hækkun á kvóta Íslands hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum.
Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir nefndaráliti meiri hluta efnahags- og viðskiptanefndar á þskj. 673 í máli 304 um frumvarp til laga um heimild fyrir ríkisstjórnina til að samþykkja hækkun á kvóta Íslands hjá Alþjóðagjaldeyrissjóðnum og til að staðfesta fyrir Íslands hönd breytingar á stofnskrá sjóðsins. Í ljósi athugasemda sem fram komu við 2. umr. málsins af hálfu einstakra þingmanna ræddi nefndin nánar fjárhagsáhættu ríkissjóðs vegna þeirra skuldbindinga sem í frumvarpinu felast fyrir Seðlabanka Íslands gagnvart Alþjóðagjaldeyrissjóðnum. Aflaði nefndin álits Seðlabanka Íslands og Gamma.
Með minnisblaði Seðlabanka Íslands, dags. 3. janúar sl., fylgir viðauki sem varðar brot úr sögu samskipta Íslands og Alþjóðagjaldeyrissjóðsins og þann fjölda skipta sem Ísland hefur notið aðstoðar sjóðsins. Einnig fylgir með tímaröð yfir samvinnu sjóðsins og Íslands. Fram kemur að Ísland hafi á árinu 1945 verið eitt af stofnríkjum sjóðsins sem komið var á fót í kjölfar ráðstefnu Sameinuðu þjóðanna sem kennd er við Bretton Woods í New Hampshire. Yfirskrift ráðstefnunnar hafi verið að stuðla að aukinni efnahagssamvinnu ríkja og draga úr skaðlegum áhrifum þeirrar einangrunarstefnu sem fylgdi í kjölfar kreppunnar miklu og hafði haft verulega neikvæð áhrif á viðskipti og atvinnustig. Þátttaka Íslands á vettvangi sjóðsins eigi sér því áratugalanga hefð.
Fjórum sinnum í sögunni hafi Ísland þegið fjárhagslega aðstoð sjóðsins utan þess formlega samstarfs sem hófst í nóvember 2008 vegna bankahrunsins og lauk samhliða sjöttu endurskoðun þeirrar efnahagsáætlunar sem samin hafði verið á grundvelli samstarfsins. Fyrsta lánið var veitt 1960 í tengslum við efnahagsumbætur stjórnvalda, viðreisnina, 1967–1968 vegna skyndilegrar og stórfelldrar minnkunar útflutningstekna, 1974 vegna hækkunar á olíuverði og 1982 vegna samdráttar í útflutningstekjum.
Fram kemur í áliti meiri hluta efnahags- og viðskiptanefndar, sem gefið var út fyrir 2. umr., að hlutverk sjóðsins hafi að undanförnu einkennst af því að veita þjóðum í skuldavanda skammtímafjármögnun og efnahagsráðgjöf og jafnframt að þátttaka ríkja hafi áhrif á vægi atkvæða þeirra innan sjóðsins og möguleika á hagstæðri lánsfjármögnun þar sem lánsfjárfyrirgreiðsla sjóðsins miðast gjarnan við margfeldi af kvóta viðkomandi ríkis. Samfara fjórtándu endurskoðun á stofnfé sjóðsins hafi heildarstofnfé verið tvöfaldað í 476,8 milljarða SDR.
Með minnisblaði Seðlabanka Íslands, dags. 11. janúar sl., sem nefndinni barst, fylgir yfirlit yfir þróun kvóta Íslands en af því má ráða að íslensk stjórnvöld hafi samþykkt allar reglulegar kvótahækkanir sjóðsins frá upphafi. Seðlabankinn telur að tvöföldun kvótans nú muni styrkja lánsgetu sjóðsins verulega og bendir auk þess á að sjóðurinn geti tekið lán hjá aðildarríkjum samkvæmt sérstöku samkomulagi við fjársterk ríki um viðbúnaðarlán eða sérstök fjárframlög. Fjármögnun sjóðsins sé því fyrst og fremst byggð á stofnfé, þ.e. kvóta, en einnig noti sjóðurinn tímabundin lán frá fjársterkum aðildarríkjum.
