. Á þann hátt er leitast við að tryggja veiðar á einstökum fuglastofnum sem jafnan eru stundaðar á sjálfbæran hátt.

Nefndin fjallaði um málið og fékk á sinn fund Ingibjörgu Halldórsdóttur og Sigurð Þráinsson frá umhverfisráðuneyti, Jón Gunnar Ottósson, Kristin Hauk Skarphéðinsson og Ólaf Karl Nielsen frá Náttúrufræðistofnun Íslands og Arnór Þóri Sigfússon frá Skotveiðifélagi Íslands. Málið var sent til umsagnar og bárust umsagnir frá Bændasamtökum Íslands, Arnóri Þóri Sigfússyni, Skotveiðifélagi Íslands, Skotveiðifélagi Austurlands og Náttúrufræðistofnun Íslands.

Í frumvarpinu er lagt til að þegar friðun einstakra fuglategunda er aflétt verði umhverfisráðherra heimilt að takmarka veiðar við ákveðna daga og ákveðinn tíma sólarhringsins. Enn fremur að umhverfisráðherra verði heimilt að banna sölu á fuglum sem undir lögin falla og á afurðum þeirra. Auk þess er lagt til að óheimilt verði að stunda veiðar á vélsleðum, fjórhjólum og öðrum torfærutækjum.

Nefndin ræddi m.a. hvort rétt væri að lögfesta frekari heimildir til takmörkunar en frumvarpið leggur til, svo sem heimild til að leggja á innflutningsbann samhliða sölubanni og heimild til kvótasetningar. Niðurstaða nefndarinnar var sú að þess gerðist ekki þörf að svo stöddu enda væri skynsamlegt að fá reynslu af þeim heimildum sem lagðar eru til í frumvarpinu áður en heimild yrði veitt til frekari takmarkana.

Nefndin leggur til eftirfarandi breytingar á frumvarpinu:

1. Lagt er til að efnismálslið 2. gr. frumvarpsins að undanskildum orðunum „enda sé talin hætta á að viðkomandi stofn þoli ekki ótakmarkaða veiði innan áðurnefndra tímamarka“ verði komið fyrir í nýrri málsgrein á eftir 1. mgr. 17. gr. laganna. Það er mat nefndarinnar að umrætt ákvæði eigi betur heima þar. Þar að auki telur nefndin það vera viðtekinn skilning á lögunum að heimildin sé þegar til staðar í 1. mgr. 17. gr. laganna, þ.e. að ráðherra sé heimilt samkvæmt þeirri málsgrein að takmarka veiðar við ákveðna daga innan tímamarkanna, þar með talið að stytta veiðitímann í báða enda, eða ákveðinn tíma sólarhrings. Nefndin telur þó rétt að hnykkja á þessu í lagatextanum til að taka af öll tvímæli. Þá telur nefndin að orðin sem undanskilin eru séu óþörf enda er vísað til 7. gr. laganna í 1. mgr. 17. gr. og það ætti að vera nægileg viðmiðun í þessu sambandi.

2. Lagt er til að orðin „enda sé talin hætta á að viðkomandi stofn þoli ekki ótakmarkaða veiði innan leyfilegs veiðitímabils“ í 3. gr. verði breytt í „enda sé talið nauðsynlegt vegna ástands stofnsins að takmarka veiðar innan leyfilegs veiðitímabils.“ Telur nefndin síðarnefnda orðalagið markvissara og vísar til 3. og 4. gr. laganna í þessu sambandi. Þá er lagt til að nýrri málsgrein verði bætt við 3. gr. sem kveður á um að sölubann sem ráðherra ákveður skv. 1. mgr. nái ekki til innfluttra fugla og fuglaafurða þeirra tegunda sem bannið tekur til. Nefndin telur rétt að það komi skýrt fram í lagatextanum. Jafnframt er lagt til að innflytjanda og seljanda beri að tryggja að innfluttar fuglategundir og afurðir þeirra séu þannig merktar að fram komi í hvaða landi þær eru upprunnar. Ákvæðið hefur það að markmiði að koma í veg fyrir að íslenskar fuglategundir og afurðir þeirra séu seldar sem innfluttar.

