ríkisábyrgð á lántöku Tryggingarsjóðs innstæðueigenda og fjárfesta.
Virðulegi forseti. Hér erum við komin enn á ný að ræða hina umdeildu Icesave-samninga. Ég sagði í andsvari áðan að það væri alveg hreint með ólíkindum að við þingmenn þyrftum að standa í þeim sporum að ræða þá í þriðja sinn.
Hér er ég með útprentaðar allar þær tillögur sem ríkisstjórnin hefur lagt fram í þessu máli, þær eru orðnar þrjár, hvorki meira né minna. Við erum að tala um ríkisábyrgð. Við erum að tala um að íslenska ríkið þurfi að ábyrgjast ákveðna hluti. Ríkisábyrgð er ekki oft veitt en hún er komin enn á ný inn á borð Alþingis.
Fyrsta frumvarpið er tvær greinar. Því átti að rúlla í gegnum Alþingi óséðu og hv. þm. Guðfríður Lilja Grétarsdóttir upplýsti að það hefði einn ráðherra lesið yfir Icesave-samningana þegar búið var að skrifa undir þá. Einn ráðherra í ríkisstjórninni, enda var það augljóst þegar frumvarpið kom í þingið og stjórnarandstaðan og þingmenn Framsóknarflokksins bentu ríkisstjórninni á þá galla og þær hættur sem leyndust í frumvarpinu, hvítnuðu flestir, þeir urðu fölir, þeir svitnuðu á enninu, það var ekki djarft upplitið á hæstv. fjármálaráðherra þegar ég benti honum á að hagsmunir Íslands væru fyrir borð bornir varðandi friðhelgi, réttindi þjóðarinnar og verndun náttúruauðlindanna. Málið fór í fjárlaganefnd og með mikilli vinnu og eljusemi tókst þingmönnum allra flokka að vinna að þeim fyrirvörum sem síðan voru lagðir fyrir þingið í sumar. Frumvarpið tók stakkaskiptum, það endaði með níu lagagreinum og með elju var hægt að setja inn þá fyrirvara sem öryggisnet fyrir íslensku þjóðina.
Það er skýrt í 2. mgr. 1. gr. frumvarpsins sem samþykkt var á Alþingi 28. ágúst í sumar og varð að lögum 2. september að skilyrði fyrir veitingu ríkisábyrgðar sem Alþingi setti 28. ágúst var að breskum og hollenskum stjórnvöldum yrðu kynntir þeir fyrirvarar sem í frumvarpinu voru og við ábyrgðina og þeir skyldu fallast á þá. Þetta varð til þess að nokkrir þingmenn stjórnarflokkanna greiddu atkvæði með þessu frumvarpi því að að öllum líkindum hefði það annars verið fellt þá. Þetta mál var síðan kynnt fyrir breskum og hollenskum stjórnvöldum og nú er komið frumvarp fyrir þingið á ný því að Bretar og Hollendingar sáu sér ekki fært að samþykkja þessa fyrirvara. Ríkisstjórnin slær ekki af. Hún er komin með málið aftur fyrir þingið og fær maður það á tilfinninguna að nú séu það Bretar og Hollendingar sem fari með löggjafarvaldið. Þetta mál er allt saman með ólíkindum. En á bls. 7 í þessu fyrirliggjandi frumvarpi, sem nú telur aftur einungis fjórar lagagreinar, er farið yfir hvernig kynningin fór fram, með óformlegum hætti. Það virðist vera sem utanríkisþjónustan nú á tímum, 2009, fari aðallega fram með tölvupóstssendingum og óformlegum hætti. Hvar eru hinar diplómatísku leiðir? Hvar eru þau formlegu samskipti sem eiga að vera við erlenda aðila þegar svona stór mál liggja fyrir og semja þarf við erlendar þjóðir, eða réttara sagt þegar leggja þarf þær til samþykktar eða synjunar því sem Alþingi samþykkir? Það er farið vel yfir þetta á bls. 7. Mig langar að lesa upp úr þessu, með leyfi forseta, til að sýna fram á hve málið er afspyrnuilla unnið af ríkisstjórninni því að ríkisstjórnin er það framkvæmdarvald, það vald sem á að framfylgja lögum frá Alþingi. Þar segir á bls. 7, með leyfi forseta:
„Sú kynning fór fram með óformlegum hætti í samtölum og á fundum í Haag, London og Reykjavík, en jafnframt sendi forsætisráðherra starfsbræðrum sínum í löndunum tveimur bréf þar sem afstaða Alþingis var útskýrð og óskað eftir fundi æðstu stjórnvalda ef á þyrfti að halda.“
