fjárlög 2014.

Virðulegi forseti. Ég mæli fyrir áliti 2. minni hluta í fjárlaganefnd við fjárlagafrumvarp 2014 og ætla í upphafi að fara nokkrum orðum um það vinnulag sem hefur einkennt meðferð þessa fjárlagafrumvarps núna á haustdögum. Ríkisstjórn Sjálfstæðisflokksins og Framsóknarflokksins fékk meiri tíma, eins og kunnugt er nú orðið, til að leggja fram þetta frumvarp, þ.e. lengri tíma en lögin gera ráð fyrir hvað varðar þingsetninguna. Því urðu vikurnar þrjár að auki til að hægt væri að vinna þetta betur. Þrátt fyrir það tekst okkur ekki að halda starfsáætlun, a.m.k. ekki hvað þetta frumvarp varðar og áætlun um framlagningu þess, og að öllum líkindum ekki starfsáætlunina eins og hún var lögð fram í upphafi.

Eftir að þingið og fjárlaganefnd fengu frumvarpið til umfjöllunar hefur orðið töluverður dráttur á afgreiðslu úr nefndinni, og breytingartillögur við það bárust seint frá ríkisstjórninni. Það var ekkert við fjárlaganefnd að sakast hvað það varðar, það er fyrst og fremst ríkisstjórnin sem skilaði seint af sér. Þetta vinnulag skerðir sjálfstæði þingsins og þingnefnda og gefur þeim mun minna svigrúm til vinnu og umræðu. Maður upplifir svolítið eins og gamlir stjórnarhættir séu að ryðja sér til rúms þar sem þingið tekur það sem að því er rétt og löggjafarvaldið er sett undir framkvæmdarvaldið í einu og öllu þegar svona mikill hraði er á og lítill tími til að mynda sér skoðanir. Þetta er ekki í anda þess lærdóms sem við eigum að hafa dregið af lestri skýrslu rannsóknarnefndar Alþingis um aðdraganda og orsakir hrunsins þar sem meðal annars er fjallað um slíkt vinnulag og enn síður í anda þess sem forseti Alþingis hefur boðað um sjálfstæði þingsins og virðingu. Ég tel að hvort tveggja hafi sett niður með vinnulaginu í kringum það fjárlagafrumvarp sem við fjöllum nú um.

Virðulegi forseti. Fjárlagafrumvarpið er mikilvægasta þingmál hverrar ríkisstjórnar. Aftur og enn segi ég, hef sagt það hér áður, að mér finnst of fáir sitja og hlusta, a.m.k. þannig að okkur gefist færi á að vita hvort fólk tekur beinan þátt. Í fjárlagafrumvarpinu birtist meginstefna ríkisstjórnar um það hvernig hún hyggst hafa áhrif á samfélagið og samfélagsgerðina. Eðli málsins samkvæmt nær hvert fjárlagafrumvarp til eins árs í senn og mælir fyrir um tekjuöflun og hvernig útgjöldum ársins skuli háttað. Hvert fjárlagafrumvarp er hins vegar varða á lengri leið um mótun samfélags, skiptingu skatttekna og stefnu stjórnvalda í átt til þeirrar samfélagsgerðar sem stjórnmálamenn og flokkar stefna að. Í ljósi þess er rétt að bera saman þá stefnu sem var mótuð af hálfu vinstri flokkanna í fjárlögum fyrsta kjörtímabil eftir hrun og þá sem nú liggur fyrir af hálfu hægri stjórnar Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks.

Strax að loknum kosningum vorið 2009 var lagður grunnur að þeirri aðferðafræði sem beitt var við uppbyggingu efnahagslífsins. Hún fólst annars vegar í því að afla ríkinu nýrra tekna til að mæta miklu tekjufalli í kjölfar hrunsins og auknum útgjöldum, svo sem vegna aukins atvinnuleysis og hækkandi vaxtagreiðslna. Þar með var hægt að milda óumflýjanlegan niðurskurð í útgjöldum sem hins vegar var útfærður þannig að vægi niðurskurðar í útgjöldum yrði hlutfallslega mest í rekstri og stjórnsýslu ríkisins en minnst í velferðar- og heilbrigðismálum.

Af því að við erum nú að fjalla hér um mismun á stefnum og aðferðafræði við að fást við fjárlög ríkisins langar mig að vitna til viðtals við Guðmund Jónsson prófessor sem var á miðvikudaginn í morgunútvarpinu þar sem hann segir, með leyfi forseta:

„Ríkisstjórnir fyrr og síðar hafa glímt við hallarekstur í ríkisbúskapnum með því að draga saman seglin, en það er fyrst í kreppunni miklu á fjórða áratug 20. aldarinnar sem veruleg andstaða kemur fram við þessa hugsun, að hreinlega draga saman seglin í ríkisbúskapnum og reyna að fá þannig jöfnuð og reyna að koma aftur á jafnvægi í hagkerfinu.“

Margar ríkisstjórnir hafa með hjálp stofnana og hagfræðinga bent á það eða viljað fara þá leið að auka umsvif ríkisins til þess að halda uppi og jafnvel auka eftirspurn. Þessi stefna er gjarnan kennd við breska hagfræðinginn John Maynard Keynes. Fleiri voru með svipaðar hugmyndir á þessum tíma.

En áfram í þessu viðtali. Hann segir:

„Víða um lönd þegar leið á kreppuna sérstaklega þá sveigðust ríkisstjórnir æ meira í þessa átt, að reyna að auka umsvif ríkisins í þeirri von að atvinna mundi aukast og eftirspurn mundi aukast og fólk færi að eyða peningum.“

Síðan segir að aðgerðir í gegnum opinbera kerfið séu taldar hafa jákvæð áhrif á hagvöxt heimilanna með aukinni neyslu og þá fyrirtækjanna með því að örva fjárfestingar hjá þeim.

Svo vitnar hann til hinnar aðferðarinnar, þ.e. sem kennd hefur verið við hægrið, Thatcher-ríkisstjórnina og Reagan, þar sem áherslan var lögð á að halda ríkisfjármálunum í góðu horfi og einblína frekar á framboðshlið hagkerfisins, eins og hann segir, og reyna að bæta hagkvæmni fyrirtækja og framleiðslu.

Hann segir líka að þessi hægri stefna hafi ekki elst vel, stefnan þar sem áherslan er ekki á að beita ríkisfjármálum til þenslujöfnunar í hagkerfinu, þ.e. auka útgjöldin á tímum samdráttar og draga saman ríkisútgjöldin á tímum mikils hagvaxtar. Það á að leggja þessa stefnu til hliðar og einbeita sér bara að peningastefnunni og reyna að hafa áhrif á umsvif í hagkerfinu í gegnum vextina. Hún komst í þrot árið 2008 því að seðlabankar voru komnir með vextina næstum því niður í núll og þá var ekkert svigrúm eftir í peningastefnunni til að hafa áhrif á hagkerfið.

