dómur EFTA-dómstólsins um Icesave, munnleg skýrsla utanríkisráðherra.
Virðulegur forseti. Ísland hefur unnið fullnaðarsigur í Icesave-málinu þrátt fyrir að við ofurefli hafi verið að etja. Tvær af valdamestu alþjóðastofnunum heims beittu sér gegn Íslendingum oft og tíðum á ósvífinn og algerlega óásættanlegan hátt. Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn var að hluta misnotaður til að reyna að þvinga Íslendinga til að gefa eftir í málinu og Evrópusambandið tók ákvörðun um það í fyrsta skipti í sögu sinni að gerast aðili að málaferlum fyrir EFTA-dómstólnum til að veita ESA fulltingi í því að reyna að knésetja Íslendinga og gekk býsna hart fram í því, hátt var reitt til höggs. Fulltrúi Evrópusambandsins sagði við málsmeðferðina að dómstóllinn mætti ekki komast að annarri niðurstöðu en að sakfella Íslendinga vegna þess að ef það gerðist ekki þá færi allt í kaldakol.
EFTA-dómstóllinn lét ekki þvinga sig og komst að niðurstöðu í samræmi við það sem er lagalega rétt. Og það var mikið undir. Við sjáum það nú, af útreikningum frá fjármálaráðuneytinu sjálfu, að ef fyrsti Icesave-samningurinn hefði verið samþykktur næmi kostnaðurinn við hann í maí á síðasta ári 250 milljörðum. Síðan þá hefur krónan veikst og kostnaðurinn aukist enn — 250 milljörðum kr. hefði kostnaðurinn numið í erlendri mynt, erlendri mynt sem við vitum að er ekki til í landinu. Ísland hefði ekki getað staðið undir þessum kröfum. Til að setja þetta í samhengi þá eru framlög til Landspítalans á þessu ári 38,2 milljarðar. Megnið af því skilar sér aftur til baka til ríkisins því að það eru laun sem eru greidd hér innan lands og ríkið fær til baka í sköttum. Ef nettókostnaður ríkisins af rekstri Landspítalans er 20 milljarðar þá átti hér að gefa eftir að ósekju það sem kostar að reka Landspítalann í meira en áratug, peninga sem við áttum ekki til og hefði valdið neikvæðri keðjuverkun, veikt gengi krónunnar enn og gert það ómögulegt að vinna okkur út úr þeirri efnahagsstöðu sem við vorum komin í.
Það er rétt að neyðarlögin björguðu miklu. Eina ferðina enn er það staðfest. En við skulum þá líka hafa í huga að enn er ekki búið að klára neyðarlögin, enn hefur ekki verið hugað að hinni hliðinni, skuldahliðinni. Jú, það tókst að verja eignir með neyðarlögunum en enn hefur ekki verið brugðist við skuldahliðinni. Það er ágætt að setja tölurnar sem sparast með því að hafa ekki gert við Icesave-samningana í samhengi við hvað mundi kosta að leiðrétta skuldir heimilanna jafnvel þó að ríkið ákvæði að taka allan kostnaðinn á sig eins og ríkisstjórnin hefur stundum ranglega haldið fram að mundi leiða af skuldaleiðréttingu. Það mundi með öðrum orðum kosta minna að leiðrétta allar skuldir heimilanna á Íslandi en sem næmi kostnaðinum af Icesave-samningunum.
Það er rétt að málsvarnarteymi Íslands stóð sig með afbrigðum vel en það byggði á rökum sem hópar sjálfboðaliða höfðu barist fyrir að koma á framfæri árum saman, fólk sem hafði þá samfélagslegu ábyrgð að það vildi ekki sætta sig við það þegar það sá að stjórnvöld voru að gera stór og alvarleg mistök. Þetta er fólk sem hefur af fórnfýsi unnið sjálfboðastarf árum saman vegna þess að það trúði á réttlætið og nú hefur réttlætið náð fram að ganga. Þótt við einbeitum okkur fyrst og fremst að því í dag að fagna sigri í málinu, fagna sigri Íslands, þá er ekki hægt annað en að líta um öxl þó ekki væri nema til að læra af mistökum sem gerð hafa verið í þessu máli. Ekki er hægt annað en að spyrja fulltrúa ríkisstjórnarinnar — sem í tvígang hefur reynt að setja himinháar kröfur sem ekki var innstæða fyrir á herðar íslensks almennings, sem hefur tvisvar verið gerð afturreka með það í þjóðaratkvæðagreiðslu og tapar nú dómsmáli — að öðru en því hvort menn ætli að biðjast afsökunar.