Auðvitað þurfti á því að halda (Gripið fram í: Nei.) en það var ekki gripið til þess. Hvers vegna eru þessi bréf, hvort sem þau eru tölvupóstur eða hvað það er sem hæstv. forsætisráðherra notast við nú á tímum, ekki hér sem fylgiskjöl með þessu frumvarpi? Af hverju kemur málið inn í þriðja sinn, í þriðju atrennu með þriðju breytingunum án þess að nokkur fylgiskjöl séu með því? Af hverju eru ekki sem fylgiskjöl öll samskipti Íslendinga, ríkisstjórnarinnar, við erlendar þjóðir á þeim tíma sem liðið hefur frá því að lögin voru samþykkt og til dagsins í dag? Af hverju eru ekki fyrirliggjandi skrifleg gögn um að ríkisstjórnin hafi gripið til varna og lagt spurningar fyrir hið svokallaða alþjóðasamfélag, sem Samfylkingunni er svo tíðrætt um nú? Er það kannski vegna þess að það hafa engin diplómatísk samskipti farið fram á milli Íslendinga og þessara þjóða á þessu tímabili? Ég hef þegar lagt fram spurningu fyrir þingið þar sem ég fer fram á að þessi skjöl verði gerð opinber því að hæstv. utanríkisráðherra og forsætisráðherra fullyrða að hér hafi farið fram samskipti eftir diplómatískum leiðum. Ef þessi skjöl og bréf eru til skulu þau líka sýnd öllum þeim sem þau vilja sjá. En svo virðist vera sem þetta hafi allt farið fram með óformlegum hætti og því séu engin gögn til, sem er miður fyrir söguna og miður fyrir framhaldið á þessu máli, því að ef engin gögn eru til er ekki hægt að vísa til þess. Þetta er mjög mikilvægt sérstaklega vegna þess að nú er árið 2009 og í ljósi þess sem gerðist í fyrra — og það vantar inn ýmsa kafla inn í rannsóknina vegna þess að þessi diplómatísku skjöl fundust ekki í stjórnsýslunni — þess vegna er mikilvægt að sú ríkisstjórn sem í landinu er hverju sinni temji sér þau vinnubrögð að um öll samskipti séu til skrifleg skjöl.
Talað er um að lánshæfismat Íslands muni batna við það að við undirgöngumst þessa Icesave-samninga. Ég vil benda á að hv. þm. Þór Saari hefur nefnt tölu um þjóðarskuldir upp á 4.200 milljarða. Ég get ekki alveg séð hvernig það bætir lánshæfismatið að bæta Icesave-skuldinni við að öðru leyti en því að með því að lenda ekki í ruslflokki og hanga enn þá í BBB÷ skrifum við undir samninginn sem staðfestingu á því að við stöndum við skuldbindingar okkar á alþjóðavettvangi. Þarna er munurinn á þessum flokkum. Þarna er munurinn á ruslflokki og BBB÷. Það er ekkert annað en það. Við erum á ystu brún. Matsfyrirtæki hafa ekki getað gefið út lánshæfismat varðandi íslenska ríkið síðan í febrúar. Ég las það í blöðum í gær að þeir bíða og eru orðnir óþreyjufullir að gefa þetta út en ég veit ekki hvort það er einhver pressa á þá að bíða með það örlítið lengur því að það er greinilega mjög mikið kappsmál hjá ríkisstjórninni að við undirgöngumst þessar skuldbindingar ásamt öllum hinum skuldbindingunum.
Hér halda hótanirnar áfram. Í upphaflega frumvarpinu sem við vorum með til umfjöllunar í sumar var það gert að skilyrði að Alþingi mundi afgreiða ríkisábyrgðina áður en sumarþingi lyki, annars mundu Bretar og Hollendingar gjaldfella samninginn. Við vitum að sá dagur er löngu liðinn og ekki gjaldféll samningurinn. Sett var inn ný dagsetning til að halda þjóðinni hræddri áfram — alltaf þessar hótanir, Samfylkingin stundar hótanastjórnmál. Fundið var upp á deginum 23. október, ef við verðum ekki búin að samþykkja Icesave þá muni þeir gjaldfella samninginn. Auðvitað er ekkert að marka það, 23. október er á morgun og þetta er komið til umræðu. Hæstv. fjármálaráðherra lagði svo fram í framsöguræðu sinni í morgun alveg ótrúlega ósk því að það er eins og ráðherrann átti sig ekki á því að framkvæmdarvaldið er ekki hluti af löggjafarvaldinu og framkvæmdarvaldið á ekki að segja löggjafarvaldinu fyrir verkum. En hann bað þingmenn blessaða um að frumvarp um ríkisábyrgð við Icesave-samningana, eins og þeir standa núna, yrði afgreitt sem lög frá Alþingi fyrir 10. eða 11. nóvember því að þá yrði fundur utanríkisráðherra ESB- og EFTA-ríkjanna og það væri alveg óskaplega gott að geta kynnt þetta fyrir þeim á þeim fundi (REÁ: Í endanlegum búningi.) í endanlegum búningi. Þetta er náttúrlega hreint með ólíkindum að framkvæmdarvaldið skuli koma fram með þessum hætti, hreinlega að skipa Alþingi fyrir. Þetta er ólíðandi.
