135. löggjafarþing — 50. fundur,  21. jan. 2008.

framboð Íslands til öryggisráðsins.

[15:29]
Hlusta

Kristinn H. Gunnarsson (Fl):

Virðulegi forseti. Fyrir fjórum árum tilkynnti ríkisstjórn Íslands um framboð til sætis í öryggisráði Sameinuðu þjóðanna árin 2009 og 2010. Nú fer að líða að því að kosið verði. Það verður í október nú í haust og eins og gefur að skilja er mikilvægt að ríkisstjórnin haldi vel á málum sem snerta helstu áherslur hennar í málefnum Sameinuðu þjóðanna og kynntar eru öðrum þjóðum í kosningabaráttunni.

Ég þakka hæstv. utanríkisráðherra fyrir að gefa kost á umræðu á Alþingi um framboðið til setu í öryggisráðinu og gera grein fyrir helstu markmiðum ríkisstjórnarinnar með framboðinu og gefa skýr skilaboð nú þegar um viðbrögð hennar við nýlegu áliti einnar helstu nefndar Sameinuðu þjóðanna, mannréttindanefndarinnar sem starfar á grundvelli samningsins um borgaraleg og stjórnmálaleg réttindi, í máli tveggja vestfirskra sjómanna gegn íslenska ríkinu. Nefndin komst að þeirri niðurstöðu að ríkið hefði ekki sýnt fram á að það fyrirkomulag og sá háttur sem var viðhafður við innleiðingu fiskveiðiheimilda samkvæmt lögum frá 1990 stæðust kröfur um meðalhófssjónarmið. Með þessu háttalagi hefðu eignarréttindi verið veitt upphaflegum kvótaeigendum varanlega í andstöðu við ákvæði laganna um sameign þjóðarinnar málshefjendum til tjóns.

Opinberlega hefur af Íslands hálfu verið lögð áhersla á virðingu fyrir alþjóðalögum, mannréttindum og lýðræði. Minni ég á ræðu þáverandi utanríkisráðherra á Alþingi í nóvember 2003 þar sem þinginu var gerð grein fyrir áherslum ríkisstjórnarinnar með framboðinu. Þar kom fram að Ísland legði áherslu á virðingu fyrir grundvallarmannréttindum og grundvallarréttindum þjóðarréttar og eflingu lýðræðis.

Núverandi utanríkisráðherra hefur skýrt afstöðu nýrrar ríkisstjórnar, m.a. á ágætan hátt í ræðu sinni á málþingi í Háskólanum á Akureyri þann 10. desember í fyrra. Þar sagði ráðherra að leið ríkisstjórna, þar á meðal ríkisstjórnar Íslands, til að ná árangri og framförum í mannréttindamálum væri að starfa af heilindum innan alþjóðastofnana. Enn fremur fullyrti ráðherrann í sömu ræðu að framfarir í mannréttindamálum á Íslandi á síðustu áratugum hefðu verið miklar og að þær framfarir hefðu komið að utan.

Þá sagði hæstv. utanríkisráðherra einnig, með leyfi forseta:

„Almenningur á Íslandi hefur lært að leggja traust sitt á mannréttindi og alþjóðlega vernd þeirra í eigin lífi. Íslenskt samfélag í heild hefur notið ómælds gagns af starfi alþjóðlegra mannréttindastofnana og það er þegar af þessum ástæðum augljóslega hlutverk íslenskra stjórnvalda að styðja, þroska og efla stofnanir og mannréttindastarf hvarvetna í samfélagi þjóðanna. Mannréttindi hér heima og mannréttindin á heimsvísu eru eitt og sama verkefnið.“

Ég tek undir áherslur og ummæli utanríkisráðherra, virðulegi forseti, og tel þarna vel mælt. Ég vil einnig minna á ummæli ráðherrans frá 11. janúar sl. um álit mannréttindanefndarinnar þar sem fram kemur að ráðherrann tekur úrskurð mannréttindanefndarinnar mjög alvarlega.

Hún segir þar enn fremur, með leyfi forseta:

„Þetta er sú nefnd á sviði mannréttindamála sem er fremst á meðal jafningja og ég tel að lýðræðisríki og ríki sem vill styðjast við svona ákveðna lögfestu í sínum vinnubrögðum hljóti að gefa þessu alvarlegan gaum eins og Íslendingar vegna þess að ef við gerum það ekki, hvernig getum við þá gert kröfur á önnur ríki að þau lúti þeim úrskurðum sem stundum eru mjög alvarlegir og koma frá þessari sömu nefnd?“

Ástæða er til að fagna þessari afstöðu utanríkisráðherra og að auki ummælum varaformanns sjávarútvegsnefndar, hv. þm. Karls V. Matthíassonar, því að það leiðir af þeim að ráðherrann og flokkur hans muni beita sér fyrir nauðsynlegum lagabreytingum til þess að verja mannréttindi hér innan lands.

Það sem veldur vonbrigðum og vekur upp efasemdir um heilindi ríkisstjórnarinnar í þessu máli eru yfirlýsingar hæstv. sjávarútvegsráðherra og forsætisráðherra sem báðir hafa sagt að ekki þurfi neinar lagabreytingar. Er það svo að ríkisstjórnin sé tvíhöfða eins og rómverski örninn forðum og tali til beggja handa ólíkum tungum? Ef svo fer að ekkert verði aðhafst til að uppfylla álit nefndarinnar, hvaða skilaboð er verið að senda þjóðum heimsins sem munu í október nk. kjósa í öryggisráðið? Að Ísland líti á mannréttindi aðeins í orði en ekki á borði? Telur utanríkisráðherra að aðgerðaleysi í þessu máli verði til þess að auka hróður Íslendinga meðal þjóða heimsins, sérstaklega í ljósi þeirrar miklu áherslu sem lögð er á mannréttindi af Íslands hálfu? Ég sé ekki betur, virðulegi forseti, en að trúverðugleiki framboðsins til öryggisráðsins sé í húfi.