stefna ríkisstjórnarinnar í heilbrigðismálum.
Virðulegi forseti. Mikilvægt er að stefna ríkisstjórnar á hverjum tíma í heilbrigðismálum liggi fyrir með skýrum og afdráttarlausum hætti. Nokkuð vantar upp á að svo sé um þessar mundir. Það kemur fram hjá fyrrverandi forstjóra Landspítalans í nýlegu blaðaviðtali. Hann segir að stefna stjórnvalda sé nokkuð óljós og spyr sérstaklega hvað felist í áformum um frekari einkarekstur.
Rúnar Vilhjálmsson, prófessor við Háskóla Íslands, bendir á í nýlegri grein að íslenska heilbrigðiskerfið sé í eðli sínu félagslegt og að samkvæmt könnun sem hann gerði árið 2006 sé almenn sátt um að hið opinbera skipuleggi heilbrigðisþjónustuna, greiði að mestu leyti fyrir hana og starfræki helstu rekstrareiningar. En áform ríkisstjórnarinnar eru um aukinn einkarekstur sem Rúnar telur að færi heilbrigðisþjónustuna frá kjörmynd félagslegs heilbrigðiskerfis.
Kostnaður við heilbrigðisþjónustuna var liðlega 117 milljarðar kr. á síðasta ári og OECD telur að hann muni vera orðinn um 200 milljarðar kr. árið 2050 ef ekkert verður að gert. Fyrir aldarfjórðungi var kostnaðurinn aðeins þriðjungur þess sem nú er. Til að þjóðin geti búið áfram við heilbrigðisþjónustu sem er í fremstu röð í heiminum verður að bregðast við þessum horfum.
Spurningin er: Hverju á að breyta og hvernig?
Fjármögnun þjónustunnar er þannig að hið opinbera greiðir um 83% útgjaldanna en einstaklingar um 17%. Fyrsta spurningin til heilbrigðisráðherra er þessi: Mun hið opinbera halda áfram að greiða sinn hluta með almennum sköttum eða eru áform um breytingar á fjármögnun ríkisins á sínum hlut?
Í öðru lagi: Hvaða breytingar hyggst ríkisstjórnin gera á þjónustugjöldum sjúklinganna? Þau eru slíkur frumskógur sundurlausra og misvísandi ákvarðana undanfarinna áratuga að óskiljanlegt er. Kostnaðarhlutur er breytilegur eftir sjúkdómum, læknismeðferð, líkamshluta, aldri og hvar þjónustan er veitt svo að eitthvað sé nefnt. Ég tel að skynsamlegt væri að halda skiptingu kostnaðarins milli ríkisins og einstaklinga sem næst óbreyttum á komandi árum en ég velti upp þeirri hugmynd að hlutur sjúklinganna verði greiddur af sérstakri sjúkratryggingu sem allir landsmenn 18 ára og eldri greiði til. Iðgjaldið gæti verið sem svarar 2,5–3% af launum.
Í þriðja lagi minni ég á að hið opinbera hefur víða takmarkað greiðsluþátttöku ríkissjóðs. Ég spyr ráðherra hvort til standi að gera tryggingaverndina víðtækari en nú er og láta hana ná til sálfræðiþjónustu og allra líkamshluta, svo sem munnhols og einnig til hjálpartækja fyrir sjón og heyrn svo að nefnd séu nokkur dæmi. Skipulag þjónustunnar skiptir miklu máli og eðlilegt að stjórnvöld hugi að því. Í skýrslu sérfræðinga Tryggingastofnunar ríkisins frá 2005, Réttlátari notendagjöld í sjúkratryggingum á Íslandi, er bent á að erlend rannsókn hefur dregið fram að óþarfar ákvarðanir í heilbrigðiskerfinu, svo sem ónauðsynlegar rannsóknir, meðferð eða lyf, geti numið allt að 30% af heilbrigðisútgjöldum. Víst er að miklir möguleikar eru til að spara háar fjárhæðir með endurbótum á kerfinu sjálfu án þess að skerða sjálfa þjónustuna.
Ég vil vísa til margvíslegra tillagna um breytingar á núverandi skipulagi sem fram komu með skýrslu nefndar um endurskilgreiningu verksviða innan heilbrigðiskerfisins frá því í mars 2006. Nefndin var undir forustu Jónínu Bjartmarz, fyrrverandi alþingismanns, starfaði í rúm tvö ár og skilaði ítarlegri skýrslu sem var nefnd Hver gerir hvað í heilbrigðisþjónustunni? Einhverra hluta vegna hefur þessi skýrsla legið í láginni í pólitískri umræðu um heilbrigðisþjónustu á Íslandi og er það miður því að nefndin lagði upp í hendurnar á stjórnmálamönnum kjörið tækifæri til vandaðrar umræðu og stefnumörkunar á þessu sviði. Ég spyr ráðherra hvernig hann hyggist vinna úr tillögum nefndarinnar.
Ég bendi á eina tillögu nefndarinnar sem ráðherra ætti að íhuga alvarlega, þá að stofna þverfaglega nefnd stjórnvöldum til ráðgjafar sem meti beiðnir um kaup á nýjum verkum eða nýjum aðferðum í heilbrigðisþjónustu með tilliti til gagnreyndrar þekkingar, hagkvæmni, notagildis og ábata samfélagsins.
Að lokum vil ég árétta að óumflýjanlegt er af fjárhagsástæðum að vinna að endurbótum á heilbrigðiskerfinu en breytingar sem ráðist verður í verða að falla að viðhorfum almennings um félagslegt heilbrigðiskerfi.
