staða Alþingis, yfirlýsing forseta og umræða um hana, skv. 61. gr. þingskapa.

Hæstv. forseti. Hér ræðum við stöðu þingsins. Það er gott því að sífellt heyrast raddir þess efnis að staða þess sé ekki góð. Ég fagna því að við höfum markað ramma um umræðu sem okkur öllum er holl. Stóryrði sem hafa verið látin falla innan þings og utan eru ekki til þess fallin að auka virðingu þingsins. Ýmis hugtök hafa farið á flug í umræðunni og mönnum orðið tíðrætt um þingræði. En menn virðast ekki alltaf hafa sama skilning á hugtakinu. Þingræðisreglan svokallaða felur í sér að meiri hluti Alþingis þarf að styðja ráðherra. Reglan er stjórnskipunarvenja sem á stoð í 1. gr. stjórnarskrárinnar, en þar stendur: „Ísland er lýðveldi með þingbundinni stjórn.“ Með öðrum orðum, ríkisstjórn situr í skjóli Alþingis þar sem þingræði ríkir og þurfa ráðherrar að fylgja fyrirmælum þingsins. En þýðir þingræði að þingið ráði öllu? Ekki endilega. Þingræði þýðir í raun að ríkisstjórn þarf að njóta stuðnings meiri hluta þingsins.

Stefna ríkisstjórnarinnar hefur legið ljós fyrir frá upphafi. Utanríkisráðherra greindi þinginu frá afstöðu sinni strax í upphafi kjörtímabils, gerði það með bréfi til utanríkismálanefndar þannig að þinginu á að hafa verið ljóst að ráðherra telur sig ekki bundinn þingsályktunartillögunni. En það að kalla nýlegt bréf utanríkisráðherra til forustu Evrópusambandsins, sem staðfestir stefnuna og skýrir stöðuna, atlögu að þingræðinu er vísbending um mögulega vanþekkingu manna á því hvað þingræðisregla felur í sér og hvað þingræði þýðir.

Staðan sem hér er uppi er sú að minni hluti á hverjum tíma getur tekið mál í gíslingu og gert atlögu að þingræðinu með því að koma í veg fyrir að vilji þingsins komi fram. Það er afleitt vopn sem eykur ekki virðingu Alþingis, því að ásýnd þess þegar á málþófi og eilífum ræðum um fundarstjórn forseta stendur er ekki góð. Hvenær rétta tímasetningin er til að breyta þessu veit ég ekki, en þó held ég að mikilvægt sé að þingskapanefnd reyni að finna leiðir til þess að hér geti vinnulag orðið markvissara og skilvirkara, því að þótt eitthvað hafi viðgengist er ekki þar með sagt að svo eigi að vera áfram.

Megi okkur öllum farnast vel í því að vinna landi og þjóð gagn.