Hann vitnar áfram í þessa stefnu og til Bretlands þar sem hann segir að hagvöxturinn hafi verið hægur. Þrátt fyrir blikur á lofti og örlítið bættan hag er efnahagurinn í Bretlandi almennt ekki góður og hefur verið dregið gífurlega úr ríkisútgjöldum sem hefur komið harkalega niður á velferðarkerfinu þar. Það er akkúrat það sem við höfum gagnrýnt núverandi ríkisstjórn fyrir. Meira að segja Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn, sem mikið hefur verið gagnrýndur í þessum ræðustól, hefur endurskoðað ráðgjöf sína og afstöðu til ríkisfjármálastefnunnar, segir prófessorinn, og leggur nú meira kapp en áður á að ríkisstjórn beiti örvunaraðgerðum en ekki þessum stífu aðhaldsaðgerðum eins og hann hefði gert og gerði hér á árum áður.

Virðulegi forseti. Á bls. 2 í nefndaráliti mínu er ágætistafla sem sýnir hlutfallslegan samdrátt í útgjöldum ríkisins og samanburð við fjárlögin frá 2010 og fram til ársins 2013 sem tekinn er beint upp úr fjáraukalögum 2009. Ég hvet þingmenn og aðra til að rúlla yfir hana.

Sumarið 2009 var gripið til umfangsmikilla aðgerða innan þágildandi fjárlaga sem skiluðu ríkissjóði 22 milljörðum kr. upp í hátt í 200 milljarða kr. halla sem þá virtist stefna í. Samhliða því að dregið var úr útgjöldum og nýrra tekna aflað var lagt upp í mikilvægar kerfisbreytingar sem lýstu stefnu stjórnarflokkanna í skattamálum. Nýtt þrepaskipt skattkerfi var innleitt sem hafði það að markmiði að auka tekjur, gera skattkerfið skilvirkara og síðast en ekki síst réttlátara en áður hafði verið. Í þrepaskiptingu skattkerfisins fólst ákvörðun um að færa byrðar efnahagshrunsins í efri tekjulögin en reyna að hlífa þeim sem lægri tekjur höfðu sem best við gátum. Árin á undan hafði verið innleiddur flatur tekjuskattur í einu þrepi óháð tekjum að frátöldum persónuafslætti. Áttu þessar nýfrjálshyggjuáherslur í skattamálum sinn þátt í ört vaxandi misskiptingu árin fyrir hrun. Tekinn var upp auðlegðarskattur á hreina eign umfram ákveðin mörk og skattur á fjármagnstekjur var tvöfaldaður en tekið upp frítekjumark sem hlífði venjulegum sparnaði. Skattur á hagnað fyrirtækja var sömuleiðis hækkaður og færður nær því sem annars staðar þekktist. Þessar aðgerðir skiluðu þá þegar miklum árangri og hafa alla tíð síðan verið grunnurinn í bættri og sanngjarnari tekjuöflun ríkissjóðs. Segja má að þær aðgerðir sem gripið var til á þessum tíma hafi verið lykillinn að því að forða landinu frá þroti og um leið að móta samfélag í anda þeirra ríkisstjórnar sem þá var við völd, samfélag aukins jöfnuðar.

Áfram var haldið á sömu braut í fjárlögunum fyrir árið 2010. Farin var blönduð leið aukinna tekna og niðurskurðar í útgjöldum ríkisins. Enn voru markmiðin þau sömu, að reyna eftir bestu getu að vinna hratt á hallarekstri ríkissjóðs og forðast þjóðargjaldþrot, en leggja á sama tíma grunn að betra samfélagi sem rísa mundi úr efnahagshruninu. Áfram var sömu aðgerðum beitt, velferðarkerfinu hlíft en hlutfallslega mestar byrðar lagðar á rekstur og stjórnsýslu. Samanlagðar aðgerðir í tekjuöflun og lækkun útgjalda skiluðu ríkissjóði um 55 milljörðum kr. á árinu 2010.

Fjárlög áranna 2011 og 2012 báru sömu merki. Áfram var haldið með leið blandaðrar tekjuöflunar og lækkunar útgjalda sem skilaði miklum árangri við afar erfiðar aðstæður. Tekjur jukust jafnt og þétt vegna þeirra aðgerða sem áður hafði verið gripið til og það forðaði frekari niðurskurði í útgjöldum. Með nýjum tekjum tókst að verja grunnþætti samfélagsins og ekki síður störf og koma þannig í veg fyrir gríðarlegt atvinnuleysi sem spáð var í kjölfar efnahagshrunsins.

Þegar upp var staðið var hlutfall tekna og niðurskurðar í útgjöldum nánast það sama í fjárlögum áranna 2010–2013. Halli á ríkissjóði af stærðargráðunni 200 milljarðar kr. var lækkaður um nær helming með tekjuöflun á móti lækkun útgjalda.

Á bls. 3 í nefndarálitinu er ágætismynd sem sýnir hallann á ríkissjóði í milljörðum talið, nokkuð sem ég held að við þurfum ekkert að deila um. Þetta eru einfaldar staðreyndir sem við finnum í reikningum ríkisins og í fjárlögum. Það kemur reyndar einnig fram í fjáraukalögunum, sem við fjölluðum hér um í gær, hvernig agaleysið í fjármálunum var síðustu þrjú árin fyrir hrun þar sem framúrkeyrslan var mikil. Hins vegar kom þar líka fram að þrátt fyrir erfiðleikana hefur það þó batnað.

Árangurinn af þeim aðgerðum og aðferðafræði sem beitt var í fjárlögum fyrstu árin eftir hrun, og ég hef hér aðeins farið yfir, er óumdeildur og kom vel fram í fjárlögunum 2013 sem voru fyrstu fjárlög frá hruni án niðurskurðar í grunnþjónustu, velferðar- og heilbrigðiskerfi landsins. Ísland stendur nú nær öðrum norrænum þjóðum en áður í því hvernig tekna er aflað og velferðar- og menntakerfið stendur eftir sem grunnstoð opinberrar þjónustu þrátt fyrir umtalsverðar þrengingar vegna hrunsins sem við skulum ekki gera lítið úr.

Hagvöxtur á Íslandi hefur verið mun meiri en í öðrum löndum og ris efnahagslífsins sömuleiðis hraðara og meira. Það sem er mest um vert er að Ísland hefur að nýju öðlast traust á alþjóðavettvangi, sem áður var ekkert, og íslensk þjóð aftur fengið trú á sjálfri sér og eigin getu til að takast á við erfiðleika samtímans.