Kvótahækkunin nú tekur gildi að uppfylltum þremur skilyrðum, í fyrsta lagi þegar liggur fyrir samþykki aðildarríkja sem ráða yfir 70% af stofnfé sjóðsins en heimild þar að lútandi kemur fram í 1. gr. frumvarpsins, í annan stað þegar tillaga um breytingar á stofnskrá vegna endurskipulagningar á framkvæmdastjórn sjóðsins hefur tekið gildi, samanber 2. gr., og loks þegar breytingar á stofnskrá sem samþykktar voru árið 2008 hafa tekið gildi. Gangi þessi áform eftir er gert ráð fyrir að hlutdeild Íslands í kvótum sjóðsins hækki úr 0,055% í 0,067%.
Nýtt framlag Íslands nemur 37,2 milljörðum kr., þar af mun einn fjórði greiddur í SDR en þrír fjórðu í íslenskri mynt. Viðmælendur nefndarinnar töldu litlar líkur á að sjóðurinn mundi nýta hluta framlagsins sem væri í íslenskum krónum til starfsemi sinnar þar sem myntin teldist ekki til grunnmynta sjóðsins samkvæmt svonefndu „Financial Transaction Plan“ en mat á því byggist meðal annars á sterkri ytri stöðu og öflugum gjaldeyrisforða viðkomandi ríkis. Sú staða gæti þó breyst ef Ísland tæki upp evru í kjölfar aðildar að ESB. Nefndin ræddi áhrif krónuframlagsins á efnahagsreikning Seðlabanka Íslands og kom fram að þess væri ekki getið þar sem það sé nettað á móti kvótaeigninni.
Fjórðungur framlagsins sem greiddur er í SDR telst vera hluti af gjaldeyrisforðanum en við greiðsluna breytist samsetning forðans þar sem sjóðurinn fær framlagið til varðveislu. Tapsáhættu vegna þessa hluta þyrfti að meta með hliðsjón af alþjóðlegum horfum í efnahagsmálum og skilyrðum sjóðsins til að takmarka útlánaáhættu. Fram komu sjónarmið um að tapsáhættan væri ekki meiri en af ríkisskuldabréfaeign fjársterkra ríkja, auk þess sem fram kom að vanskil ríkja við sjóðinn væru hverfandi. Hlutverk sjóðsins sé fyrst og fremst að veita skammtímaaðstoð til ríkja í greiðsluvanda með ströngum skilyrðum og að ríkjum sé það almennt kappsmál að standa í skilum við sjóðinn með tilliti til orðspors á alþjóðlegum fjármagnsmörkuðum. Þá búi sjóðurinn yfir öflugum varaforða og hafi almennt notið forgangs fram yfir aðra kröfuhafa.
Fram kemur í minnisblaði Seðlabanka Íslands, sem nefndinni var sent 10. janúar 2012, að 74 aðildarríki Alþjóðagjaldeyrissjóðsins höfðu samþykkt kvótahækkunina. Þá hefðu Danmörk og Svíþjóð formlega tilkynnt um sitt samþykki. Finnland og Noregur hefðu lokið þinglegri meðferð en ættu eftir að kynna niðurstöðu sína með formlegum hætti.
Meiri hlutinn leggur til að frumvarpið verði samþykkt óbreytt. Hv. þingmenn Tryggvi Þór Herbertsson, Guðlaugur Þór Þórðarson og Birkir Jón Jónsson gera fyrirvara við álitið en hv. þm. Magnús Orri Schram var fjarverandi við afgreiðslu málsins. Undir álitið skrifa eftirfarandi hv. þingmenn: Helgi Hjörvar, formaður efnahags- og viðskiptanefndar, Þráinn Bertelsson, Lilja Rafney Magnúsdóttir, Skúli Helgason, Guðlaugur Þór Þórðarson, með fyrirvara, Tryggvi Þór Herbertsson, með fyrirvara, og Birkir Jón Jónsson, með fyrirvara.