3. Lagt er til að við frumvarpið bætist ný grein, er verði 4. gr., sem kveði á um lengingu þess tíma þegar bannað er að leggja net í sjó nálægt friðlýstu æðarvarpi. Þessa breytingartillögu má rekja til frumvarps Einars K. Guðfinnssonar, 33. mál, sem hefur verið til meðferðar í nefndinni á yfirstandandi þingi. Samkvæmt núgildandi lögum er á tímabilinu frá 15. apríl til 14. júlí ár hvert óheimilt án leyfis varpeiganda að leggja net í sjó nær friðlýstu æðarvarpi en 250 m frá stórstraumsfjöruborði en hér er lagt til að bannið gildi frá 1. apríl. Grásleppuveiðitímabilið hefst fyrr en áður en þetta getur aukið hættu á því að æðarfugl fari í net grásleppumanna og er markmið tillögunnar að stuðla gegn því. Nefndin sendi fyrrnefnt mál til umsagnar og bárust umsagnir frá fjölmörgum aðilum. Að teknu tilliti til umsagnanna var nefndin sammála um að fella umrædda breytingartillögu undir mál þetta og telur að breytingin sé til bóta.

4. Lagt er til að bæta við 4. gr. ákvæði sem feli í sér heimild til að sekta lögaðila fyrir brot gegn 17. gr. a. Nefndin telur rétt að setja slíkt ákvæði í lögin til að torvelda ólöglega sölu fugla og afurða þeirra í matvöruverslunum og á veitingahúsum. Í II. kafla A almennra hegningarlaga, nr. 19/1940, með síðari breytingum, er kveðið á um refsiábyrgð lögaðila. Skv. 19. gr. a þeirra verður lögaðila gerð sekt ef lög mæla svo fyrir. Skv. 19. gr. c sömu laga er refsiábyrgð lögaðila bundin því skilyrði, nema annað sé tekið fram í lögum, að fyrirsvarsmaður lögaðilans, starfsmaður hans eða annar á hans vegum hafi með saknæmum hætti unnið refsinæman og ólögmætan verknað í starfsemi lögaðilans. Verður lögaðila gerð refsing þó að ekki verði staðreynt hver þessara aðila hafi átt í hlut. Ekki er talin þörf á að mæla á annan hátt fyrir í breytingartillögu þessari.

Nefndin leggur til að frumvarpið verði samþykkt með framangreindum breytingum sem gerð er tillaga um í sérstöku þingskjali.

Sigurjón Þórðarson sat fundi nefndarinnar sem áheyrnarfulltrúi og er samþykkur áliti þessu.

Arnbjörg Sveinsdóttir, Kolbrún Halldórsdóttir og Rannveig Guðmundsdóttir voru fjarverandi við afgreiðslu málsins.

Undir þetta skrifa Guðlaugur Þór Þórðarson, Gunnar Birgisson, með fyrirvara, Kjartan Ólafsson, Kristinn H. Gunnarsson, Mörður Árnason og Þórunn Sveinbjarnardóttir.

Nú hefur komið fram við afgreiðslu málsins breytingartillaga frá hv. þm. Halldóri Blöndal. Þar eru á ferðinni ný efnisatriði sem ekki eru í frumvarpinu. Nefndin mun taka þessar breytingartillögur til umfjöllunar á milli 2. og 3. umr.

Um málið sjálft má segja að hér er á ferðinni, eins og við þekkjum, mál sem hefur verið mikið í umræðunni og mikið verið deilt um bæði í þjóðfélaginu og á þingi. Það er mjög ánægjulegt að náðst hefur svo góð samstaða sem raun ber vitni á milli þeirra ólíku hagsmunaaðila sem um málið hafa fjallað og augljóst er að sú nefnd sem skipuð var af umhverfisráðherra hefur unnið gott starf. Það var sátt um það í nefndinni að frumvarpið sem byggðist á tillögum frá þeirri nefnd sé nokkuð sem menn vildu sjá sem lög frá Alþingi.