Eins og kom fram áðan hefur meiri agi og eftirfylgni verið með fjárlögum á undanförnum árum og áætlanagerð hefur stórlega batnað. Um það vitnar fjármála- og efnahagsráðherra í frumvarpi til fjáraukalaga 2013 þar sem segir meðal annars, með leyfi forseta:

„Þannig kemur fram að á árabilinu 1998 til 2008 var meðaltal frávika í fjáraukalögum um 5% af frumútgjöldum fjárlaga þrátt fyrir að óreglulegir liðir séu undanskildir. Þótt nokkur hluti frávikanna hafi verið vegna launa- og verðlagsbóta í kjölfar kjarasamninga nokkur árin má telja að frávikin hafi í gegnum tíðina verið í þeim mæli að þau samrýmist varla því hlutverki sem fjáraukalögum er ætlað að gegna í fjárlagagerð og stjórn ríkisfjármálanna. Þannig hefur í of miklum mæli verið vikist hjá því að fjalla um eða standa við ákvarðanir um fyrirsjáanlegar fjárráðstafanir í fjárlögum, sem hefur haft í för með sér að útgjaldarammar hafa ekki haldið og mál eru tekin upp aftur í fjáraukalögum. Mikilvægt er að sporna við þessari tilhneigingu með því að beita agaðri vinnubrögðum við gerð og framfylgd fjárlaga. Reyndar sýnir myndin líka að aukið aðhald í ríkisfjármálum sem innleiða þurfti í kjölfar bankahrunsins haustið 2008 hefur stuðlað að talsvert bættu verklagi að þessu leyti undanfarin ár. Þannig er meðaltal frávika á árabilinu 2009 til 2013 liðlega 1,5%.“

Þarna er vitnað í núverandi fjármálaráðherra sem játar að aginn hafi batnað og vinnan við fjárlögin verið betri en mörg undanfarin ár þar á undan.

Þær breytingar sem hafa orðið á fjármálum íslenska ríkisins og ytri umgjörð þeirra hafa ekki síður vakið athygli erlendis en hér heima. Um það hafa viðurkenndir fræðimenn skrifað og gert að umtalsefni. Meðal þeirra er nóbelsverðlaunahafinn Paul Krugman sem hefur fylgst vel með framgangi efnahagsmála á Íslandi frá hruni. Eins og fleiri heldur hann því fram, með réttu, að sú leið sem stjórnvöld fóru sé bæði eftirtektarverð og árangursrík. Um það hefur hann sagt, með leyfi forseta:

„Ísland hefur náð óumdeildum árangri án þess að breyta samfélagskerfinu, án þess að koma sér undan skuldbindingum, sýnt mikinn aga í efnahagsmálum, með óhefðbundnum hætti, þveröfugt við það sem AGS hefur ráðlagt hingað til. Og það hefur virkað.“

Virðulegi forseti. Markmið stjórnvalda í skattamálum var ekki einungis að afla ríkissjóði nauðsynlegra tekna, sem óhjákvæmilegt var að gera, heldur og ekki síður að gera skattkerfið réttlátara en það sem hafði verið á tímum hægri manna með flötum lágum sköttum á alla, óháð tekjum og efnahag.

Á línuritunum sem fylgja nefndarálitinu getum við séð hver jöfnunaráhrif skattkerfisbreytinga síðustu ára urðu þar sem skattbyrði lágtekjufólks, sem hafði hækkað í aðdraganda hrunsins, lækkaði. Skattbyrðin hækkaði síðan með hækkandi tekjum, öfugt við það sem áður hafði verið.

Í fjárlagafrumvarpi ársins 2014 er snúið af þessari braut með skattalækkunum sem gagnast tekjuhærra fólki, en hinum tekjulægstu ekkert. Það mun á ný leiða til vaxandi ójöfnuðar með sama hætti og gerðist síðast þegar hægri flokkarnir tveir fóru með stjórn landsins.

Reynslan er ólygnust í þessum efnum sem öðrum.

Ef ég reyni að útskýra aðeins þessa mynd þar sem fjallað er um hvernig skattbyrði lágtekjufólks minnkaði en hækkaði hjá hátekjufólki eftir hrun sýnir neðsta línan þróun í skattbyrði hjá lægsta 10% hluta launafólksins og hvernig hlutfallið hækkaði frá 1997. Það hefur sem sagt lækkað síðan og ekki verið lægra frá því ári.

Hinar línurnar sýna þróun skattbyrði sem hlutfall af launum hjá efsta tekjulaginu. Þar lækkaði skattbyrðin jafnt og þétt frá því að ríkisstjórnarflokkarnir sem nú sitja við völd tóku við 1995 og fram að hruni. Nú hefur skattbyrði þessa hóps hækkað aftur eins og við þekktum hér á landi og kallað hefur verið skattpíning af hálfu stjórnarflokkanna. Vissulega eru tvö ár undanskilin, 2007–2009, svo það gleymist ekki, þar sem Framsóknarflokkurinn sat ekki í ríkisstjórn, en öll árin þar á undan meira og minna, bara til að hafa það rétt, af því að ég tók hér 1995 og fram að hruni.

Með lækkun tekjuskatts, eins og gert er ráð fyrir að verði á næsta ári, og afnámi auðlegðarskatts mun þetta snúast hratt við enda lækka þá eingöngu skattar á hæstu launin en ekki á þá lægstlaunuðu.

Það er önnur mynd þarna sem sýnir skattbyrði ríkasta 1% fjölskyldna. Hún sýnir hvernig þróun skattbyrði sem hlutfall af launum hefur verið hjá ríkasta fólki landsins og því tekjuhæsta. Skattbyrði þessa hóps byrjaði að lækka um leið og ríkisstjórnarflokkarnir sem nú sitja að völdum tóku við 1995 og var nánast að engu orðin árið 2007, aðeins 13% af launum, eins og við sjáum hér og kemur vel fram í súluritinu. Þrjú ár í röð er hún þarna rétt um 13%, 2005, 2006 og 2007, 14,7% 2008. Hún var svo komin upp í 36,6% 2011 og þá var hún orðin sambærileg því sem hún var 1994.

Frá þeim tíma, eins og ég sagði áðan, hefur skattbyrði þessa hóps verið færð til sama vegar og áður var og kölluð skattpíning og sagt að fólk hafi flúið land þess vegna. Fólk hefur hins vegar þurft að flýja talsvert langt því að þetta er lægsta skattbyrði á tekjuháar fjölskyldur í Vestur-Evrópu. Skattbyrði á ríkasta fólk landsins var sú lægsta sem þekktist á sínum tíma og jafnaðist á við skattbyrði sama hóps í Bandaríkjunum. Ég vona að við séum ekki á þessari leið aftur og vona að hún sé ekki markmiðið.

