132. löggjafarþing — 118. fundur,  31. maí 2006.

hugverkastuldur.

763. mál
[15:21]
Hlusta

dómsmálaráðherra (Björn Bjarnason) (S):

Virðulegi forseti. Samkvæmt upplýsingum frá lögreglunni hafa alls 84 mál verið skráð í málaskrá lögreglu vegna ætlaðra brota á höfundalögum. Elsta málaskráningin er frá árinu 1995. Þá hefur á undanförnum árum verið ákært í nokkrum málum vegna brota á höfundalögum og dómar hafa gengið í málum en dæmd viðurlög eru iðulega í formi sekta.

Ég gef mér þá forsendu að hv. þingmaður vísi einkum til hugbúnaðar og stuldar á honum þegar hann ræðir áætlað hlutfall hugverkastuldar í hagkerfi heimsins. Í nýrri skýrslu Samtaka rétthafa og framleiðenda hugbúnaðar, BSA-samtakanna, vegna ársins 2005, sem út kom núna í maímánuði, segir að hlutfall ólögmætrar hagnýtingar á PC-tölvuhugbúnaði standi nokkurn veginn í stað milli áranna 2004 og 2005 og nemi um 35% af heildarumfangi hugbúnaðarins í veröldinni en á sama tíma aukist fjárhagslegt tap milli áranna um ríflega 1,6 milljarða bandaríkjadala. Í 97 ríkjum heims, sem rannsökuð eru, lækkar hlutfall ólögmætrar hagnýtingar hugverka milli áranna 2004 og 2005 hjá meira en helmingi ríkjanna eða í 51 ríki. Í 19 ríkjum hækkar hlutfallið. Það er niðurstaða samtakanna að á sama tíma og keyptur var PC-tölvuhugbúnaður löglega fyrir tvo dollara á árinu 2005 hafi ólögmæt öflun búnaðar numið einum dollara.

Árið 1999 beindi ég sem menntamálaráðherra því verkefni til Ríkisendurskoðunar að hún kannaði notkun ólöglegs hugbúnaðar hjá stofnunum og fyrirtækjum ríkisins. Skilaði Ríkisendurskoðun skýrslu um málið í desember 1999 og er unnt að kynna sér hana á vefsíðu stofnunarinnar. Samkvæmt þeim upplýsingum sem ég hef aflað í tilefni af þessari fyrirspurn hefur Ríkisendurskoðun ekki endurtekið slíka úttekt.

Af hálfu Microsoft á Íslandi hefur því verið beint til mín sem dóms- og kirkjumálaráðherra að ráðuneyti mitt taki þátt í því verkefni með fyrirtækjum að kanna hvernig háttað er hugbúnaðarleiðum hjá stofnunum ráðuneytisins. Er verið að huga að því á vegum ráðuneytisins hvernig því samstarfi verði best háttað. Tilmælin frá Microsoft á Íslandi eru m.a. rökstudd með því að alþjóðlegar athuganir á vegum BSA sýni nauðsyn þess að hér á landi sé gert átak í þeim tilgangi að útrýma ólögmætum hugbúnaði. Tíðni þessarar ólögmætu notkunar hefur ekki verið mæld af stjórnvöldum umfram það sem gert var 1999 og ég greindi áður frá en ég vænti þess að þeir sem búa yfir upplýsingum frá BSA fyrir Ísland muni birta þær upplýsingar.

Loks vil ég minna á að fyrir þessu þingi liggur frumvarp til laga frá mér um öflun sönnunargagna vegna ætlaðra brota á hugverkaréttindum. Meginmarkmið frumvarpsins er að lögbinda virkari úrræði en nú gilda til að bregðast við brotum gegn hugverkaréttindum og auðvelda rétthöfum þeirra að afla sönnunargagna um þau til að verja hagsmuni sína. Ég tel að það sé ákveðnum erfiðleikum bundið að setja fram trúverðugar áætlanir um hlutfall hugverkastuldar í íslensku hagkerfi og raunar vaknar sú spurning hvort ástæða sé til þess að ætla lögreglu eða aðilum á vegum dómsmálaráðuneytisins að eiga frumkvæði að slíkum úttektum eða áætlunum. Hins vegar er ljóst að lögregla kemur að málum og það er m.a. lögbundið hlutverk hennar að starfa í samvinnu við önnur stjórnvöld og stofnanir sem hafa með höndum verkefni sem tengjast starfssviði lögreglu, vinna að uppljóstrun brota og stemma stigu við afbrotum, vernda eignarrétt, opinbera hagsmuni og hvers konar lögmæta starfsemi. Verkefnið snertir hins vegar marga aðila, bæði einkaaðila og opinbera aðila, og ég vænti þess að þær upplýsingar sem snerta Ísland og koma fram í þessari könnun BSA, og ég nefndi hér fyrr, verði birtar opinberlega af þeim aðilum sem ráða yfir þeim upplýsingum.