uppstokkun réttarkerfisins og millidómstig.

Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir tillögu til þingsályktunar um uppstokkun réttarkerfisins og millidómstig. Hún felst í því að Alþingi álykti að fela innanríkisráðherra að undirbúa uppstokkun réttarkerfisins með samræmingu vinnureglna og undirbúningi millidómstigs sem annars dómstigs á milli héraðsdóms og Hæstaréttar. Við vinnuna verði haft samráð við Dómarafélag Íslands, Lögmannafélag Íslands og háskólaprófessora með sérþekkingu á sviði réttarfars.

Virðulegi forseti. Það er rík ástæða til að styrkja og betrumbæta íslenska réttarkerfið. Að mörgu leyti má segja að íslenska réttarkerfið sé ýmsum vanköntum búið. Það má jafnvel segja að það sé svo veiklega grundað að það sé ekki einu sinni fyrir bananalýðveldi heldur bavíanalýðveldi og það er ekki það sem við eigum að hafa sem metnað fyrir íslenskt samfélag og íslenskt þjóðfélag.

Það er mikið misræmi á milli dóma á Íslandi og hefur aukist á síðustu árum. Dæmi eru um að sama dag hafi fallið dómar í gagnstæðar áttir í sambærilegum dómsmálum. Oft og tíðum virðist sem dómar grundvallist á algjörum hugdettum dómara, bæði í héraðsdómi og Hæstarétti. Það er ekki boðlegt, virðulegi forseti.

Með fjölgun dómara hefur það sýnt sig að það er mikil hætta á að misræmi aukist og því er mikilvægt að stokka kerfið upp, gera það heilsteyptara og auka trúverðugleika fremur en að draga úr honum eins og nú virðist stefna í. Íslenska réttarkerfinu hefur stundum verið líkt við það sem ég nefndi áðan, bananalýðveldi, og ekki af einum heldur mörgum. Þeir sem lengst ganga í þessum efnum telja réttarkerfið að mörgu leyti stórslasað. Vandræðagangurinn í kringum landsdóm sem var barn síns tíma og hefur dagað uppi sem tröllaklettur í réttarkerfi nútímans er nægur grundvöllur ástæðna og raka til að gera þá bragarbót á réttarkerfinu sem framsækið þjóðfélag þarf á að halda.

Hæstaréttardómarar voru fimm talsins til skamms tíma, síðan sex og svo níu. Nú hefur þeim verið fjölgað tímabundið í 12. Fjölmargir lögmenn telja að fjölgun hæstaréttardómara sé ekki það sem við þörfnumst því að fjölgun dómara auki það sem fyrr var greint, misræmi á milli dóma réttarins. Miklu nær er að setja á fót millidómstig sem gæti fengið heitið Lögrétta, staðsett milli héraðsdóms og Hæstaréttar. Millidómur mundi væntanlega taka til meðferðar mörg sakamál og úrskurða til að mynda um gæsluvarðhald. Til greina kæmi að þar færi fram önnur umferð skýrslutöku á eftir héraðsdómi, en sem kunnugt er fer skýrslutaka ekki fram í Hæstarétti nema í undantekningartilvikum. Það þýðir í reynd að ef Hæstarétti þykir dómur héraðsdóms ekki nægilega ígrundaður ógildir hann dóm héraðsdóms. Fyrir almenna borgara kemur slíkt þannig út að erfitt verður fyrir þá að skilja misræmið sem von er. Mörgum málum sem annars er vísað til Hæstaréttar yrði þá lokið í millidómi, réttarkerfið yrði liprara og mál gengju fljótar fyrir sig. Það er mikilvægt.

Ljóst verður að telja að millidómstig mundi létta mjög álaginu af Hæstarétti. Danir og margar fleiri Evrópuþjóðir eru með millidómstig, og skiptist dómskerfi þeirra í héraðsrétt, landsrétt og Hæstarétt. Reikna mætti með því að í millidómi sætu þrír dómarar að öllu jöfnu þannig að heildarfjöldinn þyrfti væntanlega að vera alls fimm til sex dómarar.

Virðulegi forseti. Þetta er brýnt mál. Það er mikilvægt að vinna að framgangi þess af festu og ákveðni því að það mundi eyða tortryggni og mörgum neikvæðum þáttum í samfélagi okkar um stöðu réttarkerfisins í heild.