Virðulegi forseti. Allar aðgerðir vinstri stjórnarinnar til aðstoðar heimilunum sem fóru verst út úr hruninu byggðu á félagslegum grunni og beindust að þeim sem í mestum erfiðleikum áttu. Vaxtabætur eru lýsandi dæmi um það þar sem bæturnar fóru hlutfallslega í meira mæli til tekjulægsta hópsins og minnkuðu síðan með vaxandi tekjum.

Á mynd á bls. 6 í nefndarálitinu sést hlutfall vaxtabóta af vaxtagreiðslum. Efsta línan sýnir það hlutfall sem lægstu 10% launafólks hafa fengið greitt í vaxtabótum á móti vaxtagjöldum og þetta hlutfall lækkaði frá og með myndun ríkisstjórnar Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks 1995 og fram að hruni. Síðan þá hefur það snúist við og ríkið greiðir orðið hærra hlutfall af vöxtum en áður gagnvart lágtekjufólki fyrst og fremst, allt að 43% af vaxtagjöldum þeirra sem voru með lægstu launin. Meðaltalið var í kringum 30% af öllum vaxtagjöldum á síðustu fjórum árum.

Miðað við það sem lagt er upp með núna er því miður augljóst að lækkun vaxtabóta mun koma verst niður á þeim sem lægst hafa launin. Áhugavert verður að sjá hvernig þetta línurit breytist. Við þurfum kannski ekki að ræða þetta neitt sérstaklega, þetta liggur allt fyrir. Þetta eru staðreyndir sem koma hér úr hinu opinbera kerfi og við erum að snúa frá.

Við megum ekki gleyma því að langstærsti hluti þessara bóta, þ.e. þessara vaxtabóta, er vegna lána frá Íbúðalánasjóði þannig að fyrst og fremst er um að ræða skuldir vegna íbúðakaupa sem mynda, eins og við vitum, stofninn til vaxtabóta en ekki neyslulán bankanna.

Tvær leiðir eru til að takast á við samdrátt í tekjum og aukin útgjöld, annars vegar að draga úr útgjöldum svo tekjurnar dugi og hins vegar að auka tekjurnar til að standa straum af auknum útgjöldum. Eins og áður sagði blönduðu vinstri flokkarnir þessum tveimur ólíku aðferðum saman til að mæta áföllum hrunsins, eins og áður hefur verið gerð grein fyrir. Blönduð leið aukinna tekna og samdráttar í útgjöldum teljum við að hafi reynst landinu okkar farsæl.

Nú hefur verið tekinn 180 gráðu snúningur á þessu. Stefnan er að fara í mikinn og að okkar mati tilefnislausan niðurskurð með tilheyrandi fækkun starfa og fjöldauppsögnum, eins og komið hefur fram í hv. fjárlaganefnd, og skerðingu á þjónustu umfram ástæður. Það er ólík framtíðarsýn sem blasir við okkur eftir þessi stjórnarskipti. Og kannski hefur draumurinn um lágmarksríkið öðlast nýtt líf.

Virðulegi forseti. Það fjárlagafrumvarp sem við fjöllum nú um ber öll helstu einkenni hægri stefnu og þeirra fjárlagafrumvarpa sem Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur hafa áður lagt fram á Alþingi í sínu fyrra samstarfi. Í stað eðlilegrar og réttlátrar tekjuöflunar er nú ráðist í skattalækkanir gagnvart efnamesta hópi landsmanna, fyrirtækjum og auðmönnum. Í stað þess að nýta nú tækifærið sem þessum tveimur flokkum hefur verið fært í hendur til að halda áfram að skapa sanngjarnara samfélag en áður er tíminn færður aftur til þess sem var þegar þessir tveir flokkar stjórnuðu landinu síðast. Í stað þess að byggja á traustum grunni, tryggum tekjum og raunhæfum áætlunum er aftur hafist handa við að reisa loftkastala og byrðum velt yfir á framtíðartekjur barnanna okkar. Í stað þess að skjóta styrkari stoðum undir nýjar atvinnugreinar, rannsóknir, nýsköpun, skapandi greinar og aðrar vaxtargreinar sem ekki ganga á takmarkaðar auðlindir, er aftur tekið til við að virkja þessar stórkarlalegu hugmyndir um gamaldags atvinnugreinar, hvað sem það kostar, og menn eru óþolinmóðir að komast til verka. Áhugavert verður að sjá hverju þær yfirlýsingar breyta sem voru hér ræddar töluvert í gær um áformin varðandi Helguvík.

Þrátt fyrir þær viðvörunarbjöllur sem þegar eru farnar að hringja og þau varnaðarorð sem bæði innlendir og erlendir aðilar hafa uppi er óhikað stefnt í sama far og áður. Þeir sem efast eru sakaðir um lygar, svo sem kannski gamalkunnugt þeim, segja þeir sem mér vita betur og meira og muna meira en einn dag í senn. Þrátt fyrir það eru margir, og ekki bara vinstri menn, held ég, sem vekja nú athygli á ákveðnum veikleikum í frumvarpinu til fjárlaga fyrir árið 2014 og auðvitað áhyggjum af óvissunni í fjármálum hins opinbera. Í þeim hópi er meðal annars Seðlabanki Íslands. Í Peningamálum, riti Seðlabankans, frá því í nóvember 2013 eru þessu gerð ítarleg skil. Mig langar að vitna til þess. Þar segir, með leyfi forseta:

„Samkvæmt fyrirliggjandi fjárlagafrumvarpi er gert ráð fyrir lítils háttar afgangi á rekstri ríkissjóðs á næsta ári og áframhaldandi lækkun skulda ríkissjóðs í hlutfalli af landsframleiðslu … Afgangurinn er hins vegar minni en fyrri áætlanir gerðu ráð fyrir og byggist að hluta á brothættum og óljósum forsendum. Að sama skapi liggur ekki fyrir hvernig fyrirætlanir stjórnvalda um almenna niðurfærslu verðtryggðra skulda heimila verða framkvæmdar og hvort og þá hvernig þær muni hafa áhrif á fjárhag ríkissjóðs. Þá er vandi Íbúðalánasjóðs óleystur.“

Eins og hér var komið inn á áðan er það risastórt verkefni og heil skýrsla á bak við það þar sem ýmislegt kemur fram og engu breytir um að vanda sjóðsins þarf að leysa.