Tapa dómsmáli, segi ég vegna þess að við höfum fengið að heyra það oft frá ráðherrum í þessari ríkisstjórn, ekki hvað síst hæstv. atvinnuvegaráðherra — þegar bent hefur verið á hvaða afleiðingar það hefði haft að samþykkja Icesave-samningana — að við skyldum bara bíða og sjá þegar niðurstaðan kæmi í janúar. Nú er niðurstaðan komin, hún er tap fyrir málstað Evrópusambandsins, málstað ESA, málstað Breta og Hollendinga og þann málstað sem ríkisstjórnin hélt hér á lofti árum saman. Þó að það sé rétt, sem hæstv. utanríkisráðherra segir, að við höfum verið beitt þvingunum í þessu máli þá kom megnið af hræðsluáróðrinum, hættulegasti hræðsluáróðurinn, héðan að heiman.
Hér var því haldið fram að Ísland mundi breytast í Kúbu Norðursins eða Norður-Kóreu Vestursins ef við gæfum ekki eftir í þessu máli hvað sem liði réttlætinu. Og ef það er rétt sem hæstv. utanríkisráðherra segir — sem ég tel að sé — að við höfum verið beitt þvingunum af alþjóðastofnunum til að greiða það sem okkur bar ekki að greiða samkvæmt lögum, eins og staðfest var í dag, hvað er þá hægt að kalla það annað en fjárkúgun? Hæstv. utanríkisráðherra er að segja að Íslendingar hafi verið beittir fjárkúgunum — og ætlum við að láta það óátalið? Við hljótum að ætlast til þess af ríkisstjórninni að hún bregðist við þegar staðfest hefur verið að alþjóðastofnanir, Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn að hluta og Evrópusambandið, hafi reynt að beita okkur fjárkúgunum. Sú staða kom aldrei upp í þessu máli að réttlætanlegt væri að gefa rétt Íslendinga eftir. Og það vissi þjóðin. Þjóðin lét ekki hræða sig til að gefa eftir rétt sinn. Og nú skulum við vona að menn læri af reynslunni, læri af því að gagnlegt geti verið að leita samráðs, vinna saman, en það samráð verður vel að merkja að vera á grundvelli staðreynda og rökræðu. Það hefði ekki verið æskilegt ef stjórnarandstaðan eða framsóknarmenn hefðu ákveðið að fara einhverja millileið gagnvart ríkisstjórninni í þessu máli. Samráð verður að byggja á staðreyndum og rökræðu og við lærum það vonandi líka að þegar kemur að því að verja hagsmuni Íslands út á við þá verða allir að standa saman og ekki að hika.
Það má aldrei gefa eftir rétt þjóðarinnar, sjálfstætt ríki getur aldrei leyft sér að gefa eftir rétt sinn. Þegar réttlætið er annars vegar ættu menn að hafa í huga kjörorð Jóns Sigurðssonar sem eru letruð hér við styttuna frammi: Aldrei að víkja. Þegar réttlætið er annars vegar má ekki víkja. Ísland hefur nú unnið fullnaðarsigur með því að standa á rétti sínum. Við höfum fengið uppreist æru, landið sem var beitt hryðjuverkalögum og fjárkúgunum í framhaldinu. Látum þetta verða til þess að aldrei hvarfli annað að okkur í framtíðinni en að standa ávallt öll saman þegar kemur að því að verja hagsmuni Íslands.
