störf og stefna ríkisstjórnarinnar, munnleg skýrsla forsætisráðherra.

Virðulegi forseti. Hæstv. forsætisráðherra ræddi mest um viðbrögð við afleiðingum fjármálakreppunnar en ekki um ástæður hennar. Rót efnahagsvandans er að finna í löskuðum efnahagsreikningum fyrirtækja og heimila en ekki í erfiðleikum útflutningsfyrirtækja eins og svo oft áður.

Efnahagsreikningar samanstanda af skuldum og eignum. Í kjölfar bankahrunsins myndaðist ójafnvægi þar sem eignir lækkuðu í verði á meðan skuldir hækkuðu vegna verðbólguskotsins. Samdráttur af völdum minnkandi efnahagsreikninga breytist mjög fljótt í kreppu og ef stjórnvöld grípa ekki strax og nógu lengi til mótvægisaðgerða eins og skuldaleiðréttinga og fjárfestinga í innviðum samfélagsins munum við búa við langvarandi samdrátt og jafnvel kreppu.

Ein helsta mótvægisaðgerð núverandi ríkisstjórnar var að heimila úttekt á séreignarsparnaði til að tryggja eftirspurn í hagkerfinu. Úttektin á séreignarsparnaði hefur hins vegar aukið ójafnvægið á efnahagsreikningum heimilanna. Heimilin hafa þurft að ganga á eignir til að ná endum saman á sama tíma og skuldir hafa hækkað vegna verðtryggingarinnar.

Þegar eignabóla springur nota fyrirtæki og almenningur sparnað sinn til að greiða niður skuldir sem minnkar efnahagsreikninga bankanna. Offramboð verður á lánsfé og erfitt er að fá yfirskuldsett fólk og fyrirtæki með slæma reynslu af skuldsetningu til að fjárfesta.

Einkageirinn mun ekki hætta að greiða niður lán og hefja fjárfestingar fyrr en búið er að leiðrétta skuldir og ljóst er að fjárfestingar fela ekki í sér forsendubrest. Slíkt fjárfestingarumhverfi þarf ríkisstjórnin að tryggja en það hefur hún ekki gert. Virðulegi forseti. Íslenskt efnahagslíf mun ekki komast upp úr kreppuhjólförunum um langa hríð nema ójafnvægið verði leiðrétt með upptöku annars gjaldmiðils á mismunandi skiptigengi.

Eftir hrun ákváðu stjórnvöld að millitekjuhóparnir greiddu fyrir hrunið og að fjármagnseigendur héldu eignum sínum. Frá hruni hefur fjármagnseigendum síðan verið tryggð besta ávöxtun sem völ er á í heiminum, ávöxtun sem fjármögnuð er með niðurskurði á velferðinni og skattahækkunum. Ef skuldir heimila og fyrirtækja verða ekki leiðréttar aukast líkurnar á því að auðlindir eins og jarðir — sem allir EES-búar hafa leyfi til að kaupa hér á landi — fari smám saman í hendur fjársterkra aðila utan landsteinanna.

Mikilvægt er að landið og aðrar auðlindir Íslands verði í eigu landsmanna, enda er það forsenda fullveldis þjóðarinnar. Ríkisstjórnin talar um nauðsyn þess að tryggja eignarrétt þjóðarinnar á auðlindunum en gerir svo ekki það sem til þarf til að tryggja að svo verði. Lausnir ríkisstjórnarinnar á skuldavandanum hafa verið sértækar eða takmarkast við afskriftir tapaðra skulda hjá tekjuháum og tekjulágum einstaklingum. Sértæk skuldaaðlögun hefur verið réttlætt með vísan í eyðslusemi millitekjuhópanna og nauðsyn þess að þeir iðrist gjörða sinna. Mikil óánægja er meðal skuldsettra heimila sem ekki eiga rétt á leiðréttingum en hafa þurft að taka á sig skattahækkanir og ná nú vart endum saman. Skattahækkanir og sértækar skuldaleiðréttingar hafa magnað upp óánægjuna í samfélaginu og krafan um kosningar er hávær, krafa sem ekki nær eyrum þeirra sem sækjast aðeins eftir völdum.

Virðulegi forseti. Almenningi á Íslandi svíður óréttlætið sem felst í vaxandi misskiptingu milli þeirra sem eiga og þeirra sem skulda. Aukin misskipting heldur áfram að grafa undan ríkisstjórninni.