„Töluverð óvissa er því um horfur í opinberum fjármálum og sú hætta fyrir hendi að lykilforsendur gangi ekki eftir. Í ljósi mikilla skulda hins opinbera gæti verri afkoma haft víðtæk neikvæð áhrif og orðið til þess að draga losun fjármagnshafta á langinn eða gert hana áhættusamari en ella. Seðlabankinn gæti þurft að bregðast við auknum slaka í opinberum fjármálum með þéttara peningalegu taumhaldi til þess að koma í veg fyrir að hann valdi aukinni verðbólgu. Efnahagsbatinn gæti því orðið hægari en spáð er í grunnspánni.“

Í stuttu máli er Seðlabankinn að segja okkur að forsendur fjárlaganna séu byggðar á afar veikum, óljósum og brothættum forsendum. Hann talar um töluverða óvissu í horfum í opinberum fjármálum og hann segir hættu á að lykilforsendur fjárlaga gangi ekki eftir. Seðlabankinn bendir líka á að skuldaniðurfærsluaðgerð ríkisstjórnarinnar skapi óvissu um afkomu ríkisins og opinber fjármál til framtíðar, en að sjálfsögðu ráðist þau þó alltaf af því hvert umfang þeirra aðgerða verður og auðvitað bara hvernig þær verða svo á endanum framkvæmdar. Þrátt fyrir að það liggi fyrir í stórum dráttum er margt enn óljóst og brothætt. Það er því ekki bara eðlilegt heldur bráðnauðsynlegt, held ég, fyrir Alþingi að fá álit Seðlabankans á þessum aðgerðum stjórnvalda og breytingum sem við erum hér að leggja til í fjárlagafrumvarpinu áður en við afgreiðum það. Ég á von á því að það komi til okkar eitthvað á milli umræðna er þessar aðgerðir stjórnvalda í skuldamálum varðar. Og við skulum ekki gleyma því að hlutverk Seðlabankans er auðvitað að framfylgja stefnu stjórnvalda í efnahagsmálum, svo framarlega sem hún raskar ekki stöðugleika efnahagsmála að mati bankans.

Í fjárlagafrumvarpinu er gert ráð fyrir að ríkið spari sér útgjöld upp á nærri 11 milljarða kr. með því að breyta skilmálum skuldabréfs sem gefið var út á sínum tíma til að endurreisa Seðlabankann í kjölfar hrunsins. Þetta á að gera með því að lengja í skuldabréfinu í allt að 20 ár og hafa það vaxtalaust. Samkvæmt því sem komið hefur fram í þinginu er þetta mál þó ekki útkljáð við Seðlabankann. Eru þetta peningar í hendi eða enn einn flögrandi fuglinn í skógi ráðherrans? Seðlabankinn hefur væntanlega ekki sagt sitt síðasta orð um þetta skuldabréf. Að minnsta kosti hafa ekki fengist skýr um það frá ráðherra eða banka.

Í viðtali við fjölmiðla um málið í byrjun október sagði seðlabankastjóri að það hljóti, með leyfi forseta, „allir að átta sig á því að þetta skiptir ekki stóru máli til eða frá“. Þetta væri „fyrst og fremst ásýndarmál og að sumu leyti bókhaldsæfingar“. Það hlýtur að vera ríkisstjórninni áhyggjuefni að einn stærsti einstaki tekjupóstur fjárlagafrumvarpsins sé að mati Seðlabanka þjóðarinnar talinn bókhaldsæfing eða ásýndarmál. Þrátt fyrir það hefur ekki verið brugðist við þessari gagnrýni, ekki mér vitanlega. Það er áhugavert að vita hvort eitthvað er að gerast í samskiptum Seðlabankans og fjármálaráðherra um þessi mál.

Ætla má að þessar æfingar geti skaðað ríkissjóð og orðspor ríkisins sem við höfum reynt að byggja upp frá hruni, ekki satt? Það er því ekki aðeins óvissa um þá 11 milljarða sem gert er ráð fyrir að muni sparast og ekki bara litið á sem bókhaldsbrellur og ásýndarmál, það er margt sem kemur saman sem virðist til þess að auka ekki traust til ríkisstjórnarinnar. Með sama hætti er víst líka óvissa um tekjur af nýrri skattlagningu á þrotabú gömlu bankanna upp á aðra rúma 11 milljarða þar sem ekkert liggur fyrir um það hvort þessi skattheimta sé gerleg. Það hefur töluvert verið rætt í sölum þingsins. Við í fjárlaganefnd þyrftum auðvitað að fá einhverja greiningu eða könnun á því hvort möguleikarnir eru meiri eða minni á því að hægt verði að innheimta þennan nýja skatt. Þeir utanaðkomandi aðilar sem eiga að vera til þjónustu fyrir ríkið í þessum tveimur tilfellum hafa sagt að þau séu í mikilli óvissu. 22 milljarðar skipta máli í þessu samhengi.

IFS Greining kemur töluvert inn á þessa óvissu og segir, með leyfi forseta:

„Eins og fram hefur komið þá mun ríkissjóður nýta tekjur af bankaskatti á banka og fallin fjármálafyrirtæki til að fjármagna niðurfellinguna. Áætlað er að greiða 80 milljarða kr. í fjórum jöfnum greiðslum á fjögurra ára tímabili. Alþingi þarf að samþykkja greiðslur á 20 milljarða kr. til greiðslu leiðréttingalána í fjárlögum hvers árs.“

Það er þetta sem ég á við sem ég er að tala um að hljóti að koma til okkar í fjárlaganefnd milli umræðna. Þetta er enginn smápóstur sem er kannski ekki vanalega settur inn við síðustu umræðu.

IFS Greining segir einnig:

„Óvissa ríkir um lögmæti bankaskattsins og hvort leyfilegt sé að leggja hann á þrotabú gömlu bankanna. Bæði slitastjórnir og einstaka kröfuhafar gætu höfðað mál til að fá úr lögmæti skattsins skorið. Verði skattheimtan dæmd ólögleg mun ríkissjóður þurfa að fjármagna aðgerðina á annan hátt. Óvissa ríkir einnig um svigrúmið sem gæti myndast við uppgjör þrotabúanna.

Aðgerðin mun auka óvissu um skuldastöðu ríkissjóðs og þar með hafa neikvæð áhrif á lánshæfismat ríkissjóðs og ávöxtunarkröfur ríkisskuldabréfa. Neikvætt lánshæfismat hefur áhrif á vaxtakjör ríkissjóðs og einnig mögulega á vaxtakjör íslenskra fyrirtækja.“

Í þessu riti IFS Greiningar að er enn fremur fjallað aðeins um uppgreiðsluvanda Íbúðalánasjóðs sem við höfum líka töluvert rætt. Ég held að við deilum öll áhyggjum af þeirri stöðu og okkur kemur eflaust til með að greina á um leiðir til að mæta vandanum. Þarna segir að uppgreiðsluvandi Íbúðalánasjóðs muni aukast, hugsanlega muni hærri skattlagning á lánafyrirtæki leiða til aukins vaxtamunar á milli inn- og útlána, hærri þjónustugjalda og kostnaðurinn af bankaskattinum lendir svo líklega að hluta til á neytendum. Þetta er mat IFS sem segir einnig:

„Vegna þeirrar óvissu sem hér hefur verið fjallað um varðandi fjármögnun aðgerðarinnar,“ — þ.e. skuldaaðgerð ríkisstjórnarinnar — „og uppgreiðsluvanda ÍLS þá eru líkur á því að ríkissjóður þurfi að gefa út mun meira af ríkisskuldabréfum en hann annars hefði viljað …“

Virðulegi forseti. Það hefur komið fram, eins og ég sagði áðan, af hálfu Seðlabankans að viðskiptakjör Íslands hafa versnað mjög að undanförnu og að gera megi ráð fyrir því að þau geti haldið áfram að versna. Fari fram sem horfir munu viðskiptakjör landsins versna um nærri 17% á milli ára. Það þýðir að viðskiptakjör landsins hafa ekki verið verri frá árinu 1964 og þar erum við að tala um hálfa öld. Engin merki eru í fjárlagafrumvarpinu um hver viðbrögð ríkisstjórnarinnar verða við þessu.