Svo voru mikil frammíköll í ræðu hæstv. ráðherra. Hann sagði: Jæja, allt í fínu, þá er það 30. nóvember sem skiptir máli, enda er ákvæði um það á bls. 30, að mig minnir. Það er skýrt, það heldur áfram, þeir eru enn að pressa á okkur. Það varðar gildistökudaginn 30. nóvember 2009. Ef Alþingi verður ekki búið að samþykkja þetta 30. nóvember 2009 stendur hér:
„[Þá] er hollenska ríkinu heimilt að rifta þessum samningi með því að senda Tryggingarsjóði innstæðueigenda tilkynningu um það …“
Ég segi bara: Verði þeim að góðu að gera það, láta til skarar skríða í eitt sinn. Þetta mál er alveg hreint með ólíkindum og að við skulum þurfa að standa hér aftur og ræða þetta þar sem búið var að afgreiða málið endanlega sem lög frá Alþingi. Það er alveg með ólíkindum. Þetta minnir mig á afgreiðslu einnar stofnunar sem við könnumst örlítið við, fáist ekki nægilega góð niðurstaða er kosið upp á nýtt, og í þeim sporum stendur hið íslenska Alþingi nú.
Því miður er enginn ráðherra í salnum því að mig hefði langað til að beina til þeirra spurningu í lokin en ég verð þá að vísa þessari ágætu spurningu inn í fjárlaganefnd. — Jú, nú gengur hæstv. fjármálaráðherra inn í þingsalinn. Mig langar að spyrja hæstv. ráðherra: Efst á bls. 30 í hollenska samningnum er sambærilegt ákvæði og í þeim breska. Hvað er átt við með því þar sem stendur, með leyfi forseta:
„Íslenska ríkið mun strax og raunhæft reynist eftir dagsetningu þessa samnings leggja fyrir Alþingi frumvarp þar sem kveðið er á um að íslenska ríkið fái heimild, án skilyrða og fyrirvara, til að taka á sig ábyrgð samkvæmt breyttum lánssamningi og um hverja þá heimild aðra sem þarf til að tryggja að skuldbindingar Tryggingarsjóðs innstæðueigenda og íslenska ríkisins samkvæmt fjármálaskjölunum séu lögmætar, gildar, bindandi og fullnustuhæfar …“
Hvað er átt við með því að þær séu fullnustuhæfar? Það er þingmönnum Framsóknarflokksins að þakka að hér var staðinn vörður um friðhelgisákvæðið sem var ekki inni í upphaflega samningnum, að eignir ríkisins skyldu vera undanþegnar þessum nauðasamningi. Mér þætti vænt um ef fjármálaráðherra mundi svara því í hverju eigi þá að taka fullnustu úr því að búið er að setja friðhelgisréttindin, hafa hann undanþeginn því að Bretar og Hollendingar geti gengið að eigum ríkisins, náttúruauðlindum og eigum Seðlabankans erlendis. Ég verð að fá svar við þessu. Ef fjármálaráðherra getur ekki svarað því verð ég að beina þessu til fjárlaganefndar því að þarna er gildra á ferðinni. Eins og í fyrra frumvarpi er þetta frumvarp stútfullt af gildrum sem íslenskir embættismenn hafa ekki komið auga á en sem betur fer þarf þrjár umræður til að samþykkja lög. Ég hef þá trú að þetta frumvarp eigi eftir að breytast í meðförum fjárlaganefndar þó að fulltrúar stjórnarflokkanna segi að hér verði annaðhvort sagt já eða nei og því jafnvel óþarft að taka þetta fyrir í nefndunum. Málið kemur svo í 2. umr. og lofa ég því að Framsóknarflokkurinn mun að áfram standa með þjóðinni og komandi kynslóðum í þessu máli. Það er óásættanlegt að framtíðarkynslóðir skuli þurfa að taka á sig þá ríkisábyrgð sem fylgir því að ríkisvæða einkaskuldir.
Ég er frekar döpur í dag. Ég hélt að þetta mál væri úr sögunni. Það var búið að setja þá fyrirvara sem hægt var að gera. Við framsóknarmenn höfum ætíð verið á móti þessu máli. Við vildum að gengið yrði til samninga á jafnréttisgrundvelli en ekki að svona plástrar komi til þingsins með þeim slæmu afarkostum sem settir eru með þessu frumvarpi.