Virðulegi forseti. Eins og fram hefur komið er fjárlagafrumvarp mikilvægasta þingmál hverrar ríkisstjórnar og mótar stefnu hennar til lengri tíma en hvers fjárlagaárs í senn. Fjárlög hnýta því saman stefnu og markmið ríkisstjórna og varða leiðina að settum framtíðarmarkmiðum.

Það verður ekki um það deilt að skuldir ríkisins eru miklar og vaxtagjöld há. Því er afar brýnt að sem fyrst skapist svigrúm í ríkisfjármálum til að greiða niður skuldir og breyta vaxtagreiðslum í framlög til velferðar. Því miður er fátt í fjárlagafrumvarpinu og stefnu ríkisstjórnarinnar sem bendir til þess að skuldir ríkisins verði greiddar niður á næstu árum. Til þess eru tekjuáform stjórnarinnar næstu árin of veik. Ríkissjóður mun á næsta ári fá tekjur af auðlegðarskatti upp á 8–9 milljarða, en ríkisstjórnin hefur hins vegar afráðið að hætta álagningu auðlegðarskatts, þ.e. auðlegðarskattur sem vissulega var settur á tímabundið átti að renna út en í ljósi stöðu landsins hefði ríkisstjórninni verið í lófa lagið að framlengja. Hafi verið einhver áhöld um að hann mætti lagfæra væri þeim einnig í lófa lagið að gera það án þess að ákveða að verða af þessum tekjum. Og enn er tækifæri til að sjá að sér hvað það varðar. Ef við verðum af þeim tekjum sem þessi skattur gefur okkur þurfum við að mæta því árið 2015. Þá er þetta enn einn skattstofninn sem hverfur. Við viljum gera ráð fyrir því að þessi skattstofn komi til með að styrkjast og þá tekjur til ríkissjóðs að sama skapi.

Hér höfum við tekið margan umræðuslaginn um tekjutap af lækkun veiðigjalda upp á 6,4 milljarða sem kemur af fullum þunga fram í fjárlögum næsta árs og mun, ef eitthvað er, kosta ríkissjóð talsvert hærri upphæð á árinu 2015 vegna aukinna aflaheimilda og bættrar afkomu. Þar greinir okkur á, vinstrið og hægrið, og augljóst að við náum ekki saman í túlkunum á því.

Stjórnvöld hafa líka boðað afnám á orkuskatti og kolefnisgjöldum sem skila ríkissjóði nærri 6 milljörðum á næsta ári. Þessu til viðbótar er í stjórnarsáttmála ríkisstjórnarinnar gert ráð fyrir enn frekari skattalækkunum á næstu árum á einstaklinga og fyrirtæki til viðbótar þeim 5 milljörðum sem tekjuskattur á að lækka um á næsta ári. Samkvæmt þeim fyrirætlunum sem fram koma í fjárlagafrumvarpi næsta árs, stefnuyfirlýsingu stjórnarflokkanna og einstakra forustumanna þeirra er ljóst að ríkissjóður mun ekki ólíklega missa 25–30 milljarða tekjur á næstu árum. Erfitt er að sjá hvernig á að mæta því með öðru en miklum niðurskurði til viðbótar þeim sem blasir við okkur nú. Og jafnvel þó að við skerum niður til jafns á móti tekjutapinu væri ánægjulegt að fá útskýringar á því hvernig svigrúm á að skapast til að greiða skuldir. Ég tel að það þurfi að ganga töluvert lengra í niðurskurði ef hann einn á að ráða för til að mæta halla ríkissjóðs.

Fjármála- og efnahagsráðherra hefur sjálfur lýst áhyggjum sínum af versnandi horfum í ríkisfjármálum og sagt þær óásættanlegar. Að sjálfsögðu tökum við öll undir þær áhyggjur, eins og ég sagði í upphafi, en það er auðvitað stefna hans og ríkisstjórnarinnar allrar sem býr til, eins og ég hef rakið, töluvert af þeim viðbótarvanda sem blasir við ríkissjóðnum á næstu árum. Við getum breytt þessu.

Virðulegi forseti. Nú liggur fyrir aðgerðaáætlun ríkisstjórnarinnar um niðurfærslu á verðtryggðum lánum. Fyrir kosningar lofaði forsætisráðherra niðurfærslum upp á 240–300 milljarða kr. og að peningarnir yrðu fengnir frá fyrrverandi lánveitendum hinna föllnu banka. Ekkert er að finna um þetta í tillögunum sem við erum með undir höndum og erum að fjalla um. Umfangið af því sem kynnt hefur verið er um það bil þriðjungur af því sem áður hafði verið lofað og nú eiga peningarnir að koma með aðstoð ríkissjóðs og frá sveitarfélögunum. Aðgerðin er núna öll á ábyrgð hins opinbera þó að til standi að afla tekna með hækkun bankaskatts sem óvissa ríkir um eins og áður sagði. Það yrðu eftir sem áður skatttekjur óháðar því hvernig þeim verður ráðstafað. Að sögn stjórnvalda munu þessar aðgerðir ekki hafa teljandi áhrif á efnahag landsins, en þó fremur jákvæð en hitt. Margir eru eigi að síður þeirrar skoðunar að aðgerðirnar muni hafa neikvæð áhrif á verðbólgu og þar með verðtryggð lán og þá verði áhrifin ekki síður neikvæð á ríkissjóð, bæði efnahagslega og ekki síður í sambandi við trúverðugleika ríkisfjármála og þar með landsins á erlendum vettvangi.

Ég geri ráð fyrir því að við höfum öll fengið tölvupóst þar sem kom fram að Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn varar við tillögunum og segir þær „misráðnar“ og kunna að leiða til þess að auka þurfi framlög til Íbúðalánasjóðs um 40 milljarða kr. á næstu fjórum árum eigi að halda eiginfjárhlutfallinu í 2,5% sem er aðeins helmingur þess sem ráðgert er að hlutfallið hafi verið miðað við. Þessu til viðbótar telur Alþjóðagjaldeyrissjóðurinn að tillögurnar eigi eftir að auka verðbólgu og kunni að leiða til hækkunar á skuldum hins opinbera ef látið verður reyna á bankaskatt fyrir dómstólum.

Ég vitnaði áðan í IFS Greiningu þar sem fjallað er um áhrif skuldaleiðréttinga sem boðaðar hafa verið. Ég hef aðeins farið inn á hver vandinn verður og hvet hv. þingmenn til að kynna sér gögnin. Mig langar samt að vitna aðeins í þetta áfram þar sem talað er um 80 milljarða kr. niðurfellingu verðtryggðra lána, með leyfi forseta:

„Áætlað er að greiðslur lántaka lækki strax og umsókn um leiðréttingu hefur verið afgreidd en ríkissjóður ætlar að taka á sig að greiða þessa 80 milljarða kr. með jöfnum greiðslum á fjórum árum … Ríkissjóður mun því skuldsetja sig utan efnahags með þessum aðgerðum en sækja þarf um það í fjárlögum fyrir hvert ár að nýta bankaskatt sérstaklega til að greiða niður fjórðung niðurfærslunnar á ári hverju til 2017.“

IFS Greining bendir líka á að velta á fasteignamarkaði gæti dregist saman, það hafi áhrif á verðlag og stýrivexti þar sem lægri skuldastaða og greiðslubyrði heimila muni auka eftirspurn eftir vörum og þjónustu á næstu árum, en aukin eftirspurn sem ekki sé í takt við framleiðnivöxt í hagkerfinu skili sér í aukinni verðbólgu. Innflutningur muni aukast sem setur þrýsting á gengi krónunnar en að mati IFS muni áhrifin þó koma fram á nokkrum árum. Margt áhugavert kemur hér fram

Í peningastefnunefnd Seðlabanka Íslands þar sem fjallað var um þetta núna 11. desember — þetta kemur reyndar fram á visir.is þar sem haft er eftir seðlabankastjóra um skuldaaðgerðirnar að hann vorkenni svolítið sérfræðingahópnum fyrir að hafa haft of lítinn tíma til að vinna þessi mál og meta áhrif þeirra. Hann segir svo, með leyfi forseta:

„„Þeim er bara auðvitað vorkunn. Þeir höfðu skamman tíma og kannski ekki tólin til þess að gera þetta,“ sagði Már.“

Eins og ég sagði áðan bíðum við eftir því væntanlega á milli umræðna að fá að vita hvaða tillögur koma inn í nefndina til að leysa þennan vanda.

Virðulegi forseti. Skuldatryggingarálagið hefur rokið upp og það hefur ekki verið hærra í um það bil ár. Það hafði lækkað stöðugt fram að þeim tíma og trúverðugleiki landsins hafði aukist á alþjóðavettvangi. Eins og ég hef rakið eru ákveðnar efasemdir um að við séum á réttri leið, en nú hefur komið fram að engar efasemdir voru um það hér á síðasta kjörtímabili hvað það varðaði. Öll efnahagsleg mælitæki, innlend sem erlend, bera vitni um það. Hins vegar deildum við um það hversu hratt við fórum, ekki um það hvort við værum á réttri braut.

Nú er þetta að breytast. Nú erum við aftur farin að efast um aðferðafræðina, stefnuna og framtíðarmöguleikana, rétt eins og fyrir hrun. Það ætti að vekja ugg eða efasemdir í brjóstum stjórnarliða en þá kemur kannski enn og aftur að því að við höfum svo ólíka sýn á málin. Kannski eru menn bara svo borubrattir að þeir láta aðvörunarorðin sem ég hef farið yfir og birtast á innlendum og alþjóðlegum vettvangi, eru ekki búin til af vinstri flokkunum sem áður voru í ríkisstjórn, sem vind um eyrun þjóta.

Ég minni á það að í yfirlýsingu peningastefnunefndar kemur fram að þegar ríkisstjórnin fer í útfærslu þessara aðgerða er henni bent á að huga að því hvernig hægt verði að draga úr neikvæðum hliðarverkunum á viðskiptajöfnuði og verðbólgu og minnka þannig þörfina á mótvægisaðgerðum peningastefnunnar.

Virðulegi forseti. Nokkur óvissa hefur verið um hvaða breytingartillögur yrðu lagðar fram af hálfu meiri hlutans. Þannig hafa fulltrúar meiri hlutans talað fyrir og á móti sömu tillögum sem gert hefur umræðuna svolítið ruglingslega og framgangan verið heldur svolítið snúin. Þær breytingartillögur sem stjórnarmeirihlutinn leggur að lokum til við fjárlagafrumvarpið og við erum hér með til umfjöllunar eru auðvitað ekki þær sem við höfum viljað sjá. Í skjóli þess að draga til baka þá skerðingu til heilbrigðiskerfisins sem þau lögðu sjálf til í fjárlagafrumvarpinu leggur meiri hlutinn nú til að skorið verði niður þar sem varnirnar eru veikastar. Á sama tíma eru veiðigjöld lækkuð á stóran hluta útgerða, ráðist í ótímabærar skattalækkanir á millitekjuþrepið, boðað að auðlegðarskatti verði ekki fram haldið og auknum fjármunum varið til ríkisstjórnar og aðstoðarmanna á að tillögu stjórnarmeirihlutans að skera niður vaxtabætur til skuldugra heimila og láglaunafólks. Það verður merkilegt að sjá hvernig það fer saman við aðstoð við skuldug heimili. Til að bíta höfuðið af skömminni skal höggvið þar sem helst ætti að hlífa með því að lækka framlög til þróunarhjálpar og samvinnu um hundruð milljóna króna eins og við höfum margsinnis rætt hér.

Það er dapurlegt að þjóð sem lengst af hefur notið stuðnings annarra ríkja við uppbyggingu á innviðum samfélagsins leggi ekki meira af mörkum í þróunaraðstoð. Ég vek athygli ykkar á mynd sem fylgir í nefndaráliti mínu á bls. 10 sem sýnir að Íslendingar þáðu alþjóðlega aðstoð við að byggja spítala þegar þeir þurftu mest á því að halda. Sú þróunaraðstoð sem hefur verið veitt hefur stutt aðrar þjóðir til hins sama og því skýtur skökku við að auðug vestræn þjóð sem þegið hefur þá aðstoð sem hún hefur fengið á erfiðum tímum dragi úr þeirri aðstoð eins og hér er sýnt.

Það hefur verið reiknað út að Íslendingar hafa þegið meiri þróunaraðstoð frá stofnun lýðveldisins í heild en þeir hafa veitt. Það er bara svoleiðis. Því hefur meiri hlutinn með þessum tillögum berað forgangsröðun sína betur en nokkru sinni fyrr.

Breytingartillögur Vinstri hreyfingarinnar – græns framboðs snúa allar að því að endurheimta það sem til stendur að leggja niður og snúa stefnu ríkisstjórnarinnar í farsælli átt. Við gerum tillögu um að staðið verði við þá fjárfestingaráætlun sem samþykkt var samhliða fjárlögum ársins að stærstu leyti. Við gerum tillögu um að sóknaráætlun landshluta verði endurreist frá frumvarpinu. Við gerum tillögu um að staðið verði við tímabæra áætlun um niðurgreiðslu húshitunarkostnaðar, eins og lagt var upp með í fjárlögum 2013. Ég man ekki betur en að framsóknarmenn hafi stutt hana á þingi og eflaust einhverjir sjálfstæðismenn líka. Við gerum tillögur um úrbætur í innanlandsflugi í takt við fyrri áætlanir. Við viljum að staðið verði við framlög í Framkvæmdasjóð ferðamannastaða. Við gerum tillögu um að framlög til skapandi greina, rannsóknasjóða, Tækniþróunarsjóðs og markáætlunar verði aukin og gerðar verði áætlanir um áframhaldandi eflingu þeirra.

Við viljum að Ríkisútvarpið verði það almannaútvarp sem því hefur verið ætlað að vera og fái það fjármagn sem til þarf og samþykkt var að það fengi á Alþingi síðasta vetur. Við viljum og gerum tillögu þar um að framhaldsskólar landsins fái aukið fjármagn í stað þess niðurskurðar sem boðaður er og að haldið verði áfram uppbyggingu dreifnáms sem hefur vaxið og dafnað á undanförnum árum, ekki síst vegna frumkvæðis heimamanna víða um land. Við gerum tillögu um að staðið verði við lengingu fæðingarorlofs og við gerum tillögu um að íslensk stjórnvöld sýni þann lágmarkssóma að þoka framlögum til þróunarsamvinnu í átt að því sem okkur ber skylda til að gera.

Við gerum tillögu um að Alþingi samþykki aukin útgjöld til heilbrigðismála frá því sem gert er ráð fyrir í frumvarpinu.

Allt í allt leggur þingflokkur Vinstri hreyfingarinnar – græns framboðs fram tillögur um aukin útgjöld upp á tæpa 11 milljarða í þá málaflokka sem hér hafa verið nefndir.

Til að mæta auknum útgjöldum eru gerðar tillögur til að auka tekjur ríkissjóðs á móti. Í fyrsta lagi er gerð tillaga um að útgerðarfyrirtækin greiði, að okkar mati, sanngjarnt auðlindagjald og taki þannig á sig hlut í því verkefni að byggja upp innviði samfélagsins eftir efnahagsþrengingar. Því er gerð tillaga um hækkun sérstaks veiðigjalds fyrir botnfisk frá og með næsta fiskveiðiári. Til að byrja með er lagt til að greitt sé fast leigugjald upp á 20 kr. á hvert kíló af lönduðum afla af makríl. Samanlagt skila þessar aðgerðir í kringum 4,7 milljarða tekjum í ríkissjóð á árinu 2014 og munu skila meiru til framtíðar.

Hér eru myndir sem sýna EBITDA sjávarútvegs og veiðigjaldanna sem eru ágætisgreining.

Þá leggjum við til að fallið verði frá boðaðri tekjuskattslækkun upp á 5 milljarða og að virðisaukaskattur á gistingu verði hækkaður úr 7% í 14% eins og gert hafði verið ráð fyrir að yrði. Það skilar þá ríkissjóði um það bil 1,8 milljörðum á árinu 2014 miðað við að innheimta hefjist 1. mars næstkomandi.

Við gerum að lokum tillögu um að tekjustofn Ríkisútvarpsins renni allur í ríkissjóð til að mæta viðbótarútgjöldum til stofnunarinnar, 600 millj. kr., enda var það ætlunin í nýjum lögum um RÚV frá þessu ári. Þrátt fyrir að því miður hafi ekki allar markaðar tekjur runnið þangað sem þær eiga að renna var það meiningin með þessu gjaldi.

Breytingartillögur Vinstri hreyfingarinnar – græns framboðs við fjárlagafrumvarpið sýna að það er valkostur við þá leið sem stjórnarflokkarnir hafa farið án þess að horfið sé frá markmiðinu um hallalaus fjárlög. Þannig byggist leið stjórnarflokkanna á niðurskurði um leið og sköttum er létt af þeim aðilum sem við teljum að einna helst geti borið þá. Þar nefnum við að sjálfsögðu sérstaka veiðigjaldið sem okkur greinir svo á um. Um leið er horfið frá fjárfestingum í vaxtargreinum á borð við rannsóknir, þróun og nýsköpun, ferðaþjónustu og skapandi greinum. Þær tillögur sem Vinstri hreyfingin – grænt framboð leggur fram byggjast á blandaðri leið tekjuöflunar og aðhalds, ásamt því sem áhersla er lögð á að hefja uppbyggingu á almannaþjónustu til að efla á nýjan leik velferðarkerfi landsmanna, skólakerfi og heilbrigðisþjónustu. Enn fremur fela tillögurnar í sér að örva fjárfestingu þannig að hér á landi verði stuðlað að sjálfbærum vexti og aukinni verðmætasköpun án þess að ganga um of á takmarkaðar auðlindir landsins. Það er í takt við umræðu á alþjóðavettvangi þar sem æ fleiri taka undir þau sjónarmið að nauðsynlegt sé, eins og ég rakti áðan, að örva hagkerfið í þrengingum og að ekki sé hægt að spara sig einfaldlega út úr kreppu.

Að lokum, virðulegi forseti, vil ég aðeins taka saman um tækjakaupin það sem kom fram áðan í andsvörum. Þar var því haldið fram að dregið hefði úr þeim. Samkvæmt því bókhaldi sem ég hef haft var bætt í og tækjakaupum ekki frestað. Á árunum 2007–2008 rann þetta allt saman út. Framlög á fjárlögum ársins til fjölbrautaskólans voru ekki skorin niður, en það var ákvörðun ríkisstjórnarinnar því að síðasta ríkisstjórn tók ákvörðun um byggingu hússins í fyrra. Það er því í sjálfu sér ekki verið að bæta í, það er gerð tilraun til að standa við.

Fjárlaganefnd hefur fundið peninga til að gera eitt og annað mjög gott sem ég er ánægð með. Ég þakka svo samstarfið sem hefur á stundum óneitanlega verið strembið en ég hef trú á því að við getum stillt saman strengi til að vinna landinu okkar gagn. Þó að okkur greini á um leiðir reynum við að miðla málum og ná einhverri samstöðu fyrir land og þjóð um þessi stóru mál sem fram undan eru.